هنگامی که فردی واکنش آلرژیک دارد، ممکن است در اثر ترشح هیستامین علائمی مانند احتقان بینی، عطسه و خارش پوستی را تجربه کند. حال در مقابل می‌توان با مصرف آنتی هیستامین ها این علائم را کاهش داد. البته اگر نمی‌دانید که کدام دارو برایتان مناسب است و عملکرد درست دارد، به دکتر آسم آلرژی و ایمونولوژی بالینی مراجعه کنید تا با توجه به وضعیتتان، بهترین داروی ضد حساسیت موجود برای شما تجویز شود.
اما دقیقا آنتی‌هستامین چیست؟ اگر این سوال ذهن شما را هم درگیر کرده، می‌توانید برای اطلاع از نحوه عملکرد آنتی‌هیستامین‌ها و همچنین تفاوت بین آنتی‌هیستامین‌های نسل اول، دوم و سوم و عوارض جانبی آنها ادامه مطلب از مجله دکتردکتر را بخوانید.
آنتی‌هیستامین‌ها چه هستند و چگونه کار می‌کنند؟
برای درک بهتر کارکرد آنتیهیستامین بهتر است ابتدا درباره هیستامین بدانید. هیستامین (Histamine) اصطلاحا یک آمین زیستی (ماده‌ای شیمیایی) است که در هنگام واکنش‌های ایمنی موضعی، تنظیم عملکرد فیزیولوژیک ترشح شده و به‌عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی بدن را وادار به واکنش می‌کند. این ماده در سلول‌های آلرژیک نگهداری می‌شود و داروهای کنترل کننده آن در دسته اثرگذارترین داروهای حساسیت و خارش قرار دارند.
اگر به محرک خاصی (پوست حیوانات خانگی و گرده گل گرفته تا پروتئین‌های خاص موجود در غذاها) حساسیت داشته باشید، در پاسخ به آلرژن‌ها، از این سلول‌ها هیستامین آزاد می‌شود و به اصطلاح بدنتان واکنش آلرژیک نشان می‌دهد. متعاقبا علائمی همچون عطسه، خارش و سوزش چشم، تورم گلو، التهاب پوست و بینی و کهیر پس از این کنش و واکنش، ظهور خواهد کرد.
دقیقا در همینجاست که با مصرف آنتی‌هستامین می‌توان نشانه‌ها را کنترل کرد. داروهای آنتی هیستامین به نوعی از داروها گفته می‌شود که علائم آلرژی، بیماری حرکت و برخی علائم سرماخوردگی و آنفولانزا را درمان می‌کنند. آنتی‌هیستامین‌ها با مسدود کردن گیرنده‌های H1، علائم را کنترل و درمان می‌کنند.
آنتی‌هیستامین‌ها چه علائمی را درمان می‌کنند؟
افراد می‌توانند از آنتی هیستامین‌ها برای درمان رینیت آلرژیک که باعث التهاب در بینی می‌شود، استفاده کنند. آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از علائم مانند موارد زیر را کاهش دهند:
- احتقان
- عطسه
- آبریزش بینی
- خارش یا آبریزش چشم
- خارش بثورات پوستی
- کهیر
- حالت تهوع
انواع آنتی‌هیستامین‌ها
طیف وسیعی از آنتی هیستامین‌ها وجود دارد؛ همانطور که در سطور بالاتر اشاره کردیم، آنتیهیستامین نسل اول، دوم و سوم انواع این واکنش شیمیایی بدن هستند که در ادامه به تفکیک درباره آنها توضیح خواهیم داد:
آنتیهیستامین نسل اول
آنتی‌هیستامین‌های خوراکی نسل اول از جمله دیفن هیدرامین (بنادریل) و کلرفنیرامین (کلر-تریمتون)، به راحتی از سد خونی مغزی عبور کرده و گیرنده‌های H1 در سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تحت تاثیر قرار می‌دهند. گیرنده‌های H1 در CNS به تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن کمک می‌کنند.
نمونه‌های دیگر از آنتی‌هیستامین‌های نسل اول عبارتند از:
- برومفنیرامین (دیمتان)
- کاربینوکسامین (کلیستین)
- کلماستین (تاویست)
- دوکسیلامین (یونیزم)
- هیدروکسی زین (آتاراکس، ویستاریل)
- پرومتازین (فنرگان)
- تریپرولیدین (تیرافد)
اگرچه چندین نوع ازآنتی‌هیستامین‌های نسل اول در دسترس هستند، برخی از متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است آنها را در صورت موجود بودن نسخه جدیدتر توصیه نکنند.
عوارض آنتی‌هیستامین‌های نسل جدید
آنتی‌هیستامین‌های نسل اول خاصیت آرام‌بخشی دارند. آنتی‌هیستامین‌های نسل اول با اتصال به گیرنده‌های CNS می‌توانند عملکردهای شناختی و حرکتی را مختل کرده و باعث خواب‌آلودگی شوند.
عوارض جانبی شدید مرتبط با آنتی‌هیستامین‌های نسل اول عبارتند از:
- کیفیت خواب ضعیف
- دهان خشک
- سرگیجه
- فشار خون پایین
- آسیب حاد کبدی
آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم
آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم خاصیت آرام‌بخشی ندارند. طبق مقاله‌ای در ژورنال موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم کمتر از سد خونی مغزی عبور می‌کنند.
این بدان معنی است که آنها به اندازه انواع نسل اول تأثیر قابل توجهی بر CNS ندارند. استفاده از این آنتی‌هیستامین‌های برای بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال بی‌خطر است. آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم ایمن‌تر و قوی‌تر از انواع نسل اول هستند.
نمونه‌هایی از آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم عبارتند از:
- بیلاستین (بیلاکستن)
- دسلوراتادین (کلارینکس)
- لوراتادین (کلاریتین)
- فکسوفنادین (آلگرا)
- روپاتادین (روپافین)
آنتی هیستامین‌های بدون نسخه
این دسته از داروها در دسترس عموم هستند و می‌توانید انواع آنتی‌هیستامین‌ها را از همه داروخانه‌ها خریداری کنید. این داروها در اشکال مختلف مانند قرص، کپسول ژل، اسپری بینی، و قطره چشم در دسترس هستند. انواع آآنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه (OTC) عبارتند از:
- بنادریل
- کلر-تریمتون
- کلاریتین
- آلگرا
- تاویست
- زیرتک
برای تصمیم‌گیری در مورد این‌که کدام نوع از انواع آنتیهیستامین برایتان مناسب است، می‌توانید با پزشک مشورت کنید.
آنتی‌هیستامین‌های تجویزی
برخی از انواع آنتی‌هیستامین‌ها فقط با نسخه پزشک مجاز در دسترس هستند. آآنتی‌هیستامین‌هایی که نیاز به نسخه دارند ممکن است حاوی غلظت بیشتری از مواد فعال نسبت به انواع OTC باشند. سایر آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است فقط به دلیل خطر عوارض جانبی تجویزی باشند. نمونه‌هایی از آنتی‌هیستامین‌هایی که نیاز به نسخه دارند عبارتند از:
- آزلاستین (آستلین، آستپرو،اپتیوار)
- کاربینوکسامین (پالژیک)
- دسلوراتادین (کلارینکس)
- هیدروکسی زین (آتاراکس، ویستاریل)
- لووستیریزین (اکسیزال)
- پرومتازین (فنرگان)
عوارض و خطرات آنتی‌هیستامین‌ها
هر کسی که آنتیهیستامین یا هر دارویی مصرف می‌کند باید برچسب آن را بررسی کند تا ببیند دارو حاوی چه مواد فعالی است تا از خطر مصرف بیش از حد دارو جلوگیری کند. اگر فردی آنتی‌هیستامین‌های آرام‌بخش را بیش‌ازحد مصرف کند، ممکن است دچار ناهنجاری‌های قلبی یا تشنج شود. اگر مشکوک به مصرف بیش از حد دارو هستید، باید فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
