ام‌ آر‌ آی (MRI) برای تشخیص چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

آزمایش ام آر آی ، یکی از پرکاربردترین ابزارهای تشخیص بیماری‌ها و آسیب‌ها در اندام‌های مختلف است. در ام ار ای (mri)، از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی رایانه‌ای برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق و با جزئیات از اندام‌ها و بافت‌های بدن بیمار، استفاده می‌شود. نام دیگر این فناوری مدرن، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی است. ام آر آی لوله بزرگی است که آهنرباهایی قوی در ساختار خود دارد. در مراحل انجام ام آر آی، در داخل لوله دراز می کشید تا از اندام موردنظر برای معاینه بیشتر و تشخیص، عکس‌برداری شود. با بی‌حرکت‌ماندن، از عضو موردنظر عکس گرفته می‌شود. در این فرایند، نیاز به دورکردن اشیا فلزی از بدن هم وجود دارد.

از این فناوری برای تشخیص مشکلات مغز، نخاع، مفاصل و موارد پرشمار دیگر مانند لگن و عضلات استفاده می‌شود. در این مقاله به شما می‌گوییم که ام آر آی چیست و چه کاربردی دارد. مطالعه مقاله به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.

در پایان، اگر پرسشی داشتید، حتماً بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر، به شما پاسخ دهد.

ام آر آی چیست؟

اسکن با دستگاه ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)، آزمایشی بدون درد است و تصاویر بسیار واضحی از اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن تولید می‌کند. برخی از دستگاه‌های MRI شبیه تونل‌هایی باریک هستند، اما برخی دیگر بازترند. ام آر آی از موارد زیر برای کمک به تشخیص و ارائه تصاویر دقیق بهره می‌برد:

• یک آهنربای بزرگ
• امواج رادیویی
• کامپیوتر

دقت کنید که در این روش، از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود. تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI، نوعی تصویربرداری پزشکی غیرتهاجمی است و می‌تواند تصاویر دقیقی از بیشتر ساختارهای درونی بدن انسان ارائه دهد، از جمله:

• رگ‌های خونی
• استخوان‌ها
• ماهیچه‌ها

اسکنرهای MRI با استفاده از آهنربای بزرگ و امواج رادیویی، تصاویری از بدن ایجاد می‌کنند. برخلاف اشعه ایکس، هیچ تشعشع یونیزه‌کننده‌ای در طول معاینه تولید نمی‌شود. این تصاویر، اطلاعات مهمی را در تشخیص وضعیت پزشکی ارائه می‌دهند. با وجود آن‌ها، تصمیم‌گیری برای روند درمان بسیار ساده‌تر و البته مؤثرتر خواهد شد.

دستگاه ام آر آی چطور کار می‌کند؟

دستگاه ام‌آر‌آی یک محفظه استوانه‌‌ای بزرگ است که مجموعه‌ای آهن‌ربا، آن را احاطه کرده‌اند. اجزای تشکیل‌دهنده اسکن ام‌ آر‌ آی، موارد زیر هستند:

• امواج رادیویی برای تولید سیگنال
• آهنرباها برای ایجاد میدان مغناطیسی
• رایانه برای ایجاد تصویری دقیق و مقطعی از اندام‌ها و ساختارهای داخلی بدن

زمانی‌که بیمار در داخل دستگاه ام‌آرآی دراز می‌کشد، میدان مغناطیسی موجود در دستگاه، موقتاً مولکول‌های آب را در بدن بیمار هم‌تراز می‌کند. امواج رادیویی هم باعث می‌شوند که این اتم‌های هم‌تراز، سیگنال‌های ضعیفی تولید کنند. سیگنال‌ها برای ایجاد تصاویر ام‌آرآی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع، این سیگنال‌ها از سوی رایانه دریافت می‌شوند و به تصویری از قسمتی از بدن تبدیل می‌شوند. منظور همان قسمتی است که نیاز به بررسی و معاینات ویژه دارد. این تصاویر، روی صفحه نمایش هم پخش می‌شوند.

کاربردهای ام آر آی چیست؟

تصویربرداری ام آر آی، کاربردهای متنوعی دارد. وجود چنین ابزاری در دنیای پزشکی، نقطه عطف بزرگی در جریان تشخیص و درمان بیماری‌ها بوده است. پزشکان، دانشمندان و محققان می‌توانند با استفاده از این ابزار غیرتهاجمی، داخل بدن انسان را با جزئیات بالا بررسی کنند. در زیر، نمونه‌هایی از کاربرد MRI را مطالعه می‌کنید:

• غربالگری سرطان سینه
• بررسی ناهنجاری‌های مغز و نخاع
• تشخیص انواع خاصی از مشکلات قلبی
• بررسی بیماری های کبد و سایر اندام‌های شکمی
• ارزیابی صدمات یا ناهنجاری‌های مفاصل با ام آر آی کمر
• ناهنجاری‌های مشکوک رحم در زنان تحت ارزیابی ناباروری
• ارزیابی درد لگن در زنان با عللی از جمله فیبروم و اندومتریوز
• تشخیص و شناسایی تومورها، کیست‌ها و سایر ناهنجاری‌ها در قسمت‌های مختلف بدن

این فهرست کامل نیست، چون استفاده از فناوری MRI همواره در حال گسترش است. کاربرد ام آر آی در تحقیقات هم وسیع است و دانشمندان از آن بهره زیادی می‌برند.

