اصطلاح قلب و عروق یا همان کاردیولوژی از واژه یونانی «کاردیا» گرفته شده که به قلب اشاره دارد و «لوژی» به معنای «مطالعه» است. تخصص قلب و عروق چیست و دکتر قلب کیست؟ شاخه‌ای از پزشکی است که به بیماری‌ها و اختلالات قلب مربوط می‌شود. منظور از مشکلات قلب هم مواردی است که به‌طور مادرزادی یا بیماریهای اکتسابی مانند بیماری عروق کرونری یا نارسایی احتقانی قلب ایجاد شده‌اند. پزشکانی که در زمینه قلب تخصص دارند، متخصص قلب نامیده می‌شوند و مسئولیت مدیریت و درمان انواع بیماریهای قلبی را برعهده دارند. جراحان قلب هم پزشکان متخصصی هستند که اقدامات جراحی را برای اصلاح اختلالات قلبی انجام می‌دهند.
در این مقاله درباره تخصص قلب و عروق، دکتر قلب، تحصیلات تخصص قلب و عروق، درمان بیماریهای قلبی و موارد مربوط به این حیطه تخصصی می‌گوییم. مطالعه مطلب به حدود ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر پرسشی درباره تخصص قلب و درمان بیماریهای قلبی دارید، در همین صفحه و در پایان مقاله مطرح کنید تا پزشک به شما پاسخ دهد.
تخصص قلب و عروق چیست ؟
تخصص قلب و عروق شاخه‌ای از پزشکی است که به مطالعه قلب و عروق، بیماری‌ها و اختلالاتی می‌پردازد که بر آنها تأثیر می‌گذارند. قلب و عروق یعنی چه؟ منظور از قلب عضله تپنده‌ای است که خون‌رسانی به اعضای بدن را به‌عهده دارد.
عروق هم که شریان‌ها، یعنی رگ‌های خونی بزرگی هستند که خون سرشار از اکسیژن و مواد مغذی را از قلب به اعضای دیگر بدن می‌برند.
بنا به تعریف سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (cdc) اصطلاح «بیماری قلبی» به چندین نوع وضعیت قلبی اشاره دارد. شایع‌ترین نوع بیماری قلبی، بیماری عروق کرونر (CAD) است که می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. با مراجعه به‌موقع به متخصص قلب، این مشکلات حل می‌شوند.
اگر بخواهیم به‌طور دقیق اشاره کنیم که زمینه فعالیت های تخصص قلب و عروق چیست و بر چه مواردی تمرکز دارد، باید موارد زیر را نام ببریم؛ تشخیص و درمان موارد زیر:
- نقایص مادرزادی قلب
- بیماری عروق کرونری
- بیماری عروقی
- اختلالات ریتم قلب
- نارسایی قلبی
متخصص قلب نقش مهمی در پیشگیری از بیماریهای قلبی ، تشخیص و درمان بیماریهای قلبی عروقی دارد. این مشکلات یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر دنیا هستند.
دکتر قلب کیست؟
متخصص قلب پزشکی است که بیماری‌ها و شرایط سیستم قلبی عروقی (قلب و عروق خونی) از جمله اختلالات ریتم قلب، بیماری عروق کرونر، حملات قلبی، نقص‌ها و عفونت‌های قلبی و اختلالات مرتبط را مطالعه و درمان می‌کند.
برای متخصص‌شدن در رشته قلب، نیاز به سپری‌کردن دوره پزشکی عمومی است. پس از آن، پزشکان باید ۲ سال طرح درمانی را در بیمارستان بگذرانند و برای تخصص آماده شوند.
پس از اینکه پزشک عمومی در تخصص قبول می‌شود، به ۳ تا ۴ سال زمان نیاز دارد تا بتواند متخصص قلب شود. دوره‌های فوق تخصص هم ۲ تا ۳ سال طول می‌کشند.
برای دریافت فلوشیپ یا تخصصی ویژه در زمینه‌ای خاص که با شرکت در دوره‌ای آموزشی به نتیجه می‌رسد هم به دست‌کم صرف ۱۸ ماه نیاز است.
تخصص قلب و عروق چه فوق تخصص‌ها و فلوشیپ‌هایی دارد؟
حوزه تخصصی قلب و عروق گسترده است. متخصصان قلب می‌توانند در زمینه‌های زیر تحصیل را ادامه بدهند و فوق تخصص و فلوشیپ دریافت کنند:
- اینترونشنال کاردیولوژی (ترمیم قلب و عروق از طریق کاتتر)
- بیماریهای مادرزادی قلب در بزرگسالان
- نارسایی قلب و پیوند
- پِیس‌میکر والکتروفیزیولوژی
- اکوکاردیوگرافی یا اکو قلب
- اینترونشنال کاردیولوژی کودکان و نوزادان
توصیه می‌کنیم که قبل از مراجعه به پزشک، به تخصص فلوشیپ او توجه کنید.
زیرمجموعه‌های تخصص قلب و عروق
رشته فوق تخصص قلب و عروق زیرمجموعه‌های فراوانی دارد. در اینجا به برخی از رایج‌ترین انواع متخصص قلب اشاره می‌کنیم:
- متخصص قلب و عروق عمومی؛ پزشکی که مراقبت و درمان بزرگسالان مبتلا به بیماریهای قلبی را انجام می‌دهد.
- متخصص قلب مادرزادی: پزشکی که بیماریهای قلبی از بدو تولد یا در دوران کودکی را درمان می‌کند.
- متخصص قلب نارسایی قلبی؛ پزشکی که آموزش‌های ویژه‌ای در مدیریت بیماران مبتلا به نارسایی قلبی دیده است.
- متخصص قلب مداخله‌ای؛: پزشکی که از روش‌های غیرجراحی برای ترمیم شریان‌ها، سیاهرگ‌ها و سایر قسمت‌های قلب آسیب‌دیده یا ضعیف‌شده استفاده می‌کند.
- الکتروفیزیولوژیست؛ پزشکی متخصص در سیستم الکتریکی قلب و درمان ریتم نامنظم قلب.
- جراح قلب و عروق ؛ یک جراح بسیار آموزش‌دیده که جراحی قلب و قفسه سینه را انجام می‌دهد.
پزشکان هرکدام از این زیرشاخه‌ها، برای درمان مشکلات جسمانی مرتبط به خود صلاحیت دارند.
تفاوت متخصص قلب و جراح قلب در چیست؟
متخصصان قلب می‌توانند مشکلات قلبی را تشخیص دهند، روش‌های کم تهاجمی را پیش بگیرند و درمان طولانی مدت تجویز کنند. جراحان قلب بر اساس توصیه‌های متخصص قلب عمل می‌کنند و برای درمان، روش‌های جراحی ارائه می دهند. جراحان معمولا پس از جراحی قلب دیگر ملاقات‌های پرشمار با بیماران خود ندارند و آنها را به متخصص قلب می‌سپارند.
دکتر قلب چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
دکتر قلب کیست و چه می‌کند؟ یک متخصص قلب روش‌هایی را برای درمان درد قفسه سینه، فشار خون بالا و نارسایی قلبی و همچنین مشکلات دریچه‌های قلب، عروق خونی و سایر بیماری‌ها و وضعیت‌های غیرعادی قلبی و عروقی انتخاب می‌کند.
بیماریهای مهم زیر مجموعه قلب و عروق
از جمله بیماریهای قلبی و مشکلات مرتبط به این عضو که از سوی دکتر قلب و متخصصان این حیطه درمان می‌شوند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- آریتمی قلبی
- بیماری عروق کرونر
- نارسایی قلبی
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی مادرزادی
- بیماری دریچه قلب
- حمله قلبی
- کلسترول بالا
- آترواسکلروز
- کاردیومیوپاتی
- پریکاردیت
- بیماری شریان محیطی
- بیماری دریچه
- بیماری آئورت
- لخته شدن خون
- بیماری عروق مغزی
- سکته قلبی
- دیابت
اگر مشکوک به ابتلا به هر کدام از این بیماری‌ها هستید، حتما به پزشک قلب و عروق مراجعه کنید.
خدماتی که دکتر قلب و عروق ارائه می‌دهد چیست؟
وظیفه پزشکان دارای تخصص قلب و عروق چیست و چه می‌کنند؟ این پزشکان در تشخیص، پیشگیری و درمان وضعیت‌های زیر خدمات ارائه می‌دهند:
- درد قفسه سینه
- فشار خون بالا
- نارسایی قلبی
- مشکلات دریچه‌های قلب، عروق خونی
آنها می توانند آزمایشاتی مانند موارد زیر را هم تجویز کنند:
- نوار قلب
- اکوکاردیوگرام
- سی تی (توموگرافی کامپیوتری)
با تشخیص دکتر قلب، داروهای لازم تجویز می‌شود یا توصیه‌های برای ورزش و تغییر تغذیه در اختیار بیمار قرار می‌گیرد.متخصص قلب معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و علائم، سابقه پزشکی و خانوادگی بیماران را بررسی می‌کند.
از اطلاعاتی که این پزشکان برای رسیدن به نتیجه و تشخیص به آنها نیازمندند:
- وزن
- فشار خون
- سطح کلسترول
- سطح گلوکز (قند) خون
اگر پزشک هرکدام از این آزمایش‌ها را برای شما تجویز کرد، حتما در راستای انجام آنها اقدام کنید.
روش‌های تشخیص در تخصص قلب و عروق چیست؟
متخصص قلب برای تشخیص وضعیت‌های مختلف و بررسی مشکلات در این حوزه از روش‌های زیر کمک می‌گیرد:
- MRI قلب
- سی تی قلب
- اکوکاردیوگرافی ترانس مری (TEE)
- آنژیوگرافی عروق کرونر
- الکتروکاردیوگرام (EKG)
- تست‌های استرس
- کاتتریزاسیون قلبی
- اکوکاردیوگرافی
- مانیتور هولتر
- مانیتور رویداد
پزشک با توجه به نتایج هرکدام از این آزمایش‌ها، تشخیص نهایی را اتخاذ می‌کند.
زیرمجموعه‌های قلب و عروق
در این بخش از مقاله می‌خواهیم نگاهی داشته باشیم به هریک از ابزارها و روش‌های تشخیصی که پیش‌تر نام برده شد:
| ام‌آرآی قلب (MRI) | تصویربرداری رزونانس مغناطیسی از قلب |
| سی‌تی قلب | عکس‌برداری از شریان‌های خونی قلب |
| اکوکاردیوگرافی ترانس مری (TEE) | دریافت تصاویر قلب از راه ورود دوربین به مری |
| آنژیوگرافی عروق کرونر | مشاهده عروق کرونری قلب |
| الکتروکاردیوگرام (EKG) | همان نوار قلبی است برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب |
| تست‌های استرس | تشخیص توانایی ماهیچه قلب تحت استرس |
| کاتتریزاسیون قلبی | واردکردن لوله‌ای نازک در رگ قلب |
| اکوکاردیوگرافی | تهیه تصاویر متحرک از عملکرد قلب برای ارزیابی وضعیت آن |
| مانیتور هولتر | ثبت و بررسی اتفاقات الکتریکی در قلب |
| عکس‌برداری با اشعه | استفاده از اشعه ایکس برای تصویربرداری از قلب |
در بررسی اینکه تخصص قلب و عروق چیست و چه روش‌هایی را برای درمان انتخاب می‌کند، باید حتما نگاهی به این روش‌های تشخیصی هم داشته باشید. در واقع، آشنایی با مسیری که پزشکان قلب برای تشخیص طی می‌کنند، دید بهتری نسبت به عملکردشان در اختیارتان می‌گذارد.
روش‌ها و روندهای درمان در تخصص قلب چیست؟
درمان بیماری قلبی به علت و نوع آسیب بستگی دارد. عادت‌های افراد مانند رعایت رژیم غذایی کم‌چرب و کم‌نمک، ورزش منظم و خواب خوب و سیگارنکشیدن بخش مهمی از درمان است. روش‌های درمانی که متخصص قلب پیش می‌گیرند هم در دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرند:
داروهای قلب و عروق
اگر تغییرات سبک زندگی به‌تنهایی مؤثر واقع نشوند، ممکن است برای کنترل علائم بیماری قلبی و جلوگیری از عوارض، به داروها نیاز باشد. نوع داروی مورد استفاده بستگی به نوع بیماری قلبی دارد.
جراحی یا سایر روش‌های درمان قلب و عروق
ممکن است که برخی از افراد مبتلا به بیماری قلبی نیاز به عمل یا جراحی داشته باشند. نوع عمل جراحی به نوع بیماری قلبی و میزان آسیب وارده به قلب بستگی دارد.
زیرمجموعه‌های جراحی‌های قلب
به‌طور دقیق‌تر، روش‌های جراحی و دارویی که برای درمان بیماریهای قلبی استفاده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- استنت‌ها؛ بازکردن شریان‌ها با لوله‌های مخصوص
- جراحی بای‌پس قلب؛ رفع انسداد شریان قلب
- استفاده از ضربان‌سازها؛ ابزاری برای رفع نارسایی قلبی
- دفیبریلاتورهای کاردیوورتر قابل کاشت (ICD)؛ کنترل ریتم قلب
- دستگاه کمکی بطن چپ (LVAD)؛ وسیله‌ای برای پمپاژ خون به قلب
- پیوند قلب؛ پیوند قلبی سالم به قلب مریض فردی دیگر
از داروهای زیر هم برای رفع مشکلات مختلف قلبی استفاده می‌شود:
- نیترات‌ها
- داروهای لخته ساز
- مهارکننده‌های ACE
- داروهای ضدآریتمی
- داروهای ضدپلاکت
- آسپرین‌تراپی
- درمان با بتابلوکر
- داروهای مسدودکننده کانال کلسیم
- مسدودکننده های گیرنده آنژیوتانسیون II (ARBs)
تشخیص مصرف هرکدام از این داروها برعهده پزشک است.
چه زمانی باید به متخصص قلب مراجعه کنیم؟
علائم زیادی در ارتباط با قلب وجود دارد که ممکن است شما را به مراجعه به متخصص قلب و عروق سوق بدهند. اگر دچار موارد زیر هستید، باید به متخصص قلب مراجعه کنید:
تنگی نفس
ناتوانی در نفس‌کشیدن می‌تواند علامت هشداردهنده مشکل قلبی باشد و باید فوراً درباره آن با پزشک مشورت شود. اگر تنگی نفس شدید دارید به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
سرگیجه
سرگیجه احساس بی‌ثباتی است و می‌تواند به حالت چرخش یا چرخش متمرکز در سر توصیف شود. سرگیجه به بسیاری از شرایط از جمله بیماری قلبی یا فشار خون ناپایدار ارتباط دارد.
غش‌کردن
غش را می توان به عنوان از دست‌دادن ناگهانی هوشیاری توصیف کرد. این وضعیت به‌دلیل جریان کم خون به مغز رخ می‌دهد. سبکی سر و سرگیجه اغلب نشانه‌هایی هستند که باعث بیهوشی فرد می‌شوند.
درد قفسه سینه
درد قفسه سینه، اغلب زمانی رخ می‌دهد که قلب اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. درد گاهی اوقات می‌تواند به‌سمت شانه، بازو و فک منحرف شود.
تپش نامتعادل قلب
در صورت داشتن علائم زیر هم باید به متخصص قلب مراجعه کنید:
- تپش قلب (ضربان سریع)
- کوبیدن نامنظم قلب در قفسه سینه
تپش نامتعادل قلب، یکی از مشکلاتی است که بسیاری به آن اهمیت نمی‌دهند. از این رو اگر متمادی به آن دچار هستید، به دکتر قلب مراجعه کنید.
در انتخاب بهترین دکتر قلب چه مواردی را باید در نظر بگیریم؟
انتخاب یک متخصص قلب تصمیمی ساده نیست. اگر می‌خواهید از بین فهرستی از گزینه‌ها انتخاب کنید، این سؤالات را از خود بپرسید تا آن را محدود کنید.
| مطب متخصص قلب در کجا قرار دارد؟ | اگر بیماری قلبی فعال دارید، ممکن است برای چک آپ و آزمایش زیاد به مطب بروید. پس مسافت مهم است. |
| مدارک متخصص قلب چیست؟ | زمینه‌های مختلفی از تخصص قلب وجود دارد و باید گزینه مناسب را انتخاب کنید. |
| خدمات دکتر قلب تحت پوشش بیمه است؟ | برای اینکه در پرداخت هزینه‌ها غافل‌گیر نشوید از بیمه استفاده کنید. |
| نظر بیماران قبلی متخصص چیست؟ | بررسی نظرات بیماران پیشین در سامانه‌های آنلاین حاوی اطلاعاتی مفیدی است. |
برای تشخیص بیماریهای قلبی و درمانشان باید به دکتر قلب خبره مراجعه کنید. برای پیشگیری از بیماریهای قلبی و حفظ سلامت آن هم باید بدانید که تخصص قلب و عروق چیست و به متخصصی خبره در این زمینه مراجعه داشته باشید. درمان بیماریهای قلبی به روندی صحیح و تجویزات پزشکی حاذق نیازمند هستند.
سوالات متداول دکتر قلب و عروق
پزشکی که در زمینه تشخیص، درمان و پیشگیری از نارسایی‌های قلبی و بیماریهای قلب و عروق تخصص دارد، متخصص قلب و عروق نامیده می‌شود.
متخصص قلب و عروق وضعیت کلی قلب افراد را بررسی می‌کند و به درمان نارسایی‌ها و مشکلات مختلف و بیماری‌ها می‌پردازد. جراح کسی است که در صورت نیاز به جراحی و تغییر وضعیت قلب مانند گذاشتن باتری و… وارد عمل می‌شود.
قلب عضله‌ای قوی و مهم در بدن برای پمپاژ خون به نقاط مختلف اندام‌ها است. عروق هم شریان‌ها یا رگ‌های خونی برای انتقال خون و اکسیژن به نواحی مختلف بدن‌اند.
منابع:
