یکی از مشکلات رایج در بین خانم‌ها، گرفتگی لوله رحم است. لوله‌های فالوپ بخشی از دستگاه تناسلی زنان هستند که تخمدان‌ها را به رحم وصل می‌کنند. در هر چرخه قاعدگی،، تخمک از تخمدان وارد لوله‌های فالوپ می‌شود و به سمت رحم حرکت می‌کند. لقاح تخمک با اسپرم نیز در همین لوله‌ها رخ می‌دهد. سپس تخمک بارور شده از طریق لوله فالوپ به رحم می‌رود، تا در آنجا لانه‌گزینی کند؛ اما اگر لوله فالوپ مسدود باشد، اسپرم نمی‌تواند به تخمک برسد و تخمک بارور شده نیز نمی‌تواند به رحم برگردد.
از جمله دلایل شایع انسداد لوله‌های فالوپ می‌توان به وجود بافت‌های اسکار، عفونت یا چسبندگی‌های لگنی اشاره کرد. این عارضه با کمک روش‌هایی مانند سونوگرافی و عکس رنگی تشخیص داده می‌شود. سپس با توجه به علت و علائم انسداد لوله رحم، پزشک از روش‌هایی مانند درمان دارویی یا جراحی جهت رفع چسبندگی لوله رحم یا برداشتن لوله رحم استفاده می‌کند.
با مطالعه این مطلب از مجله دکتردکتر، با چسبندگی رحم یا انسداد رحم و روش درمان آن آشنا خواهید شد.
در انتها، اگر سوالی درباره بیماری‌های زنان مانند انسداد لوله فالوپ دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.
چسبندگی یا انسداد لوله رحم چیست؟
هر زن دو لوله فالوپ دارد که یکی تخمدان سمت راست و دیگری تخمدان سمت چپ را به رحم متصل می‌کند. تخمک آزاد شده در هر سیکل، وارد یکی از این لوله‌ها شده و سپس، با اسپرم ترکیب می‌شود. در نهایت، تخمک بارور شده (جنین) به سمت رحم حرکت می‌کند، تا در آنجا برای شروع بارداری لانه‌گزینی کند.
اگر یک یا هر دو لوله فالوپ مسدود باشند، ممکن است اسپرم به تخمک نرسد یا تخمک بارور شده نتواند به رحم برود. این موضوع می‌تواند باعث ناباروری شود. همچنین، انسداد لوله‌های فالوپ منجر به مشکلاتی مانند بارداری خارج از رحم خواهد شد. در این شرایط، به دلیل سختی حرکت تخمک بارور شده به سمت رحم، امکان بارداری طبیعی کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه، فرد باید از روش‌هایی مانند لقاح مصنوعی (IVF)، به عنوان یک راه‌حل جایگزین برای بارداری کمک بگیرد.
علائم گرفتگی لوله رحم
مسدود شدن لوله‌های فالوپ معمولاً علائم واضحی ندارد. به همین دلیل، بسیاری از زنان تا زمانی که تلاش برای بارداری نکنند و با مشکل مواجه نشوند، از وجود این انسداد بی‌خبر هستند. با این وجود، در برخی موارد ممکن است انسداد لوله‌های فالوپ باعث درد خفیف و مداوم در یک سمت شکم شود. این حالت بیشتر در نوعی انسداد به نام هیدروسالپنکس رخ می‌دهد. در این حالت، مایع داخل لوله فالوپ مسدود شده تجمع کرده و باعث بزرگ شدن آن می‌شود. درد لگن، قاعدگی دردناک، اختلال در چرخه قاعدگی، کاهش خونریزی رحم، تکرر ادرار و درد هنگام مقاربت، از دیگر علائم نشان دهنده این مشکل محسوب می‌شوند.
به نقل از parents،
انسداد لوله‌های فالوپ یکی از علل شایع ناباروری است و اگر بیماران از مسدود شدن لوله‌های رحمی خود اطلاعی نداشته باشند، ممکن است زمان را برای باردار شدن از دست بدهند.
