بیماری پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری چیست؟
بیماری پره اکلامپسی (Preeclampsia) چیست و چه زمانی رخ میدهد؟ این وضعیت در دوران بارداری یا پس از زایمان پیش میآید و با فشار خون بالا شروع میشود. حداقل یکی از علائم مرتبط با این بیماری مثل وجود پروتئین، خود را در ادرار نشان میدهد.
از علائم و دلایل آن باید به سطوح پایین پلاکتها (سلولهای خونی برای لختهشدن خون) یا نشانههایی از جمله مشکلات کلیوی یا کبدی اشاره کنیم. پره اکلامپسی معمولا بعد از هفته ۲۰ بارداری رخ میدهد. اما در برخی موارد زودتر یا بعد از زایمان هم به وجود میآید. برای پیگیری این وضعیت باید اول به متخصص زنان و بعد از آن به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. در ادامه هم اطلاعات کاملی درباره این بیماری در اختیارتان قرار دادهایم.
مسمویت بارداری چیست؟
پره اکلامپسی از عوارض بارداری است. با ابتلا به آن ممکن است که دچار فشار خون بالا و وجود سطوح بالای پروتئین در ادرار باشید که نشان از آسیب کلیوی یا سایر اندامهایتان دارد. پره اکلامپسی معمولاً بعد از هفته ۲۰ بارداری در زنانی دیده میشود که فشار خون آنها قبلاً در محدوده استاندارد بوده است.
در صورت درماننشدن، بیماری پره اکلامپسی میتواند منجر به عوارض جدی و حتی کشنده برای مادر و نوزاد شود. در این وضعیت معمولا، زایمان زودهنگام توصیه میشود.
البته زمان زایمان بستگی به شدت پره اکلامپسی و هفته بارداری هم دارد. قبل از زایمان، درمان پره اکلامپسی با نظارت دقیق و مصرف دارو برای فشار خون بالا و مدیریت عوارض پیش میرود. بیماری پره اکلامپسی میتواند پس از زایمان هم ایجاد شود.
مسمومیت بارداری با دفع پروتئین
پره اکلامپسی به قلب و سایر اندام ها فشار وارد میکند و می تواند عوارضی جدی به وجود بیاورد. در ضمن روی جریان خون به جفت هم اثر میگذارد، عملکرد کبد و کلیه را هم مختل میکند یا باعث تجمع مایع در ریهها میشود. پروتئین موجود در ادرار، نشانه اختلال عملکرد کلیه است. برای بررسی اوضاع، نیاز به انجام سونوگرافی برای بررسی سطح مایعات و سلامت بچه هم وجود دارد. در ابتلا به پره اکلامپسی با سونوگرافی وضعیت و مشکل بیشتر بررسی میشود.
شروع زمان مسمویت بارداری
همانطور که پیشتر هم عنوان شد، بیماری پره اکلامپسی میتواند بعد از هفته بیستم بارداری یا پس از زایمان رخ بدهد. این وضعیت علاوه بر ایجاد فشار خون بالا، باعث میشود اندام هایی مانند کلیه ها و کبد به طور طبیعی کار نکنند. ریسک پره اکلامپسی در غربالگری اول کمتر است.
پایان زمان مسمومیت بارداری
پره اکلامپسی معمولاً در عرض ۶ هفته پس از تولد نوزاد و زایمان جفت برطرف میشود. بااینحال، ممکن است مدت بیشتری ادامه پیدا کند یا حتی پس از زایمان شروع شود. ریسک پره اکلامپسی در غربالگری دوم هم زیاد نیست و این موضوع بعد از هفته بیستم خود را نشان میدهد.
علائم پره اکلامپسی زنان باردار چیست؟
یادتان باشد که شاید هیچ علامت خاصی از بیماری پره اکلامپسی را مشاهده نکنید. در صورت بروز علائم هم با موارد زیر روبهرو خواهید بود:
- سردرد مداوم
- درد بالای شکم
- تورم غیر معمول در دستها و صورت
- افزایش وزن ناگهانی و چاقی
- حالت تهوع یا استفراغ
- تنگی نفس
- تغییرات در بینایی، مانند تاری دید
در طول معاینه فیزیکی، امکان دارد که پزشک متوجه موضوعی درباره فشار خون شود؛ یعنی دریابد که فشار خون شما ۱۴۰/۹۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر است. در ضمن، آزمایش ادرار و خون هم میتوانند پروتئین در ادرار، آنزیمهای غیر معمول کبدی و سطوح پایین پلاکت را نشان دهند.
