کم خونی اشکال مختلفی دارد که بسیاری از آنها به دلیل از دست دادن خون یا کمبود آهن ایجاد می‌شود. بسیاری از زنان به دلیل قاعدگی‌های سنگین که باعث کاهش سطح آهن آنها می‌شود، کم خونی را تجربه می‌کنند. در نتیجه ناکافی بودن مقدار گلبول قرمز، سلول‌های بدن قادر به دریافت اکسیژن کافی نیستند که منجر به خستگی و سایر علائم می‌شود و درمان بر عهده متخصص زنان است. در این مقاله به ویژگی‌های کم خونی و تاثیر پریودی بر کم خونی می‌پردازیم.
آنمی چیست؟
عملکرد هموگلوبین حمل اکسیژن محلول است و نداشتن هموگلوبین کافی یا گلبول‌های قرمز غیرطبیعی و ناکافی منجر به کاهش ظرفیت خون برای حمل اکسیژن به بافت‌های بدن می‌شود. این به نوبه خود ممکن است منجر به علائمی مانند خستگی، ضعف، سرگیجه و تنگی نفس و بسیاری دیگر شود. نیازهای متفاوتی به غلظت هموگلوبین بر اساس نیازهای فیزیولوژیکی فرد وجود دارد که با سن، جنس، ارتفاع محل زندگی، وضعیت بارداری و عادات سیگار کشیدن متفاوت است.
برخی از شایع‌ترین علل کم خونی کمبودهای تغذیه‌ای، به ویژه کمبود آهن، کمبود فولات، کمبود ویتامین‌های B12 و A، اختلالات ارثی و ژنتیکی گلوبین و بیماری‌های عفونی مانند HIV، مالاریا، سپتی سمی، عفونت‌های انگلی، سل و آرتریت روماتوئید است که طول عمر گلبول‌های قرمز را کاهش می‌دهد.
آیا پریودی باعث کم خونی می‌شود؟
قاعدگی‌های سنگین، که به عنوان منوراژی نیز شناخته می‌شوند، هر سال 1 زن از هر 5 زن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هنگامی که در طول دوره عادت ماهانه، در واقع تعداد گلبول‌های قرمز خون بیشتریاز دست می‌رود که در نهایت میزان آهن را در بدن کاهش می‌دهد. در نتیجه، بدن برای ساختن هموگلوبین مورد نیاز برای حمل اکسیژن، کار سخت‌تری خواهد داشت.
زنان مبتلا به این نوع کم خونی احساس خستگی، ضعف و در مواردی حتی تنگی نفس دارد. بنابراین به طور کلی، زنان بیشتر از مردان در معرض خطر کم خونی هستند. گروه‌های پرخطر خاص شامل افراد مسن، زنان اسپانیایی تبار، زنان رنگین پوست، افراد مبتلا به بیماری مزمن و زنان در سنین باروری هستند.
علائم قاعدگی سنگین
50-35 میلی‌لیتر میانگین خون از دست رفته در یک سیکل قاعدگی است. هنگامی که مقدار آن بیش از 80 میلی‌لیتر باشد (که 10 درصد زنان آن را تجربه می‌کنند) به عنوان خونریزی شدید قاعدگی یا منوراژی شناخته می‌شود. علائم منوراژی که باید مراقب آنها بود عبارتند از:
- خونریزی بیش از یک هفته
- وجود لخته‌های خونی بزرگ
- جریان شدید قاعدگی طوری که مجبور به محدود کردن فعالیت‌های روتین خود شوید.
- جریان قاعدگی فقط با استفاده از محافظ بهداشتی اضافی کنترل می‌شود.
- برای تعویض تامپون یا پد باید به طور مرتب در شب از خواب بیدار شوید.
- تامپون‌ها یا پدها هر ساعت خیس می‌شوند.
- ضعف، خستگی یا تنگی نفس
اگر هر یک از این شرایط را تجربه می‌کنید، باید با پزشک خود در مورد آزمایش کم خونی صحبت کنید.
