بیماری های خود ایمنی و انواع آن

بیماری خودایمنی وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بدن شما حمله می کند. سیستم ایمنی به طور معمول از بدن در برابر میکروب ها، باکتری ها و ویروس ها محافظت می کند. زمانی هم که این مهاجمان خارجی را احساس می کند، ارتشی از سلول های جنگنده را برای حمله به آنها می فرستد. سیستم ایمنی می تواند تفاوت بین سلول های خارجی و سلول های خود را تشخیص دهد.

در یک بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بخشی از بدن شما مانند مفاصل یا پوست را با مهاجم خارجی اشتباه می گیرد و پروتئین هایی به نام اتو آنتی بادی آزاد می کند که به سلول های سالم حمله می کند. برخی از بیماری های خود ایمنی تنها یک اندام را هدف قرار می دهند. دیابت نوع 1 به پانکراس آسیب می رساند. سایر بیماری‌ها مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

چرا سیستم ایمنی بدن به بدن حمله می کند؟

پزشکان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث اختلال در سیستم ایمنی می‌شود. با این حال برخی از افراد بیشتر از دیگران به بیماری خود ایمنی مبتلا می شوند. بر اساس یک مطالعه در سال 2014، زنان در مقایسه با مردان 2 به 1 به بیماری های خودایمنی مبتلا می شوند – 6.4 درصد از زنان در مقابل 2.7 درصد از مردان. اغلب این بیماری در سال های باروری زنان (15 تا 44 سالگی) شروع می شود. برخی از بیماری های خود ایمنی در گروه های قومی خاص شایع تر است.

به عنوان مثال، لوپوس بیشتر از مردم قفقازی، آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی تبار را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند مولتیپل اسکلروزیس و لوپوس، در خانواده‌ها دیده می‌شوند. لزوماً همه اعضای خانواده بیماری مشابهی ندارند، اما استعداد ابتلا به یک بیماری خود ایمنی را به ارث می برند. از آنجایی که شیوع بیماری‌های خود ایمنی در حال افزایش است، محققان گمان می‌کنند که عوامل محیطی مانند عفونت‌ها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا حلال‌ها نیز ممکن است دخیل باشند.

«رژیم غذایی غربی» یکی دیگر از عوامل خطر مشکوک برای ایجاد یک بیماری خودایمنی است. تصور می شود که خوردن غذاهای پرچرب، پر شکر و بسیار فرآوری شده با التهاب مرتبط است که ممکن است باعث ایجاد پاسخ ایمنی شود.

افرادی که مشکلات خود ایمنی دارند به بعضی مشکلات مانند پره اکلامپسی در بارداری بیشتر دچار می‌شوند.

14 بیماری خود ایمنی رایج

بیش از 80 بیماری خودایمنی مختلف وجود دارد. در اینجا 14 مورد از رایج ترین آن‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد:

1. دیابت نوع 1

لوزالمعده هورمون انسولین تولید می کند که به تنظیم سطح قند خون کمک می کند. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی به سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین می برد. نتایج قند خون بالا می تواند منجر به آسیب به رگ های خونی و همچنین اندام هایی مانند قلب، کلیه ها، چشم ها و اعصاب شود.

دریافت نوبت آنلاین از متخصص غدد

2. آرتریت روماتوئید (RA)

در آرتریت روماتوئید (RA)، سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند. این حمله باعث قرمزی، گرمی، درد و سفتی مفاصل می شود. برخلاف استئوآرتریت، که معمولاً با افزایش سن افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، آرتریت روماتوئید می‌تواند از 30 سالگی یا زودتر شروع شود.

3.پسوریازیس/ آرتریت پسوریاتیک

سلول های پوست به طور معمول رشد می کنند و زمانی که دیگر مورد نیاز نیستند می ریزند. پسوریازیس باعث می شود سلول های پوست خیلی سریع تکثیر شوند. سلول‌های اضافی ایجاد می‌شوند و لکه‌های قرمز ملتهب را تشکیل می‌دهند که معمولاً با پوسته‌های سفید نقره‌ای پلاک روی پوست وجود دارد. تا 30 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس نیز دچار تورم، سفتی و درد در مفاصل خود می شوند. این شکل از بیماری آرتریت پسوریاتیک نامیده می شود.

4. ام اس (MS)

مولتیپل اسکلروزیس (MS) به غلاف میلین، پوشش محافظی که سلول های عصبی را احاطه کرده است، در سیستم عصبی مرکزی آسیب می رساند. آسیب به غلاف میلین سرعت انتقال پیام ها را بین مغز و نخاع به و از بقیه بدن کاهش می دهد.