پره اکلامپسی و بیهوشی
برای زایمان افرادی که به بیماری پره اکلامپسی دچار هستند از بیحسی نخاعی یا اپیدورال استفاده میشود، البته در صورتی که بیمار هوشیار باشد، دچار تشنج نباشد و علائم حیاتیاش پایدار باشند.
پره اکلامپسی و سردرد
یکی از عوارض بیماری پره اکلامپسی سردرد است. این سردرد حالت ناخوشایند و طولانی دارد و بیشباهت به سردردهای میگرنی نیست.
دلایل عارضه پره اکلامپسی چیست؟
پزشکان هنوز علت دقیق بیماری پره اکلامپسی را شناسایی نکردهاند، اما برخی از دلایل بالقوه در حال بررسی و ارزیابی هستند. برای مثال، عوامل زیر در ابتلا به مسمومیت بارداری بیاثر نیستند:
- عوامل ژنتیکی
- مشکلات عروق خونی
- اختلالات خود ایمنی
ریسک فاکتورها پره اکلامپسی چیست؟
برخی از عوامل خطرزا هم میتوانند احتمال ابتلا به بیماری پره اکلامپسی را افزایش بدهند. برای مثال:
- بارداری چندقلویی
- سن بالای ۴۰
- اولین بارداری
- ابتلا به پره اکلامپسی در بارداری قبلی
- داشتن سابقه خانوادگی پره اکلامپسی
- ابتلا به چاقی
- داشتن سابقه بیماری مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی، لوپوس
- اختلالات خودایمنی مختلف، و بیماری سلول داسی شکل
- باردار شدن با استفاده از لقاح آزمایشگاهی
هیچ راهی برای پیشگیری از پره اکلامپسی وجود ندارد. پزشکان توصیه میکنند که برخی از افراد پس از سه ماهه اول بارداری خود از آسپرین با دوز پایین استفاده کنند تا خطر مسمومیت بارداری را کم کنند.
انواع پره اکلامپسی چیست؟
بیماری پره اکلامپسی را می توان به دو دسته تقسیمبندی کرد:
- بیماری خفیف
- بیماری شدید
پره اکلامپسی خفیف
در صورت داشتن فشار خون بالا همراه با سطح بالایی از پروتئین در ادرار، احتمالا بیماری در حالت خفیف شناسایی و تشخیص داده میشود. دچاربودن به بیماریهای خودایمنی میتواند باعث بروز این وضعیت شود.
بیماری پره اکلامپسی شدید
اگر علائم پره اکلامپسی خفیف به همراه نشانههایی مانند آسیب کلیه یا کبد (که در آزمایش خون مشاهده میشود) بروز پیدا کنند، اکلامپسی شدید تشخیص داده میشود. علائم پره اکلامپسی شدید را بشناسید:
- تغییرات در ضربان قلب بچه
- درد شکم
- تشنج
- اختلال در عملکرد کلیه یا کبد
- مایع در ریهها
اگر علائم پره اکلامپسی شدید را در خود میبینید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. نیاز به مطرحکردن هر مورد مشکوک با پزشک زنان در طول بارداری وجود دارد.
خطرات و عوارض پره اکلامپسی چیست؟
بیماری پره اکلامپسی وضعیتی بسیار جدی است و در صورت درماننشدن میتواند برای مادر و بچه با خطر مرگ همراه باشد. عوارض دیگر آن هم شامل موارد زیر است:
- مشکلات خونریزی به دلیل سطوح پایین پلاکت
- جداشدن جفت ( جداشدن جفت از دیواره رحم )
- آسیب به کبد
- نارسایی کلیه
- ادم ریوی
- تشنج
عوارض پره اکلامپسی بر جنین
اگر نوزاد نارس به دنیا بیاید، امکان بروز علائمی در او محتمل است. ضمن اینکه این بیماری میتواند جان بچه را هم تهدید کند. نوزادانی که به دلیل پره اکلامپسی نارس به دنیا میآیند، بیشتر در معرض عوارضی مانند اختلالات یادگیری، فلج مغزی، صرع، ناشنوایی و نابینایی هستند.