چون لوله‌های فالوپ مسدود شده اجازه عبور طبیعی تخمک، اسپرم یا جنین اولیه را به داخل رحم نمی‌دهند. در نتیجه احتمال ناباروری و افزایش خطر حاملگی خارج رحمی لوله‌ها در افرادی که دچار این مشکل هستند، افزایش پیدا خواهد کرد. زنانی که به دلیل اندومتریوز یا بیماری التهابی لگن دچار انسداد لوله‌های رحمی شده‌اند، ممکن است درد لگنی را تجربه کنند؛ اما سایر افراد معمولاً بدون علائم هستند و با کمک سونوگرافی و روش‌های دیگر، امکان تشخیص این عارضه را خواهند داشت.
علت چسبندگی لوله رحم
چسبندگی لوله‌های رحم یا فالوپ به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. در اغلب موارد، عفونت‌ها، التهاب یا آسیب به ناحیه لگن باعث این عارضه خواهد شد. در ادامه برخی از علت‌های اصلی چسبندگی و انسداد لوله‌های فالوپ را بررسی کرده‌ایم.
- عفونت لگنی( PID): عفونت‌های ناحیه لگن می‌توانند باعث ایجاد بافت اسکار و چسبندگی در لوله‌های فالوپ شوند. این انسداد، مانع از حرکت تخمک و اسپرم خواهد شد.
- آپاندیسیت ترکیده: ترکیدگی آپاندیس می‌تواند باعث التهاب و عفونت در ناحیه شکم شده و منجر به چسبندگی لوله‌های فالوپ شود.
- بیماری‌های مقاربتی( STIs): بیماری‌هایی مانند سوزاک و کلامیدیا در صورت عدم درمان، بافت‌های فالوپ را زخم کرده و باعث التهاب و انسداد این لوله‌ها می‌شوند.
- اندومتریوز: در این بیماری، بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در نواحی خارج از رحم رشد می‌کند. این بافت‌ها در لوله‌های فالوپ تجمع کرده، یا در نواحی اطراف، چسبندگی ایجاد می‌کنند و باعث قاعدگی نامنظم، درد لگن و مسدود شدن لوله‌های رحم خواهند شد.
- سابقه جراحی‌های شکمی و لگنی: جراحی‌های انجام شده به ویژه در ناحیه لگن یا روی لوله‌های فالوپ، منجر به تشکیل بافت اسکار و ایجاد چسبندگی در این ناحیه شده و مانع حرکت تخمک شود.
- هیدروسالپینکس: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که انتهای لوله فالوپ مسدود شده و مایع در آن تجمع پیدا کند. این عارضه باعث عفونت‌های لگنی و التهاب و انسداد کامل لوله رحم می‌شود.
- بارداری خارج از رحم: اگر بارداری در لوله فالوپ رخ دهد، می‌تواند به بافت لوله آسیب زده و باعث ایجاد زخم یا چسبندگی در این ناحیه و سقط جنین شود.
- فیبروم‌های رحمی: این توده‌ها می‌توانند لوله‌های فالوپ را در جایی که به رحم متصل می‌شوند، مسدود کنند.
این عوامل به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با ایجاد بافت اسکار و چسبندگی در لوله‌های فالوپ، روی توانایی بارداری فرد تأثیر گذاشته و منجر به ناباروری می‌شوند. پزشک با بررسی این علائم و آزمایش‌های انجام شده، درباره بیماری های زنان اطلاعات کسب می‌کند. سپس راهکار درمانی مناسب را برای درمان بیماری التهابی لگن، اندومتریوز و انسداد لوله رحم یا سایر مشکلات زنان در نظر خواهد گرفت.