رابطه کمبود آهن و قاعدگی سنگین
کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی اتفاق می‌افتد که بدن کمبود آهن داشته باشد. نداشتن آهن کافی در بدن مشکل ساز است زیرا آهن برای تولید هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون مورد نیاز است. اگر چه این شکل از کم خونی می‌تواند ناشی از عواملی مثل رژیم غذایی باشد، قاعدگی یکی از علل شایع آن است. زنان در سنین باروری به دلیل از دست دادن خون در دوران قاعدگی و نیاز بیشتر برای تامین خون در دوران بارداری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این نوع کم خونی هستند. افرادی که از کم خونی فقر آهن رنج می‌برند ممکن است هوس‌های عجیبی مانند خوردن کاغذ، خاک یا یخ را تجربه کنند.
آیا کم‌خونی می‌تواند باعث پریودهای نامنظم شود؟
بله، بین کم خونی فقر آهن و پریودهای نامنظم رابطه وجود دارد. محرک اولیه کم خونی کمبود آهن است. این کمبود آهن که به عنوان کم خونی فقر آهن نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث پریودهای نامنظم یا حتی عدم قاعدگی یا آمنوره شود. این به یک چرخه معیوب تبدیل می‌شود، زنانی که پریودهای سنگینی را تجربه می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن قرار می‌گیرند و در عین حال، زنانی که کمبود آهن دارند با مشکلاتی در چرخه قاعدگی خود مواجه می‌شوند.
از دست دادن خون در دوران قاعدگی باعث کاهش قابل توجه آهن در بدن زنان و در نتیجه افزایش خطر کمبود آهن می‌شود. با این حال، سیکل ماهانه‌‌ای که یک بار در ماه رخ می‌دهد، همیشه منجر به آنمی نمی‌شود؛ بلکه دلیل اصلی چنین کمبودی از دست دادن آهن است که به اندازه کافی با مقدار آهن مصرفی از رژیم غذایی آنها جایگزین نمی‌شود.
دلایل کم‌خونی در دوران قاعدگی
کم خونی معمولاً به سه علت اصلی از دست دادن خون، تولید ناکافی گلبول‌های قرمز خون یا میزان بالای تخریب گلبول‌های قرمز خون رخ می‌دهد. شایع ترین شکل از انواع کم خونی ، کم خونی ناشی از فقر آهن است؛ چرا که آهن برای ساختن هموگلوبین نیاز است. کم خونی فقر آهن در بین زنان شایع‌تر از مردان است. عوامل خطر برای کم خونی فقر آهن در زنان عبارتند از:
- پریودهای سنگین
- بارداری
- رژیم غذایی با مقادیر بسیار کم آهن، ویتامین B12 و فولات
- شرایط بهداشتی مانند اختلالات سوء جذب، شرایط مزمن و بیماری‌های ژنتیکی
علت پریودهای سنگین چیست؟
پریودهای سنگین می‌تواند ناشی از عدم تعادل در سطح هورمون‌ها، به ویژه پروژسترون و استروژن باشد. از علل دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فیبروئید رحم
- پولیپ
- اندومتریوز
- مشکلات تخمک گذاری
- وجود بافت اسکار در رحم
- وجود یک دستگاه داخل رحمی‌مثل IUD
- آدنومیوز
- برخی از داروها مانند داروهای ضد انعقاد و آسپرین
- برخی از اختلالات خونریزی
نشانه‌های کم‌خونی در سیکل قاعدگی
بر اساس تخمین، از هر پنج زن قاعدگی، یک زن کم خون است، که می‌تواند اثرات نامطلوبی بر الگوهای چرخه قاعدگی و سیستم تولید مثل داشته باشد. برای تشخیص آنمی ناشی از عادت ماهیانه باید به علائم زیر توجه کرد:
- خستگی: این شایع‌ترین علائم کم خونی است؛ رسیدن اکسیژن کمتر به بافت‌های عضلانی به معنای بدن دردناک و خسته است.
- سرگیجه و تنگی نفس: با کاهش سطح هموگلوبین، قلب مجبور است برای پمپاژ مقادیر خون مورد نیاز برای گردش در بدن سخت‌تر کار کند و ممکن است مغز اکسیژن کافی دریافت نکند و منجر به سرگیجه شود.
- تاخیر در بهبودی: کاهش غلظت هموگلوبین حامل اکسیژن در جریان خون می‌تواند روند بهبودی را کند کند زیرا بافت‌ها برای بازسازی به اکسیژن نیاز دارند.
- زردی: وقتی گلبول‌های قرمز می‌میرند، هموگلوبین به ترکیبی به نام بیلی‌روبین تجزیه می‌شود که رنگ پوست و حفره‌های چشم را زرد می‌کند.
علائم رایج دیگر کم خونی شامل موارد زیر است:
- بی حالی
- ضربان قلب سریع غیرطبیعی
- تحریک پذیری
- اختلال در تمرکز
- اختلال عملکرد جنسی
- بی خوابی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم متعددی را تجربه می‌کنید و از قاعدگی شدید رنج می‌برید، لطفاً با پزشک خود صحبت کنید. اینکه آیا باید در مورد کم خونی نگران باشید یا خیر بستگی به شرایط دارد. کم خونی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود تا 40 درصد از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب به صورت طبیعی دیده می‌شود. برای زنانی که قصد باردار شدن دارند، پزشکان معمولا مکمل‌هایی از جمله آهن و فولات را توصیه می‌کنند. کم خونی‌های ناشی از قاعدگی و کمبود آهن را نیز معمولاً می‌توان با مکمل‌های آهن و حتی تنظیم رژیم غذایی درمان کرد. با این حال، درمان برخی از اشکال کم خونی می‌تواند بسیار سخت‌تر باشد و به روش‌هایی مانند انتقال خون و پیوند مغز استخوان نیاز دارد.
کم‌خونی فقر آهن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک متخصص زنان آزمایش‌هایی را برای تشخیص دقیق کم خونی فقر آهن انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها احتمالاً شامل معاینه فیزیکی، تاریخچه پزشکی و آزمایش خون است که سطح گلبول‌های قرمز و سفید، هموگلوبین و پلاکت‌ها را ارزیابی می‌کند. اگر پریودهای سنگین دارید، معاینه فیزیکی احتمالاً شامل معاینه لگن نیز می‌شود.
این آزمایش‌ها معمولاً برای تشخیص کافی است؛ اما بسته به علائم شما و نوع کم خونی که دهد، ممکن است به آزمایش‌های دیگری هم نیاز داشته باشید.
درمان کم‌خونی مرتبط با پریودی
گزینه‌های درمانی برای کم خونی فقر آهن در دوره‌های سنگین عادت ماهانه در درجه اول به علت خونریزی شدید بستگی دارد. پزشک شما معمولا آن را با داروهای خوراکی کنترل بارداری هورمونی یا مکمل‌های آهن و توصیه‌هایی برای خوردن بیشتر غذاهای غنی از آهن درمان کند. موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد که شامل موارد زیر است:
- آمبولیزاسیون شریان رحمی: روشی که از خون‌رسانی شریان‌ها به فیبروم‌های رحمی که گاهی باعث پریودهای سنگین می‌شود، جلوگیری می‌کند.
- جراحی سونوگرافی متمرکز: روشی که از امواج اولتراسوند برای کوچک کردن فیبروم‌ها استفاده می‌کند.
- ابلیشن آندومتر: که پوشش داخلی رحم را از بین می‌برد.
- هیسترکتومی: که در این روش پزشک رحم شما را خارج می‌کند.
روش‌های افزایش آهن خون
بهترین راه برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن، توجه به رژیم غذایی است. برای تامین مواد مغذی از دست رفته بدن در طول ماه، به خصوص در طول 3 تا 5 روز قاعدگی، تامین مواد غذایی غنی از آهن برای بدن بسیار مهم است. اما برای کم خونی پریود چه بخوریم؟
- مرغ، ماهی و گوشت گوسفند: اگر غذاهای غیر گیاهی مصرف می‌کنید، مصرف مرغ، ماهی و گوشت گوسفند می‌تواند به شما کمک کند سطح آهن خود را در محدوده سالم نگه دارید. با این حال، این غذاها فقط باید در حد اعتدال مصرف شوند.
- سبزیجات سبز برگ: سبزیجات سبز برگ یکی از سالم‌ترین منابع آهن هستند. اسفناج، برگ شنبلیله، برگ خردل و غیره به دلیل محتوای غنی آهن خود شناخته شده هستند.
- غلات: غلات کامل که سرشار از فیبر هستند باید مصرف شوند تا سطح آهن شما در محدوده سالم بماند. ارزن، جو دوسر و غیره گزینه‌های عالی برای گنجاندن در رژیم غذایی شما هستند.
- خرما:ئخرما یکی از غنی‌ترین منابع آهن است و به همین دلیل است که معمولاً مصرف آن در دوران بارداری توصیه می‌شود. خرما را به عنوان یک دسر سالم یا میان وعده به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- کشمش: کشمش نیز از نظر آهن بسیار غنی است. می‌توانید کشمش را به غذا یا دسرهای خود اضافه کنید یا فقط به عنوان میان وعده در بین روز مصرف کنید تا کمبود آهن موجود در بدنتان جبران شود.
فراموش نکنید که باید قهوه و چای را در زمان صرف غذا محدود کنید. این نوشیدنی‌ها جذب آهن گرفته شده از غذا را دشوار می‌کنند. همچنین به زمان مصرف قرص‌های کلسیم توجه کنید. کلسیم نیز می‌تواند در توانایی بدن شما برای جذب آهن اختلال ایجاد کند. اگر قرص‌های کلسیم مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که کلسیم و آهن کافی را دریافت می‌کنید. قبل از مصرف مکمل‌های آهن نیز با پزشک خود صحبت کنید؛ زیرا این مکمل‌ها می‌توانند عوارض جانبی خاصی داشته باشند.
آیا قرص آهن پریود را سبک‌تر و از کم خونی جلوگیری می‌کند؟
قرص‌های آهن قاعدگی‌ها را سبک‌تر نمی‌کنند، اما مکمل‌ها همچنان ایده معقولی برای جبران ذخایر آهن در بدن است. در یک مطالعه بر روی 236 زن تحت درمان برای خونریزی شدید قاعدگی، پس از یک سال مصرف مکمل آهن باعث افزایش سطح هموگلوبین، کاهش اضطراب و افسردگی و بهبود انرژی روزانه آنها شد.
با آگاهی پریودهای خود را کنترل و از آنمی پیشگیری کنید!
همان طور که دیدید قاعدگی‌های سنگین به دلیل مقدار خونی که از دست می‌رود، می‌تواند باعث کم خونی فقر آهن شود. در بیشتر موارد، این نوع کم خونی را می‌توان با درمان علت اصلی پریودهای سنگین درمان کرد. بنابراین توصیه می کنیم با پزشک خود صحبت کنید تا خونریزی‌های غیرطبیعی را که ممکن است در طول قاعدگی تجربه کنید، به طور کامل بررسی کند. پس از تعیین علت، نیاز شما به قرص یا مکمل آهن نیز مشخص خواهد شد.
اگر علائم کم خونی فقر آهن یا پریودهای سنگین دارید، با استفاده از امکان نوبت‌دهی اینترنتی می‌توانید به راحتی برای مراجعه حضوری، در روز و ساعت دلخواه خود، از بهترین متخصصین زنان سراسر کشور نوبت دریافت کنید.
حال شما بگویید که آیا تا کنون کم خونی ناشی از عادت ماهانه را تجربه کرده‌اید؟ تجربیات و روش‌های درمان خود را با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر در میان بگذارید. اگر سوالی در این مورد دارید نیز بنویسید تا پزشکان ما پاسخگو باشند.
منابع:
womenshealthaz
healthline
sofy
mayoclinic
enhapp
ferosomcanada