این آسیب می تواند منجر به علائمی مانند بی حسی، ضعف، مشکلات تعادلی و مشکل در راه رفتن شود. این بیماری به اشکال مختلفی ظاهر می شود که با سرعت های متفاوتی پیشرفت می کند. بر اساس یک مطالعه در سال 2012، حدود 50 درصد از افراد مبتلا به ام اس برای راه رفتن در عرض 15 سال پس از شروع بیماری به کمک نیاز دارند.

5. لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)

اگرچه پزشکان در دهه 1800 برای اولین بار لوپوس را به عنوان یک بیماری پوستی به دلیل بثوراتی که معمولاً ایجاد می کند توصیف کردند، شکل سیستمیک که شایع ترین است، در واقع بسیاری از اندام ها از جمله مفاصل، کلیه ها، مغز و قلب را تحت تاثیر قرار می دهد. درد مفاصل، خستگی و بثورات از شایع ترین علائم هستند.

6. بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که برای توصیف شرایطی در مورد التهاب در پوشش دیواره روده عنوان می شود. هر نوع IBD بخش متفاوتی از دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می دهد. بیماری کرون می تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را ملتهب کند. کولیت اولسراتیو تنها پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) و رکتوم را تحت تأثیر قرار می دهد.

دریافت نوبت آنلاین از متخصص گوارش

7. بیماری آدیسون

بیماری آدیسون غدد آدرنال را تحت تأثیر قرار می دهد که هورمون های کورتیزول و آلدوسترون و همچنین هورمون های آندروژن را تولید می کند. داشتن کورتیزول بسیار کم می تواند بر نحوه استفاده و ذخیره کربوهیدرات ها و قند (گلوکز) در بدن تأثیر بگذارد. کمبود آلدوسترون منجر به از دست دادن سدیم و پتاسیم اضافی در جریان خون می شود. علائم شامل ضعف، خستگی، کاهش وزن و قند خون پایین است.

8. بیماری گریوز

بیماری گریوز به غده تیروئید در گردن حمله می کند و باعث تولید بیش از حد هورمون های آن می شود. هورمون های تیروئید مصرف انرژی بدن را کنترل می کنند که به عنوان متابولیسم شناخته می شود. داشتن بیش از حد این هورمون ها فعالیت های بدن شما را افزایش می دهد و باعث ایجاد علائمی مانند عصبی بودن، ضربان قلب سریع، عدم تحمل گرما و کاهش وزن می شود.

یکی از علائم بالقوه این بیماری برآمدگی چشم است که اگزوفتالموس نامیده می شود. بر اساس یک مطالعه در سال 1993، این می تواند به عنوان بخشی از آنچه افتالموپاتی گریوز نامیده می شود رخ دهد، که در حدود 30 درصد از مبتلایان به بیماری گریوز رخ می دهد.

9. سندرم شوگرن

این عارضه به غده هایی که روان کننده چشم و دهان هستند حمله می کند. علائم مشخصه سندرم شوگرن خشکی چشم و خشکی دهان است، اما ممکن است مفاصل یا پوست را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

10. تیروئیدیت هاشیموتو

در تیروئیدیت هاشیموتو، تولید هورمون تیروئید کاهش می یابد و به کمبود می رسد. علائم شامل افزایش وزن، حساسیت به سرما، خستگی، ریزش مو و تورم تیروئید (گواتر) است.

11. میاستنی گراویس

میاستنی گراویس بر تکانه های عصبی تأثیر می گذارد که به مغز کمک می کند ماهیچه ها را کنترل کند. وقتی ارتباط اعصاب به ماهیچه ها مختل می شود، سیگنال ها نمی توانند ماهیچه ها را به سمت انقباض هدایت کنند. شایع ترین علامت ضعف عضلانی است که با فعالیت بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد. اغلب عضلاتی که حرکات چشم، باز شدن پلک، بلع و حرکات صورت را کنترل می کنند درگیر می شوند.

12. واسکولیت خود ایمنی

واسکولیت خود ایمنی زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی به رگ های خونی حمله می کند. التهابی که در نتیجه ایجاد می شود، شریان ها و وریدها را باریک می کند و اجازه می دهد خون کمتری در آنها جریان یابد.