روش‌های تشخیص انسداد لوله رحم
برای تشخیص انسداد لوله‌های رحم یا فالوپ روش‌های مختلفی مانند ام آر آی و سونوگرافی وجود دارد. متخصص زنان برای تشخیص گرفتگی لوله رحم یا انسداد لوله‌های فالوپ، یکی از این موارد یا روش‌های تشخیص قوی‌تر را در نظر می‌گیرد. هر کدام از این روش‌ها، مزایا و معایب خاصی را دارند. با توجه به شرایط بدنی فرد، پزشک ممکن است چند نمونه از این موارد را برای تشخیص میزان انسداد لوله فالوپ در نظر بگیرد. رایج‌ترین روش‌های تشخیص انسداد لوله رحم عبارت‌اند از:
| روش تشخیص | شرح انجام | مزایا | معایب |
| هیستروسالپنگوگرام (HSG) | استفاده از رنگ و تصویربرداری اشعه ایکس برای مشاهده حرکت مایع در لوله‌های فالوپ. در صورت انسداد لوله، مایع به دام می‌افتد. | مشاهده دقیق لوله‌های فالوپ و رحم | ممکن است دردناک باشد. گاهی نتایج نادرست و مشکل در تفسیر نتایج دیده می‌شود. ممکن است گرفتگی و لکه‌بینی تا 72 ساعت بعد از عمل رخ دهد. |
| سونوسالپنگوگرافی | استفاده از نمک و هوا با کمک سونوگرافی دو بعدی برای مشاهده حرکت مایع در لوله‌های فالوپ | کمتر تهاجمی نسبت به HSG | ممکن است به اندازه HSG دردناک باشد. نیاز به تجربه زیاد پزشک دارد. در برخی موارد تنها یک لوله بررسی می‌شود. |
| لاپاراسکوپی | روش جراحی کم‌تهاجمی که از یک دوربین کوچک برای بررسی مستقیم لوله‌های فالوپ استفاده می‌شود. در این روش، رنگ از دهانه رحم وارد شده و عبور آن از لوله‌ها بررسی می‌شود. | دقیق‌ترین روش تشخیص انسداد | نیاز به جراحی و بیهوشی دارد. هزینه عمل بالا بوده و دوره نقاهت آن طولانی است. به عنوان آخرین گزینه توصیه می‌شود. |
پس از انجام این موارد، دکتر از بررسی‌های بالینی مانند مانند معاینه لگن و بررسی شرایط کف لگن نیز برای تشخیص گرفتگی لوله رحم و انسداد لوله‌های فالوپ کمک می‌گیرد. سپس، راهکار درمانی مناسب را برای بازسازی لوله فالوپ تجویز خواهد کرد.
نکات و مراقبت‌های عکس رنگی رحم
در ادامه توصیه‌های قبل و مراقبت‌های بعد از انجام عکس رنگی رحم را ارائه کرده‌ایم. با رعایت این موارد می‌توانید از بروز عوارض جدی پس از عکس رنگی پیشگیری کنید.
- پرهیز از مقاربت: از زمان اتمام خونریزی قاعدگی تا زمان انجام این روش، از مقاربت خودداری شود. همچنین بعد عکس برداری نیز، تا زمانی که لکه‌بینی و ترشحات خونی ادامه دارد (معمولاً 1 تا 2 روز)، نباید رابطه زناشویی داشته باشید.
- عدم نیاز به ناشتا بودن: توصیه می‌شود یک وعده غذایی سبک میل کنید، تا از ضعف احتمالی‌تان حین تصویربرداری جلوگیری شود.
- همراه داشتن مدارک پزشکی قبلی: بیمار باید مدارک پزشکی قبلی خود را به همراه داشته باشد.
- حضور یک همراه: برای انجام امور مربوط به بیمار در عکس رنگی، حضور یک همراه الزامی خواهد بود.
- خالی بودن مثانه: قبل از انجام عکس رنگی رحم، مثانه باید کاملاً خالی باشد.
- اجتناب از انجام فعالیت‌های سنگین: تا 24 ساعت بعد از عمل، از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
- داشتن لکه‌بینی: ممکن است بعد از انجام عکس رنگی، لکه‌بینی داشته باشید و این موضوع طبیعی است.
- استفاده از مسکن: در صورت درد شکمی، می‌توانید از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا مفنامیک اسید استفاده کنید.
توجه به این موارد کمکتان می‌کند، تا آمادگی لازم برای انجام عکس رنگی رحم را داشته باشید و از بروز عوارض احتمالی بعد از آن، جلوگیری کنید.
