ناباروری زنان، ناتوانی زن در باردارشدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری است. علل ناباروری در زنان را می‌توان به دو دسته ناباروری اولیه و ناباروری ثانویه تقسیم کرد. نازایی بانوان به دلایل مختلفی مرتبط می‌شود که در این مطلب از مجله دکتر دکتر قرار است در مورد ابعاد مختلف این مسئله توضیحاتی ارائه دهیم.
بانوانی که مورد باروری خود نگرانی دارند و به دنبال راه‌کارهایی برای باردار شدن هستند، باید با پزشک زنان مشورت کنند، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
محتوای پزشکی این مطلب توسط دکتر راحله ابراهیمی، دکتر زنان و زایمان مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.
اگر سوالی درباره ناباروری دارید، می‌توانید در انتهای این صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
ناباروری در زنان چگونه است؟
ناباروری در زنان می‌تواند ناشی از علت های مختلفی از جمله عدم تعادل هورمونی، سن، مسائل جسمانی و عوامل سبک زندگی باشد. همچنین شرایط پزشکی زمینه‌ای مانند اندومتریوز و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیز در این زمینه تاثیرگذار هستند.
اگر زنی پس از تلاش برای باردارشدن به مدت 12 ماه یا بیشتر نتوانسته باردار شود، یا چندین بار سقط‌جنین یا مرده‌زایی داشته باشد، می‌توان گفت که نابارور است. ناگفته نماند، ناباروری همیشه یک عارضه دائمی نیست و راهکارهای زیادی برای کمک به زنان به‌منظور غلبه بر آن وجود دارد. گاهی ناباروری بدون علت رخ می‌دهد و نیاز به درمان دارد.
رابطه سن و ناباروری در زنان
با افزایش سن، احتمال ناباروری زنان به دلیل کاهش ذخیره تخمدان و تغییرات هورمونی افزایش پیدا می‌کند. علاوه‌براین، مسائل مربوط به سن مانند آندومتریوز، فیبروز یا سایر شرایط سلامتی، می‌تواند باروری را کاهش دهد.
طبق تحقیقات انجام شده زنان اوایل سن 30 سالگی 25 درصد احتمال ناباروری دارند، در حالی که این آمار برای اواخر 30 سالگی 35 درصد است. زمانی که زنان به سن 40 سالگی خود می‌رسند، احتمال نازایی به 45درصد افزایش پیدا می‌کند. به‌طورکلی، سن یکی از عوامل اصلی ناباروری زنان است و با افزایش آن احتمال ناباروری به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. روش درمان ناباروری با توجه به علت و شرایط مشخص می‌شود.
تأثیر اختلال‌های تخمک‌گذاری در نازایی بانوان
اختلالات تخمک‌گذاری می‌تواند باعث ناباروری زنان شود زیرا این عمل به‌معنی آزاد شدن تخمک از تخمدان زن بوده که برای لقاح و بارداری لازم است. زمانی که اختلال تخمک‌گذاری رخ می‌دهد، ممکن است بدن تخمک آزاد نکند یا تخمک در زمان مناسب آزاد نشود. در این‌صورت اگر اسپرم وجود داشته باشد، نمی‌تواند تخمک را بارور کند و در نتیجه ناباروری ایجاد می‌شود.
اختلالات رایج تخمک‌گذاری شامل سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، نارسایی زودرس تخمدان و آمنوره هیپوتالاموس هستند. درمان اختلالات تخمک‌گذاری نیز شامل داروهای باروری، هورمون درمانی یا جراحی است که صددرصد باید تحت‌نظر پزشک متخصص زنان و زایمان انجام شود.
مشکلات مربوط به تعداد و کیفیت تخمک در ناباروری
کمیت و کیفیت تخمک در نازایی زنان تأثیر دارد. به‌صورت کلی می‌توان در این رابطه توضیحات زیر را ارائه داد:
کیفیت پایین تخمک
کیفیت پایین تخمک عامل اصلی ناباروری است که می‌تواند ناشی از افزایش سن، ناهنجاری‌های ژنتیکی و عوامل محیطی باشد. گزینه‌های درمانی برای کیفیت پایین تخمک عبارت‌اند از IVF تخمک اهدایی؛ فریز کردن تخمک و تغییر سبک زندگی هستند.
تولید ضعیف تخمک
تولید ضعیف تخمک یکی دیگر از مشکلات رایج در ناباروری است که می‌تواند از عوامل زیادی مانند آندومتریوز، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و کیست تخمدان تاثیر پذیرد. گزینه‌های درمانی برای تولید تخمک ضعیف شامل داروهای باروری، IVF و تغییر شیوه زندگی هستند.
تعداد تخمک
تعداد تخمک معیاری برای سنجش باروری است، اما داشتن تعداد تخمک کم به معنای ناباروری فرد نیست. در صورتی که تعداد تخمک زنان کم باشد، ممکن است پزشک متخصص درمان‌های باروری را پیشنهاد کند.
رابطه بین سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و ناباروری
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از علل اصلی ناباروری در زنان است. این سندرم با تشکیل کیست روی تخمدان‌ها مشخص می‌شود که می‌تواند درروند تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کند و منجر به مشکل در باردارشدن شود. گزینه‌های درمانی ممکن برای این هدف شامل داروهایی برای تحریک تخمک‌گذاری، تغییر سبک زندگی و جراحی با نظز پزشک است.
تأثیر عملکرد غده تیروئید بر ناباروری
غده تیروئید عضو مهمی در بدن است که مسئول تولید هورمون‌هایی است و بسیاری از فرآیندهای متابولیک را تنظیم می‌کند. کم کاری تیروئید، می‌تواند باعث مشکلات مختلفی از جمله ناباروری در زنان شود. کم کاری تیروئید زنان و اختلال عملکرد غده تیروئید به این‌صورت است که اگر سطح آن پایین باشد، تخمک‌گذاری تحت تأثیر آن قرار گرفته و منجر به ناباروری می‌شود.
هورمون تیروئید برای سلامت رحم و پوشش داخلی رحم که برای یک بارداری موفق ضروری بوده بسیار مهم است. سطح پایین هورمون تیروئید می‌تواند منجر به پوشش غیرطبیعی رحم شود و لانه گزینی تخمک بارور شده را دشوار کند.
اختلال عملکرد تیروئید همچنین می‌تواند بر اندومتر تأثیر بگذارد و باعث ضخیم یا نازک شدن بیش از حد آن شود که می‌تواند منجر به عدم موفقیت لانه‌گزینی شود. از طرفی زنان مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است در معرض خطر سقط‌جنین و زایمان زودرس قرار داشته باشند.
تأثیر اختلال عملکرد هیپوتالاموس بر ناباروری زنان
هیپوتالاموس یک ساختار کوچک اما بسیار مهم در مغز است که وظیفه کنترل تولید و ترشح هورمون‌های مختلف در بدن را بر عهده دارد. به‌این‌ترتیب، اختلال در عملکرد هیپوتالاموس می‌تواند تأثیر عمیقی بر باروری زنان داشته باشد. اختلال عملکرد هیپوتالاموس باعث وقفه در ترشح طبیعی هورمون‌هایی مانند هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) می‌شود. این هورمون‌ها نقش اساسی در تنظیم چرخه‌قاعدگی، تخمک‌گذاری و تولید تخمک دارند.
بدون ترشح مناسب این هورمون‌ها، یک زن ممکن است دوره‌های نامنظم یا غایب را تجربه کرده و نتواند تخمک‌گذاری کند و در نتیجه نتواند باردار شود. درمان جایگزینی هورمون یا سایر داروهایی که برای بازگرداندن تعادل هورمونی بدن طراحی شده‌اند، درمان اختلال عملکرد هیپوتالاموس است.
تأثیر اختلال عملکرد هیپوفیز بر ناباروری زنان
اختلال عملکرد هیپوفیز می‌تواند طیف وسیعی از اثرات بر ناباروری زنان داشته باشد. مشکلات هیپوفیز می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود و بر سیستم تولیدمثل تأثیر بگذارد.
مثلا کمبود هورمون پرولاکتین می‌تواند در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کند، در حالی‌که کمبود هورمون لوتئینه‌کننده و هورمون محرک فولیکول می‌تواند در بلوغ تخمک و آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها اختلال ایجاد کند. علاوه‌براین، تولید بیش از حد پرولاکتین می‌تواند باعث ایجاد کیست در تخمدان‌ها و ضخیم شدن دیواره رحم و در نهایت ناباروری شود.
افزایش سطح هورمون پرولاکتین و تأثیر آن بر ناباروری زنان
پرولاکتین هورمونی است که معمولاً با شیردهی در زنان مرتبط است و در تولیدمثل یا ناباروری نقش دارد. سطوح بالای پرولاکتین در خون می‌تواند در توانایی بدن برای تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کرده و در لانه گزینی و رشد تخمک بارور شده اختلال ایجاد کند.
در برخی موارد، افزایش سطح هورمون پرولاکتین می‌تواند با تحریک تخمک‌گذاری به بهبود باروری کمک کند.
نارسایی زودرس تخمدان و ناباروری زنان
نارسایی زودرس تخمدان (POF) وضعیتی است که در آن تخمدان‌های زن قبل از 40 سالگی از کار می‌افتند. این عارضه می‌تواند منجر به ناباروری زنان شود، زیرا تخمدان‌ها دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند و زن نمی‌تواند باردار شود.
در برخی موارد، داروهایی مانند درمان جایگزینی هورمون و درمان‌های باروری ممکن است بتواند به باردارشدن زن مبتلا به POF کمک کند. با این حال، در بیشتر موارد، POF یک وضعیت غیرقابل‌برگشت است و زنان مبتلا به این عارضه قادر به باردارشدن نخواهند بود.
نارسایی در پیوند کاشت و ارتباط آن با ناباروری زنان
نارسایی در پیوند کاشت زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده به دیواره رحم نچسبد؛ اگر بچسبد رشد و نمو نمی‌کند. نارسایی در پیوند کاشت می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله محیط غیرطبیعی رحم، تخمک یا جنین غیرطبیعی یا اسپرم غیرطبیعی رخ دهد. همچنین می‌تواند ناشی از عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و حتی چاقی باشد.
درمان نارسایی در پیوند کاشت می‌تواند شامل هورمون درمانی، جراحی برای اصلاح ناهنجاری‌های آناتومیکی یا فناوری‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) باشد.
چگونه اختلال چرخه قاعدگی باعث ناباروری می‌شود؟
اختلالات چرخه قاعدگی یا عادت ماهانه می‌تواند با تداخل در روند تخمک‌گذاری باعث ناباروری شود. اگر زنی تخمک‌گذاری نداشته باشد، بدن او تخمک را برای لقاح آزاد نمی‌کند و نمی‌تواند باردار شود. در برخی موارد، اختلالات چرخه قاعدگی ممکن است باعث ایجاد عوارضی در رحم شود که می‌تواند مانع از کاشت تخمک بارور شده و تبدیل آن به بارداری شود. در موارد دیگر، اختلالات چرخه قاعدگی ممکن است باعث عدم تعادل هورمونی شود که می‌تواند از تخمک‌گذاری جلوگیری کند.
مشکل اندومتریوز در ناباروری زنان
آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافتی که رحم را می‌پوشاند (آندومتر) خارج از رحم رشد می‌کند. این یک علت شایع ناباروری زنان است و می‌تواند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و سایر قسمت‌های دستگاه تناسلی را تحت تأثیر قرار دهد. آندومتریوز همچنین می‌تواند باعث درد، خونریزی نامنظم و ناباروری شود.
علت دقیق آندومتریوز هنوز ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی مربوط می‌شود. همچنین آندومتریوز می‌تواند لوله‌های فالوپ را مسدود کند، از برخورد تخمک و اسپرم جلوگیری کرده و در کل روند بارداری در خانم‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
درمان آندومتریوز به شدت بیماری و علائم بیمار بستگی دارد. درمان‌های احتمالی برای این عارضه شامل هورمون درمانی، جراحی و روش‌های نوین فناوری پزشکی است. فن‌آوری‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌تواند به دور زدن برخی از مسائل مرتبط با اندومتریوز کمک کند و شانس باردارشدن زنان را بهبود بخشد.
مشکل فیبروم رحم در ناباروری زنان
فیبروم های رحمی توده‌های غیر سرطانی هستند که می‌توانند در داخل یا اطراف رحم ظاهر شوند. آن‌ها بسیار شایع هستند و تا 70 درصد از زنان را در مقطعی از زندگی خود تحت تأثیر قرار می‌دهند. در حالی که بسیاری از زنان مبتلا به فیبروم رحم هیچ علامت یا عارضه‌ای را تجربه نمی‌کنند، اما در برخی موارد می‌توانند مشکلاتی در باروری ایجاد کنند.
فیبرومها می‌توانند در کاشت تخمک بارور شده اختلال ایجاد کنند یا باعث ایجاد مشکلاتی در رشد جنین شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند باعث انسداد لوله‌های فالوپ شوند و از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری کنند. بسته به اندازه و محل فیبرومها، ممکن است جراحی برای بهبود باروری ضروری باشد.
مشکل پولیپ در ناباروری بانوان
پولیپ ها رشد غیرطبیعی بافتی هستند که می‌توانند در رحم ایجاد شوند که می‌تواند در باروری زن اختلال ایجاد کند. پولیپ ها می‌توانند لوله‌های فالوپ را مسدود کنند یا محیطی را در رحم ایجاد کنند که با لقاح یا لانه گزینی جنین مخالف باشد. پولیپ ها همچنین می‌توانند باعث خونریزی قاعدگی نامنظم و درد لگن شوند. درمان پولیپ اغلب شامل هیستروسکوپی و پولیپکتومی خواهد بود که برداشتن پولیپ با جراحی است.
زخم در رحم چگونه باعث ناباروری می‌شود؟
زخم در رحم می‌تواند از راه‌های مختلفی باعث ناباروری شود. اول، زخم در رحم می‌تواند منجر به تشکیل بافت اسکار در رحم شود که می‌تواند لوله‌های فالوپ را مسدود کرده و از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری کند.
علاوه‌براین، زخم در رحم می‌تواند منجر به عفونت در اندام‌های تناسلی شود که می‌تواند باعث التهاب و آسیب به اندام‌های تناسلی شود و می‌تواند منجر به ناباروری شود. در نهایت، زخم در رحم می‌تواند باعث اختلال در تولید هورمون‌هایی شود که برای عملکرد صحیح تولیدمثل ضروری هستند.
تومور یا کیست رحم و ارتباط آن با ناباروری
تومورها یا کیست‌های رحم می‌توانند با ناباروری همراه باشند، اما همیشه این‌طور نیست. در برخی موارد، وجود تومور یا کیست رحم می‌تواند به دلیل انسداد لوله‌های رحمی یا به دلیل اختلال در تولید طبیعی هورمون منجر به ناباروری شود.
روش‌های درمانی تومور یا کیست ممکن است برای بازگرداندن باروری ضروری باشد و باید با مشورت پزشک انجام بگیرد.
چگونه ناهنجاری‌ها و ضایعات رحمی باعث ناباروری می‌شوند؟
ناهنجاری‌ها و ضایعات رحمی می‌توانند با انسداد لوله‌های فالوپ، جلوگیری از تجمع تخمک و اسپرم در رحم، یا با انسداد مسیر تخمک بارور شده به رحم باعث ناباروری شوند.
ناهنجاری‌های رحمی همچنین می‌تواند باعث شود که رحم قادر به حمایت از بارداری نباشد و منجر به سقط‌جنین شود. اندومتریوز، وضعیتی که در آن بافتی که معمولاً رحم را می‌پوشاند در خارج از رحم رشد می‌کند، می‌تواند با ممانعت از لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم، باعث ناباروری شود و از دریافت مواد مغذی موردنیاز جنین برای زنده ماندن جلوگیری کند.
چگونه اختلال عملکرد لوله رحمی باعث ناباروری می‌شود؟
اختلال عملکرد لوله رحمی می‌تواند باعث ناباروری شود زیرا می‌تواند مانع از عبور تخمک بارور شده از لوله فالوپ و رسیدن به رحم شود. این می‌تواند از لانه گزینی تخمک در رحم جلوگیری کند و در نتیجه زن قادر به باردارشدن نباشد.
اختلال عملکرد لوله رحمی می‌تواند ناشی از تعدادی از عوامل مختلف از جمله عفونت، بیماری التهابی لگن، اندومتریوز، فیبروم، جای زخم یا ناهنجاری‌های مادرزادی باشد.
بروز ناهنجاری در رحم یا دهانه رحم و تأثیر آن بر ناباروری
ناهنجاری‌های رحم می‌تواند لانه گزینی تخمک بارور شده یا رشد و نمو جنین را دشوار کند. ناهنجاری‌های دهانه رحم می‌تواند ورود اسپرم به رحم یا رسیدن اسپرم به تخمک را دشوار کند.
ناهنجاری‌های رحمی همچنین می‌تواند عبور تخمک بارور شده از رحم را دشوار کرده و منجر به حاملگی لوله‌ای یا حاملگی خارج از رحم شود. برخی از ناهنجاری‌های رحمی می‌توانند باعث ایجاد بافت اسکار یا انسداد شوند که همچنین می‌تواند منجر به ناباروری زنان خواهد شد.
هیدروسالپینکس چیست و چگونه باعث ناباروری می‌شود؟
هیدروسالپینکس (Hydrosalpinx) وضعیتی است که در آن لوله فالوپ توسط یک کیسه پر از مایع مسدود می‌شود. این عارضه می‌تواند ناشی از عفونت، اندومتریوز یا بیماری التهابی لگن باشد. در این شرایط کیسه پر از مایع مانع از حرکت تخمک از طریق لوله فالوپ می‌شود که می‌تواند منجر به ناباروری شود.
علاوه بر این، مایع موجود در هیدروسالپینکس می‌تواند باعث تحریک رحم شود که در نهایت منجر به تشکیل بافت اسکار و چسبندگی شود. این امر می‌تواند جریان تخمک به رحم را مسدود کرده و از لانه گزینی جلوگیری کند.
چگونه زنان به چسبندگی رحم مبتلا می‌شوند؟
چسبندگی رحم در اثر تعدادی از عوامل مختلف مانند بیماری التهابی لگن، اندومتریوز، عفونت، جراحی قبلی رحم، تروما، پرتودرمانی یا حتی علل ناشناخته ایجاد می‌شود. در برخی موارد، چسبندگی رحم ممکن است علائمی ایجاد نکند، اما در موارد دیگر باعث درد لگن، خونریزی قاعدگی نامنظم و ناباروری می‌شود.
چسبندگی رحم می‌تواند با انسداد لوله‌های فالوپ و جلوگیری از رسیدن اسپرم به تخمک باعث نازایی زنان شود. این چسپندگی همچنین می‌تواند شانس لانه گزینی موفقیت‌آمیز را کاهش دهد زیرا تخمک قادر به رفتن به رحم نیست. چسبندگی رحم همچنین می‌تواند باعث ایجاد درد در هنگام مقاربت شود و باردارشدن را دشوار می‌کند.
فیبروم و ناباروری زنان
فیبروم ها رشد ماهیچه‌ها و بافت همبند هستند که می‌توانند در رحم ایجاد شوند. آن‌ها معمولاً خوش‌خیم هستند و اندازه آن‌ها از غیرقابل تشخیص تا بسیار بزرگ متغیر است. فیبروم ها می‌توانند با مسدود کردن لوله‌های فالوپ، جلوگیری از برخورد تخمک و اسپرم و جلوگیری از ورود اسپرم به رحم باعث ناباروری زنان شوند.
فیبروم ها همچنین می‌توانند باعث انحراف رحم و ناهمواری پوشش داخلی شوند که می‌تواند در لانه گزینی تخمک بارور شده اختلال ایجاد کند. علاوه بر این، فیبروم ها می‌توانند با تداخل در تولید طبیعی هورمون‌ها باعث ناباروری شوند که می‌تواند منجر به تخمک‌گذاری نامنظم شود.
اختلال مربوط به لوله‌های فالوپ در زنانی که باردار نمی‌شوند
یکی از اختلالات مربوط به لوله‌های فالوپ در زنانی که باردار نمی‌شوند، ناباروری فاکتور لوله‌ای است. این زمانی اتفاق می‌افتد که لوله‌های فالوپ آسیب دیده یا مسدود می‌شوند و باعث می‌شود تخمک‌ها به رحم بروند و اسپرم به تخمک برسد. سایر علل ناباروری فاکتور لوله‌ای شامل اندومتریوز، بیماری التهابی لگن و جراحی‌های قبلی بر روی لوله‌های فالوپ است. درمان ناباروری فاکتور لوله‌ای ممکن است شامل جراحی، لقاح آزمایشگاهی یا داروهای باروری باشد که پزشک متخصص زنان و زایمان باید آن را توصیه کند.
ناباروری بدون دلیل در زنان
علت ناباروری بدون دلیل هنوز ناشناخته است، اما علل بالقوه آن ممکنه شامل سن، عوامل سبک زندگی، اختلالات ژنتیکی، اندومتریوز یا سایر عدم تعادل هورمونی باشد. همچنین درمان‌ها ممکن است شامل داروهایی برای بهبود تخمک‌گذاری، تلقیح داخل رحمی (IUI)، لقاح آزمایشگاهی (IVF)، یا سایر تکنیک‌های کمک باروری باشد.
توجه به این نکته ضروری است که تشخیص ناباروری بدون دلیل به این معنا نیست که زن قادر به بارداری نیست. بسیاری از زوج‌ها پس از مدتی می‌توانند بدون مداخله پزشکی باردار شوند اما با این حال گزینه‌های درمانی در دسترس هستند که ممکن است به زوج‌ها در رسیدن به بارداری موفق کمک کنند.
اختلالات خودایمنی در ناباروری زنان
اختلالات خود ایمنی می‌تواند به طرق مختلفی بر باروری زنان تأثیر بگذارد. آن‌ها می‌توانند باعث التهاب اندام‌های تولیدمثل، آسیب به تخمدان‌ها یا رحم یا تولید آنتی‌بادی‌هایی شوند که در لقاح یا لانه گزینی تخمک اختلال ایجاد می‌کنند. برخی از اختلالات خود ایمنی رایج مرتبط با ناباروری زنان عبارتند از:
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
- سندرم آنتی فسفولیپید (APS)
- تیروئیدیت خود ایمنی
- بیماری آدیسون
- بیماری سلیاک
- دیابت نوع 1
- اسکلرودرمی
- روماتیسم مفصلی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- میاستنی گراویس
رابطه سبک زندگی با ناباروری زنان
انتخاب سبک زندگی می‌تواند نقش مهمی در ناباروری زنان داشته باشد. انتخاب‌های نامناسب سبک زندگی، مانند سطوح بالای استرس، سیگار کشیدن، مصرف الکل و تغذیه نامناسب همگی می‌توانند به ناباروری در زنان کمک کنند. علاوه بر این، اضافه‌وزن یا چاقی نیز می‌تواند خطر ناباروری در زنان را افزایش دهد زیرا می‌تواند بر تولید هورمون‌های موردنیاز برای تخمک‌گذاری تأثیر بگذارد. در نهایت، عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها نیز می‌تواند منجر به ناباروری در زنان شود.
مواد مخدر و الکل و تأثیر آن بر ناباروری زنان
استفاده از مواد مخدر و الکل می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در باروری زنان داشته باشد. مصرف بیش از حد مواد مخدر و الکل می‌تواند تعادل طبیعی هورمون‌های لازم برای تخمک‌گذاری و باروری را مختل کند. زنانی که مقادیر زیادی الکل می‌نوشند می‌توانند چرخه قاعدگی نامنظم، کاهش ذخیره تخمدان و تضعیف کیفیت تولید تخمک را تجربه کنند. علاوه بر این، مصرف مواد مخدر می‌تواند به لوله‌های فالوپ و رحم آسیب برساند و در این حال رسیدن به اسپرم به تخمک و کاشت جنین دشوار است.
کمبود خواب و تأثیر آن بر ناباروری زنان
کمبود خواب می‌تواند منجر به کاهش هورمون‌های باروری زن و همچنین افزایش خطر سقط‌جنین شود. همچنین می‌تواند باعث تغییر در چرخه قاعدگی یک زن شود و تصور حاملگی را برای او سخت‌تر می‌کند. همچنین کمبود خواب می‌تواند منجر به استرس و افسردگی شود که هر دو می‌توانند تأثیر منفی بر باروری داشته باشند. سرانجام، کمبود خواب می‌تواند منجر به افزایش چربی بدن شود که این امر همچنین می‌تواند تأثیر منفی بر باروری داشته باشد.
تأثیر سوزاک و کلامیدیا بر ناباروری زنان
عفونت‌هایی مانند سوزاک و کلامیدیا می‌تواند اثرات طولانی‌مدت جدی بر باروری زنان داشته باشد. این عفونت‌ها می‌توانند باعث انسداد در لوله‌های فالوپ شوند که می‌تواند منجر به فزایش احتمال خطر بارداری خارج رحمی شود. علاوه بر این، عفونت‌ها می‌توانند منجر به درد مزمن لگن و سایر مواردی شوند که می‌توانند بر باروری تأثیر بگذارند.