پره اکلامپسی و فشار خون بالا
اگر فشار خون در دوران بارداری افزایش پیدا کند، فشار بیشتری بر قلب و کلیهها وارد میشود و منجر به بیماری قلبی، کلیوی و سکته میشود.
مسمومیت بارداری بدون فشار خون بالا
پژوهشهای تازه نشان میدهند که در برخی از زنان، پره اکلامپسی و حتی اکلامپسی میتوانند در غیاب فشار خون بالا هم به وجود بیایند.
پره اکلامپسی و دیابت بارداری
زنانی که به دیابت بارداری مبتلا میشوند، در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با بیماری پره اکلامپسی قرار دارند. این بیماری میتواند منجر به زایمان زودرس هم بشود.
تشخیص پره اکلامپسی چگونه است؟
بیماری پره اکلامپسی به راحتی در طی معاینات معمولی دوران بارداری تشخیص داده میشود. در طول این معاینات قبل از زایمان نزد متخصص زنان، فشار خون به طور منظم برای علائم فشار خون بالا بررسی میشود و نمونه ادرار برای بررسی اینکه آیا حاوی پروتئین است یا خیر، مورد بررسی قرار میگیرد.
تشخیص بیماری پره اکلامپسی با آزمایش خون
با آزمایش خون نمونه خونی که در آزمایشگاه بررسی میشود، نشان میدهد که عملکرد کبد و کلیهها چگونه است. آزمایش خون میتواند میزان پلاکتهای خون را اندازه گیری کند.
پیشگیری از پره اکلامپسی چگونه است؟
برای پیشگیری از پره اکلامپسی استفاده از آسپرین با دوز پایین تجویز میشود. اگر فاکتور پرخطری برای ابتلا به پره اکلامپسی داشته باشید، احتمال دارد که پزشک مصرف یک قرص ۸۱ میلیگرمی آسپرین را به طور روزانه پس از ۱۲ هفته بارداری توصیه کند.
به طور کلی هم موارد زیر راهی برای جلوگیری از ابتلا به این وضعیت هستند:
- مصرف کم نمک
- نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز
- پرهیز از غذاهای سرخشده و ناسالم
- استراحت کافی
- ورزش منظم
- ننوشیدن الکل
- پرهیز از نوشیدنیهای کافئیندار
تغذیه در بیماری پره اکلامپسی چگونه است؟
رژیم غذایی با محتوای فیبر بالا (۲۵تا ۳۰ گرم در روز) میتواند فشار خون و التهاب را کاهش دهد. سایر مواد مغذی کلیدی برای کاهش خطر و عوارض پره اکلامپسی شامل موارد زیر میشود:
- افزایش مصرف کلسیم
- مصرف مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی روزانه
- مقدار کافی ویتامین D
درمان مسمویت بارداری چگونه است؟
درمان توصیهشده برای پره اکلامپسی در دوران بارداری زایمان است. در بیشتر موارد، زایمان از پیشرفت بیماری جلوگیری میکند. اگر در هفته ۳۷ یا بعد از آن هستید، ممکن است پزشک زایمان را برای مدیریت وضعیت تجویز کند. در این مرحله، بچه به اندازه کافی رشد کرده و نارس محسوب نمیشود.
اگر قبل از هفته ۳۷ به بیماری پره اکلامپسی مبتلا شدهاید، پزشک وضعیت سلامت شما و بچه را ارزیابی میکند. در واقع سن مادر، شرایط سلامت او و بچه ارزیابی میشود. زایمان نوزاد و جفت معمولاً این وضعیت را رفع میکند.
سایر درمان ها در دوران بارداری
در برخی موارد، امکان دارد که پزشکان داروهایی برای کمک به کاهش فشار خون تجویز کنند و برای جلوگیری از تشنج که از عوارض احتمالی پره اکلامپسی است، داروهایی برای بیمار در نظر بگیرند.