عوارض ناشی از چسبندگی لوله رحم
حاملگی خارج از رحم، شایع‌ترین عارضه انسداد لوله‌های فالوپ است. در صورتی که لوله فالوپ تا حدی مسدود شده باشد، تخمک ممکن است بارور شود؛ اما در لوله گیر می‌کند. این موضوع منجر به حاملگی خارج رحمی خواهد شده و وضعیت اورژانسی رخ می‌دهد. افزایش خطر حاملگی خارج رحمی بعد از جراحی، از دیگر عوارض این روش است. در صورتی که جراح بخشی از لوله فالوپ را بردارد، خطر حاملگی خارج از رحم افزایش پیدا می‌کند. به دلیل خطرات مرتبط با حاملگی خارج رحمی، پزشکان اغلب روش IVF را برای زنانی که لوله‌های فالوپشان مسدود شده توصیه می‌کنند. در صورت بروز مشکلات رحم و لوله‌های فالوپ، می‌توانید از دکتر افتادگی رحم برای درمان این عارضه کمک بگیرید.
درمان گرفتگی لوله رحم
انتخاب روش درمان انسداد لوله‌های فالوپ، به شدت و نوع انسداد لوله‌ها بستگی دارد. در صورتی که کمی از بافت لوله چسبندگی داشته باشد، پزشک از روش‌های کم تهاجمی‌تر برای باز کردن لوله‌ها استفاده می‌کند؛ اما در صورتی که انسداد لوله رحم شدید باشد، معمولاً از جراحی برای رفع این مشکل استفاده خواهد شد. از جمله رایج‌ترین روش‌های درمان گرفتگی لوله فالوپ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
| روش درمانی | شرح درمان |
| جراحی لاپاراسکوپی | برای رفع انسداد بافت‌های کوچک یا چسبندگی استفاده می‌شود. این روش کم‌تهاجمی بوده و هدف آن باز کردن لوله‌ها و بازگرداندن عملکرد طبیعی آن‌هاست. |
| کانالیزاسیون مجدد لوله فالوپ (FTR) | یک روش غیر جراحی برای رفع انسداد لوله‌های فالوپ است. در این حالت، با استفاده از تکنیک‌های خاص، لوله فالوپ مجدداً باز می‌شود، تا تخمک‌ها و اسپرم بتوانند آزادانه حرکت کنند. |
| سالپنگوستومی | ایجاد سوراخی جدید در لوله فالوپ برای باز کردن انسداد. در این روش لوله به طور کامل برداشته نمی‌شود و فقط انسداد رفع می‌شود. |
| سالپنژکتومی | برداشتن کامل لوله فالوپ با جراحی. این روش در مواردی که لوله‌ها به شدت آسیب‌دیده‌اند، استفاده می‌شود و لوله دیگر قابل ترمیم نخواهد بود. |
| فیمبریوپلاستی | بازسازی فیمبریا (قسمت‌های ظریف لوله فالوپ) برای حفظ عملکرد مناسب در جابه‌جایی تخمک مناسب است. هدف این روش، باز کردن لوله فالوپ و حفظ فیمبریای لازم برای باروری خواهد بود. |
| لقاح آزمایشگاهی (IVF) | استفاده از IVF برای زنانی که لوله‌های فالوپ آسیب‌دیده و غیرقابل ترمیم دارند. در این روش، تخمک در خارج از بدن بارور شده و سپس به رحم منتقل می‌شود. این روش به عنوان جایگزین جراحی توصیه می‌شود. |
| درمان عفونت لگن با آنتی‌بیوتیک‌ها | در صورت تشخیص عفونت لگنی، درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها الزامی است، تا عفونت کنترل شده و از آسیب بیشتر جلوگیری شود. |
| جراحی ترمیمی لوله فالوپ | جراحی برای بازسازی لوله‌های فالوپ آسیب‌دیده به علت حاملگی خارج از رحم، عفونت، یا جراحی قبل تجویز می‌شود. شانس بارداری طبیعی پس از جراحی کم است و اغلب IVF به عنوان گزینه درمانی جایگزین توصیه می‌شود. |
با شناخت این روش‌های درمانی و با مشاوره پزشک متخصص زنان، می‌توانید بهترین راهکار را برای درمان انسداد یا بسته شدن لوله رحم انتخاب کنید.
دارو برای درمان گرفتگی لوله رحم
در شرایطی که انسداد لوله‌های فالوپ به دلیل التهاب یا عفونت ایجاد شده است، داروهای تجویزی دکتر زنان می‌توانند نقش مهمی در درمان این عارضه داشته باشند. درمان با هورمون‌ها و تجویز داروهای باروری و مانند کلومیفن سیترات و گنادوتروپین‌ها موجب تحریک تخمک‌گذاری می‌شوند. این داروها به تخمدان‌ها کمک می‌کنند، تا تخمک‌های بیشتری آزاد کنند. هدف از استفاده این داروها، دور زدن انسداد لوله‌های فالوپ و افزایش شانس لقاح طبیعی است. در واقع، این دارو برای باز شدن لوله‌های رحمی مؤثر هستند و می‌توانند، به بهبود شرایط باروری در صورت بسته بودن لوله‌ها کمک کنند.
در صورتی که انسداد لوله‌های فالوپ به دلیل التهاب یا عفونت باشد، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها نیز تجویز شوند. این داروها به پاکسازی عفونت و کاهش التهاب کمک کرده و منجر به بازیابی عملکرد لوله‌ها منجر خواهند شد. با این وجود، داروهای آنتی‌بیوتیک به تنهایی نمی‌توانند انسداد‌های ساختاری لوله‌ها را برطرف کنند و امکان دارد، برای موارد شدیدتر، نیاز به درمان‌های جایگزین داشته باشید. در صورتی که فرد در ناحیه لگن دچار مشکل شده باشد، پزشک علاوه بر تجویز دارو برای باز شدن لوله های رحمی، روش‌هایی مانند فیزیوتراپی لگن را برای درمان این عارضه تجویز می‌کند.
ترمیم لوله رحم
در شرایط خاص، ممکن است پزشک از روش معکوس بستن لوله‌ها، برای ترمیم انسداد لوله‌های فالوپ استفاده کند. در این جراحی، لوله‌های فالوپ به صورت معکوس دوباره به هم وصل می‌شوند. استفاده از این روش، به خانمی که لوله‌هایش بسته شده است، اجازه می‌دهد دوباره باردار شود. البته در صورتی که لوله خیلی کمی باقی مانده باشد، یا شدت آسیب زیاد باشد، امکان ترمیم لوله‌های رحم وجود نخواهد داشت. در نتیجه، بسیاری از زوج‌هایی که می‌خواهند بچه دار شوند، پس از این موضوع از لقاح مصنوعی برای باروری کمک می‌گیرند. این درمان برای زنان یائسه نشده و کسانی که توانایی باروری دارند، نتیجه مناسبی دارد.
درمان نازایی لوله رحم با آی وی اف
اگر لوله‌های فالوپ شما مسدود شده‌اند، لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌تواند یکی از بهترین روش‌های درمانی برای باروری‌تان باشد در با آی وی اف، نیازی به عبور تخمک از لوله‌های فالوپ نخواهد بود. در این روش، داروهایی برای تحریک تخمدان‌ها تجویز می‌شود، تا چندین تخمک تولید کنند. سپس، تخمک‌ها خارج شده و با اسپرم (همسر یا اهداکننده) لقاح داده می‌شوند. در نهایت، جنین‌های بارور شده مستقیماً به رحم منتقل خواهند شد. موفقیت انجام IVF متغیر است. در افرادی که شرایط مناسب را باروی دارند، احتمال بارداری در هر سیکل حدود 50 درصد خواهد بود و میزان بارداری تجمعی پس از 4 سیکل، به بیش از 90 درصد می‌رسد.
روش‌های درمان خانگی
در اغلب مواقع در ابتدای شروع التهاب و انسداد لوله‌های رحمی، امکان پیشگیری و درمان این عارضه وجود خواهد داشت. برای اینکه این مشکل را قبل از شدت گرفتن آن درمان کنید، مواردی که در ادامه ارائه شده می‌تواند کمکتان کند.
- مصرف ویتامین C: مصرف این ویتامین به کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند.
- زردچوبه: کورکومین موجود در زردچوبه می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
- سیر: این ماده غذایی موجب کاهش التهابات بدن شده و بهبود باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- ورزش: ورزش می‌تواند به بهبود باروری و رفع انسداد خفیف لوله‌های فالوپ کمک کند.
- کاهش مصرف الکل: این کار سلامت کلی و باروری را بهبود داده و شدت التهاب را در بدن کاهش دهد.
- یوگا و مدیتیشن: این موضوع به کاهش استرس کمک کرده و روی بهبود وضعیت باروری تأثیر دارد.
- بهبود رژیم غذایی: داشتن رژیم غذایی سالم مغذی برای سلامت کلی بدن و پیشگیری از بروز التهاب و شدت گرفتن عفونت‌ها در بدن، ضروری است.
با توجه به اینکه تأثیر مستقیم این موارد روی درمان انسداد لوله‌های رحم به طور کامل اثبات نشده، توصیه می‌شود که برای تشخیص و درمان این عارضه از پزشکان متخصص کمک بگیرید.
چطور می‌توان از انسداد لوله رحم پیشگیری کرد؟
برای جلوگیری از انسداد لوله‌های فالوپ، راه حل قطعی وجود ندارد؛ اما استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STI) را در این روش کاهش دهد. زیرا بیماری‌های مقاربتی، یکی از عوامل اصلی انسداد لوله‌های فالوپ هستند. همچنین رعایت اصول بهداشت جنسی و انجام رابطه جنسی ایمن نیز می‌تواند، احتمال ابتلا به عفونت‌هایی که ممکن است به اندام‌های تناسلی آسیب برسانند و منجر به هیدروسالپنکس شوند را کاهش دهد.
برای درمان چسبندگی لوله رحم باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
گرفتگی لوله رحم ممکن است با درد همراه باشد، یا اینکه هیچ علائمی ناشی از چسبندگی لوله رحم مشاهده نشود. در صورتی که علائم انسداد لوله رحم مانند درد شکمی را دارید، یا با مشکل ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنید، لازم است که جهت بررسی علائم بسته بودن لوله‌های فالوپ به دکتر متخصص مراجعه کنید.
پزشک پس از انجام سونوگرافی و آزمایش‌های لازم، علت بسته شدن لوله‌ها را تشخیص می‌دهد. سپس بهترین روش را برای باز شدن لوله رحمی تجویز خواهد کرد. جهت کسب اطلاعات دقیق درباره این بیماری و درمان آن، پیشنهاد می‌کنیم درباره تخصص زنان و زایمان چیست اطلاعات کسب کنید. برای نوبت گرفتن از دکتر زنان، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین این متخصصان در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
positivestepsfertility.com
advancefertility.in
healthline.com
msdmanuals.com
webmd.com
سؤالات متداول گرفتگی لوله رحم
علائم انسداد لوله‌های فالوپ می‌تواند شامل مشکلات در بارداری، درد در ناحیه لگن، یا قاعدگی‌های دردناک باشد.
شواهد علمی کافی برای اثبات اثر روغن کرچک در باز کردن لوله‌های فالوپ وجود ندارد. البته استفاده از این روغن می‌تواند به درمان التهابات بدن کمک کرده و درد شکم و لگن را کاهش دهد.
چسبندگی تخمدان به وجود چسبندگی‌ها یا بافت‌های غیرطبیعی اطراف تخمدان‌ها اشاره دارد. این عارضه معمولاً به دلیل رشد بافت رحمی رخ می‌دهد.
با وجود بسته بودن لوله رحم، برخی از افراد ممکن است به صورت طبیعی باردار شوند، اما این وضعیت نادر است.
با توجه به شرایط بیمار، پزشکان روش‌هایی مانند درمان‌های دارویی یا جراحی‌هایی مانند لاپاراسکوپی را برای درمان این عارضه در نظر می‌گیرد.
