شربت دیفن‌هیدرامین دارویی است که معمولا برای درمان سرماخوردگی تجویز می‌شود. این دارو یک نوع آنتی‌هیستامین است و روی علائمی همچون آلرژی، سرفه، بی‌خوابی و علائم سرماخوردگی تاثیری آرام‌بخش دارد. البته در مواردی خاص، پزشکان دیفن‌هیدرامین را برای کنترل لرزش پارکینسون و حالت تهوع نیز تجویز می‌کنند. با این‌که این دارو بدون نسخه به فروش می‌رسد اما باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید زیرا این دارو عوارضی هم دارد.
اگر نیاز دارید تا درباره این دارو بدانید، در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر درباره شربت دیفن‌هیدرامین در دو نوع ساده و کامپاند، موارد مصرف و تداخلات دارویی آن گفته‌ایم؛ با ما همراه باشید.
شربت دیفن‌هیدرامین چیست؟
هیستامین یک ماده شیمیایی است که در اثر واکنش‌های آلرژیک در بدن آزاد می‌شود. شربت دیفن‌هیدرامین هیدروکلراید (Diphenhydramin) یک نوع آنتی‌هیستامین است که برای مسدود کردن اثرات هیستامین در بدن تجویز می‌شود. پزشکان عموما برای درمان انواع آلرژی، سرماخوردگی و بیماری‌هایی از این دست دیفن‌هیدرامین یا سیتریزین تجویز می‌کنند.
دیفن‌هیدارمین تب‌بر است، اثرات نرم‌کنندگی و خلط آور دارد و از آن برای درمان و تسکین سرفه خشک و احتقان بینی استفاده می‌شود. شربت دیفن‌هیدرامین به دو شکل ساده و کامپاند به فروش می‌رسد. شربت دیفن‌هیدرامین ساده حاوی ماده فعال دیفن‌هیدرامین است، در حالی‌که شربت کامپاند علاوه‌بر دیفن‌هیدرامین، حاوی کلرور آمونیوم نیز هست.
دیفن‌هیدرامین اشکال دارویی متنوعی دارد و از طرق دهان، تزریق وریدی، عضله و روی پوست وارد بدن می‌شود. تشخیص دُز این دارو و نوع آن به پزشک و وضعیت بیمار بستگی دارد، ولی این دارو عموما به‌صورت شربت تجویز می‌شود و با نام‌های تجاری بنادریل و سامینکس به فروش می‌سد.
قابل ذکر است که حدودا 2 ساعت بعد از مصرف دیفن‌هیدرامین، اثربخشی آن قابل مشاهده است و حدودا تا 7 ساعت در بدن باقی می‌ماند.
تفاوت شربت دیفن‌هیدرامین کامپاند و ساده چیست؟
شربت دیفن‌هیدرامین کامپاند و ساده هر دو داروی ضدحساسیت هستند. بااین‌حال، تفاوت اصلی بین این دو شربت در ترکیبات آنهاست. شربت کامپاند علاوه‌بر دیفن‌هیدرامین، حاوی آمونیم کلرید نیز هست. آمونیم کلرید موجود در دیفن‌هیدرامین خلط آور است و به کمک آن سرفه‌های خلط‌دار تسکین پیدا می‌کند.
به‌همین دلیل شربت هیدرامین کامپاند برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا که معمولاً با سرفه‌های خلط‌دار همراه هستند، مناسب‌تر است. شربت دیفن‌هیدرامین ساده هم اثر درمانی بیشتری روی درمان سرماخوردگی و آنفولانزا دارد، اما برای تسکین سرفه‌های خلط‌دار چندان موثر نیست.
دقت داشته باشید که حداکثر 6 بار در روز می‌توانید از دیفن‌هیدرامین کامپاند مصرف کنید.