انواع ام آر آی چیست؟

ام آر آی،  روش تصویربرداری تشخیصی مدرنی است که تصاویری با وضوح بالا از تغییرات ساختاری درون بدن ثبت می‌کند. از امواج مغناطیسی و رادیویی برای شناسایی اختلالات بخش‌های متنوعی از بدن استفاده می‌شود. برای مثال، در تشخیص بسیاری از سرطان‌ها، تصویربرداری از اندام مشکوک می‌تواند به کشف توده‌ها کمک کند. از طرف دیگر، در مسیر درمان هم از تصاویر این فناوری استفاده می‌شود. برای مثال، بیمارانی که تحت درمان‌های سرطان‌اند، برای چکاپ از این روش استفاده می‌کنند. بررسی وجود توده یا کوچک و بزرگ‌شدن آن، از راه تصاویر ام‌آرآی مقدور است. انواع مختلفی از این روش وجود دارد. آشنایی با اصطلاحات موجود در این حوزه، به شما کمک می‌کند که درک بهتری از عملکرد آن داشته باشید. در ادامه با روش‌های مختلف MRI آشنا می‌شوید:

ام آر آی عملکردی یا فانکشنال

ام‌آرآی عملکردی (Functional MRI)، برای اندازه‌گیری جریان خون در مغز و بررسی عملکردهای آن انجام می‌شود. در زمان بروز آسیب‌های مغزی، پزشکان از این شیوه اسکن استفاده می‌کنند. گزارش‌های اسکن نواحی فعال مغز را مشخص می‌کند. این روند، به پزشکان کمک می‌کند تا درباره عملکرد صحیح و بدون مشکل مغز به تشخیص برسند. اگر پای آسیبی جدی به‌میان باشد، متخصصان متوجه خواهند شد. برای تشخیص و بررسی وضعیت بیماری‌هایی مانند زوال عقل، آلزایمر و تومورهای مغزی از این روش استفاده می‌شود.

 ام آر آی قلب

ام‌آرآی قلب، در مواردی کاربرد دارد که پزشک نسبت به وجود مشکلی در رگ‌های خونی یا آئورت مشکوک است. زمانی که بیماری با مشکلاتی مانند حمله قلبی مواجه شده هم سریعاً از این روش برای بررسی فوری استفاده می‌شود. گزارش اسکن تصویر دقیقی از موارد زیر ارائه می‌دهد:

• قلب
• عروق خونی
• سیستم گردش خون کلی

با تجزیه و تحلیل این گزارش، پزشکان نحوه عملکرد سیستم گردش خون و نیاز به درمان جدی را تعیین می‌کنند. علاوه‌بر این، فرآیند MRI قلب می‌تواند فوراً انسداد قلب، حفره‌های قلب، تومورها و سایر مشکلات جدی قلبی را تشخیص دهد.

 ام آر آی اسکلتی عضلانی

اگر بیماری دچار مشکلات مفصلی یا آسیب‌های استخوانی باشد، پزشکان سریعاً از روش‌های تصویربرداری اسکلتی‌عضلانی برای او استفاده می‌کنند. این فرایند به آن‌ها کمک می‌کند تا مشکلات مربوط به نواحی زیر را شناسایی و بررسی کنند:

•  فتق دیسک
• فشرده‌سازی نخاع
• شکستگی ستون فقرات

استفاده از چنین روش عکس‌برداری، بسیار پرکاربرد است. اشعه ایکس در تشخیص تغییرات ساختاری جزئی در بدن مؤثر نیست. به‌عنوان مثال، پارگی رباط، غضروف یا تاندون را با این نوع از ام‌آرآی ارزیابی می‌کنند.

ام آر آی با تزریق ژل و بدون تزریق ژل

اگر متخصص نتواند با استفاده از اسکن عادی و بدون تزریق ژل بیماری یا عارضه موجود را تشخیص دهد، برای بهبود کیفیت تصاویر از تزریق استفاده می‌شود. از ام آر آی با کنتراست یا همراه با تزریق، برای تشخیص بیماری و اختلالی شدید و جدی بهره می‌برند. در این آزمایش، قبل از معاینه، رنگی مبتنی بر گادولینیوم (Gadolinium) به صورت داخل وریدی به بدن بیمار تزریق می‌شود. این رنگ که به آن ماده حاجب می‌گویند، به رادیولوژیست‌ها کمک می‌کند تا تصاویر واضحی از اندام‌های مختلف بدن دریافت کنند. برخی از بیماری‌های جدی که برای روند تشخیص به این روش نیاز دارند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• تشخیص تومورها
• تشخیص سرطان
• مشکلات کمر
• آسیب مغزی
• عفونت

تصاویر این نوع از ام‌آرآی با وضوح بالایی، ساختارهای داخلی بدن را به‌نمایش می‌گذارند. با وجود آن‌ها، تشخیص علت اصلی مشکل و بیماری بسیار ساده‌تر می‌شود. در نتیجه، درمان هم در زمان مناسب‌تری آغاز خواهد شد. تزریق این جوهر، باعث ایجاد تضاد یا کنتراست بین بافت‌ها و اعضای داخلی بدن می‌شود. ماده حاجب یا همان جوهر در بدن، باقی نمی‌ماند و پس از مدتی به‌صورت خودبه‌خود دفع می‌شود. از مزایای این روش باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• بی‌نیازی به تصویربرداری‌های دیگر
• تشخیص دقیق‌تر سلول‌های تومورهای سرطانی
•  درج تفسیر‌ها و توضیحات دقیق‌تر و کامل‌تر در گزارش MRI

این موارد از مزایای ام‌آرآی با ژل، نسبت به حالت معمولی هستند.

