آشنایی با اسهال و استفراغ کودکان و نوزادان و نحوه درمان آن

اسهال و استفراغ کودکان شایع و بیشتر ناشی از نوعی ویروس است. گاهی اوقات، این وضعیت با تب همراه می‌شود. درمان‌های خانگی برای این مشکل معمولاً مفیدند و نیازی به مراجعه پزشک نیست. بااین‌حال، باید به علت اسهال و استفراغ کودکان دقت و در صورت جدی‌بودن علائم به دکتر اطفال مراجعه کنید.

همیشه به علائم اسهال و استفراغ در کودکان توجه داشته باشید. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند و علامت‌ها شدید شوند، نیاز به پیگیری جدی به وجود می‌آید. در این مقاله به موضوعاتی مانند اسهال و استفراغ در نوزادان و کودکان می‌پردازیم و از درمان و موارد دیگر می‌گوییم.

اگر در پایان، سوالی درباره درمان اسهال و استفراغ کودکان یا موارد دیگر داشتید، سوال کنید تا پزشک به شما پاسخ بدهد.

آشنایی با اسهال و استفراغ کودکان

اسهال و استفراغ از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی کودکان در فصل گرما محسوب می‌شود. آن‌ها در مقابله با ورود انواع ویروس‌ها هم علامت اسهال کودکان و استفراغ را بروز می‌دهند.

اسهال کودکان معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به از دست دادن مایعات و الکترولیت‌های ضروری بدن شود. درمان شامل تامین مایعات کافی، تغذیه مناسب و در برخی موارد تجویز داروهای مورد نیاز برای جلوگیری از کم‌آبی و بهبود وضعیت کودک است.

به‌نقل از آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (aafp)،

استفراغ و اسهال می‌تواند ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و غذاهایی است که هضمشان سخت است (مانند شیرینی‌های زیاد).

 در زمان وقوع اسهال و استفراغ کودکان حجم آب زیادی دفع می‌شود. توجه به جایگزین‌کردن آب از دست‌رفته نخستین اقدام درمانی است. اسهال و استفراغ در کودکان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد، برای مثال:

مسمومیت غذایی و خوردن غذای آلوده یا تاریخ‌مصرف گذشته هم باعث اسهال و استفراغ کودکان خواهد شد.

علائم اسهال و استفراغ در کودکان چیست؟

استفراغ کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت‌های گوارشی، مسمومیت غذایی، آلرژی‌های غذایی، یا مشکلات گوارشی باشد و ممکن است منجر به کم‌آبی و اختلالات الکترولیتی شود.

علائم اسهال و استفراغ در کودکان شامل موارد زیر است:

• تب
• ضعف
• سردرد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• کاهش وزن
• تحریک‌پذیری
• درد و صدای شکم
• مدفوع مکرر و آبکی
• از دست دادن اشتها

موارد موجود در فهرست بالا از شایع‌ترین علائم اسهال و استفرا‌غ کودکان هستند، اما امکان بروز علائم دیگری هم وجود دارد.

اسهال و استفراغ در نوزادان 

اسهال و استفراغ در نوزادان و کودکان خردسال هم عارضه‌ای شایع است. شایع‌ترین علت آن ویروس‌‌ها یا باکتری‌ها هستند. این‌ها از طریق روش‌های زیر وارد بدن کودک می‌شوند:

• غذا یا آب آلوده
• تماس با سایر افراد بیمار
• تماس با حیوانات
• آلرژی
• مسمومیت غذایی 
• مصرف برخی از داروها.

اگر نوزاد یا کودک خردسال دچار اسهال و استفراغ شود، بهتر است که سریعاً به پزشک مراجعه کند. درمان استفراغ و اسهال کودکان خردسال و شیرخوار به علت استفراغ بستگی دارد.

اگر به دلیل عفونت چنین وضعیتی رخ بدهد، احتمالاً آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد شد. چنانچه علت حساسیت یا مسمومیت غذایی باشد، اجتناب از مواد غذایی حساسیت‌زا مفید خواهد بود. دقت کنید که اگر نوزاد یا کودک خردسال دچار اسهال و استفراغ مکرر یا شدید است، مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود.

