سرطان سینه، سرطان دهانه رحم، بیماریهای مربوط به بارداری و عوارض یائسگی مانند گرگرفتگی، از جمله بیماری های شایع زنان هستند. آمار جالبی وجود دارد که براساس آن، برخی از بیماری‌ها فقط در زنان اتفاق می‌افتد و همین باعث شده که سهم زنان در ابتلا به بیماریهای مختلف بیشتر از مردان باشد. عفونت‌های زنان، بیماریهای رحم و اختلالات هورمونی هم در لیست بیماریهای زنان قرار می‌گیرند. در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، بیماریهای زنان مانند سرطان پستان، کیست تخمدان، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و… را بررسی می‌کنیم.
برای مطالعه لیست بیماری های زنان، به حدود ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.
اگر درباره مشکلات و بیماری های زنان باز هم پرسشی داشتید، در انتها مطرح کنید تا پزشک به شما پاسخ دهد.
منظور از بیماریهای زنان چیست؟
بیماریهای زنان به مجموعه‌ای از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی گفتهمی‌شود که به طور خاص در زنان رخ می‌دهند یا تأثیر بیشتری بر آنها دارند. این بیماری‌ها، می‌توانند شامل بیماری‌هایی باشند که تنها در زنان اتفاق می‌افتند، یا بیماری‌هایی که در هر دو جنس اما در زنان بیشتر یا با تأثیرهای متفاوتی بروز می‌کنند. بیماریهای مخصوص زنان، بیشتر در دوران بارداری و یائسگی رخ می‌دهند ولی در هر دوره‌ای از زندگی، احتما بروز چنین عارضه‌های برای زنان وجود دارد. برای همین، تمامی بانوان باید در هر سن و سالی که هستند، طی یک زمان‌بندی مشخص، تحت نظر دکتر زنان قرار بگیرند. برای این که با حوزه درمانی این تخصص آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب تخصص زنان چیست دکتردکتر را مطالعه کنید.
بیماریهای تخمدان
تخمدان‌ها، جفتی غدد زنانه‌اند که در آنها تخمک‌ها تشکیل و هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون ساخته می‌شوند. این هورمون‌ها نقش مهمی در ایجاد ویژگی‌های زنانه مانند رشد سینه، شکل بدن و موها دارند. ضمن اینکه در چرخه قاعدگی، باروری و بارداری هم نقش مهمی ایفا می‌کنند. امکان بروز بیماریهای مختلفی از جمله موارد زیر در تخمدان‌ها وجود دارد.
| سرطان تخمدان | رشد غیرعادی سلول‌ها در تخمدان |
| کیست‌های تخمدانی | شکل‌گیری کیسه‌های پر از مایع در نواحی تخمدان |
مشکلات تخمدان از بیماری های شایع زنان است که باید با مراجعه به دکتر زنان پیگیری شوند.
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان رشد سلول‌هایی است که در تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند. سلول‌ها به سرعت تکثیر پیدا می‌کنند و می‌توانند به بافت‌های سالم بدن حمله کنند و آنها را از بین ببرند. در سرطان تخمدان، سلول‌های بدخیم در تخمدان‌ها شروع به رشد می‌کنند. این سلول‌ها به سرعت تکثیر می‌یابند و ممکن است به بافت‌های سالم دیگر بدن حمله کرده و آنها را تخریب نمایند؛ که این امر درمان را پیچیده‌تر و اهمیت تشخیص زودهنگام را بیشتر می‌کند.
کیست تخمدان
امکان بروز کیست یا کیسه‌هایی پر از مایع روی تخمدان‌ها وجود دارد. زنان در سنین باروری به این مشکلات دچار می‌شوند. شکل‌گیری کیست‌های تخمدان بسیار شایع است. درمان بیماری رحم زنان نیاز به پیگیری و صبر دارد. با مراجعه به متخصصان خبره، روند درمان در مسیری درست و اصولی پیش خواهد رفت.
تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها یا غدد فوق کلیوی زنان بیش از حد طبیعی هورمون‌های مردانه تولید کنند. نتیجه آن است که کیست‌هایی روی تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. علائم این بیماری شامل ناباروری، درد لگن، رشد موهای زائد، آکنه و بروز لک است.
یکی دیگر از بیماریهای تخمدان که شیوع آن کمتر است پیچ خوردگی تخمدان است که در مقاله تورشن تخمدان در مورد آن به طور مفصل صحبت کردیم.
بیماریهای رحم
رحم اندام عضلانی گلابی شکلی است که بین مثانه و راست روده قرار دارد. این اندام وظیفه تغذیه و نگهداری تخمک بارورشده را به‌عهده دارد. در واقع، تا زمانی که جنین آماده به دنیاآمدن شود، از آن نگهداری می‌کند. امکان بروز بیماری های خطرناک رحم در این بخش از بدن زنان هم وجود دارد. در ادامه، به شماری از بیماری های شایع زنان در ناحیه رحم اشاره می‌کنیم:
سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم یا سرطان گردن رحم (Cervical cancer)، از بیماری‌هایی‌ست که بخش‌های اولیه و نازک دهانه رحم را درگیر می‌کند. در واقع، رشد غیرطبیعی سلول‌ها در ناحیه دهانه و گردن رحم باعث بروز سرطان رحم می‌شود. این نوع سرطان، به طور معمول به وسیله HPV ایجاد می‌شود که یک ویروس جنسی بوده و از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. برای درمان سرطان دهانه رحم از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود و انجام اقدامات به‌موقع در کنترل آن نقش بسیار مهمی دارد.
چسبندگی رحم
چسبندگی هم نوعی بیماری رحم زنان است که در آن، بافت زخم یا اسکار در این بخش از بدن ایجاد می‌شود. این زحم‌ها، معمولا به دلیل التهاب، عمل جراحی یا عوارض دیگری که به ناحیه دهانه رحم اثر می‌گذارند، شکل می‌گیرند. چنین عارضه‌ای فضای داخل رحم را تنگ می‌کند و می‌تواند با مشکلاتی نظیر سقط جنین همراه شود.
فیبروم رحم
فیبروم رحم شایع‌ترین تومور غیرسرطانی در زنان در سنین باروری است. فیبروم‌ها از سلول‌های ماهیچه‌ای و سایر بافت‌هایی ساخته شده‌اند که در داخل و اطراف دیواره رحم یا رحم رشد می‌کنند. از علائم فیبروم باید به پریودهای سنگین و دردناک، مشکلات در زمان دفع ادرار و ناباروری اشاره کرد.
اندومتریوز
نوع بافتی که به طور معمول رحم را می پوشاند در جای دیگری رشد می‌کند و در نتیجه، آندومتریوز ایجاد می‌شود. این بافت می‌تواند روی تخمدان‌ها، پشت رحم، روده‌ها یا مثانه رشد کند. چنین وضعیتی با بروز درد و پریودهای سنگین همراه است. درد آن هم در ناحیه شکم، کمر و لگن می‌پیچد.
عفونت‌های زنان
در لیست بیماری های زنان عفونت هم جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیار رایج است. عفونت‌های دستگاه تناسلی باعث التهاب و ناراحتی در این بخش از بدن می‌شوند و می‌توانند عوارض ناخوشایندی مانند ناباروری و عوارض نامطلوبی مانند خارش و سوزش شدید به همراه بیاورند. در بررسی بیماری زنان عفونت جایگاه مهمی دارد و نباید درمان آن به تعویق بیافتد.
عفونت واژن
این مشکل با ترشحات بدبو و غیرعادی واژن همراه می‌شود. اگر التهاب ایجادشده در عفونت واژن درمان نشود، امکان گسترش آن به نواحی دیگر بدن مانند رحم هم وجود خواهد داشت. انواع بیماریهای تناسلی زنان باید سریع و به‌موقع پیگیری و درمان شوند.
عفونت مجاری ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) زمانی رخ می‌دهند که میکروب‌ها وارد مجرای ادرار شوند و شروع به تکثیر کنند. این مشکلات در زنان شایع‌تر هستند. از علائم عفونت ادراری باید به تکرر ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار و ادرار کدر و تیره اشاره کنیم. در صورت لزوم، پزشکان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.
بیماریهای کلیه و مجاری ادراری در زنان
کلیه و مجاری ادراری زنان بسیار حساس است. شکل و ساختار دستگاه تناسلی زنان به‌گونه‌ای است که آسان‌تر از مردان در معرض مشکلات عفونی قرار می‌گیرند. تجربه‌هایی مانند بارداری هم باعث می‌شود که ناحیه مثانه آنها در معرض خطرات و بیماریهای بیشتری باشد.
افتادگی مثانه
ضعف عضلات و تاندون‌های کف لگن باعث می‌شود که مثانه در جایگاهی پایین‌تر از موضع واقعی خود قرار بگیرد. ضعف و کشیدگی دیواره واژن از دلایل بروز چنین وضعیتی است. علائم افتادگی مثانه، شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس فشار یا سنگینی در منطقه پایینی شکم و واژن
- افزایش درد یا ناراحتی در هنگام ورزش یا فشار دادن
- مشکلات ادراری
- افتادگی واژن یا ظاهر شدن یک توده در آن
افتادگی رحم، با ایجاد تغییر در رژیم غذایی و آموزش حرکات ورزشی کِگِل، درمان می‌شود. در برخی موارد، فیزیوتراپی یا دارودرمانی نیز تجویز می‌شود. در موارد شدیدتر، روش‌های جراحی نیز ممکن است برای تقویت عضلات مثانه در نظر گرفته شود.
بی‌اختیاری ادرار در زنان
بی‌اختیاری ادرار یا بول‌ریزی ناخواسته، وضعیتی‌ست که در آن فرد قادر نیست ادرار خود را کنترل کند و بدون اراده به صورت ناگهانی ادرار می‌کند. دلایل متعددی باعث بی‌اختیاری ادراری در خانم‌ها می‌شوند. ضعف عضلات مثانه و کف لگن، عفونت‌های مثانه یا سیستم ادراری، تحریک اعصابی و استرس و اضطراب، از جمله دلایل ایجاد بی اختیاری ادرار در زنان هستند. این مشکل، می‌تواند یکی از بیماری های شایع زنان در اثر بارداری و وضع حمل باشد. این وضعیت با بالارفتن سن و کاهش توانایی اسفنکتر برای کنترل دفع هم در زنان یائسه، به وجود می‌آید.
بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن، در اثر عفونت بخش فوقانی رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها به وجود می‌آید. این بیماری، ممکن است شامل التهاب سرویکس (گردن رحم)، التهاب رحم (آدنومتریت)، و التهاب لوله‌های رحم (سالپینگیت) شود. التهاب لگن، اغلب به دلیل عفونت‌های باکتریایی اتفاق می‌افتد، اما ممکن است علل دیگری مانند عفونت‌های ویروسی یا قارچی هم داشته باشد. درد شکم پایین، دیس‌پارانی (ناراحتی در هنگام جنسیت)، ترشحات غیر طبیعی از دهانه رحم، عوارض در دوره قاعدگی، و احساس داغی و سوزش در منطقه لگن، علائم بیماری التهابی لگن هستند.
بیماری پستان (سینه)
پستان بافت حساسی دارد و امکان بروز مشکلات مختلف در آن زیاد است. ایجاد توده‌ها و کیست‌های مختلف در این عضو از بدن یا بروز مشکلات پوستی و حساسیت، به ویژه در دوران بارداری و شیردهی رایج است.
کیست پستان
کیست‌ها کیسه‌هایی پر از مایع هستند و امکان ایجاد آنها در پستان زنان هم وجود دارد. این توده‌ها معمولاً غیرسرطانی و خوش‌خیم‌اند. بااین‌حال، باید حواس‌تان به علائم بیماریهای زنان باشد و هرگونه توده در سینه را جدی بگیرید. علائم کیست پستان، شامل موارد زیر می‌شود:
- توده یا توده‌هایی قابل لمس و رویت در تصویربرداری
- احساس درد و ناراحتی در منطقه پستان
- تورم و احساس تنگی در اطراف توده
درمان کیست پستان، معمولاً در صورتی که علائم آن ناراحتی ایجاد نکند، نیاز به درمان خاصی ندارد و خود به خود رفع می‌شود. اما در صورتی که کیست‌ها دردناک یا بزرگ باشند، پزشک رو به روش‌های درمان‌های دارویی و تهاجمی می‌آورد.
سرطان سینه
سرطان سینه از مشکلات بسیار رایج درمیان زنان در سراسر دنیا است. با انجام اقدامات پیشگیرانه و آزمایش‌هایی مانند ماموگرافی بعد از ۴۰ سالگی، امکان کشف زودهنگام این مشکل مقدورتر می‌شود.
به‌نقل از سازمان بهداشت جهانی (WHO)،
سرطان سینه و دهانه رحم دو مورد از شایع‌ترین سرطان‌هایی هستند که زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تشخیص زودهنگام هر دوی این سرطان‌ها برای بقا و حفظ سلامت زنان کلیدی است. آخرین آمار جهانی نشان می‌دهد که سالانه، حدود نیم‌میلیون زن بر اثر سرطان دهانه رحم و نیم‌میلیون زن بر اثر سرطان سینه جان خود را از دست می‌دهند.
کسانی که حامل ژن‌های BRCA1 و BRCA2 هستند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان سینه قرار دارند. رعایت سبک زندگی سالم در کاهش احتمال ابتلا به سرطان نقش مهمی دارد.
بیماریهای مقاربتی زنان
بیماریهای مقاربتی عفونت‌هایی هستند که از رابطه جنسی با فردی مبتلا به عفونت منتقل می‌شوند. این بیماری در اثر ورود باکتری‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها به بدن ایجاد می‌شوند. بیش از ۲۰ نوع بیماری مقاربتی وجود دارد. برخی از بیماریهای جنسی باکتریایی با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند، اما مشکلات ویروسی درمان خاصی ندارند.
زگیل تناسلی زنان
زگیل‌های کوچکی که روی ناحیه تناسلی زنان شکل می‌گیرند، زائده‌هایی هم‌رنگ پوست هستند که در اثر نوعی عفونت مقاربتی و ویروسی به‌وجود می‌آیند. این زگیل‌ها از شریک جنسی منتقل می‌شوند و بسیار مسری هستند. زگیل‌های تناسلی در زنان، روی دهانه رحم، لب‌های بیرونی و داخلی، دهانه واژینال، پشت کرانیوم (منطقه بین شکم و ناف) و حتی در دهان و حلق ظاهر می‌شوند. این زگیل‌ها معمولاً نرم و پنجه‌دار هستند و ممکن است تکی یا چندتایی ظاهر شوند.
کلامیدیا
باکتری کلامیدیا باعث بروز نوعی عفونت می‌شود که از راه تماس جنسی و مقاربت قابل انتقال است. برای درمان این مشکل از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. دقت کنید که کلامیدیا از بیماریهای شایع زنان و مردانی است که رابطه جنسی دارند و می‌تواند بدون علامت ایجاد شود.
سوزاک
باکتری نایسریا گونوره باعث بروز سوزاک می‌شود. این بیماری از راه تماس جنسی با فرد آلوده به‌وجود می‌آید و علاوه‌بر زنان، مردان را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. سوزاک از بیماری های شایع زنان و مردان در دنیا است.
علائم سوزاک در زنان، شامل موارد زیر است:
- ترشحات غیرطبیعی واژینال
- درد یا سوزش هنگام ادرار
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
- درد در پایین شکم یا هنگام رابطه جنسی
تشخیص سوزاک، معمولاً از طریق نمونه‌برداری از دهانه رحم، مجرای ادرار، حلق یا راست روده انجام می‌شود.
بیماریهای مرتبط با بارداری
از کم‌خونی ناشی از فقر آهن گرفته تا فشار خون بالا، تغییراتی هستند که یک زن در دوران بارداری تجربه می‌کند. این‌ها می‌توانند بر سلامت زنان اثر منفی بگذارند. تغذیه مناسب، دریافت واکسن و اقدامات پیشگیرانه باعث حفظ سلامت زنان و دوری آنها از ابتلا به بیماری های شایع زنان در ارتباط با بارداری می‌شود.
نازایی
زنی که بعد از تلاش‌کردن پیاپی در طول یک سال، باردار نشود، دچار نازایی است. این مشکل راه حل‌های فراوانی دارد و به‌کمک فناوری‌های تازه و راه‌کارهایی مانند لقاح مصنوعی رفع می‌شود. نازایی انواع گوناگونی هم دارد و برای درمان، باید نوع آن مشخص باشد. مشکلات باروری در دسته‌بندی بیماری های شایع زنان قرار می‌گیرند.
مسمومیت حاملگی
افزایش فشار خون و وجود پروتئین در ادرار از نشانه‌های ابتلا به مسمومیت حاملگی است. اگر این وضعیت کنترل نشود، مشکلاتی جدی برای مادر و بچه رخ خواهد داد. مسمومیت گاهی با ایجاد تورم در بدن خود را نشان می‌دهد. این مشکل از بیماری های شایع زنان است و باید در دوران بارداری به پیشگیری از آن دقت شود.
افسردگی پس از زایمان
برخی از زنان بعد از زایمان، دچار احساسات منفی شدیدی مانند غم، اندوه، اضطراب و گاهی خشم می‌شوند. این وضعیت برای برخی چند هفته طول می‌کشد و در برخی موارد تا یک سال هم از بین نمی‌رود.
علائم افسردگی پس از زایمان، شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس ناراحتی شدید یا ناامیدی
- بی‌علاقگی به فعالیت‌ها
- خستگی مفرط
- تغییرات در خواب و اشتها
- احساس گناه یا بی‌ارزشی
- مشکلات در تمرکز و تصمیم‌گیری
- افکار مرتبط با آسیب به خود یا نوزاد
تشخیص افسردگی پس از زایمان توسط پزشک یا متخصص بهداشت روان انجام می‌شود. این فرآیند، معمولاً شامل پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌های روان‌شناختی است.
سایر بیماریهای شایع زنان
در بروز بیماریهای زنان قاعدگی و مسائل هورمونی نقش پررنگی دارند. اختلالات هورمونی در دوران بلوغ، سنین باروری و بعدتر در یائسگی می‌تواند با بروز مشکلات متنوعی همراه شوند. در ادامه، برخی از بیماریهای شایع در زنان را معرفی خواهیم کرد:
گرگرفتگی
قرمزشدن صورت و برافروختگی از نشانه‌هایی هستند که برای تعریف گرگرفتگی از آنها استفاده می‌شود. به‌هم‌خوردن تعادل ترکیبات هورمونی و بیوشیمیایی بدن در دوران‌های مختلف، به‌ویژه یائسگی باعث بروز چنین وضعیتی می‌شود.
خشکی واژن
کم‌شدن سطح هورمون استروژن در بدن زنان با ایجاد عوارضی مانند خشکی واژن همراه است. چنین وضعیتی در برخی زمان‌های چرخه قاعدگی و در دوران یائسگی شایع است. خشکی واژن و التهابات آن از بیماری های شایع زنان به‌شمار می‌روند.
پوکی استخوان
پوکی استخوان نوعی بیماری است که باعث ضعیف‌شدن استخوان‌ها می‌شود و آنها را مستعد شکستگی می‌کند. زنان یائسه در معرض خطر شکستگی‌های بیشتری هستند. سایر عوامل خطر برای دچارشدن به این وضعیت شامل مصرف برخی داروها، یائسگی زودرس، شاخص توده بدنی پایین (BMI)، درمان سرطان و ژنتیک می‌شوند.
مراقبت از بدن در برابر بیماریهای خطرناک
با مرور لیست بیماری های زنان، متوجه می‌شویم که نیاز زیادی به مراقبت از بدن وجود دارد. در واقع، انواع بیماریهای تخمدان، بیماریهای رحم و مشکلاتی مانند عفونت واژن، اختلالات هورمونی و مشکلات باروری زنان را تهدید می‌کنند. زگیل تناسلی یا مشکلاتی نظیر نازایی و عفونت هم در کمین زنان‌اند. از بیماری های شایع زنان باید به خشکی واژن، فیبروم رحم و نازایی هم اشاره کنیم.
در صورت ابتلا به بیماری های زنان و برای رفع مشکلات مختلف از جمله بیماریهای پستان، بیماریهای رحم و مجاری ادرار، می‌توانید با مراجعه به سامانه دکتردکتر از بهترین پزشکان وقت بگیرید. نوبت‌دهی در این پلتفرم آنلاین است و در ضمن، مرور نظرات کاربران دیگر، شما را به بهترین پزشکان متصل می‌کند.
منابع:
go.south.edu
سوالات متداول بیماری های زنان
در لیست بیماری های زنان به مواردی برخورد می‌کنیم که در نواحی زنانه مانند دستگاه تناسلی، تولید مثل و پستان‌ها ایجاد می‌شوند. سرطان‌های رحم و تخمدان، توده‌ها و سرطان سینه و اختلالات هورمونی درمیان این موارد دیده می‌شوند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، آندومتریوز، توده‌های رحمی و تخمدانی، سرطان دهانه رحم و فیبروم‌ها از مشکلات رایج زنان در این ناحیه از بدن هستند.
ریشه بیشتر بیماریهای زنان به مسائل هورمونی بازمی‌گردد. نوسانات و به‌هم‌خوردن تعادل هورمونی در سنین مختلف از بلوغ تا یائسگی با بروز بیماری‌ها و مشکلات متنوع همراه است.