ام آر آی با بیهوشی

اسکن ام‌آرآی، آزمایش بدون دردی است و معمولاً نیاز به بیهوشی و داروی ضددرد ندارد. بااین‌حال، اگر ترس از فضاهای تنگ داشته باشید، از آرام‌بخشی خفیف برای تسکین اضطرابتان استفاده می‌شود. باید پیش از شروع فرایند ام‌‌آرآی، این موضوع را با پزشک درمیان بگذارید. برای انجام اسکن دقیق و درست، بیمار نباید در داخل محفظه اسکنر هیچ‌گونه حرکتی داشته باشد. کوچک‌ترین حرکت نتیجه تصویربرداری را خراب می‌کند. برای همین، از بیهوشی عمومی در فرایند عکس‌برداری از بسیاری از کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود. در موارد زیر هم امکان بیهوشی وجود ندارد:

• چنانچه عطسه کنید.
• اگر مبتلا به سرماخوردگی باشید.
• در صورتی‌که دچار آبریزش بینی هستید.

تا زمانی که از این شرایط بهبودی پیدا نکنید، بیهوشی هم انجام نمی‌شود.

اسکن ام‌ آر‌ آی روباز

برخلاف اسکنرهای معمولی، اسکنر ام‌آر‌آی روباز (Open MRI) فضای تنگ و بسته ندارد. این دستگاه، به‌صورت روباز است و بیمار کاملاً در بیرون از دستگاه قرار می‌گیرد. دستگاه ام‌آرآی رو‌باز برای بهبود مشکل افرادی تولید شده که از فضاهای بسته می‌ترسند و دچار اضطراب می‌شوند. این دستگاه از هر دو طرف باز است و ورودی عریض‌تری هم دارد. در نتیجه، بیمار می‌تواند محیط اطراف خود را ببیند. برای کودکان هم استفاده از چنین اسکنری با چالش‌های کمتری روبه‌رو خواهد بود. این نکته را در نظر بگیرید که اگر بتوانید با ترس و ناراحتی خود کنار بیایید، بهتر است که از دستگاه‌های معمولی بهره ببرید. این دستگاه‌ها وضوح بالاتری، نسبت به هم‌تایان روباز خود دارند.

از ام آر آی برای بررسی وضعیت کدام اندام‌ها استفاده می‌شود؟

دلیل اصلی استفاده از این روش، نمایش تصاویری از قسمت‌ها و اندام‌های مختلف بدن است که با روش‌های تصویربرداری دیگر قابل‌بررسی و مشاهده نیستند. این روش، ایمن است و برخی از افراد، مثل خانم‌های باردار یا نوزادان هم می‌توانند از آن استفاده کنند. ام آر آی باید به‌طور مستقیم، از طرف پزشک تجویز شود. شما می‌توانید برای کسب اطمینان بیشتر و دریافتت مشاوره با یک متخصص دیگر، از طریق دکتردکتر، نوبت آنلاین ویزیت حضوری یا غیرحضوری با یکی از متخصصین شهرتان را ثبت کنید. مثلا اگر ساکن مشهد هستید، می‌توانید از میان بیش از 24 دکتر ارتوپد مشهد ، پزشک مورد نظر خود را انتخاب کرده و وقت بگیرید. بافت‌ها و اندام‌های داخلی متنوعی با تصویربرداری به این روش قابل بررسی هستند. در نتیجه، طیف وسیعی از متخصصان، برای تشخیص و شروع روند درمانی مناسب از ام آر آی بهره می‌برند.

ام‌ آر‌ آی نخاع و مغز

 برای بررسی مغز یا نخاع از نظر صدمات یا وجود ناهنجاری‌های ساختاری، از ام آر آی استفاده می‌شود. با وجود این تصویربرداری، متخصصان می‌توانند وجود موارد زیر در مغز و نخاع را بررسی کنند:

• تومورها
• آبسه‌ها
• ناهنجاری های وریدی
•  خونریزی در مغز یا نخاع
• ناهنجاری های مادرزادی
• هماتوم ساب‌دورال (ناحیه‌ای از خونریزی در زیر سخت‌شامه یا پوشش مغز)

MRI می‌تواند به شناسایی مکان خاصی از هر مرکز عملکردی در مغز هم کمک کند. منظور بخش خاصی از مغز است که عملکردی مانند گفتار یا حافظه را کنترل می‌کند. ام‌آرآی، رایج‌ترین روش تصویربرداری برای مغز و نخاع است. ام‌آرآی اغلب برای کمک به تشخیص این بیماری‌ها به کار می‌رود:

• بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس (MS)
• آنوریسم مغزی (کلاف عروقی مغز)
• آسیب مغزی ناشی از ضربه به سر
• اختلالات چشم و گوش داخلی
• شناسایی بیماری آلزایمر
• اختلالات غده هیپوفیز
• عفونت استخوانی
• عفونت والتهاب مغز
• آسیب عروق خونی
• مشکلات چشمی
• سرطان استخوان
• اختلالات نخاعی
• هیدروسفالی
• سرطان
• سکته
• تومور

با MRI۷، امکان تشخیص و درمان بیماری‌های گوناگونی به‌وجود می‌آید.