اکثر مردم می‌توانند با خیال راحت دُزهای پایین OTC یا آنتی‌هیستامین‌های تجویزی را برای دوره‌های کوتاه مصرف کنند. با این‌حال، آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند عوارض جانبی خفیفی در برخی افراد ایجاد کنند. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- سرگیجه
- سردرد
- از دست‌دادن عملکرد حرکتی
- خشکی دهان یا تشنگی بیش‌ازحد
- تاری دید
- یبوست
- احتباس ادرار
عوارض جانبی شدید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کهیر
- بثورات پوستی
- مشکل در تنفس یا بلع
- تورم در صورت، دهان یا گلو
- هذیان
استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌هیستامین‌های غیر آرام‌بخش (نسل دوم و سوم) ممکن است منجر به آسیب خفیف کبدی شوند؛ اگرچه نادر است. با این‌حال ترفنادین که یکی از آنتی‌هیستامین‌های مرتبط با آسیب کبدی است، دیگر برای استفاده بالینی در دسترس نیست.
مصرف بیشتر آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و دوم با دُزهای پایین برای زنان باردار بی‌خطر است. اما مصرف دُزهای بالای پرومتازین که یک آنتیهیستامین آرام‌بخش نسل اول است، اماکن دارد که عوارض جانبی نامطلوبی در دوران بارداری ایجاد کند. زنان باردار باید قبل از مصرف آنتیهیستامین با پزشک خود صحبت کنند. پزشکان می‌توانند دُزهای مناسب را بر اساس علائم و وضعیت سلامتی فرد توصیه کنند.
تحت این شرایط برای خوردن انواع آنتیهیستامین احتیاط کنید
برای مصرف انواع آنتی‌هیستامین‌ها با پزشک مشورت کنید
اکثر پزشکان استفاده از آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم یا سوم را برای درمان علائم آلرژی خفیف تا متوسط، از جمله احتقان، آبریزش چشم و خارش پوست توصیه می‌کنند. هرچند که هنوز هم می‌وانند آنتی هیستامین های نسل اول را بدون نسخه بخرند.
بااین‌حال این نوع از آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شده و در حکم یک آرام‌بخش باشند. با وجود تمام این تفاسیر، می‌توانید بین طیف گسترده‌ای از آنتی‌هیستامین‌ها در داروخانه‌ها و به‌صورت آنلاین، آنتیهیستامین مورد نظر خود را انتخاب کنند. والدین و مراقبان ممکن است بخواهند قبل از دادن آنتی هیستامین به کودک خود، به خصوص اگر کودک 12 سال یا کمتر داشته باشد، با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنند. برای دریافت وقت پزشک استفاده از نوبت دهی آنلاین پلتفرم دکتردکتر را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
در انتهای این مقاله از شما می‌خواهیم که اگر سوالی درباره استفاده از انواع آنتی هیستامین دارید را از مشاور سلامتی ما بپرسید. ضمن این که اگر تجربه یا نکته‌ای در این خصوص دارید، خوشحال می‌شویم که با ما و دیگر خوانندگان مجله پزشکی دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
منبع:
ممنون از شما👃👃👃👃
پزشک برای یه سرفه ساده دو مدل داروی آنتی هیستامینی قوی برای من تجویز کرد, الان بعد از ٢۴ ساعت که از آخرین مصرف میگذره همچنان احساس ضعف و بیحالی و لرزش بدن و سرگیجه دارم
راهی هست که اثرات دارو رو از بدنم دفع کنه؟ واقعا دارم اذیت میشم
نکات جالبی را ذکر کردید ممنون از سایت خوبی که دارید.
ممنون از توجهتون
آنتی هیستامین های تجویز شده برای بعد از عمل بینی عوارض گوارشی و ناراحتی معده ایجاد میکنن؟