13. کم خونی خطرناک

این وضعیت باعث کمبود پروتئین ساخته شده توسط سلول های پوششی معده می شود که به عنوان فاکتور ذاتی شناخته می شود و برای روده کوچک جهت جذب ویتامین B-12 از غذا مورد نیاز است. بدون مقدار کافی این ویتامین، فرد دچار کم خونی می شود و توانایی بدن برای سنتز DNA مناسب تغییر می کند. کم خونی پرنیشیوز در افراد مسن شایع تر است. طبق یک مطالعه در سال 2012، 0.1 درصد از افراد به طور کلی، اما نزدیک به 2 درصد از افراد بالای 60 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

14. بیماری سلیاک

افراد مبتلا به بیماری سلیاک نمی توانند غذاهای حاوی گلوتن، پروتئین موجود در گندم، چاودار و سایر محصولات غلات را مصرف کنند. هنگامی که گلوتن در روده کوچک است، سیستم ایمنی بدن به این قسمت از دستگاه گوارش حمله کرده و باعث التهاب می شود. یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که بیماری سلیاک حدود 1 درصد از مردم ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد. تعداد بیشتری از افراد حساسیت به گلوتن را گزارش کرده اند که یک بیماری خود ایمنی نیست، اما می تواند علائم مشابهی مانند اسهال و درد شکم داشته باشد.

بیماری آتروفی واژن در خانمها در سنین یائسگی در افرادی که اختلالات خود ایمنی دارند بیشتر است.

علائم بیماری خود ایمنی

علائم اولیه بسیاری از بیماری های خودایمنی بسیار مشابه هستند، مانند:

• خستگی
• درد عضلات
• تورم و قرمزی
• تب با درجه پایین
• مشکل در تمرکز
• بی حسی و گزگز در دست ها و پاها
• ریزش مو
• بثورات پوستی

بیماری های فردی نیز می توانند علائم منحصر به فرد خود را داشته باشند. به عنوان مثال، دیابت نوع 1 باعث تشنگی شدید، کاهش وزن و خستگی می شود. IBD باعث درد شکم، نفخ و اسهال می شود.

در بیماری های خودایمنی مانند پسوریازیس یا آرتریت روماتوئید، علائم ممکن است ظاهر شوند و از بین بروند. دوره ای از علائم، شعله ور شدن نامیده می شود. دوره ای که علائم از بین می روند، بهبودی نامیده می شود.

گاهی بیماری های خودایمنی باعث مشکلات ثانویه مانند کهیر مزمن می‌شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم ذکر شده درخصوص بیماری خود ایمنی را دارید به پزشک مراجعه کنید. بسته به نوع بیماری ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص داشته باشید. روماتولوژیست ها بیماری های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و همچنین سایر بیماری های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن و SLE را درمان می کنند. توجه داشته باشید که اگر علائم را داشتید و مراجعه به پزشک متخصص امکان پذیر نبود، سریعا از طریق یک دکتر آنلاین مشکلات را بیان و درمان بیماری را آغاز کنید.

• متخصصان گوارش بیماری های دستگاه گوارش مانند بیماری سلیاک و کرون را درمان می کنند.
• متخصصان غدد، شرایط غدد، از جمله بیماری گریوز، تیروئیدیت هاشیموتو، و بیماری آدیسون را درمان می کنند.
• متخصصین پوست بیماری های پوستی مانند پسوریازیس را درمان می کنند.

تست هایی که بیماری های خود ایمنی را تشخیص می دهند

هیچ آزمایش واحدی نمی تواند بیشتر بیماری های خود ایمنی را تشخیص دهد. پزشک از ترکیبی از آزمایش ها و بررسی علائم و معاینه فیزیکی برای تشخیص بیماری شما استفاده می کند. آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) اغلب یکی از اولین آزمایش هایی است که پزشکان زمانی که علائم بیماری خودایمنی را نشان می دهد از آن استفاده می کنند.

یک آزمایش مثبت به این معنی است که شما ممکن است یکی از این بیماری ها را داشته باشید، اما دقیقاً تایید نمی کند که کدام یک را دارید یا اینکه مطمئناً به یکی از آنها مبتلا هستید. آزمایشات دیگر به دنبال اتوآنتی بادی های خاص تولید شده در برخی بیماری های خودایمنی هستند. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش‌های غیر اختصاصی را برای بررسی التهابی که این بیماری‌ها در بدن ایجاد می‌کنند انجام دهد.

بیماری های خود ایمنی چگونه درمان می شوند؟

روش های رایج نمی‌توانند بیماری‌های خودایمنی را درمان کنند، اما می‌توانند پاسخ ایمنی بیش فعال را کنترل کرده یا حداقل درد و التهاب را کاهش دهند. داروهای مورد استفاده برای درمان این شرایط عبارتند از:

• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (Motrin، Advil) و ناپروکسن (Naprosyn)
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

درمان هایی نیز برای تسکین علائمی مانند درد، تورم، خستگی و بثورات پوستی در دسترس هستند.

رعایت یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم نیز ممکن است به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.

فراموش نکنید که درصورت داشتن هریک از علائم هرچه سریعتر یا با مراجعه به پزشک و یا با ویزیت آنلاین، از نظرات یک متخصص آگاه شوید؛ چراکه درمان هرچه سریع تر یک بیماری از هرگونه عواقب خطرناک جلوگیری می کند.

منبع : Healthline