ام‌ آر‌ آی استخوان‌ها و مفاصل

ام‌آر‌آی، یکی از بهترین وسیله‌ها برای بررسی سیستم استخوانی و عضلانی و تاندونی بیماران است. همان‌قدر که تصاویر رادیولوژی‌ ساده برای بررسی استخوان‌ها موردنیاز و کاربردی‌اند، تصویربرداری تشدید مغناطیسی هم مفید است. این روش به بررسی مفاصل و نسوج نرم و مغز استخوان می‌پردازد. ام‌آر‌آی استخوان‌ها و مفاصل، معمولاً برای شناسایی و تشخیص بیماری‌ها و عارضه‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• مشکلات دیسک از قبیل فتق یا پارگی در بیماری هایی مانند دیسک کمر
• اختلالات مفصلی مثل آرتریت‌های دژنراتیو و تخریب‌کننده
• پارگی مینیسک، رباط‌ها و تاندون‌ها در زانو
• پارگی عضلات روتاتور کاف در شانه
• پارگی لابروم در شانه یا لگن
• شکستگی استخوان‌ها
• مشکلات نخاع پس از ضربه
• آسیب‌های ناشی از ورزش یا کار
• تومورها، مانند تومورهای اولیه و متاستازها
• ناهنجاری‌های مادرزادی اندام کودکان و نوزادان
• عفونت‌ها، مانند استئومیلیت یا عفونت استخوان‌ها
• اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات مادرزادی و ایدیوپاتیک
• درد، تورم یا خونریزی در بافت‌های داخل و اطراف مفاصل و اندام‌ها

برای تشخیص بسیاری از مشکلات کودکان و نوزادان، مانند چسبندگی نخاع هم دکتر ام آر آی نخاع (MRI نخاع) نیز از این روش استفاده می‌کند.

ام‌آر‌آی کبد و مجاری صفراوی

ام‌آر‌آی کبد و مجاری صفراوی (MRCP)، نوع خاصی از تصویربرداری تشدید مغناطیسی است. این روش برای بررسی کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی به کار می‌رود. در آن،‌ عمل تصویربرداری بدون تزریق ماده حاجب صورت می‌گیرد. علاوه‌براین، هیچ ابزاری هم وارد بدن نمی‌شود. پزشکان از MRCP، برای موارد زیر استفاده می‌کنند:

• بیماری‌های کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی، پانکراس و مجرای پانکراس. امکان دارد که در این اعضای بدن تومور، سنگ، التهاب یا عفونت وجود داشته باشد.
• بیماران مبتلا به پانکراتیت هم برای تشخیص علت مشکل باید تحت این آزمایش قرار بگیرند. ام‌آرآی برای تعیین میزان عملکرد پانکراس و ترشحات آن کاربرد دارد.
• از این روش برای کمک به تشخیص درد شکمی غیرقابل توضیح هم استفاده می‌شود.

ام‌آرآی کبد و مجاری صفراوی جایگزینی غیرتهاجمی برای کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد (ERCP) است. این روش برای تشخیص بیماری‌ها و بررسی داخل بدن کاربرد دارد و شبیه به آندوسکوپی است. در این روش از ابزاری نورانی برای بررسی داخل بدن، با تزریق کنتراست یددار و تصاویر اشعه ایکس استفاده می‌کنند. ERCP روشی تهاجمی برای بررسی مجاری صفراوی و/یا مجرای پانکراس است.

ام‌آر‌آی کلیه‌ها

ام‌آر‌آی کلیه یا سیستم ادراری که به آن ام‌آر اوروگرافی (MR Urography) یا ام‌آر‌یو (MRU) هم گفته می‌شود، یکی از متداول‌ترین روش‌های تشخیص بالینی مشکلات سیستم ادراری و کلیه‌ها است. مشکلاتی از قبیل:

•  وجود برخی تومورها
• ناهنجاری‌های مادرزادی
• اختلال در عملکرد کلیه‌ها
• انسداد احتمالی مجاری ادراری
• انسدادهای ناشی از وجود سنگ کلیه

تغییر آناتومی در اثر جراحی، به ویژه در کودکان و زنان باردار هم با همین روش تصویربرداری مشخص می‌شود.

ام‌آر‌آی طحال

طحال، بخشی از سیستم لنفاوی است که با ذخیره سلول‌های سفید خون و کمک به ایجاد آنتی‌بادی در بدن، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. تصویربرداری پرتو مغناطیسی از این اندام می‌تواند برای تشخیص و درمان عارضه‌ها و بیماری‌های طحال مفید باشد. شایع‌ترین مشکلات و ناهنجاری‌های طحال که با ام‌آرآی قابل ارزیابی‌اند، شامل موارد زیر می‌شوند:

•  آسیب‌های احتمالی به طحال یا پارگی
• اسپلنومگالی (Splenomegaly) یا بزرگ‌شدن طحال
• هایپر اسپلنیسم (Hypersplenism) یا طحال بیش‌فعال

برخی از بیماری‌های خونی هم روی طحال اثر می‌گذارند. در نتیجه، پزشکان با عکس‌برداری از این عضو بدن می‌توانند وضعیت مشکل خونی را بهتر ارزیابی کنند.

ام‌آر‌آی لوزالمعده

آم‌آر‌آی لوزالمعده یا پانکراس، می‌تواند به تشخیص بسیاری از بیماری‌های این اندام کمک کند:

• پانکراتیت یا التهاب پانکراس (pancreatitis)
• ضایعات پانکراس
• سرطان

تشخیص زودهنگام مشکلات مربوط به لوزالمعده، بسیار مهم است. با این روش تصویربرداری، امکان شناسایی مشکلات لوزالمعده سریع و ساده می‌شود. اگر کیست یا ناهنجاری‌های دیگری هم در بافت این عضو به‌وجود بیاید، تصویربرداری MRI به پزشکان در مسیر تشخیص وضعیت کمک می‌کند.

ام‌ آر‌ آی رحم

آناتومی و ساختار رحم زنان، با تصویربرداری تشدید مغناطیسی به‌خوبی قابل مشاهده است. به همین دلیل هم برای تشخیص بسیاری از مشکلات رحمی، استفاده از آن توصیه می‌شود. از مهم‌ترین مشکلاتی که با ام‌ آر آی قابل تشخیص‌اند، به موارد زیر دقت کنید:

• تومورهای فیبروز
• ناهنجاری‌های لوله فالوپ
• لیومیوم (Leiomyoma) یا فیبروئید
• توده‌های آندکس (Adnexal masses)
• بیماری رحمی خوش‌خیم آدنومیوز (Adenomyosis)

از این روش، برای بررسی‌ رحم، بعد از عمل‌های جراحی مختلف هم استفاده می‌شود. برای مثال، بعد از بیرون‌آوردن رحم، با ام آر آی روند اجراشده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

ام‌آر‌آی تخمدان

تصویربرداری از تخمدان هم دقیقاً مثل رحم، به شناسایی بیماری‌ها و مشکلات تخمدان کمک می‌کند. بیماری‌های تخمدان شامل موارد متنوعی از قبیل کیست‌های تخمدان (Ovarian cyst) یا کیست درموئید (Dermoid) می‌شوند. با ام آر آی تخمدان‌ها، پزشکان به تصاویر دقیقی از این اعضای بدن دست پیدا می‌کنند. در نتیجه، امکان تشخیص وضعیت‌های مختلف بدن زنان پیش می‌آید. وضوح تصاویری که در این تصویربرداری ارائه می‌شود، بالا است. بنابراین، رسیدن به قطعیت در تشخیص و بعد تجویز درمان مقدور می‌شود.

ام‌آر‌آی پروستات

پروستات ساختار نرم و کوچکی (به اندازه گردو) در عمق لگن مردان است. این عضو بین مثانه و آلت تناسلی و در قسمت جلوی راست روده قرار گرفته است. پزشکان به‌دلایل مختلف، اقدام به انجام تصویربرداری از این ناحیه می‌کنند. برای مثال:

• بررسی احتمال ابتلا به سرطان پروستات، بر اساس سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)
• کمک به برنامه‌ریزی درمان رادیوتراپی سرطان پروستات
• بررسی پخش‌شدن سرطان پروستات

این روش، بیشتر از روش‌های دیگر برای عکس‌برداری از پروستات توصیه می‌شود. به این علت که تصاویر دقیق‌تری نسبت به توموگرافی یا سونوگرافی ارائه می‌دهد.

ام‌آر‌آی پستان

شاخص‌ترین علل استفاده از تصویربرداری رزونانس مغاطیسی برای پستان زنان، موارد زیر هستند:

• ارزیابی ایمپلنت سینه.
• بررسی میزان پیشرفت سرطان سینه.
• تعیین پارگی پروتزهای سیلیکونی سینه.
• غربالگری زنان در معرض خطر سرطان سینه.
• بررسی ناهنجاری‌های مشاهده شده در ماموگرافی.
• ارزیابی مکان‌های لومپکتومی در افرادی که سرطان پستان داشته‌اند.

مهم‌ترین مزیت استفاده از MRI برای ارزیابی پستان‌ها، غیرتهاجمی بودن آن است. ضمن اینکه بیمار را در معرض اشعه قرار نمی‌دهد.

ام‌آرآی قلب و رگ‌های خونی

به منظور تشخیص و نظارت بر بیماری‌های قلبی عروقی و ارزیابی بیماری‌های قلبی مادرزادی هم از تصویربرداری ام‌آرآی استفاده می‌شود. ام‌آرآی قلب یا عروق خونی، در زمینه‌های زیر کاربرد دارد:

• اندازه و عملکرد بطن‌های قلب
• التهاب یا انسداد رگ‌های خونی
• ضخامت و حرکات دیواره‌های قلب
• برنامه‌ریزی برای درمان مشکلات قلبی
• مشکلات ساختاری در آئورت، مانند آنوریسم
• انواع اختلالات قلبی عروقی مانند تومورها‌ و عفونت‌ها
• شدت آسیب‌دیدگی ناشی از حملات یا بیماری‌های قلبی

ارزیابی اثرات جراحی، به‌ویژه در بیماران مبتلا به بیماری‌های مادرزادی قلبی هم با این روش تصویربرداری صورت می‌گیرد.

ام‌آرآی هر عضو از بدن چقدر طول می‌کشد؟

اسکن MRI به طور متوسط، ​​بین ۱۵ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد. زمان اسکن بنا به تشخیص یا نوع بیماری می‌تواند متفاوت باشد. در اینجا، مروری بر میانگین تقریبی بازه‌های زمانی برای انواع اسکن‌های MRI خواهیم داشت:

• قلب: ۳۰ تا ۶۰ دقیقه
• مغز: ۳۰ تا ۶۰ دقیقه
• شکم: ۳۰ تا ۶۰ دقیقه
• ستون فقرات: ۲۰ تا ۶۰ دقیقه
• مفاصل (مانند زانو، شانه): ۲۰ تا ۴۵ دقیقه

پیش از انجام این تصویربرداری، درباره مدت زمان آن از متصدیان اسکن‌کردن و پیش‌برد عملیات در بیمارستان یا کلینیک سوال کنید.

مزایای ام آر آی چیست؟

از امتیازات استفاده از این روش تصویربرداری باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• بررسی دقیق اندام‌های داخلی
• امکان ارزیابی وضعیت اندام‌ها و اعضای مختلف بدن
• قابلیت بررسی چند بخش از بدن به‌طور هم‌زمان و در یک عملیات
• کمک به تشخیص زودهنگام بیماری‌هایی مانند سرطان با ارائه تصاویری دقیق
• غیرتهاجمی‌بودن و نداشتن عوارض و خطرات
• فاقد اشعه‌های خطرناک برای بدن
• وضوح بالای تصاویر

این روش ابزار بسیار کارآمدی در فرایند تشخیص و ارزیابی بیماری‌های مختلف است.

خطرات و عوارض ام آر آی چیست؟

اگر اصول ایمنی در هنگام انجام تصویربرداری رزونانس مغاطیسی رعایت شوند، این روش تصویربرداری بسیار ایمن و کم‌خطر خواهد بود.

بنا به گفته کارشناسان سازمان ملی بهداشت انگلستان (NHS) ،

ام‌آر‌آی کاملاً بدون درد است و عارضه کوتاه‌مدت یا بلند‌مدت مشخصی هم ندارد.

از معایب ام آر آی، شاید بتوانیم به اثرگذاری آن روی فلزات اشاره کنیم. اگر بیماری، بدون توجه به توصیه‌ها با لباس یا اشیایی فلزی در لوله تصویربرداری حاضر شود، به او آسیب می‌رسد. برخی از افراد هم دچار حساسیت به ماده‌ تزریقی در طول فرایند ام‌آرآی هستند. اگر شخصی به مشکلات کلیوی دچار باشد هم با تزریق و دریافت ماده حاجب، دچار مشکلاتی خواهد شد. برای همین، پیش از انجام این عملیات، باید حتماً تمام شرایط خود را با پزشک درمیان بگذارید.

مراحل انجام ام آر آی چیست؟

اسکنر MRI استوانه‌ای کوتاه با دو انتهای باز است. برای انجام این تصویربرداری باید:

• روی تختی داخل اسکنر دراز بکشید.
• بنا به قسمتی از بدن که اسکن می‌شود، ابتدا سر یا پاها را وارد دستگاه خواهید کرد.
• در برخی موارد، ممکن است یک قاب روی قسمتی از بدن (که اسکن می‌شود)، مانند سر یا قفسه سینه قرار داده شود.
• یک رایانه برای کار با اسکنر MRI استفاده می‌شود. این دستگاه در اتاقی متفاوت قرار دارد.
• برای جلوگیری از تارشدن تصاویر، باید تمام بدن خود را در طول اسکن، ثابت نگه دارید.
•  ممکن است، از شما خواسته شود که در طول اسکن‌های کوتاه، نفس خود را حبس کنید.
• بنا به اندازه ناحیه‌ تصویربرداری و تعداد عکس‌های گرفته‌شده، کل فرآیند ۱۵ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد.
• اسکنر MRI در زمان‌های خاصی، صداهای بلندی از ضربه‌زدن ایجاد می‌کند. جریان الکتریکی در سیم‌پیچ های اسکنر روشن و خاموش می‌شود و صدا تولید می‌کند.
• وقتی اسکن شما تمام شود، از دستگاه بیرون می‌آیید.

ممکن است، به یکی از دوستان یا اعضای خانواده اجازه داده شود تا در طول اسکن در کنار شما باشد. کودکان معمولاً می‌توانند با یک همراه در اتاق حضور پیدا کنند.

مدت زمان انجام ام آر آی mri

به‌طور کلی، انجام فرایند ام‌آرآی در حدود ۱۵ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد. این مدت زمان وابسته به محلی از بدن است، که مورد عکس‌برداری قرار می‌گیرد. اینکه دستور پزشک معالج برای عکس‌برداری شامل چه نکاتی بوده هم در زمان انجام این فرایند اثرگذار است. برای مثال، شاید نیاز به تصویربرداری از بخش‌های مختلف سیستم عضلانی‌اسکلتی باشد. در این صورت، کل روند به مدت‌زمان نسبتاً زیادی نیاز خواهد داشت. به‌طور مثال، انجام ام‌ آرآی برای مغز و نخاع به حدود ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارد.

نکات مهم قبل از انجام ام آر آی چیست؟

در ام آر آی، از آهنرباهای بسیار قوی استفاده می‌شود. پس اگر در بدن و لباس‌ها فلزی وجود داشته باشد،‌ ممکن است که برای فرد مشکلاتی به وجود بیاید. اجسام و دستگاه‌هایی که می‌توانند در روند تصویربرداری MRI اختلال ایجاد کنند، شامل موارد زیر هستند:

• ضربان‌ساز قلب
• گیره‌های فلزی
• وسیله داخل رحمی
• پروتزهای فلزی مفصل
• ایمپلنت حلزونی گوش
• دریچه‌های مصنوعی قلب
• دفیبریلاتور‌های قلبی قابل کاشت
• ایمپلنت‌های تحریک‌کننده عصبی
• پمپ‌های قابل کاشت برای انفوزیون دارو
• سنجاق، پیچ، صفحه، استنت یا منگنه جراحی فلزی

گلوله، ترکش یا هر نوع قطعه فلزی دیگر در بدن و لباس‌ها هم می‌تواند باعث بروز عوارض و نتایج نادرست شود.

آمادگی برای ام آر آی

پیش از انجام ام‌آرآی باید حواستان به کسب آمادگی‌های لازم باشد. به این نکات توجه کنید:

• اگر حساسیت یا همان آلرژی خاصی دارید، باید پیش از انجام عملیات با پزشک صحبت کنید.
• به طور معمول، از بیمار خواسته می‌شود که لباس مخصوصی بپوشد و اشیا یا زیورآلات اثرگذار روی تصاویر را دربیاورد.
• چنانچه دچار کلاستروفوبیا (Claustrophobia) هستید و لوله باریک و طویل دستگاه اسکنر اذیتتان می‌کند، بهتر است قبل از انجام عملیات با پزشک صحبت کنید.
• معمولاً قبل از انجام ام‌آر‌آی، پرهیز غذایی یا توصیه خاصی به بیمار داده نمی‌شود. فقط کافی است، چند ساعت قبل از اسکن ناشتا باشد.

علاوه‌بر این‌ها، باید حتماً درباره داروهای مصرفی‌تان هم به پزشک اطلاع بدهید.

آیا برای ام آر آی باید ناشتا باشیم؟

برای انجام MRI لازم است، چند ساعت قبل از اسکن کاملاً ناشتا باشید. برای انجام اسکن ام‌آر‌آی بدون تزریق (با بیهوشی) لازم است، مطابق جدول زیر عمل کنید:

 در مورد ام‌آر‌آی با تزریق (بدون بیهوشی)، کافی است که ۴ ساعت قبل از اسکن ناشتا باشید. از جویدن آدامس و کشیدن سیگار هم خودداری کنید و دارویی مصرف نکنید.

قبل از ام آر آی چی بخوریم؟

برای تصویربرداری از بیشتر بخش‌های بدن، نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی نیست. در واقع، لازم نیست که پیش از عکس‌برداری و رعایت ناشتا، خوراکی‌ها و غذاهای ویژه‌ای مصرف کنید. البته، در برخی از شرایط، بنا به وضعیت بیمار، پزشکان دستورات و تجویزاتی دارند که باید حتماً رعایت شوند. پس پیش از هر عملیات ام‌آرآی، درباره ملاحظات لازم از پزشک خود سؤال کنید. به‌طور کلی هم، رعایت نکات زیر خالی از لطف نخواهد بود:

•  غذاهای سبک انتخاب کنید.
• از مصرف خوراکی‌های چرب خودداری کنید.
• مواد غذایی نفاخ و گازآور مصرف نکنید.

یک ساعت پیش از تصویربرداری، مصرف مایعات را هم محدود کنید. با خودداری از خوردن برخی داروها یا غذاها می‌توانید، به‌سادگی روند تصویربرداری را پشت‌سر بگذارید.

آمادگی کودکان برای ام آر آی

برای انجام MRI کودکان هم معمولاً نیازی به اقدامی خاص نیست. بااین‌حال، یادتان نرود که اجسام فلزی می‌توانند در ام آر آی گرم شوند و خطرناک باشند. بنابراین، باید هرگونه اشیا و لوازم فلزی از کودک جدا شوند، مثلاً:

•  عینک
• کمربند
• جواهرات کمربند

یادتان باشد که همراه‌داشتن وسایل الکترونیکی در اتاق MRI مجاز نیست. بریس‌ها و پرکردگی‌های دندان تحت تأثیر اسکن قرار نمی‌گیرند.

مراقبت و نکات بعد از ام آر آی چیست؟

روش تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI، یک روش سرپایی است. در نتیجه، به هیچ مراقبت یا اقدام خاصی، بعد از آن نیاز نیست. اگر داروهای آرام‌بخش مصرف نکرده باشید، بعد از اسکن می‌توانید به منزل برگردید و فعالیت‌های معمولی خود را از سر بگیرید. اگر بعد از عملیات، درد یا هر نشانه غیرعادی احساس کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. در حالت معمولی و در بیشتر موارد، نیازی به پیگیری وضعیت یا مراقبت خاصی نیست. چنانچه، بعد از ام‌آرآی، مشکلی احساس نمی‌کنید، به‌راحتی فعالیت‌های معمولی خود را از سر بگیرید. البته، اگر داروی آرام‌بخش مصرف کرده‌اید یا بیهوشی در کار بوده، باید کسی همراهی‌تان کند.

چه کسانی نمی توانند از ام آر آی استفاده کنند؟

برخی از افراد نمی‌توانند از روش ام‌آرآی برای تصویربرداری استفاده کنند. موارد منع مصرف ام آر آی به شرح زیر است:

• افرادی که از پیس‌میکر (برای بیمارانی‌که دارای دریچه‌های قلب مصنوعی) استفاده می‌‌کنند.
• افرادی که در بدن آنها جسم خارجی فلزی وجود دارد.
• افرادی که طلا یا فلزات دیگر با خود همراه دارند.

اگر در یکی از این دسته‌ها قرار می‌گیرید، باید پیش از اقدام به انجام تصویربرداری با پزشک خود مشورت و صحبت کنید.

جواب ام آر آی چقدر طول می‌کشد؟

به طور معمول، ۱ تا ۲ هفته طول می‌کشد تا نتایج MRI را دریافت کنید. اما عوامل متعددی روی این بازه زمانی اثر می‌گذارند. اگر پزشک شما احساس کند، که نتایج باید سریع‌تر مشخص شوند، رادیولوژیست را در جریان می‌گذارد. عوامل متنوعی روی زمان دریافت جواب ام‌آرای اثر می‌گذارند. برای مثال:

• اگر رادیولوژیست در یک زمان‌بندی سریع، اقدام به نوشتن گزارش و تفسیر نتایج تمام مراجعان خود کند، نتیجه را سریع دریافت خواهید کرد. گاهی، در برخی از مراکز تصویربرداری و بیمارستان‌ها، این روند به‌کُندی و با سلسله مراتبی طولانی پیش می‌رود.
• اگر MRI برای تشخیص سرطان یا ارزیابی درمان انجام می‌شود، شاید نیاز به بررسی گزارش و عکس‌ها از سوی چند متخصص باشد. در این صورت، روند پاسخ‌دهی کمی طولانی‌ می‌شود.

به‌طور کلی، باید کمی در حدود یک هفته یا بیشتر، برای دریافت نتایج صبر کنید.

تفسیر نتایج ام آر آی

پس از این‌که اسکن ام‌ آر ای انجام می‌شود، رایانه مجموعه‌ای از تصاویر از ناحیه موردنظر در بدن را تولید می‌کند. در این مرحله، نوبت به پزشک ویژه‌ای می‌رسد، که تفسیر را انجام می‌دهد. رادیولوژیست‌ها تصاویر مربوط به اسکن را تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. اگر بدانید که تخصص رادیولوژی چیست، متوجه روند کار این متخصصان در جریان شناسایی وضعیت هر بیمار می‌شوید. رادیولوژیست‌ها بعد از بررسی وضعیت و ارزیابی موقعیت بیمار، گزارش‌های لازم را به پزشک موردنظر گزارش می‌دهند. پزشک هم بنا به نظرات رادیولوژیست، اقدام به شروع درمان یا پیگیری ادامه آن می‌کند.

هزینه انجام ام آر آی در سال 1403 چقدر است؟

هزینه ام‌آرآی در سال 1403، وابسته به عوامل مختلفی است. برای مثال، این موارد در تعرفه دریافتی از شما نقش دارند:

• قرارداشتن خدمات تصویربرداری تحت بیمه
• مراجعه به مرکز و کلینیکی دولتی یا خصوصی
• نوع ام‌آرآی و محل تحت تصویربرداری در بدن

به‌طور کلی، تعرفه و هزینه چنین روشی از تصویربرداری در سال 1403، در بازه‌ای از حدود ۱ میلیون تا ۲ میلیون و ۵۰۰هزار تومان است. ام‌آرآی یک روش گرانقیمت و زمان‌بر نیست. هرچند که هزینه‌های آن اندک هم نیستند، اما در مقایسه با خدمات پزشکی دیگر، متناسب‌تر است.

تفاوت ام آر آی با روش های تصویربرداری دیگر چیست؟

ام‌آرآی تنها روش تصویربرداری از اندام‌ها و ارگان‌های بدن نیست. روش‌های دیگری هم برای عکس‌برداری پزشکی از اندام‌ها و بافت‌ها وجود دارند. برای مثال، رادیولوژی و عکسی که با آن گرفته می‌شود هم از گزینه‌های پرکاربرد در حوزه اسکن اندام‌های داخلی بدن است. تفاوت‌های قابل توجهی میان عکس‌برداری ام‌آرآی و روش‌های مختلف وجود دارد. در ادامه، به این تفاوت‌ها نگاهی خواهیم داشت:

ام آر آی معمولاً روش دقیقی برای تشخیص بسیاری از مشکلات است. بنابراین، در بسیاری از موارد، پزشکان ترجیح می‌دهند که به‌جای عکس‌برداری‌های مختلف، از این روش بهره ببرند.

برای انجام ام آر آی باید به چه دکتر یا مراکزی مراجعه کنید؟

رادیولوژیست‌ها، ام‌آرآی را انجام می‌دهند. رادیولوژیست پزشکی است که آزمایش‌های تصویربرداری را برای تشخیص شرایط انجام می‌دهد و تفسیر می‌کند. در واقع، بنا به مشکلی که دارید، به پزشکی مانند دکتر زنان یا متخصص داخلی مراجعه می‌کنید. او پس از اینکه تشخیص می‌دهد، نیاز به ام‌آرآی وجود دارد، شما را به مرکز یا کلینیکی برای انجام این تصویربرداری ارجاع می‌دهد. مراکز خصوصی و دولتی مختلفی این خدمات را ارائه می‌دهند. کنترل فرایند عکس‌برداری و تفسیر نتایج آن، به‌عهده رادیولوژیست است. او گزارش را آماده می‌کند و در اختیار متخصص شما قرار می‌دهد. این متخصص، می‌تواند پزشک قلب‌وعروق، گوارش، نورولوژی یا ارتوپدی باشد.

ام‌آر‌آی، روشی ایمن برای اسکن اندام‌ها و بافت‌ها

ام‌آر‌آی (MRI) یا تصویربرداری پرتوی مغناطیسی، یکی از ایمن‌ترین روش‌های تصویربرداری از اندام‌ها و بافت‌های داخلی بدن است و عارضه‌ای در پی ندارد. وجود آن، به تشخیص بهتر بیماری‌های مختلف از جمله مشکلات شکم، قلب و رگ خونی در بدن کمک می‌کند. با دانستن نحوه عملکرد ام‌آرآی، راحت‌تر برای این جریان آماده می‌شوید. اگر ام‌آرآی مغز یا هر نقطه دیگری از بدن در پیش رویتان است، اصلاً نترسید و بدانید که با روندی ساده مواجه خواهید بود. اگر نیاز به ام ار ای (mri) دارید، به هیچ‌عنوان نگران نباشید و با خیال راحت، برای انجام این اسکن اقدام کنید. شما می‌توانید برای مشاوره با دکتر رادیولوژی از سیستم نوبت‌دهی اینترنتی سایت دکتردکتر اقدام کنید. با آگاهی از اینکه ام آر آی چیست، روند انجام این فرایند برایتان ساده‌تر می‌شود.

منابع:

hopkinsmedicine.org

my.clevelandclinic.org

jantaxray.in

سوالات متداول ام آر آی