در صورت عدم درمان، این عفونت‌ها می‌توانند آسیب دائمی به سیستم تولیدمثل ایجاد کنند و حتی در برخی موارد منجر به بستن لوله یا هیسترکتو می‌شوند؛ بنابراین، مهم است که زنان به طور مرتب آزمایش بدهند و در صورت داشتن علائم این عفونت‌ها، سریعاً به دنبال درمان باشند.
مشکلات دستگاه گوارش و تغذیه‌ای بر ناباروری زنان
مشکلات دستگاه گوارش و تغذیه‌ای مانند بی اشتهایی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در باروری یک زن داشته باشد. بی‌اشتهایی و بولیمی می‌تواند منجر به کمبودهای غذایی شود که می‌تواند منجر به عدم‌تعادل هورمونی شود و در تخمک‌گذاری تداخل داشته باشد. تغذیه ضعیف همچنین می‌تواند منجر به کاهش کیفیت تخمک شود که می‌تواند بر احتمال لقاح موفق و کاشت تأثیر منفی بگذارد.
علاوه بر این، زنانی که از بی اشتهایی یا بولیمی رنج می‌برند ممکن است در حفظ وزن طبیعی مشکل داشته باشند که می‌تواند منجر به عدم تعادل بیشتر هورمونی شود که در باروری دخالت می‌کند.
این زنان همچنین ممکن است مشکلاتی از قبیل آمنوره (عدم وجود دوره قاعدگی) داشته باشند که بازهم باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سرانجام، اضطراب و استرس ناشی از اختلالات خوردن نیز ممکن است با القای وضعیتی استرس زا در مغز بر باروری تأثیر بگذارد که می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی و کاهش باروری شود.
اضافه وزن و تأثیر آن بر ناباروری زنان
زنانی که اضافه‌وزن دارند و چاق هستند در معرض خطر بیشتری برای ناباروری هستند و خطراتی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، آندومتریوز و اختلالات تیروئید آن‌ها را تهدید می‌کند. اضافه‌وزن همچنین می‌تواند در تخمک‌گذاری تداخل داشته و تصور یک زن را در بارداری سخت‌تر کند. همچنین زنانی که از اضافه‌وزن رنج می‌برند، ممکن است سطح هورمون‌های کمتری مانند استروژن و پروژسترون داشته باشند که می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. علاوه بر این آن‌ها به احتمال زیاد در دوران بارداری عوارضی مانند دیابت حاملگی، پره اکلامپسی و سقط‌جنین را تجربه می‌کنند.
استرس و تأثیر آن بر ناباروری زنان
استرس با اختلالات تخمک‌گذاری، عدم تعادل هورمونی و علائم جسمی مانند درد لگن و آندومتریوز مرتبط است. استرس همچنین می‌تواند منجر به مشکل در تصور بارداری و افزایش خطر سقط‌جنین شود. استرس همچنین می‌تواند باعث کاهش میل جنسی و تمایل جنسی شود که می‌تواند بیشتر بر باروری تأثیر بگذارد. استرس همچنین می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب و سایر موارد سلامت روان شود که می‌تواند بیشتر بر باروری تأثیر بگذارد.
فعالیت بدنی بیش از حد و تأثیر آن بر ناباروری
فعالیت بدنی بیش از حد می‌تواند تأثیر منفی بر باروری زنان داشته باشد. ورزش منظم برای سلامت کلی مهم است، اما فعالیت بدنی بیش از حد می‌تواند منجر به کاهش مواد مغذی مهم، کاهش منابع انرژی، افزایش سطح کورتیزول و عدم تعادل هورمونی شود؛ بنابراین، پیدا کردن تعادل بین ورزش منظم و استراحت مهم است.
ورزش متعادل بهترین راه برای کاهش چربی بدن و بهبود سلامت است. این می‌تواند شامل پیاده‌روی سریع، دو آهسته، شنا یا دوچرخه‌سواری معمولی و غیره باشد. همچنین یوگا و تای چی نیز برای کاهش سطح استرس و ترویج آرامش مفید هستند.
یائسگی زودرس و تأثیر آن بر ناباروری زنان
یائسگی زودرس که به عنوان شروع یائسگی (توقف عادت ماهانه) قبل از 40 سالگی تعریف شده است، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در باروری یک زن داشته باشد.
زنانی که یائسگی زودرس را پشت سر می‌گذارند، به طور معمول کاهش سریع و ناگهانی در ذخایر تخمدان خود را تجربه می‌کنند و منجر به کاهش تولید تخمک‌ها و خطر بیشتر ناباروری می‌شوند. در نتیجه، زنانی که یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند ممکن است باردارشدن آن‌ها سخت‌تر باشد.
خوشبختانه، درمان‌هایی برای کمک به زنانی که یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند، در دسترس است. این موارد شامل جایگزینی هورمون برای کاهش شدت علائم، تغییر سبک زندگی و تغییرات رژیم غذایی و درمان باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) است.
دلایل ناباروری ثانویه در زنان
ناباروری ثانویه نیز دلایل مختلفی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد اشاره کرد:
- کاهش تخمک‌ها؛ تخمک زنان به دلیل کاهش تعداد و کیفیت آن می‌تواند با افزایش سن کاهش یابد و این عارضه در بارداری ثانویه بسیار رایج است.
- ناهنجاری‌های رحم؛ ناهنجاری‌های رحم، مانند فیبروم، پولیپ رحم و آندومتریوز، می‌تواند از کاشت تخم بارور در رحم جلوگیری کند و منجر به ناباروری شود.
- آسیب لوله؛ آسیب به لوله‌های فالوپ به دلیل بیماری التهابی لگن، آندومتریوز یا جراحی‌های قبلی ممکن است رخ دهد. این می‌تواند منجر به ناباروری شود زیرا تخمک و اسپرم قادر به برخورد نیستند.
- عدم تعادل هورمونی؛ عدم تعادل هورمونی مانند اختلالات تیروئید می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد.
- سبک زندگی؛ سیگار کشیدن، مصرف الکل و چاقی همه می‌توانند به ناباروری کمک کنند.
- استرس؛ استرس می‌تواند تأثیر منفی بر باروری، از نظر جسمی و روحی داشته باشد.
شایع‌ترین علل ناباروری زنان
شایع‌ترین علت ناباروری در زنان اختلالات تخمک‌گذاری است که می‌تواند در اثر عدم تعادل هورمونی، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، مشکلات رحم یا سایر شرایط بهداشتی ایجاد شود. سایر دلایل ناباروری در زنان شامل لوله‌های مسدود شده فالوپ، سن و آندومتریوز است.
در بعضی موارد، علت ناباروری در زنان ناشناخته است. با این حال، عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و اضافه‌وزنی یا حتی کم‌وزنی نیاز می‌تواند به ناباروری در زنان کمک کند.
علت ناباروری در زنان و مردان
نازایی در میان مردان و زنان رایج است و تنها موردی زنانه نیست. اگر نازایی در مردان و زنان را به دو بخش متفاوت تقسیم کنیم، ناباروری در مردان، ناباروری می‌تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله تعداد اسپرم کم، عملکرد اسپرم غیرطبیعی، عدم‌تعادل هورمونی، مشکلات جسمی با اندام‌های تولیدمثل و اختلالات ژنتیکی ایجاد شود.
در زنان، ناباروری می‌تواند در اثر عوامل مرتبط با سن، عدم تعادل هورمونی، لوله‌های مسدود شده فالوپ، اختلالات تخمک‌گذاری، آندومتریوز و اختلالات ژنتیکی ایجاد شود. علاوه بر این، عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و استرس نیز می‌تواند به ناباروری کمک کند.
علم پزشکی همیشه معجزه می‌کند، حتی در ناباروری
بدون شک بیشتر بانوان در مورد نازایی و علت‌های آن سؤال و نگرانی‌هایی دارند. ناباروری در زنان همان‌طور که در این مطلب مورد بررسی واقع شد از عوامل مختلفی ناشی می‌شود، اما بازهم در بیشتر مواقع جای نگرانی وجود ندارد چون علم پزشکی به‌خصوص در زمینه زنان و زایمان تا حدود زیادی پیشرفت‌های چشمگیری داشته و هم‌اکنون برای بیشتر علل‌های ناباروری در خانم‌ها راه‌کار یافته است.
اگر دوست دارید در مورد نازایی و ناباروری با پزشکی متخصص و مجرب مشورت کنید، هم‌اکنون با استفاده از پلتفرم نوبت‌دهی سایت دکتر دکتر، فهرست بهترین و مجرب‌ترین متخصص زنان در کل کشور را مشاهده کنید و بنابر نیاز و انتخاب خود با استفاده از گزینه نوبت دهی اینترنتی قرار ملاقاتی با پزشک مد نظر خود رزرو کنید.
