خونریزی چشم معمولا به معنای پارگی رگ خونی در لایه‌های بافت سطح خارجی چشم است. این خونریزی زیر ناحیه ملتحمه رخ می‌دهد و می‌تواند کل قسمت سفید چشم را قرمز یا خون‌آلود کند. گاهی‌اوقات هم خونریزی با ایجاد لکه‌ها و نواحی قرمز در چشم همراه است. در برخی موارد این مشکل در قسمت میانی و رنگی چشم اتفاق می‌افتد. خونریزی در ناحیه حساس چشم به‌دلایل مختلفی از جمله آسیب و ضربه، مصرف برخی داروها مانند وارفارین، مشکلاتی نظیر انعقاد خون، چشم صورتی و بعد از جراحی چشم رخ می‌دهد. پزشکان از تصویربرداری، آزمایش‌های خون و معاینه فیزیکی برای کشف علت و درمان خونریزی کمک می‌گیرند. استفاده از انواع قطره‌ها، استراحت‌دادن به چشم و پرهیز از گذاشتن لنز از روش‌های درمانی و مراقبتی در زمان خونریزی است.
در این مقاله، درباره علت، علائم، پیشگیری و درمان خونریزی ناحیه چشم صحبت می‌شود. برای مطالعه مطلب به ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.
اگر پرسشی درباره خونریزی چشمی دارید، در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات از ما بپرسید تا مشاور سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
خونریزی چشم چیست؟
خونریزی چشم به‌صورت لکه‌ها یا قرمزی کامل در چشم به‌وجود می‌آید. گاهی‌اوقات، خون همراه با اشک سرازیر می‌شود. همیشه خونریزی در ناحیه چشم نشان از مشکلی جدی ندارد اما در برخی از موارد هم نیاز به پیگیری جدی است.
خونریزی با ایجاد لکه‌های قرمز در داخل آن یا قرمزی کامل در سراسر سفیدی چشم ظاهر می‌شود. انواع مختلفی از خونریزی وجود دارد و بنا به دلیل این عارضه، درمان‌های گوناگونی در نظر گرفته می‌شوند.
| انواع خونریزی | خونریزی زیر ملتحمه هایفما (HYPHEMA) خونریزی عمیق |
| درمان خونریزی | اشک مکمل برای خشکی چشم-استروئیدی برای تورم بی‌حس‌کننده برای درد-آنتی‌بیوتیک برای عفونت باکتریایی قطره چشم ضد‌ویروسی برای عفونت ویروسی جراحی لیزر برای از بین‌بردن رگ‌های خونی غیرطبیعی |
| درمان خانگی | قطره های چشمی-اندازه‌گیری فشار خون پرهیز از فعالیت جسمی سنگین- استفاده درست از لنزهای تماسی -استراحت کافی |
| پیشگیری | تمیز نگه‌داشتن لنزهای تماسی استفاده از عینک محافظ مناسب برای ورزش یا در حین کار |
انواع خونریزی چشم
سه نوع اصلی خونریزی چشم وجود دارد. این دسته‌بندی‌ها شامل موارد زیر هستند:
- خونریزی زیر ملتحمه
- هایفما (HYPHEMA)
- خونریزی عمیق
خونریزی ملتحمه
سطح خارجی شفاف چشم ملتحمه نام دارد و قسمت سفید چشم را می‌پوشاند. ملتحمه رگ‌های خونی ریز و ظریفی دارد که نمی‌توانید آنها را ببینید. زمانی که رگی خونی زیر ناحیه ملتحمه آسیب ببیند و پاره شود، خونریزی رخ می‌دهد.
ملتحمه لایه‌ای از بافتی حساس است و خون می‌تواند در اطراف ناحیه بزرگی از کره چشم پراکنده شود. این نوع خونریزی چشم شایع است، معمولا باعث درد نمی‌شود و بینایی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
هایفما
هایفما در داخل چشم رخ می‌دهد؛ خونریزی چشم بین قرنیه شفاف و عنبیه رنگی است. در این نوع از خونریزی، خون بین عنبیه، مردمک و قرنیه جمع می‌شود. قرنیه پوشش شفاف کروی چشم است.
پارگی و آسیب عنبیه یا مردمک چشم باعث بروز هایفما می‌شود. این نوع خونریزی مردمک چشم و عنبیه زیاد شایع نیست و می‌تواند بینایی را تحت تاثیر قرار بدهد.
انواع عمیق‌تر خونریزی چشم
خونریزی چشم در عمق یا پشت چشم در سطح قابل مشاهده نیست. چنین رخدادی هم می‌تواند باعث قرمزی چشم شود. رگ‌های خونی آسیب دیده و پاره باعث خونریزی داخل کره چشم می‌شوند. انواع خونریزی چشم عمیق‌تر عبارت‌اند از:
- خونریزی زجاجیه، در مایع چشم
- خونریزی زیر شبکیه، در هر نقطه زیر شبکیه
- خونریزی زیر ماکولا که بخشی از شبکیه است.
بیشتر خونریزی‌های چشمی بی‌خطر هستند و به‌خاطر پارگی مویرگ چشم در قسمت بیرونی آن رخ می‌دهند. خونریزی در مردمک و عنبیه به‌ندرت رخ می‌دهد. خونریزی‌های عمیق هم معمولا قابل مشاهده نیستند و به‌واسطه نوعی بیماری زمینه‌ای مانند دیابت رخ می‌دهند.
علائم همراه با خونریزی چشم
بنا به نوع خونریزی چشم، نشانه‌ها و علائم مختلفی هم بروز می‌کنند. در ادامه به علائم هریک از انواع خونریزی نگاهی خواهیم داشت.
نشانه‌های خونریزی ملتحمه
در این نوع از خونریزی چشم، علائم زیر رخ می‌دهند:
- قرمزی در قسمت سفید چشم
- تحریک و حس خراشیدگی چشمی
- احساس وجود چیزی در چشم
نشانه‌های خونریزی هایفما
بروز خونریزی قرنیه و عنبیه با نشانه‌های زیر همراه است:
- خونریزی چشم همراه با درد
- خون قابل مشاهده در جلوی عنبیه، مردمک یا هر دو
- خونریزی چشم با تاری یا مسدودشدن دید
- حساسیت به نور
علائم خونریزی عمیق
از نشانه‌های خونریزی عمیق در چشم به موارد زیر دقت کنید:
- تاری دید
- تورم چشمی
- دیدن جرقه‌های نور، معروف به فتوپسی
- احساس فشار یا وجود چیزی در چشم
علت خونریزی چشم
دلایل بروز هرنوع از خونریزی چشم هم متفاوت است. در ادامه به علل خونریزی در هر نوع می‌پردازیم.
علت‌های خونریزی ملتحمه
همیشه علت بروز خونریزی ملتحمه مشخص نیست اما از دلایل رایج آن باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- جراحت یا فشار
- سرفه شدید
- عطسه شدید
- استفراغ
- زور‌زدن
- بلندکردن چیزی سنگین
- تکان‌دادن ناگهانی سر
- خونریزی چشم بر اثر فشار خون
- استفاده از لنزهای تماسی
- واکنش آلرژیک
پژوهشی پزشکی در سال ۲۰۱۳ نشان داد که خونریزی چشم کودک و نوزاد می‌تواند به‌واسطه ابتلا به آسم و سیاه سرفه رخ بدهد. علل دیگر عبارت‌اند از:
- مالش بیش از حد چشم
- خاراندن چشم
علت‌های خونریزی هایفما
از جمله دلایل بروز خونریزی هایفما به این موارد دقت کنید:
- عفونت چشم، به ویژه از ویروس تبخال
- رگ‌های خونی غیرطبیعی روی عنبیه
- خونریزی چشم بعد از بلفاروپلاستی
- مشکلات لخته‌شدن خون
- خونریزی چشم و سرطان
عوارض بعد از جراحی باعث خونریزی می‌شوند. برای مثال، خونریزی چشم بعد از عمل آب مروارید یا بلفاروپلاستی دور از ذهن نیست.
دلایل دیگر خونریزی‌های سطحی و عمیق
خونریزی چشم به دلایل دیگری هم رخ می‌دهد که در ادامه از آنها می‌خوانید.
داروها
برخی از داروهای رقیق‌کننده خون می‌توانند خطر ابتلا به برخی از انواع خونریزی چشم را افزایش بدهند. این داروها برای درمان و پیشگیری از لخته‌شدن خون استفاده می‌شوند و عبارت‌اند از:
- وارفارین
- دابیگاتران
- ریواروکسابان
- هپارین
داروهای بدون نسخه مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و مکمل‌های طبیعی هم می‌توانند خون را رقیق کنند. در صورت مصرف هر یک از این موارد به پزشک خود اطلاع دهید:
- آسپرین
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
- ویتامین E
- گل مغربی
ابتلا به برخی بیماری‌ها
برخی از بیماری‌ها می‌توانند خطر خونریزی در چشم را افزایش بدهند یا رگ‌های خونی آن را ضعیف کنند. برای مثال:
- آنوریسم
- رتینوپاتی دیابتی
- کنژنکتیووکالازیس
- آمیلوئیدوز ملتحمه
- مولتیپل میلوما
- سندرم ترسون
- پارگی یا جداشدن شبکیه
- انسداد ورید مرکزی شبکیه
- دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن
- رتینوپاتی خونریزی چشم نوزاد نارس
- تصلب شرایین، که شریان‌های سفت یا باریک را درگیر می‌کند.
- جداشدگی زجاجیه خلفی، که تجمع مایع در پشت چشم است.
خونریزی چشم بر اثر قند بالا یا بعد از عمل لیزیک هم بعید نیست.
چشم صورتی
چشم صورتی ملتحمه را متورم و حساس می‌کند. در این وضعیت، خونریزی سفیدی چشم باعث می‌شود که صورتی به نظر برسد چون خون بیشتری به چشم وارد می‌شود و می‌خواهد از این راه به مبارزه با عفونت کمک کند.
چشم صورتی باعث خونریزی چشم نمی‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند رگ‌های خونی را آسیب‌پذیر و موجبات خونریزی زیر ملتحمه را فراهم کند.
دلایل خونریزی چشم کودک و نوزاد
برخی از عفونت‌ها هم باعث خونریزی ناحیه چشم می‌شوند. چشم صورتی یا ورم ملتحمه نوعی بیماری چشمی بسیار شایع و مسری در کودکان و البته بزرگسالان است.
این مشکل می‌تواند ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد. در صورتی که مجرای اشک نوزادان مسدود شده باشد، امکان تحریک و خونریزی در چشم وجود دارد.
جلوگیری از خونریزی
برای پیشگیری از بروز خونریزی در چشم به نکات زیر دقت کنید:
- تمیز نگه‌داشتن لنزهای تماسی
- استفاده از عینک محافظ مناسب برای ورزش یا در حین کار
تشخیص خونریزی
تشخیص خونریزی چشم برای متخصص چشم اهمیت زیادی دارد. با تشخیص درست است که می‌تواند درمان مناسبی را تجویز کند. پزشکان در معاینه به بررسی وجود این مشکلات می‌پردازند:
- آسیب‌های بافت داخل چشم
- آب مروارید
- قرارگیری نادرست لنز
- جداشدگی شبکیه
امکان دارد که نیاز به آزمایش‌های دیگری هم باشد:
- بررسی فشار خون
- سونوگرافی برای دیدن داخل و پشت چشم
- سی تی اسکن برای بررسی آسیب اطراف چشم
- گشادکردن مردمک، که شامل استفاده از قطره‌های چشمی برای بازکردن مردمک است.
- آزمایش خون برای بررسی هرگونه بیماری زمینه‌ای که می‌تواند باعث عوارض چشمی شود.
درمان خونریزی چشم چیست؟
خونریزی‌های زیر ملتحمه معمولا جدی نیستند و بدون هیچ‌گونه درمانی بهبود پیدا می‌کنند. اما درمان سایر خونریزی‌های چشمی به علت آن بستگی دارد. اگر شما هم دچار سرگیجه و سردرد هستید یا چشمتان آسیب دیده است، با پزشک تماس بگیرید تا بتوانید درمان مناسب را دریافت کنید.
درمان پزشکی
چنانچه به نوعی بیماری زمینه‌ای مانند فشار خون مبتلا هستید، پزشک داروهایی را برای قطع خونریزی چشم تجویز می‌کند. در برخی از موارد، هایفما و خونریزی مداوم چشمی جدی‌تر نیاز به درمان مستقیم دارند.
امکان دارد که پزشک قطره برای خونریزی چشم را در صورت نیاز تجویز کند؛ قطره‌هایِ:
- استروئیدی برای تورم
- بی‌حس‌کننده برای درد
- اشک مکمل برای خشکی چشم
- آنتی‌بیوتیک برای عفونت باکتریایی
- قطره چشم ضد‌ویروسی برای عفونت ویروسی
روش‌های درمانی دیگر برای رفع خونریزی چشم هم شامل موارد زیر است:
- جراحی لیزر برای از بین‌بردن رگ‌های خونی غیرطبیعی
- جراحی چشم برای تخلیه خون اضافی
- جراحی مجرای اشکی
شاید لازم باشد که در حین بهبودی خونریزی در چشم، از محافظ یا چسب مخصوص چشمی برای محافظت از آن استفاده شود. برای بررسی خونریزی و سلامت به چشم‌پزشک مراجعه کنید. او فشار چشم را اندازه‌گیری می‌کند. فشار بالا می‌تواند منجر به سایر بیماری‌های چشم مانند گلوکوم شود.
درمان سریع خونریزی چشم در خانه
اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، آنها را خارج کنید. تا صدور اجازه از پزشک، لنزها را کنار بگذارید. برای درمان خانگی و سریع خونریزی به روش‌های زیر دقت کنید:
- قطره‌های چشمی یا سایر داروها را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- فشار خون خود را به طور منظم در منزل چک کنید.
- لنزهای تماسی را به‌موقع تمیز و تعویض کنید.
- از خوابیدن با لنزهای تماسی خودداری کنید.
- از فعالیت بدنی بیش از حد خودداری کنید.
- استراحت کافی داشته باشید.
سوالات متداول خونریزی چشم در خانه
زمان که خونریزی بین عنبیه و قرنیه رخ بدهد، امکان از دست‌رفتن بینایی وجود دارد.
دلایل مختلفی از جمله ضربه، فشار زیاد روی رگ‌ها ناشی از عطسه یا سرفه شدید، فعالیت بدنی سنگین، مشکلات مربوط به لنز و بیماری‌های زمینه‌ای باعث خونریزی چشمی می‌شوند.
منابع:
