فشار خون بالا؛ جلوگیری و راه‌های درمان قاتل خاموش

یکی از بیماری‌های شایع در دنیای امروز، فشار خون بالا است. سازوکار این بیماری ساده است؛ خون به شریان‌ها فشار وارد می‌کند و همین باعث این بیماری می‌شود. با ابتلای به این بیماری، شریان‌های اصلی و ماهیچه قلب استحکام خود را از دست داده و در نهایت، رگ‌ها ضخیم یا باریک می‌شوند.

درصورت عدم تشخیص به موقع، این بیماری می‌تواند عواقب جبران ناپذیری مانند بیماری‌های قلبی عروقی و سکته قلبی را در فرد ایجاد کند. پس بهتر است با مشاهده یکی از علائم این بیماری حتما به پزشک و دکتر قلب و عروق مراجعه کنید. اما فشار خون بالا چیست و چه عوارضی دارد؟ در این مطلب از مجله دکتردکتر به طور کامل به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

فشار خون چیست و چگونه آن را اندازه گیری کنیم؟

فشار خون یا همان «blood pressure» شامل یکی از ۴ علائم اصلی حیاتی یعنی تعداد ضربان قلب (تعداد نبض)، تعداد تنفس، فشارخون و دمای بدن می‌شود. پزشکان فشار خون را میزان فشاری می‌دانند که خونی متحرک در رگ‌ها به دیواره‌ عروق وارد می‌کند.

به‌طورکلی فشار خون طبیعی را با مقادیر فشار سیستول کمتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و دیاستول کمتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه تعریف می‌کنند. در صورتی که در اندازه گیری فشار خون به عددی دست یافتیم که بالاتر از این اعداد باشد، به معنی فشار خون بالا یا پرفشاری خون است. اندازه‌گیری فشار خون احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل نارسایی احتقانی قلب را نیز نشان می‌دهد. اما چگونه می‌توان فشار خون را اندازه گیری کرد؟ برای انجام این کار روش‌های زیادی وجود دارد که به در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

اندازه‌گیری فشار خون به وسیله فشارسنج دیجیتالی

فشارسنج‌های دیجیتال در دو مدل مچی و بازویی در دسترس هستند که از نظر دقت، فشارسنج‌های بازویی گزینه بهتری محسوب می‌شوند. برای استفاده از این دستگاه برای اندازه‌گیری فشار خون، باید اقدامات زیر را انجام دهید:

1. کاف دستگاه را به دست راست خود ببندید و دستگاه را روشن کنید.
2. در صورتی که نمادهای نمایشگر به صورت مختصر نوشته شود، یک صفر به دنبال آن‌ها ظاهر می‌شود. در این حالت دستگاه آماده اندازه گیری فشار است.
3. با مشت کردن دست راست، کاف را باد کنید یا اگر دستگاه کاف اتوماتیک دارد، کافیست دکمه شروع را فشار دهید.
4. عدد را که بر روی صفحه نمایش دستگاه نشان داده می‌شود را نگاه کنید. کاف را تا ۳۰ میلی‌متر جیوه بالاتر از فشار سیستولیک مورد انتظار خود باد کنید.
5. در یک جا بی‌حرکت نشسته و صفحه نمایش دستگاه را نگاه کنید. صفحه نمایش دستگاه عدد فشار را نشان می‌دهد. برخی دستگاه‌ها، عدد فشار خون را ابتدا در سمت چپ، سپس در سمت راست نشان می‌دهد.
6. همانطور بی‌حرکت بمانید تا صدای بوق را می‌شنوید. این صدا کامل شدن اندازه گیری فشار را نشان می‌دهد.

اندازه‌گیری فشار خون به وسیله فشارسنج جیوه‌ای

یکی از دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار خون که از مهم‌ترین استاندارد اندازه گیری فشار خون برخوردار است، فشارسنج جیوه‌ای را می‌توان نام برد. در این دستگاه مانند دماسنج جیوه در یک ستون باریک حرکت می‌کند و احتمال کار نکردن آن بسیار پایین است.

هنگام اندازه‌گیری فشار به وسیله این دستگاه، باید به اعداد نوشته شده در دو طرف ستون جیوه دقت شود.

دستگاه فشارخون عقربه‌ای

دستگاه‌ فشارسنج عقربه‌ای نوعی دیگر از فشارسنج‌ها است که فنردار بوده و با استفاده از فشار هوا عقربه‌ آن روی صفحه مدرج حرکت می‌کند. هر درجه این دستگاه نشان دهنده یک میلی‌متر جیوه است. این نوع فشارسنج ارزان‌تر بوده و حمل آن نسبت به فشارسنج جیوه‌ای راحت‌تر است.

فشارخون بالا یا شریانی چیست؟

فشارخون یکی از مهم‌ترین مقوله‌های حیات انسان است و از اهمیت زیادی نیز برخوردار است. به زبان ساده فشارخون را اینگونه می‌توان تعریف کرد: «نیرویی را که از طرف خون پمپاژ شده توسط قلب به دیواره رگ‌ها وارد می‌شود، فشارخون می‌گویند.»

باید به این نکته اشاره کنیم که افزایش و کاهش فشار خون یک بیماری و مشکل بسیار خطرناک تلقی می‌شود. در صورتی که قلب با نیروی بیشتری خون را به درون رگ‌ها پمپاژ کند، فشار خون بالا می‌رود.

این موضوع باعث می‌شود قلب با فشار و سختی بیشتری کار کند و این مشکل باعث ضخیم شدن دیواره رگ‌ها می‌شود. در صورت ادامه طولانی مدت این اختلال، امکان ابتلای فرد به نارسایی‌ها و بیماری‌های قلبی وجود دارد.

انواع فشار خون بالا

بیماری فشار خون بالا به وسیله عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. به همین دلیل آگاهی از منشا بروز آن، می‎‌تواند در پیشگیری و درمان این بیماری بسیار کمک کننده باشد. به طور کلی فشار خون بالا شامل دو نوع زیر است.

۱. فشار خون اولیه

در اغلب موارد فشار خون اولیه می‌تواند به وسیله فاکتورهای متفاوتی از قبیل حجم پلاسمای خون و همچنین ترشح هورمون‌هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند، ایجاد می‌شود. فشار خون اولیه گاهی از عوامل محیطی همچون استرس و کمبود تمرینات ورزشی و فعالیت بدنی هم تاثیر می‌پذیرد.

۲. فشار خون ثانویه

فشار خون ثانویه علل متفاوتی دارد و در واقع می‌توان آن را از عوارض یک بیماری زمینه‌ای دیگر نیز دانست. برای مثال فشار خون ثانویه ممکن است در اثر وجود مشکلاتی در کلیه‌ها، سرخرگ‌ها، قلب یا سیستم اندوکرین ایجاد شود. فشار خون ثانویه حتی ممکن است در بارداری نیز اتفاق بیفتد.

انواع فشار خون

خوب است بدانید که دو نوع فشار خون وجود دارد، فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک. در ادامه بیشتر به بررسی هر دو نوع از فشار خون می‌پردازیم.

فشار خون بالا سیستولیک

زمانی که قلب در حال پمپاژ است، به رگ‌ها فشار وارد می‌شود که به آن فشار خون سیستولیک می‌گویند. این نیرو به رگ‌ها فشار وارد کرده تا خون را به قسمت‌های دیگر بدن بفرستند. نحوه درک عدد فشار خون سیستولیک به روش زیر است:

• فشار نرمال: زیر ۱۲۰
• بالا: ۱۲۰ – ۱۲۹
  مرحله ۱ فشار خون بالا: ۱۳۰ – ۱۳۹
• مرحله ۲ فشار خون بالا: ۱۴۰ یا بیشتر
• بحران فشار خون: ۱۸۰ یا بیشتر

فشار دیاستولیک

فشار دیاستولیک یا دیاستول در واقع به فشاری گفته می‌شود که در داخل شریان‌ها در زمان استراحت قلب در بین ضربان‌ها وجود دارد. فشار دیاستولیک زمانی است که قلب پر از خون شده و اکسیژن دریافت می‌کند. عدد فشار خون دیاستولیک در فشار سنج به این معنی است:

• نرمال: کمتر از ۸۰
• مرحله ۱ فشار خون بالا: ۸۰ – ۸۹
• مرحله ۲ فشار خون بالا: ۹۰ یا بیشتر
• بحران فشار خون: ۱۲۰ یا بیشتر

علائم فشار خون بالا برای فشار خون اولیه، ثانویه

پرفشاری خون ثانویه مانند نوع اولیه‌ آن حتی اگر خیلی هم بالا برود و به مقادیر خطرناک برسد، باز هم معمولا علامتی ندارد. در صورتی‌که پزشک تشخیص دهد که شما به پرفشاری خون مبتلا هستید، نشانه‌ها و علائم زیر از ثانویه‌ بودن آن حکایت می‌کنند:

• فشار خون بالایی که با مصرف دارو رفع نمی‌شود (پرفشاری خون مقاوم)
• فشار خون خیلی بالا – فشار سیستولی بالاتر از ۱۸۰ میلی‌متر جیوه یا فشار دیاستولی بالاتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه
• افزایش ناگهانی فشار خون قبل از ۳۰ سالگی یا بعد از ۵۵ سالگی
• نداشتن سابقه‌ فامیلی یا خانوادگی پرفشاری خون
• نداشتن وزن زیاد

علائم فشار خون بالا چیست؟

به‌طورکلی فشار خون بالا یک بیماری خاموش است و در بیشتر اوقات هیچ گونه علائمی ندارد. شاید آشکار شدن علائم فشار خون بالا سال‌ها یا حتی ده‌ها سال طول بکشد. در حالت کلی می‌توان موارد زیر را از علائم این بیماری دانست:

• سردرد
• تنگی نفس
• خون دماغ شدن
• گرگرفتگی
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• تغییرات دید
• وجود خون در ادرار

با مشاهده هر کدام از این علائم بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. هر چند این علائم در همه افراد رخ نمی‌دهد و در برخی افراد ممکن است هیچ نشانه‌ای از فشار خون بالا وجود نداشته باشد.

دلیل فشار خون بالا در افراد چیست؟

اگر چه علت دقیق پرفشاری خون مشخص نیست، اما شاید این وضعیت به خاطر یکی از دلایل زیر باشد:

۱. دلایل محیطی

اولین دلیلی که برای فشار خون بالا در مردان و زنان می‌توان معرفی کرد، عادات غذایی و سبک زندگی است. یک فرد سیگاری و کم‌تحرک، تمام شرایط لازم برای پرفشاری خون را دارد. حتی چاقی، مصرف بیش‌ازاندازه نمک و مصرف الکل هم باعث ایجاد فشار خون بالا می‌شوند. علاوه بر این موارد اشاره شده، می‌توان به دلایل محیطی زیر هم اشاره کرد:

• افزایش سن
• کمبود ویتامین D
• غده آدرنال و تیروئید
• استرس
• اختلالات خواب
• بیماری‌های مزمن کلیوی
• عوامل ژنتیکی

۲. دلایل بیولوژیکی

علت دیگری که می‌توان برای فشار خون بالا معرفی کرد، مربوط به تغییرات بیولوژیکی زیر است:

• ناتوانی سیستم رنین، آنژیوتانسیون، آلدوسترون در تولید هورمون‌های مورد نیاز بدن
• بر هم خوردن تعادل آب و نمک بدن به خاطر بروز اختلال در عملکرد کلیه
• عملکرد نامتعادل سیستم عصبی سمپاتیک
• ساختار عروق بدن و شیوه عملکردی آن
• ابتلا به بیماری‌هایی مانند وقفه تنفسی در خواب، نارسایی مزمن کلیه، اختلالات تیروئید و برخی تومورها

۳. دلایل ژنتیکی

در برخی از خانواده‌ها، فشار خون بالا یک بیماری ارثی به حساب می‌آید. البته عوامل ژنتیکی تنها ۲ تا ۳ درصد از کل موارد ابتلا به پرفشاری خون را به خود اختصاص می‌دهد. اما به‌هرحال تحقیقات نشان دهنده تاثیر برخی از ژن‌ها و جهش‌های ژنتیکی در ابتلا به فشار خون بالا است.

تفاوت فشارخون در زنان و مردان

همه افراد ممکن است با افزایش سن و رسیدن به دوره میانسالی، مبتلا شدن به فشار خون بالا را تجربه کنند؛ اما قبل از این دوران، یعنی میان سنین ۳۰ تا ۵۰ سال، تفاوت‌هایی را می‌توان در ابتلای آقایان و زنان به فشار خون بالا مشاهده کرد.

در واقع مردان قبل از رسیدن به دوره میانسالی، به دلیل استرس و مشغله‌‌های روزانه، حجم کاری زیاد و در نتیجه نداشتن وقت کافی برای ورزش کردن، مصرف غذاهای مضر و نوشیدنی‌های الکلی و غیره، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

اما این موضوع در زنان کمی متفاوت است. احتمال ابتلای زنان به فشار خون بالا تا قبل از دوران یائسگی بسیار کم‌تر است اما بعد از این دوران، به دلیل کاهش ترشح هورمون استروژن احتمال آن افزایش پیدا می‌کند. فشار خون بالا بعد از زایمان هم بعید نیست.

ارتباط فشار خون بالا و ژنتیک

بر اساس تحقیقات انجام شده در مرکز قلب و عروق بیمارستان قلب نیویورک، ارتباط مستقیمی بین اضافه وزن و دیابت شما با مادرتان وجود دارد. دلیل یک سوم از بیماری‌های فشار خون بالا در افراد، مربوط به عوامل ژنتیکی است. البته در کنار تاثیرگذاری عوامل ژنتیکی بر فشار خون، نباید از عادت‌های غذایی در خانواده هم غافل بود. چون اغلب اعضای یک خانواده مخصوصا خانم‌ها که چربی خون یا دیابت بارداری دارند، به خاطر عادات غذایی مشابه و کم‌تحرکی آن‌ها است.

برخی از ژن‌ها در سیستم رنین- آنژیوتانسین- آلدوسترون نقش دارند. این سیستم هورمون‌هایی را برای تنظیم فشار خون تولید می‌کند که باعث متعادل شدن نمک و مایعات در بدن می‌شود.

اگر کلیه شما در تنظیم نمک و مایعات ناتوان باشد، باید منتظر فشار خون بالا بود. حتی یک سری از ژن‌ها در عملکرد طبیعی پوشش رگ‌های خونی نقش دارند.

فشار خون بالا در نوزادان و اطفال

نوزاد یا کودک هرچقدر هم که کوچک باشد، باز هم یک موجود زنده با فشار خون متناسب است. اما حتی بالا بودن فشار خون در نوزادان هم می‌تواند منجر به ایجاد یک سری بیماری‌ها شود. تشنج، تحریک‌پذیری، اختلال رشد کودک، مشکلات تنفسی و فقدان انرژی از آثار فشار خون در کودکان و نوزادان است.

متاسفانه هیچ نشانه و علائم مشخصی برای تشخیص فشار خون بالا در نوزادان وجود ندارد. پس تنها یک پزشک می‌تواند که با انجام معاینات روتین، بالا بودن فشار خون در کودکان را تشخیص دهد. البته این عارضه با انجام آنژیوگرافی، ام‌آرآی و بیماری زمینه‌ای هم قابل تشخیص است.

اما سوال اینجاست که عامل اصلی ایجاد فشار خون بالا در نوزادان چیست؟ یا چرا باید کودکی با این سن کم، چنین مشکلی داشته باشد؟ پزشکان علت این موضوع را به خاطر داشتن مشکلات زیر می دانند:

• مشکلات ریوی
• مشکلات قلبی
• مصرف دارو و قرارگیری در معرض مواد مخدر
• داشتن عارضه‌های کلیوی
• رشد تومورها
• اختلالات و عفونت ها

فشار خون بالا در نوجوانان و جوانان

عارضه فشار خون صرفا مربوط به افراد مسن نبوده و گاهی در نوجوانان و جوانان زیر ۳۵ سال هم دیده می‌شود. البته احتمال ابتلا به فشار خون در جوانان به مراتب کمتر از سنین بالا است و همین موضوع باعث بی‌تفاوتی این افراد نسبت به خطرات آن می‌شود.

درمان نکردن و بی‌تفاوتی به فشار خون بالا در دوران جوانی، باعث آسیب دیدن قلب و دیگر اندام‌های حیاتی بدن می‌شود. به‌همین‌خاطر است که به فشار خون بالا در نوجوانان و جوانان لقب «قاتل خاموش» را داده‌اند.

چون زمانی علائم مخرب خود را نشان می‌دهد که اندام‌های اساسی دچار آسیب شده باشند. هرچند با تغییر شیوه زندگی و انجام فعالیت بدنی ایروبیک، مصرف نمک کمتر، کاهش وزن، مدیریت مصرف الکل و داشتن رژیم غذایی مناسب، می‌توان تا حدودی از ابتلا به چنین بیماری‌های خطرناکی جلوگیری کرد.

عوارض فشار خون بالا در بزرگسالان، در کودکان

فشار خون بالا جزو بیماری‌های خاموش است. یعنی قبل از بروز علائم، این اثرات مخرب بیماری است که خود را نشان می‌دهد. حتی اگر به فکر درمان نباشیم، به تدریج باعث بروز علائم جدی و کشنده خواهد بود. موارد زیر جزء مهم‌ترین عوارض فشار خون بالا هستند:

۱. آسیب قلبی

همزمان با افزایش فشار خون، سرعت عملکرد قلب بیشتر می‌شود. این موضوع باعث افزایش فشار در عروق خونی شده و عضلات قلب را تحت فشار قرار می‌دهد. پس شاید قلب بزرگ شده و پیش زمینه‌ای برای ابتلا به بیماری‌های آریتمی، نارسایی قلبی، حمله قلبی یا حتی مرگ ناگهانی باشد.

۲. آسیب شریان‌ها

شریان‌ها در حالت عادی محکم و انعطاف‌پذیر هستند. پس خون به راحتی و بدون هیچ مانعی در عروق سالم جریان پیدا می‌کند. اما فشار خون بالا باعث منقبض شدن شریان‌ها و کاهش میزان الاستیسیته شدن آن‌ها می‌شود.

حتی به تدریج باید منتظر رسوب چربی مواد غذایی در عروق و کاهش جریان خون باشیم. شرایطی که در نهایت منجر به افزایش فشار خون و حمله‌های قلبی می‌شود.

۳. آسیب‌های مغزی

عملکرد مغز وابسته به اکسیژن موجود در خون است. اما فشار خون بالا مانع از تغذیه خونی مغز می‌شود و نوعی انسداد موقت به نام حملات ایسکمیک گذرا (TIA) را به وجود می‌آورد.

این انسداد باعث از بین رفتن سلول‌های مغزی شده که به آن سکته مغزی می‌گویند. حتی یک فشار خون کنترل نشده می‌تواند توانایی صحبت کردن، یادگیری، استدلال و یادآوری را تحت تاثیر قرار دهد.

راه‌های تشخیص فشار خون بالا

راحت‌ترین روش برای تشخیص فشار خون، استفاده از دستگاه فشار سنج است. به همین دلیل است که اغلب پزشکان در هنگام ویزیت بیمار خود، از او تست فشار خون می‌گیرند.

البته شما هم می‌توانید برای اطمینان خاطر خود، درخواست تست فشار خون را از پزشک داشته باشید. اگر فشار خون بالا باشد، دکتر از شما می‌خواهد تا برای چند روز یا یک هفته آن را اندازه گیری کنید.

اما برای تشخیص بالا بودن فشار خون، نمی‌توان صرفا به عدد نمایش داده شده در فشارسنج اکتفا کرد. حتی سطح فشار خون هم در طول روز تغییر می‌کند. برای همین به شواهد و علائم ظاهری برای تثبیت مشکل پایدار نیاز دارید.

در صورت تایید فشار خون بالا، پزشک انجام یک سری آزمایشات را به بیمار توصیه می‌کند.  آزمایش ادرار، سونوگرافی کلیه و قلب، غربالگری کلسترول و الکتروکاردیوگرام جزو چنین آزمایشاتی هستند. درنهایت براساس علائم ظاهری و نتایج آزمایش، نسخه بیمار پیچیده خواهد شد.

پیشگیری از فشار خون بالا

بالا بودن فشار خون شوخی‌بردار نیست و باید اقداماتی برای کاهش خطر و عوارض ناشی از آن انجام داد. اقدامات زیر جزء ساده‌ترین شیوه‌های پیشگیری از فشار خون بالا هستند:

۱. کنترل منظم و مرتب فشار خون

بهترین راه برای پیشگیری از عوارض فشار خون بالا، تشخیص زود هنگام آن است. پس یک دستگاه فشارسنج تهیه کرده و در منزل آن را اندازه گیری کنید. یا اگر انجام این کار برای شما مقدور نیست، فشار خون خود را در مطب نورولوژیست اندازه بگیرید.

سپس یادداشتی از سوابق مراجعات قبلی خود تهیه کرده و به پزشک نشان دهید. پزشک بر اساس سوابق موجود، هرگونه مشکل احتمالی را تشخیص و از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند.

۲. مصرف غذاهای سالم

بهترین جایگزین برای غذاهای چرب، میوه و سبزیجات است. پس اگر به سلامت قلب و کنترل فشار خون خود اهمیت می‌دهید، بدن خود را به مصرف وعده‌های گیاهی عادت دهید. مصرف روزانه هفت الی ده وعده میوه و سبزیجات، ساده‌ترین شیوه برای پیشگیری از فشار خون بالا است.

۳. حذف شکر از برنامه غذایی

تا حد امکان از مصرف غذاهای بسته‌بندی شده حاوی قند دوری کنید. میزان قند موجود در غذاها را می‌توان از روی برچسب آن‌ها فهمید. ماست کم چرب و غلات یک جایگزین مناسب برای غذاهای شیرینی است که در طول روز مصرف می‌کنید.

۴. مشخص‌کردن هدف خود از کاهش وزن

کاهش وزن باید به اندازه و طبق برنامه انجام شود. مراکز معتبر کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، کاهش نیم تا یک کیلوگرم در هفته را توصیه کرده‌اند. برای کاهش روزانه چنین وزنی، باید ۵۰۰ کالری کمتر از مصرف معمول خود غذا بخورید.

رژیم غذایی برای فشار خون بالا

یکی از بهترین روش‌ها برای کنترل و پایین آوردن فشار خون، استفاده از یک رژیم غذایی مناسب است که با به کارگیری آن می‌توانید تا حدود زیادی از عوارض این اختلال مصون بمانید.

استفاده از این مواد غذایی به تسکین و رفع فشار خون بالا کمک زیادی می‌کند. در ادامه رایج‌ترین توصیه‌های رژیم غذایی را برای افراد دارای فشار خون بالا مطرح می‌کنیم:

• گوشت کمتر و سبزیجات بیشتری مصرف کنید؛ زیرا سبزیجات به افزایش فیبر کمک کرده و باعث کاهش فشار خون می‌شود.
• از مصرف نوشیدنی‌های پرکالری و دارای قند زیاد، خودداری کنید؛ به جای آن می‌توانید از میوه تازه یا کمی شکلات تلخ استفاده کنید.
• سدیم و نمک از عوامل بالا برنده فشار خون هستند؛ به همین دلیل بهتر است از غذاهای کم نمک و تازه استفاده کنید و تا حد امکان از خوردن غذاهای آماده و رستورانی که سدیم زیادی دارند، خودداری کنید.

درمان فشار خون بالا

برای درمان افرادی که به فشار خون بالا مبتلا شده‌اند، روش‌های درمانی زیادی وجود دارد. برخی از این روش‌های درمانی عبارتنداز:

درمان خانگی

یکی از روش‌های درمان یا جلوگیری از ابتلا به بیماری، داشتن یک زندگی سالم است. در واقع داشتن سبک زندگی سالم در درمان فشار خون بالا نیز بی‌اثر نیست.

به همین دلیل لازم دانستیم در این قسمت از مطلب، روش‌های خانگی بهبود سبک زندگی را به شما معرفی کنیم تا با به کارگیری آن‌ها، به پایین آوردن فشار خون خود کمک کرده باشید. این روش‌ها عبارتند از:

۱. ورزش کردن و افزایش فعالیت فیزیکی

برای رسیدن به وزن مناسب و کاهش استرس، می‌توانید فعالیت فیزیکی خود را افزایش دهید. انجام ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی در هفته، در درمان فشار خون بالا بسیار موثر است. رابطه ورزش و فشار خون بالا مثبت است.

۲. استفاده از رژیم غذایی سالم

یکی از مواردی که در کاهش فشار خون بالا بسیار پر اهمیت دارد، داشتن یک رژیم غذایی مناسب است. یک رژیم غذایی مناسب از شما در برابر عوارض فشار خون بالا مانند سکته قلبی و حمله قلبی محافظت می‌کند. مواردی که بهتر است در رژیم غذایی شما قرار بگیرند، عبارتند از:

• میوه‌ها
• سبزیجات تازه
• غلات کامل
• پروتئین‌های کم چرب مثل ماهی
• مصرف بیشتر حبوبات
• مصرف شیر و لبنیات کم‌چرب

۳. مدیریت استرس

یکی از موارد ایجاد کننده فشار خون بالا، استرس است. برای رفع استرس خود می‌توانید از ورزش‌هایی استفاده کنید که در مدیریت آن بسیار موثر هستند. ورزش‌هایی همچون:

• مدیتیشن
• تنفس عمیق
• ماساژ
• ریلکسیشن عضلات
• یوگا یا تای چی

۴. داشتن وزن مناسب

در صورتی که اضافه وزن دارید و به پرفشاری خون مبتلا شده‌اید، برای درمان فشار خون بالا بهتر است با به کارگیری روش‌های مناسب، وزن خود را کاهش دهید و از غذاهای سالم استفاده کنید.

۵. عدم استعمال دخانیات و الکل

مصرف دخانیات، الکل، سیگار و غیره در ایجاد فشار خون بالا بسیار موثر است. پس برای داشتن یک زندگی بهتر و بدنی سالم، از استعمال این موارد خودداری کنید.

دارو درمانی

گاهی اوقات برای درمان فشار خون بالا، تنها روش‌های خانگی کارساز نیست و پزشک با بررسی وضعیت شما و صلاحدید خود، داروهایی را برای شما تجویز می‌کند که تا حدودی در درمان پرفشاری خون نقش دارند. این داروها عبارتند از:

• مسدود کننده‌های بتا
• دیورتیک‌ها
• مهار کننده‌های ACE
• مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین-۲ (ARB ها)
• مسدود کننده‌های کانال کلسیم
• آگونیست‌های آلفا – ۲

داروی گیاهی

طبق مطالعه‌‌های انجام شده، برخی گیاهان تاثیر خوبی روی درمان فشار خون بالا دارند. فقط یادتان باشد که مصرف گیاهان دارویی چندان بی‌خطر نیست و در صورت مصرف نادرست، عوارض جانبی زیادی به همراه خواهد داشت. از گیاهانی که در درمان پرفشاری خون نقش دارند، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• اسطوخودوس
• سنبل‌الطیب
• پونه کوهی
• گیاه دم‌اسبی
• گل ساعتی
• گیاه قاصدک

پرفشاری خون مقاوم به درمان

گاهی اوقات افراد به نوعی از فشار خون بالا مبتلا می‌شوند که با مصرف هیچ‌گونه از دارویی کاهش پیدا نمی‌کند. از دلایل اصلی این عارضه را می‌توان مصرف زیاد نمک دانست که باعث کاهش اثر‌بخشی داروهای ضد‌ فشار خون می‌شود.

علاوه‌براین عدم مصرف به موقع داروهای فشار خون نیز از دلایل دیگر ایجاد این عارضه است. از سایر عوامل ایجاد کننده این عارضه می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تداخل داروها
• حملات وحشت‌زدگی
• درد مزمن
• افزایش وزن
• مصرف زیاد الکل
• خوردن شیرین بیان
• داشتن مشکلات کلیوی

در صورتی که با تغییر سبک زندگی و کاهش وزن و عدم مصرف الکل و دخانیات، این عارضه برطرف نشد، پزشک داروهای بیشتری را تجویز می‌کند و در داروهای مصرفی شما تغییراتی ایجاد می‌کند.

فشار خون و بارداری

مادران بارداری که به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند هم می‌توانند نوزادان سالمی را به دنیا بیاورند. البته فشار خون در مادر به کنترل و نظارت دائم نیاز دارد.

فشار خون بالا در زنان باردار می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی زیادی شود. به عنوان مثال، زنان باردار مبتلا به پرفشاری ممکن است با کاهش عملکرد کلیه‌ها روبرو شوند. علاوه‌براین نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به فشار خون بالا معمولا وزن کمی داشته یا زودتر از موعد زایمان، متولد می‌شوند.

بعضی از خانم‌ها که در دوران بارداری دچار فشار خون بالا می‌شوند، مشکلات مختلفی در رابطه با فشار خون بالا در آن‌ها به وجود می‌آید. معمولا این بیماری پس از تولد نوزاد به صورت خود‌بخود رفع می‌شود.

فشار خون بالا در شیردهی

زنان علاوه‌بر تجربه فشار خون بالا در دوران بارداری، گاهی اوقات حتی در دوران شیردهی نیز به این عارضه مبتلا می‌شوند. اما از آنجایی که این موضوع عوارض و تاثیر مختلفی روی فرد می‌گذارد، باید تحت درمان قرار گیرد.

توصیه ما به شما برای درمان فشار خون بالا در دوران شیردهی، انتخاب یک رژیم غذایی مناسب، کاهش کلسیم، پتاسیم، منیزیم و الکل مصرفی و سدیم است. برای فهمیدن میزان مصرف این موارد، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید تا به طور دقیق شما را راهنمایی کند.

فشار خون بالا در پریودی

شاید با خود بگویید میان فشار خون بالا و دوره پریودی هیچ ارتباطی وجود ندارد. در حالی‌ که فشار خون بر اساس سن و جنسیت تغییر می‌کند. طبق مطالعه‌ای که توسط WebMD انجام شده، ۴۰ درصد از زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی متوسط و شدید (PMS) بیشتر از سایر زنانی که دچار حالت خفیف این سندرم هستند یا PMS ندارند، دچار پرفشاری خون می‌شوند.

این موضوع شاید به تعداد هورمون‌های جنسی پروژسترون مربوط باشد که در دوران عادت ماهانه افزایش پیدا می‌کنند.

فشار خون بالا حین زایمان

در صورتی که در دوران بارداری به فشار خون بالا مبتلا شده‌اید، پزشک وضعیت شما را بررسی می‌کند. اگر شرایط شما را برای انجام زایمان طبیعی مناسب دید، با وجود داشتن فشار خون این روش از زایمان را به شما پیشنهاد می‌دهد؛ زیرا این عارضه مشکلی برای شما و جنین ایجاد نمی‌کند.

اما اگر فشار خون شما بسیار بالا باشد و پزشک زایمان طبیعی را برای شما خطرناک تلقی کند، از روش سزارین استفاده می‌کند.

فشار خون و پره اکلامپسی

گاهی اوقات زنان باردار مبتلا به فشار خون بالا، به پره اکلامپسی یا فشار خون بالا بعد از زایمان دچار می‌شوند. در این شرایط افزایش فشار خون در مادر می‌تواند باعث ایجاد عوارضی در کلیه‌ها و سایر ارگان‌ها شود. علاوه بر این پره اکلامپسی می‌تواند باعث افزایش سطح پروتئین در ادرار، مشکلات عملکردی کبد، ایجاد مایع در ریه‌ها یا مشکلات بینایی شود.

با وخیم‌تر شدن وضعیت، سلامتی مادر و جنین به خطر می‌افتد. پس پزشک با بررسی وضعیت بیمار، ممکن است زایمان را تنها راه درمان بداند؛ زیرا هیچ روشی برای جلوگیری از پره اکلامپسی وجود ندارد‌ و کمبود وزن هنگام تولد، زایمان زودرس و مرده‌زایی از عوارض پره اکلامپسی بر جنین است.

فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی- عروقی

احتمالا افراد مبتلا به فشار خون بالا به بیماری عروق کرونر مبتلا می‌شوند؛ زیرا فشار خون بالا به دیواره رگ‌ها فشار و نیروی زیادی وارد می‌کند. با گذشت زمان، این فشار اضافی به عروق آسیب رسانده و آن‌ها را دربرابر تجمع پلاک‌های مرتبط با تصلب شرایین آسیب پذیرتر خواهد کرد.

در اثر این فشار شریان‌ها باریک شده و جریان خون به عضله قلب را محدود یا مسدود می‌کند و باعث کمبود اکسیژن در قلب می‌شود. زمانی که این فرآیند به اندازه کافی ادامه پیدا کند، بیماران دچار آنژین یا درد قفسه سینه می‌شود که گاهی به حمله قلبی می‌انجامد.

علاوه بر این دیواره سخت شده رگ نیز می‌تواند لخته‌های خونی کوچکی را ایجاد کند که به طور بالقوه به حمله یا سکته قلبی منجر می‌شود.

فشار خون بالا و تپش قلب

گاهی اوقات ممکن است بدون انجام هیچ فعالیت خاصی مانند ورزش یا مصرف مواد الکلی، تپش قلب گرفته و ضربان قلب شما بالا رود. در صورتی‌که دوره‌هایی با ضربان قلب بالا همراه با تپش قلب دارید و این عارضه چند بار رخ داد، بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید.

پزشک ممکن است آزمایش هورمون تیروئید و تعیین سطح الکترولیت را برای شما تجویز کند تا به وجود مشکل پی ببرد.

فشار خون بالا و غلظت خون

میان فشار خون بالا و غلظت خون رابطه مستقیم وجود دارد. اما نمی‌توان به‌طور قطع گفت که افزایش غلظت خون حتما به فشار خون بالا منجر می‌شود و فرد دارای غلظت خون بالا حتما فشار خون بالایی دارد.

اما اگر غلظت خون شما بالاست، برای جلوگیری از عوارض آن بهتر است زیر نظر پزشک باشید و از مصرف غذاهای سنگین مانند ماکارونی و تخم مرغ، روغن‌های حیوانی و طبیعی خودداری کنید.

فشار خون بالا و ضخیم شدن دیواره قلب

در حالت طبیعی، سلول‌هایی که عضله قلب (میوکارد) را می‌سازند، در لایه‌های صافی قرار دارند. اما هنگامی که دیواره قلب ضخیم می‌شود، سلول‌های آن حالت به هم ریخته پیدا کرده و لایه‌های ناهمواری را تشکیل می‌دهند.

این موضوع باعث ضخیم شدن و سفت شدن عضله قلب شما می‌شود که گاهی می‌تواند عضله قلب را زخمی کند. این سفتی و جای زخم می‌تواند قلب شما را از پمپاژ صحیح باز داشته و منجر به اختلالات ریتم شود.

در این میان فشار خون بالا از عوامل تاثیرگذار در ایجاد این رخداد است؛ زیرا در اثر فشار زیادی که در هنگام فشار خون بالا به ماهیچه قلب وارد می‌شود، ماهیچه قلب ضخیم شده و قادر به پمپاژ صحیح خون نخواهد بود.

فشار خون بالا و ضربان قلب بالا و پایین

شاید تصور کنید ضربان قلب و فشار خون لزوما با یک نرخ افزایش پیدا می‌‌کنند. اما با افزایش ضربان قلب، فشار خون شما با همان سرعت افزایش پیدا نمی‌کند. حتی اگر قلب شما در دقیقه بیشتر بتپد، رگ‌های خونی سالم منبسط شده (بزرگ‌تر می‌شوند) تا خون بیشتری به راحتی در آن جریان پیدا کند.

یا هنگام ورزش، قلب شما سریع‌تر کار می‌کند تا خون بیشتری را به ماهیچه‌های شما برساند. پس ممکن است ضربان قلب شما با خیال راحت دو برابر شود، در حالی که فشار خون شما فقط با افزایش مقدار کمی همراه باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

موضوع فشار خون بالا چندان مساله کم اهمیتی نیست. پس در صورتی که کوچک‌ترین علائم این بیماری را در خود مشاهده کردید، بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.

در صورتی که هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است نشان دهنده فشار خون بالا باشند:

• خستگی مفرط
• تاری دید
• داشتن سردرد و سرگیجه
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• خون دماغ شدن مکرر

فشار خون بالا اورژانسی

فشار خون بالا اورژانسی یک وضعیت خطرناک و حتی مهلک محسوب می‌شود که در آن فشار خون فرد بسیار بالاتر از حالت نرمال می‌شود. این وضعیت التهاب و آسیب عروقی را به دنبال خواهد داشت.

آسیب عروقی باعث نشت خون به خارج شده که در این صورت قلب نمی‌تواند به طور موثری خون را پمپاژ کند. فشار خون بالا اورژانسی باعث ایجاد مشکل در چشم‌ها، مغز، قلب و کلیه‌ها می‌شود.

رابطه فشار خون بالا و گرما

فشارخون افراد به قدرت انقباضی قلب، پمپاژ آن، حجم مایع داخل عروقی و مقاومت داخل عروق وابسته است. هنگامی که فرد در معرض هوای گرم قرار می‌گیرد یا گرمازده می‌شود، احتمالا اولین اتفاق، تغییر در حجم مایع داخل عروقی او باشد که به دنبال آن فشارخون نیز تغییر کند.

البته این اتفاق معمولا ابتدا باعث افزایش فشارخون می‌شود ولی کم‌کم با تعریق زیاد، از دست دادن مایعات بدن و کاهش مصرف آب، فشارخون در بیمار کاهش پیدا می‌کند.

فشار خون، قاتل خاموش اما قابل درمان

یکی از مشکلاتی که امروزه گریبان‌گیر افراد است و علاوه بر افراد کهنسال، جوانان را نیز درگیر خود می‌کند، فشار خون بالا است. این بیماری عوارض جبران ناپذیری را با خود به همراه دارد که در این مطلب به طور کامل به بررسی آن پرداختیم.

پس در صورتی که هر کدام از علائم پرفشاری خون را در خود مشاهده کردید، سریع به پزشک مراجعه کنید تا از عواقب خطرناک این بیماری در امان بمانید. برای این مورد می‌توانید از امکان رزرو نوبت دکتر پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید.

در انتها از شما می‌خواهیم که اگر سوالی در این رابطه دارید، از مشاور سلامتی ما بپرسید.

سوالات متداول فشار خون