دیفن‌هیدرامین برای درمان چه مشکلاتی استفاده می‌شود؟
شربت دیفن‌هیدرامین به‌طور کلی برای درمان علائم آلرژیک سرماخوردگی و بیماری‌های گوش و حلق و بینی مناسب است اما پزشکان ممکن است این دارو را برای بیماری‌های زیر نیز تجویز کند:
- رینیت آلرژیک؛ برای کنترل علائم مانند عطسه، سرفه، خرش دلتا، و اشک ریزشی که به علت حساسیت به مواد مانند گرده گیاهان، گربه‌ها، یا دیگر آلرژن‌ها ایجاد می‌شود.
- اگزما؛ درمان سوزش و خارش پوستی ناشی از آگزما و اختلالات جلدی مشابه.
- سوختگی؛ برای کاهش خارش و التهاب پوست ناشی از سوختگی‌های خفیف.
این دارو همچنین برای موارد زیر کاربرد دارد:
- سرماخوردگی
- سرفه
- حالت تهوع و استفراغ
- بی‌خوابی
- بیماری حرکت
- علائم بیماری پارکینسون
- آنفولانزا
- کاهش علائم حساسیتی شبانه و غیره.
شربت دیفن‌هیدرامین کودکان برای چیست؟
اگر برای شما سوال است که دیفن‌هیدرامین از چه سنی مجاز است؟ باید اشاره کنیم که دیفن‌هیدرامین برای کودکان زیر 2 سال و نوزادان مجاز نیست و کودکان بالای 2 سال هم باید حتما زیرنظر پزشک گوش، حلق و بینی از این دارو استفاده کنند.
دُز و نحوه مصرف شربت دیفن‌هیدرامین به چه صورت است؟
مقدار و نحوه مصرف شربت دیفن‌هیدرامین به سن و وضعیت بیمار بستگی دارد. به‌طورکلی، توصیه می‌شود که شربت دیفن هیدرامین را طبق دستور پزشک و کاغذ راهنمای داخل بسته‌بندی این دارو مصرف کنید.
این دارو از طریق روده جذب می‌شود و باتوجه به این که مصرف شیر جذب مواد در روده را کند می‌کند، بهتر است برای اثربخشی بهتر، از مصرف دیفن‌هیدرامین با شیر خودداری کنید.
دُز مجاز این دارو برای مصرف بزرگسالان معمولا 300 میلی‌گرم در هر 24 ساعت است. همچنین کودکان 2 تا 5 ساله باید در هر 4 الی 6 ساعت، 5 میلی‌لیتر و کودکان 6 تا 11 ساله 10 میلی‌لیتر از این دارو را دریافت کنند.
استفاده از دیفن‌هیدرامین با معده خالی مشکلی ندارد و می‌توانید انواع قرص، کپسول و شربت را با/یا بدون غذا مصرف کنید. این دارو بدون نسخه نیز در دسترس است، اما از مصرف خودسرانه یا افزایش دُز بدون نظر پزشک و مصرف دیفن‌هیدرامین تاریخ گذشته خودداری کنید.
شرایط نگهداری شربت دیفن‌هیدرامین
شربت دیفن‌هیدرامین را در دمای اتاق و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. بهترین زمان مصرف این دارو به نوع بیماری، نظر و تجویز پزشک بستگی دارد. اما به‌طورکلی بهتر است برای کاهش بی‌خوابی نیم ساعت قبل از خواب و برای کاهش سرفه هر 4 ساعت یک بار دیفن‌هیدرامین مصرف کنید.
عوارض جانبی شربت دیفن‌هیدرامین چیست؟
اگرچه این دارو را بدون نسخه پزشک هم می‌توانید از داروخانه تهیه کنید، اما دیفن‌هیدرامین عوارض جانبی هم دارد. طبق تحقیقات انجام شده حدود 3.2 درصد اوردوزهایی که منجر به مرگ می‌شود، مربوط به این دارو است. بنابراین بهتر است این دارو را بدون نسخه مصرف نکرده و با عوارض آن آشنا باشید.
شایع‌ترین عوارض جانبی شربت دیفن‌هیدرامین عبارتند از:
- خواب‌آلودگی
- خشکی دهان
- سرگیجه
- تاربینی
- تحریک‌پذیری
- بی‌اشتهایی
- تهوع و استفراغ و غیره.
تداخلات دارویی شربت دیفن‌هیدرامین چیست؟
شربت دیفن‌هیدرامین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. برای مثال تداخل دارویی دیفن‌هیدرامین با ایبوپروفن یکی از این موارد است که موجب افزایش خونریزی خواهد شد. قبل از استفاده از دیفن‌هیدرامین درصورت مصرف هرگونه داروی دیگر، با پزشک خود مشورت کنید. برخی دیگر از داروهایی که ممکن است با شربت دیفن‌هیدرامین تداخل داشته باشند عبارتند از:
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضداضطراب
- داروهای خواب‌آور
- داروهای ضدتشنج
- داروهای ضدروان‌پریشی
- داروهای ضدفشارخون
- داروهای قلبی
- داروهای ضدسرفه
- داروهای سرماخوردگی
- داروهای ضدتهوع و استفراغ
- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای ضدبی‌حسی
- آزیترومایسین
- تداخل دارویی دیفن‌هیدرامین و سیتریزین
- تداخل با دکسترومتورفان و غیره.
چه افرادی نباید از این دارو استفاده کنند؟
موارد احتیاط داروی دیفن‌هیدرامین مربوط به افرادی است که دارای بیماری‌های خاص هستند. برای مثال در بیماری‌هایی مانند بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های کبدی، صرع، بیماری پارکینسون و گلوکوم، مصرف شربت دیفن‌هیدرامین باید با احتیاط انجام شود.
دیفن‌هیدرامین ممکن است با داروهای افسردگی تداخل داشته باشد و اثرات جانبی خطرناکی مانند افزایش خطر خودکشی را افزایش دهد. بنابراین، مصرف همزمان با این داروها تحت نظر پزشک بسیار مهم است.
ترکیب دیفن‌هیدرامین ممکن است با مهارکننده‌های سیستم عصبی مرکزی (مانند الکل یا دیگر داروهایی که بر روی مغز و سیستم عصبی اثر می‌گذارند) تداخل ایجاد کرده و عوارضی مانند خفگی و کاهش توانایی تمرکز ایجاد کند.
همچنین امکان دارد شربت دیفن‌هیدرامین با داروهای ضدانعقاد تداخل داشته باشد و خطر خونریزی را افزایش دهد.
دیفن‌هیدرامین در فاویسم نیز تاثیرگذار است، دیفن‌هیدرامین یکی از داروهای ممنوعه برای افراد به‌خصوص کودکان مبتلا به فاویسم است.
خطرات مصرف دیفن‌هیدرامین با الکل و مشروب
مصرف دیفن‌هیدرامین با الکل یا مشروبات الکلی می‌تواند خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. الکل و دیفن‌هیدرامین هر دو باعث خواب آلودگی و گیجی می‌شوند. درنتیجه مصرف این دو ماده با هم می‌تواند این عوارض را تشدید کرده و خطر سقوط، تصادف و سایر حوادث را افزایش دهد.
علاوه‌براین مصرف دیفن‌هیدرامین با الکل می‌تواند خطر مشکلات تنفسی را افزایش دهد و تنفس را کند کند. توصیه می‌شود در صورت مصرف دیفن‌هیدرامین، از مصرف الکل یا مشروبات الکلی خودداری کنید.
تاثیر دیفن‌هیدرامین بر تست اعتیاد
اثر این دارو تا حدود 7 ساعت در بدن باقی می‌ماند. با توجه به این که این دارو در جواب تست اعتیاد تاثیرگذار است و آن را مثبت می‌کند، بهتر است قبل از انجام این تست، لیست داروها و زمان مصرف آنها را به پزشک یا مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.
شربت دیفن‌هیدرامین در بارداری و شیردهی
مادران باردار سیستم ایمنی حساس‌تری دارند و باید دقت بیشتری در مصرف داروها و موادغذایی خود داشته باشند تا سلامت جنین به خطر نیفتد. مصرف شربت دیفن‌هیدرامین هم در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط انجام شود. در صورت باردار بودن یا شیردهی، قبل از مصرف این دارو، با پزشک خود مشورت کنید.
شربت دیفن‌هیدرامین در سالمندان
در سالمندان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای و مصرف داروهای مختلف، خطر عوارض جانبی شربت دیفن‌هیدرامین بیشتر است. در صورت مصرف شربت دیفن‌هیدرامین در سالمندان، به علائم عوارض جانبی این دارو در آنها حتما توجه کنید.
دیفن‌هیدرامین برای آفت دهان
علاوه‌بر کاربردهای مختلف، شربت دیفن‌هیدرامین جهت قرقره برای تسکین ضایعات دهانی نیز کاربرد دارد. اگر دهان شما دچار آفت شده و ضایعات بزرگ و دردناک در دهان دارید، می‌توانید برای بی‌حسی موقت و راحت‌تر غذا خوردن از این شربت برای شستشوی دهان استفاده کنید.
برخی برای درمان آفت دهان نوازدان این دارو را روی لثه نوزاد می‌مالند در صورتی‌که این کار ممکن است سلامت آنها را به خطر بیندازد. برای همین هیچ‌گاه فراموش نکنید که استفاده از این دارو برای کودکان زیر 2 سال ممنوع است.
دیفن‌هیدرامین و سایر داروهای ضدحساسیت
دیفن‌هیدرامین یا برم‌هگزین هردو از داروهای ضدحساسیت هستند اما تفاوت‌های زیادی دارند. برم‌هگزین یک موکولیتیک است که با رقیق کردن خلط در ریه‌ها عمل می‌کند. این دارو معمولاً برای درمان سرفه‌های خلط‌دار استفاده می‌شود.
دکسترومتورفان نیز یک ضدسرفه است که با کاهش حساسیت مرکز سرفه در مغز عمل می‌کند. این امر باعث می‌شود که مغز کمتر سیگنال‌های مربوط به احساس سرفه تولید کند. این دارو معمولاً برای درمان سرفه‌های خشک استفاده می‌شود. اما این پزشک است که باتوجه به شدت علائم در شما دیفن‌هیدرامین یا دکسترومتورفان تجویز می‌کند.
اکسپکتورانت، کتوتیفن، گایافنزین و لوراتادین نیز از دیگر داروهای ضدحساسیت و مشابه با دیفن‌هیدرامین هستند که برای درمان سرفه و غیره تجویز می‌شوند. البته این داروها تفاوت‌های زیادی باهم دارند و نباید خودسرانه و به‌عنوان جایگزین هم استفاده شوند.
با شربت دیفن‌هیدرامین از حساسیت خداحافظی کنید!
شربت دیفن‌هیدرامین یک داروی ایمن و موثر است که برای درمان طیف گسترده‌ای از علائم استفاده می‌شود. بااین‌حال، مهم است که قبل از مصرف شربت دیفن هیدرامین، با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض جانبی احتمالی آن آگاه شوید. برای این کار می‌توانید با استفاده از امکان دریافت نوبت دکتر از پلتفرم دکتردکتر کمک بگیرید.
اگر پزشک برای درمان هریکی از بیماری‌هایی که قبل‌تر اشاره کردیم، این دارو را برای شما تجویز کرد، حتما طبق دستورالعمل مصرف کنید تا اثربخشی بهتری داشته باشد.
در انتها امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر هم سوالی در این رابطه دارید، می‌توانید از ما بپرسید.