امکان نیاز به بستری برای بررسی دقیقتر هم وجود دارد. شاید داروهای داخل وریدی (IV) برای کاهش فشار خون یا تزریق استروئید جهت کمک به رشد سریعتر ریههای بچه لازم باشد. مدیریت بیماری پره اکلامپسی بر اساس خفیف یا شدیدبودن بیماری انجام میشود.
درمان پره اکلامپسی با طب سنتی
تجویزات طب سنتی برای درمان بیماری پره اکلامپسی را با دقت و وسواس زیاد پیگیری کنید. باید بدانید که در دوران بارداری، خودتان تنها نیستید و استفاده از هر دارو و درمان تاییدنشده علمی میتواند مشکلاتی جدی هم برای شما و هم برای بچه به وجود بیاورد.
پره اکلامپسی بعد از زایمان چیست؟
پره اکلامپسی پس از زایمان وضعیتی است که میتواند تا ۶ هفته پس از تولد نوزاد رخ بدهد. این وضعیت نادر باعث میشود که مادر فشار خون بالایی داشته باشد و سطح پروتئین در ادرارش بالا برود. اگر بیماری پره اکلامپسی بعد از زایمان درمان و پیگیری نشود، عوارضی مانند آسیب مغزی، سکته مغزی و مرگ هم بعید نخواهند بود.
علائم پره اکلامپسی بعد از زایمان
تشخیص پره اکلامپسی پس از زایمان کمی دشوار است. بسیاری از زنانی که دچار پره اکلامپسی پس از زایمان میشوند، هیچ علامت یا علامتی در دوران بارداری نشان نمیدهند.
علائم و نشانه های پره اکلامپسی پس از زایمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون بالا، یعنی ۱۴۰/۹۰ میلیمتر جیوه یا بیشتر
- پروتئین اضافی در ادرار
- سردردهای شدید
- تغییرات در بینایی
- درد در قسمت بالای شکم، معمولا در زیر دنده ها در سمت راست
- تهوع و استفراغ
- تنگی نفس
- کاهش ادرار
درمان پره اکلامپسی بعد از زایمان
زنان مبتلا به پره اکلامپسی یا اکلامپسی باید فورا برای درمان با سولفات منیزیم (معمولاً داخل وریدی)، روشهای درمان کاهش فشار خون و قرارگرفتن تحت نظارت پزشک به بیمارستان ارجاع داده شوند.
پره اکلامپسی و سزارین چه ارتباطی دارند؟
در بیشتر موارد ابتلا به بیماری پره اکلامپسی، زایمان در هفتههای ۳۷ تا ۳۸ بارداری توصیه میشود. در نتیجه، زایمان باید به طور مصنوعی(معروف به زایمان القایی) انجام شود. ممکن است نیاز به سزارین هم وجود داشته باشید. اینها به معنای ناتوانی زایمان به روش طبیعی نیست. هر فرد باید درباره شیوه زایمان در چنین شرایطی با متخصص زنان مشورت کند.
احتمال پره اکلامپسی در بارداری دوم چقدر است؟
تحقیقات نشان میدهند که خطر ابتلای مجدد به پره اکلامپسی تقریباً ۲۰درص است. بااینحال، متخصصان بنا به زمان بارداری قبلی، شدت بیماری پره اکلامپسی و عوامل خطر مختلف و موجود، معتقدند که این احتمال در حدود ۵ تا ۸۰درصد است. آیا پره اکلامپسی خطرناک است؟ باید بگوییم که بله. این وضعیت امکان تهدیدکردن جان مادر و بچه را هم دارد.
فرق بین اکلامپسی و پره اکلامپسی چیست؟
اکلامپسی حالت پیشرفته و شدید پره اکلامپسی است. در این شرایط، فشار خون بالا منجر به تشنج میشود. اکلامپسی هم در دوران بارداری یا به ندرت پس از زایمان رخ میدهد. برای پیگیری این وضعیت باید به متخصص مراجعه کنید.
یکی از بهترین روشها برای دریافت نوبت از متخصصان زنان یا قلب و عروق هم کمکگرفتن از سایت نوبت دهی آنلاین دکتردکتر است. با این روش با متخصصان خبره در ارتباط قرار میگیرید.
اگر پرسش دیگری هم درباره بیماری پره اکلامپسی در ذهن دارید، با ما مطرح کنید تا در رسیدن به پاسخ به شما کمک کنیم.
منبع: