تجربه زایمان اغلب با درد و چالش‌های زیادی همراه است، اما زایمان بدون درد هم امکان‌پذیر است. زایمان طبیعی بدون درد روشی است که می‌تواند به کاهش درد هنگام زایمان کمک و مسیر طبیعی و جذاب به دنیا آمدن نوزاد را برای مادر تماشایی کند. انواع مختلفی از این روش‌ها وجود دارند. برای مثال، بی‌حسی اپیدورال (Epidural) یکی از روش های زایمان بدون درد و همراه با بیهوشی است که برای تسکین درد زایمان استفاده می‌شود. در این مقاله از بی‌دردی در زایمان و روش‌های مختلف وضع حمل بدون درد برایتان می‌گوییم. با مرور روش‌های زایمان مانند گاز انتونکس (Entonox) یا زایمان بدون درد با تزریق وریدی، تصمیم‌گیری برای انتخاب روش تولد نوزاد ساده‌تر می‌شود.
در بخش نظرات، پرسش‌هایتان را مطرح کنید تا کارشناس مجله سلامتی و پزشکی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
زایمان طبیعی بدون درد امکان‌پذیر است؟
زایمان فرآیندی طبیعی است که با انقباضات رحمی پیش می‌رود. این انقباضات برای بازشدن دهانه رحم و خروج نوزاد ضروری هستند و با احساس درد و ناراحتی‌هایی همراه خواهند بود. خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای کاهش این درد و کمک به مادران برای تجربه زایمانی راحت‌تر وجود دارد. روش‌هایی با داروهای بی‌دردی مانند بی‌حسی اپیدورال و زایمان با گاز در کنار روش‌های غیردارویی مانند حمام آب گرم، ماساژ و استفاده از تکنیک‌های ذهنی و تنفسی از جمله موارد مورد استفاده کنونی برای تسکین دردهای وضع حمل‌اند.
انواع زایمان بدون درد چیست؟
بچه‌دار شدن و زایمان فرایند بسیار دشوار و چالش‌برانگیزی برای زنان است. با این حال، با وجود روش‌های مدیریت درد، دیگر جای نگرانی بابت آن وجود ندارد. توان بدنی و تحمل درد در افراد مختلف بسیار متفاوت است و هرکس باید بنا به وضعیت و توان خود، با مشورت پزشک به نتیجه‌گیری درباره روش مناسب وضع حمل برسد. زایمان با بی‌حسی یا انواع روش‌های کنترل درد در سال‌های اخیر، بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
زایمان با بی حسی اپیدورال
اپیدورال نوعی بیهوشی است که برای تسکین درد هنگام زایمان با بی حسی استفاده می‌شود. در این روش، یک سوزن به همراه لوله کوچکی(یک کاتتر) به قسمت پایین کمر وارد می‌شود. سپس سوزن برداشته می‌شود و کاتتر برای انتقال داروها از طریق لوله باقی می‌ماند. بی‌حسی اپیدورال می‌تواند توسط پزشکان در هر زمان از زایمان انجام شود. این روش کاربرد زیادی دارد و برای تسکین درد زایمان بسیار موثر است.
زایمان در آب
زایمان در آب هم از روش‌های محبوبی است که در دسته‌بندی روش‌های زایمان طبیعی قرار می‌گیرد. این روش به کاهش درد کمک و عضلات را شُل می‌کند تا خروج بچه راحت‌تر شود. ضمن اینکه محیط آب برای بسیاری از مادران آرامش‌بخش است و باعث می‌شود که بهتر با انقباضات رحمی کنار بیایند. بافت‌های مختلف بدن در آب، حالت منعطف‌تری پیدا می‌کنند و روند زایمان بی‌دردسر پیش می‌رود.
زایمان با گاز
استنشاق انتونوکس و زایمان با گاز هم روشی برای کنترل درد وضع حمل است. این گاز مخلوطی از اکسیژن و گاز نیتروز اکسید (گاز خنده) است. با قراردادن ماسکی روی صورت مادر، امکان استنشاق گاز به وجود می‌آید. به محض شروع انقباض، باید استنشاق شروع شود تا به شکلی بهینه روی روند وضع حمل، اثر بگذارد. چنین روشی مزایای مختلفی دارد، آسان است و معمولاً با بروز عوارض جدی همراه نیست.
زایمان با هیپنوتیزم برای کاهش درد
زایمان با هیپنوتیزم از روش‌های طبیعی برای کاهش درد زایمان است و در دهه‌های اخیر با استقبال نسبتاً خوبی هم مواجه شده است. در این روش، از تکنیک‌های تسلط بر ذهن و بدن استفاده می‌شود. با چنین اقداماتی، فرد احساس آرامش پیدا می‌کند و با تمرکزی بالا، وارد فرایند وضع حمل می‌شود. با وجود تکنیک‌های آرامش‌بخش، هورمون‌های استرس‌زایی مانند آدرنالین کنترل می‌شوند و در نتیجه سطح درد هم پایین می‌آید. افزایش تمرکز مادران در این روند روی انقباضات شکمی هم اثرات مثبت می‌گذارد و خروج نوزاد را راحت‌تر می‌کند.
سزارین بدون درد
زایمان سزارین، یکی از روش‌های رایج زایمان است و در آن، با ایجاد برشی در شکم مادر، نوزاد بیرون می‌آید. سزارین درد زیادی به مادر تحمیل می‌کند، اما با وجود روش‌های بی‌حسی، این درد و چالش به شکل قابل توجهی کنترل می‌شود. روش‌های بی‌حسی در سزارین شامل موارد زیر می‌شوند:
- بی‌حسی اپیدورال: داروی بی‌حسی به فضای اپیدورال کمر (خارجی‌ترین قسمت کانال نخاعی) تزریق می‌شود.
- بی‌حسی اسپاینال: شبیه به اپیدورال است، اما اثر آن سریع‌تر و مدت زمان کمتری دارد.
بیهوشی عمومی هم برای انجام عمل سزارین کاربرد دارد. در موارد خاص و به درخواست پزشک، احتمال دارد که از بیهوشی عمومی استفاده شود. در این روش، مادر به طور کامل بی‌هوش می‌شود و هیچ دردی را احساس نمی‌کند.
سایر روش‌های زایمان بدون درد
تزریق مواد افیونی هم از روش‌های دیگری است که از سوی برخی از پزشکان برای زایمان تجویز و توصیه می‌شود. این مورد رایج‌ترین نوع مسکن برای درد زایمان است. پزشکان تزریق را به طور معمول به عضلات فرد و به خصوص ران‌ها انجام می‌دهند. زمان صرف‌شده برای هر تزریق، حدود ۱۵ دقیقه است. اثر این مسکن‌ها تا حداکثر شش ساعت ادامه دارد.
بهترین روش زایمان بدون درد و کاهش درد زایمان چیست؟
روش‌های مختلفی برای زایمان بدون درد وجود دارد. هریک از این‌ها مزایا و معایبی دارند که باید پیش از انتخاب، به دقت به آن‌ها توجه کنید. در جدول زیر، تلاش شده که مقایسه‌ای میان روش‌های زایمان بدون درد صورت بگیرد. فقط با مشورت با پزشک و در نظرگرفتن شرایط شخصی افراد، امکان رسیدن به نتیجه نهایی درباره شیوه زایمان بدون درد وجود دارد.