اسهال و استفراغ در کودکان زیر ۲ سال 

اسهال و استفراغ در کودکان زیر ٢ سال می‌تواند نشانه ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای جدی‌ باشد. علل شایع استفراغ و اسهال در کودکان زیر ٢ سال شامل موارد زیر است:

• آلرژی‌های غذایی
• عفونت‌ها
• کم‌آبی بدن 
• بیماری‌های دستگاه گوارش

درمان رایج برای این عارضه در کودکان زیر دو سال معمولاً شامل هیدراتاسیون کافی یا آب‌رسانی به بدن است. داروها هم برای مدیریت علائم و اصلاح رژیم غذایی  مفید خواهند بود. این داروها باید حتماً از سوی پزشک تجویز شوند.

اسهال و استفراغ در کودکان مبتلا به تب

اسهال و استفراغ در کودکان مبتلا به تب می‌تواند نشانه عفونت جدی‌تری مانند روتاویروس یا ابتلا به باکتری سالمونلا باشد. اگر کودک هم‌زمان با اسهال و استفراغ به تب هم دچار شود، مراجعه به پزشک بسیار ضروری خواهد بود.

در این‌گونه موارد، پزشک معالج معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و آزمایش‌هایی تجویز می‌کند. در برخی موارد حاد از بیماری، نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان هم وجود دارد.

اسهال و استفراغ در کودکان مبتلا به تشنج

استفراغ و اسهال کودکان مبتلا به تشنج می‌تواند نشانه نوعی بیماری زمینه‌ای جدی مانند عفونت یا اختلال متابولیک باشد. مراجعه به پزشک در چنین موقعیت‌هایی ضروری است.

در صورت ابتلا به این وضعیت، کودک باید مایعات کافی دریافت کند. کم‌آبی بدن تشنج را بدتر می‌کند. در این‌گونه موارد، پزشک محلول‌های آب‌رسانی خوراکی تجویز می‌کند.

در برخی موارد، درمان این عارضه با داروهای ضد تشنج  برای کمک به کنترل وضعیت بسیار ضروری است. حتی تغییر عادات و رژیم غذایی هم از سوی برخی پزشکان توصیه می‌شود.

اسهال و استفراغ ناگهانی در کودکان

اسهال و استفراغ کودکان به‌طور ناگهانی در برخی مواقع، نشانه‌ای از وضعیتی خطرناک و اورژانسی است. چنین حالتی می‌تواند ناشی از عفونت ویروسی مانند روتاویروس، مسمومیت غذایی و انسداد روده باشد.

اگر کودک تب، درد شکم یا خون در مدفوع  دارد، باید فوراً معاینه شود. درمان این مدل از بیماری‌های کودکان شامل موارد زیر است:

• مصرف مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی بدن
• تجویز داروهایی برای توقف اسهال و استفراغ 
• سایر داروها برای درمان علت زمینه‌ای 

در چنین شرایطی پزشک با پرس‌و‌جو درباره مواد خوراکی مصرف‌شده از سوی کودک در ۲۴ ساعته گذشته  به کشف علت می‌پردازد. بررسی اینکه کودک در چه محیطی بوده و با چه کسانی تماس داشته هم در روند تشخیص مفید است.

اگر کودک علائم جدی نداشته باشد،  این توصیه‌ها مفید خواهند بود:

• مصرف مایعات روان مانند آب یا آب‌میوه
• میل‌کردن غذاهای تند و تنقلات شیرین

 اگر علائم بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشته باشند یا تشدید شوند مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود.

پیشگیری از اسهال و استفراغ در کودکان

مهم‌ترین راه برای جلوگیری از اسهال و استفراغ کودکان شامل موارد زیر است:

• شستن دست‌ها با صابون (در صورت امکان مایع) در آب جاری گرم و خشک‌کردن دقیق آن‌ها
• شستن دست‌ها بعد از رفتن به توالت یا تعویض پوشک
• شستن دست‌ها پیش از مصرف غذا

حوله‌های استفاده شده توسط کودکان مبتلا به گاستروانتریت نباید با دیگران مشترک باشد. تا زمانی که کودک علائمی دارد، نباید به مدرسه یا هر مرکز مراقبت از کودک دیگری برود. 

درمان اسهال و استفراغ در کودکان و نوزادان

اسهال و استفراغ در کودکان را با داروهای خانگی و تجویزی کنترل می‌کنند. بنا به علت وقوع چنین وضعیتی از روش‌های مختلف استفاده می‌شود.

درمان خانگی اسهال و استفراغ کودکان

درمان‌های خانگی برای اسهال و استفراغ بسیار مفیدند. مثلاً:

• کودکان را تشویق کنید که مایعات مناسب را اندک‌اندک بنوشند. با این کار، آب از دست‌رفته بدنشان جبران می‌شود.

•  بگذارید که کودک استراحت کند و بدنش در حالت آرامش قرار بگیرد.

در صورت ادامه علائم، به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

درمان دارویی اسهال و استفراغ کودکان

مصرف دارو برای اسهال و استفراغ کودکان باید با توجه به نسخه پزشک باشد. داروهایی که ممکن است پزشک برای این عارضه تجویز کند، شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضداسهال مانند لوپرامید (Loperamide) برای کاهش دفعات و شدت اسهال 
• داروهای ضد تهوع مانند اندانسترون (Ondansetron)
•  بیسموت ساب سالیسیلات (Bismuth subsalicylate)

برای کاهش ریسک همیشه استفاده از نسخه پزشک بهتر است.

غذای مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان

در زمان وقوع اسهال و استفراغ کودکان به توصیه‌های زیر دقت کنید:

•  باید از مصرف غذاهای پرچرب و قندی (که می‌توانند اسهال را بدتر کنند)، خودداری شود.
• برای جلوگیری از تهوع و استفراغ بیشتر، وعده‌های غذایی کوچک و مکرر مانند موز، برنج و سیب مفیدند.
• مصرف پروبیوتیک‎هایی مانند ماست به کودک کمک می‌کند تا باکتری‌های سالم را به سیستم گوارش بازگرداند.

برای جلوگیری از کم‌آبی، کودک باید مایعات فراوانی مانند آب، آبمیوه و غذاهای آبکی مانند سوپ هم مصرف کند.

اسهال و استفراغ کودکان در تابستان

شایع‌ترین علت اسهال و استفراغ در کودکان در تابستان، گاستروانتریت (Gastroenteritis) است. این وضعیت نوعی عفونت دستگاه گوارش به‌حساب می‌آید.

علائم شایع گاستروانتریت شامل موارد زیر است:

• تب
• اسهال
• استفراغ
• درد شکم
• از دست‌دادن اشتها

 از دیگر علل احتمالی اسهال و استفراغ در کودکان در ماه‌های تابستان می‌توان به مسمومیت غذایی، روتاویروس و انگل‌ها اشاره کرد.

پزشک مناسب برای درمان اسهال و استفراغ

اگر کودکی دچار اسهال و استفراغ شود و علائم او شدید باشند، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. این اسهال و استفراغ کودکان می‌تواند نشانه یک بیماری جدی‌تری مانند مسمومیت غذایی یا ویروسی باشد. برای بررسی ابتلا به بیماری‌های کودکان باید علامت‌ها را زیر نظر بگیرید.

کودکی که علائمی طولانی و شدید دارد یا دچار تب هم هست، باید به پزشک اطفال مراجعه کند. پزشکان با شناسایی انواع اسهال و استفراغ کودکان به درمان مشکل می‌پردازند. برای درمان اسهال و استفراغ کودکان روش‌های مختلفی وجود دارد. 

با پیشگیری از اسهال و استفراغ کودکان نگذارید که دچار وضعیتی آزاردهنده برای خودشان و شما شوند. اسهال و استفراغ در نوزادان و کودگان می‌تواند خطرناک و همراه با آسیب‌های جدی باشد.

برای شناسایی اینکه بهترین مرکز تخصص اطفال چیست هم می‌توانید به سامانه دکتردکتر مراجعه کنید. در این پلتفرم، هم نظرات بیماران قبلی پزشکان وجود دارد و هم امکان نوبت‌گیری آنلاین فراهم است.

تخصص اطفال بر تشخیص و درمان بیماری‌های کودکان و نوزادان تمرکز دارد و در مورد اسهال و استفراغ، پزشک متخصص اطفال با تجویز مایعات و الکترولیت‌ها برای جلوگیری از کم‌آبی، ارائه رژیم غذایی مناسب و در برخی موارد تجویز داروهای ضد استفراغ و ضد اسهال، به بهبود وضعیت کودک کمک می‌کند.

منابع:

cuh.nhs

webmd.com

stlouischildrens.org