به مقایسه روش‌ها در جدول زیر دقت کنید:
| روش کاهش درد | توضیحات | مزایا | معایب | مناسب برای |
|---|---|---|---|---|
| بی‌حسی اپیدورال | تزریق داروی بی‌حسی به فضای اپیدورال کمر | کاهش شدید درد، هوشیاری مادر، امکان حرکت | سردرد، کاهش فشار خون، طولانی شدن زایمان | بیشتر زایمان‌های طبیعی |
| زایمان در آب | قرارگرفتن مادر در وان آب گرم در مراحل پایانی زایمان | کاهش درد، آرامش، افزایش انعطاف‌پذیری | نیاز به امکانات خاص، محدودیت برای برخی شرایط | مادرانی که بارداری سالمی دارند |
| هیپنوتیزم | استفاده از تکنیک‌های هیپنوتیزمی برای کنترل درد و آرامش | کاهش درد، افزایش آرامش، طبیعی | نیاز به آموزش قبلی، ممکن است برای همه موثر نباشد | مادرانی که به روش‌های طبیعی علاقه‌مند هستند |
| زایمان با گاز نیتروس اکساید | استنشاق گاز نیتروس اکساید مخلوط با اکسیژن | کاهش درد، آرامش، اثر سریع | حالت تهوع، سرگیجه | زایمان‌های طبیعی |
| روش‌های غیر دارویی (ماساژ، تنفس، حمام آب گرم) | تکنیک‌های طبیعی برای کاهش درد و آرامش | بدون عوارض جانبی، کم هزینه | ممکن است به تنهایی برای کاهش درد شدید کافی نباشد | همه مادران |
| سزارین با بی‌حسی اپیدورال | سزارین با استفاده از بی‌حسی اپیدورال | کاهش شدید درد، هوشیاری مادر | همانند بی‌حسی اپیدورال در زایمان طبیعی، نیاز به جراحی | موارد خاص که زایمان طبیعی امکان‌پذیر نیست |
انتخاب روش کاهش درد با توجه به شرایط فردی، نظر دکتر زنان و ترجیحات شخصی مادر انجام می‌شود.
مزایای روش‌های زایمان بدون درد چیست؟
استفاده از روش‌های بدون درد زایمان مزایای متنوعی به همراه دارند که مهم‌ترین آن‌ها، تسکین درد و ناراحتی‌های احتمالی در طول وضع حمل است. از جمله موارد دیگری که می‌توانیم به آن‌ها اشاره کنیم هم امتیازات زیر هستند:
- اثرگذار و بی‌خطربودن
- فقدان عوارض جانبی طولانی‌مدت و چشمگیر
- امکان حفظ هوشیاری مادر و کنترل دردِ هم‌زمان در برخی از این روش‌ها
در روشی مانند زایمان اپیدورال، فرد می‌تواند به دلیل بی‌حسی بخوابد و قدرت و توان بدنی خود را بازیابی کند.
زایمان بدون درد چه عوارض و خطراتی دارد؟
امکان بروز عوارضی در انجام زایمان بدون درد وجود دارد. البته معمولاً این روش‌ها بی‌خطر هستند. برای مثال، ایمنی بی‌حسی اپیدورال بالاست، اما در مواردی می‌تواند باعث بروز عوارضی شود. در ادامه به عوارض معمول روش‌های مختلف نگاهی خواهیم داشت:
- عوارض زایمان اپیدورال؛ مشکلات تنفسی، تب، کمردرد، حالت تهوع، لرز و سرگیجه، میگرن شدید و بی‌حسی کل بخش تحتانی بدن.
- عوارض زایمان با گاز انتونکس؛ مواردی مانند خشکی دهان، تهوع و سرگیجه و خواب‌آلودگی.
- عوارض زایمان با آب؛ عفونت، مشکلات تنفسی در نوزاد و افزایش خونریزی.
عوارض هر شیوه و روشی را به خوبی بسنجید و آگاهانه در این زمینه تصمیم بگیرید. شاید زایمان طبیعی بدون درد برای شخصی مفید باشد و برای دیگری روش‌های مختلف دیگر مانند سزارین، مطلوب به نظر برسد.
چه کسانی نباید از روش‌های زایمان بدون درد استفاده کنند؟
امکان انجام برخی از روش‌های زایمان بدون درد برای همه افراد وجود ندارد. برای مثال، زایمان بدون درد با بی‌حسی اپیدورال در موارد زیر انجام نمی‌شود:
- تب بالا
- عفونت در محل تزریق
- مصرف داروهای ضدانعقاد
- التهاب حاد و سپسیس در صورت ابتلا به اختلال انعقاد خون
اگر مشکلات تیروئید، فشار خون بالا یا دیابت دارید، زایمان طبیعی و روش‌های مختلف زایمان بدون اپیدورال احتمالاً انتخاب خوبی برایتان نخواهند بود. در واقع، باید با مشورت پزشک از میان روش‌های زایمان بدون درد، به دنبال گزینه‌ای مناسب باشید.
هزینه زایمان بدون درد در 1403 چقدر است؟
در سال ۱۴۰۳، هزینه انواع زایمان بدون درد در حوالی ۲۰ میلیون تومان است. برای مثال، زایمان طبیعی با بیهوشی اپیدورال حدود ۲۴ میلیون تومان هزینه دارد. البته نرخ و تعرفه این عمل وابسته به عوامل بسیار متنوعی است. پزشکی که عمل را انجام می‌دهد، بیمارستان و نوع بیمه افراد روی قیمت و هزینه دریافت چنین خدماتی اثرگذاری مستقیمی دارند. برخی بیمه‌های درمان تکمیلی پوشش‌های خوبی برای پرداخت هزینه‌های بارداری و زایمان ارائه می‌کنند.
برای زایمان بدون درد به چه پزشکی مراجعه کنید؟
برای آگاهی از انتخاب مناسب‌ترین روش زایمان بدون درد باید به متخصص زنان مراجعه کنید. پزشکی که می‌داند تخصص زنان و زایمان چیست، در این مسیر به شما کمک می‌کند. یادتان باشد که بهترین روش وجود ندارد و انتخاب مناسب‌ترین مورد از میان روش های زایمان بدون درد به شما و شرایطتان وابسته است. برخی زایمان طبیعی بدون درد را ترجیح می‌دهند و برخی هم در هر روشی با مشکلات و دردهایی روبه‌رو هستند. درک و تجربه هرکس از دردکشیدن با دیگری متفاوت است. برای مشاوره زایمان و انتخاب از میان انواع روش مانند بی‌حسی نخاعی یا…، می‌توانید پزشک خود را از سامانه دکتردکتر انتخاب کنید. در این سامانه، اطلاعات پزشکان، نظرات بیماران قبلی آن‌ها و سوابقشان درج شده است. با مرور چنین اطلاعاتی، بهترین پزشک را شناسایی کنید و از او به طور آنلاین، وقت ملاقات بگیرید. برای کاهش اضطراب زایمان و مدیریت درد زایمان می‌توانید از روش‌هایی که گفته شد، استفاده کنید؛ دیگر، فرایند وضع حمل مانند گذشته پرخطر و پر از درد نیست. با آمادگی برای زایمان از تجربه‌ای بی‌نظیر لذت خواهید برد.
منابع:
shreeivfclinic.com
healthhub.sg
سوالات متداول زایمان بدون درد
در روش اپیدورال، داروی بی‌حسی به ناحیه کمر تزریق می‌شود و بی‌حسی از کمر به پایین را به همراه دارد. اسپاینال شبیه به اپیدورال است اما اثر آن سریع‌تر و کوتاه‌مدت‌تر است.
عوارض احتمالی و محدود این نوع زایمان‌ها شامل کاهش فشار خون، سردرد، تهوع و استفراغ می‌شود. گاهی هم پای مشکل در ادرار کردن به میان می‌آید و در موارد نادر، آسیب عصبی رخ می‌دهد.
بیشتر زنان باردار می‌توانند از روش‌های زایمان بدون درد استفاده کنند. اما اگر اختلالات خونریزی یا عفونت وجود داشته باشد، احتمال دارد که امکان استفاده از این روش‌ها به وجود نیاید.
کاهش درد، آرامش بیشتر، افزایش توانایی همکاری با پزشک و کاهش خطر عوارض ناشی از استرس از مزایای زایمان بدون درد هستند و نیاز به مراقبت‌های پس از زایمان را هم کمتر می‌کنند. مراقبت‌های حین زایمان هم برای انجام هریک از این روش‌ها موردنیازند.
