فرقی نمیکند در حال گذراندن ساعتهای طولانی شبکاری باشید، یا در روزهای پراسترس امتحانات مشغول درس خواندن یا در آستانه شرکت در یک دوی سرعتی؛ هروقت به هوشیاری، تمرکز و انرژی فوری نیاز داشته باشید، قرص کافئین میتواند خستگی جسمی و ذهنی را برای مدتی کوتاه از یاد شما ببرد؛ اما قرص کافئین چطور عمل میکند، چه فوایدی دارد و چگونه باید مصرف شود؟ اگر میخواهید بیشتر در مورد این قرص انرژیزا بدانید، پیشنهاد میکنیم یک فنجان قهوه دست بگیرید و ادامه این مقاله را بخوانید.
قرص کافئین چیست؟
قرص کافئین مکملی حاوی ماده فعال کافئین است که میتواند سرعت واکنش، حافظه کوتاهمدت، هوشیاری ذهنی و توانایی تمرکز را بیشتر کند. کافئین با مسدود کردن گیرندههای آدنوزین در مغز، به فرد کمک میکند تا خوابآلودگی را کنار بگذارد و با تحریک سیستم عصبی مرکزی، تمرکز و هوشیاری را بالا میبرد. به همین علت، این قرص بین دانشجوها، ورزشکارها و افرادی که نیاز به تمرکز و انرژی بالا دارند، محبوبیت زیادی دارد. بسیاری از افرادی که قصد دارند برای ساعتهای طولانی مطالعه یا کار کنند یا افرادی که در شرایط سنگین کار میکنند یا شبکار هستند، به مکمل کافئین پناه میبرند.
کافئین علاوهبر آثار ذهنی، روی عملکرد فیزیکی بدن هم اثرگذار است. مصرف این مکمل میتواند با افزایش جزئی متابولیسم، در سوختوساز چربی هم موثر باشد. به همین دلیل، برخی افراد از قرص کافئین برای لاغری و مکمل کمکی در کاهش وزن استفاده میکنند. البته در اغلب اوقات، اثر قرص کافئین در کاهش وزن محدود و کوتاهمدت است و نمیتواند بهتنهایی جایگزین رژیم غذایی یا ورزش باشد.
همچنین، جالب است بدانید مکمل کافئین توسط «سازمان غذا و داروهای ایالات متحده» (FDA) هم بهعنوان یک مکمل بهنسبت امن برای بزرگسالان سالم شناخته شده است؛ البته به شرطی که دوز مجاز کافئین و نکات ایمنی برای مصرف این ماده رعایت شوند. در بخشهای بعدی این مطلب، در مورد دوز مجاز و موارد احتیاط مصرف کافئین بیشتر توضیح خواهیم داد.
فواید قرص کافئین
بسیاری از ورزشکارها، دانشجوها و افرادی که بهدنبال بهبود انرژی، تمرکز و عملکرد خود هستند بهخوبی فواید قرص کافئین را میشناسند. کافئین سیستم عصبی را تحریک و تمرکز ذهنی را تقویت میکند؛ به همین خاطر، این قرص میتواند هوشیاری، تمرکز و توجه فرد را بالا ببرد و احساس خستگی و خوابآلودگی را کاهش دهد.
کافئین قدرت عضلانی، استقامت و عملکرد ورزشی افراد را هم بهبود میدهد و احساس خستگی جسمی را بهخصوص در مسابقات ورزشی یا تمرینات با شدت بالا کمتر میکند. مطالعات نشان میدهند که کافئین برای تسکین سردردهای تنشی و میگرن هم موثر است. البته، اثرگذاری مکمل کافئین در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد.
در کنار این موارد، یکی از دلایل محبوبیت قرص کافئین گزارشهایی است که در خصوص افزایش چربیسوزی و متابولیسم مطرح شدهاند. کافئین میتواند اشتها را بهطور موقت کاهش دهد و به مدیریت وزن کمک کند. بااینهمه، کافئین به احتمال قوی بهترین قرص لاغری بدون عوارض نیست. البته، کافئین فقط یکی از قرصهایی است که گاهی برای کاهش وزن به کار گرفته میشود. داروهای لاغری زیادی مثل قرص لاغری گلوریا، قرص لاغری اسلیم کوئیک و آمپول مانجارو در بازار موجود هستند که میتوانند کمک بزرگتری در راستای کاهش وزن باشند.
همچنین، هر کدام از این قرصها مکانیسم اثر متفاوتی دارند؛ در وبسایت دکتردکتر بهطور کامل توضیح میدهیم تفاوتهای قرصهای لاغری با قرصهای درمانی مثل قرص گیرین تیدین چیست. فقط کافی است وبسایت دکتردکتر را بهطور مرتب دنبال کنید تا از جدیدترین روشهای لاغری و بهبود سلامت جسمی و روانی مطلع شوید.
نحوه مصرف قرص کافئین
در اغلب موارد، دوز مورد نیاز افراد حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیگرم کافئین است؛ این مقدار کافئین معادل ۱ تا ۲ قرص استاندارد کافئین و معادل یک فنجان اسپرسو است. البته، دوزهای متنوعی از قرص کافئین در بازار وجود دارند، از قرص کافئین ۱۰۰ تا قرص کافئین ۵۰۰؛ اما، دوزهای بالای کافئین اغلب توصیه نمیشوند. مهم است بدانید که مصرف روزانه کافئین نباید از ۴۰۰ میلیگرم در روز بیشتر شود. نکته مهم دیگر این است که منابعی مثل قهوه، چای، نوشابه، شکلات و برخی داروها مثل داروهای درمان میگرن حاوی کافئین هستند و در مقدار مصرفی روزانه حساب میشوند. همچنین، بهتر است دوز مصرفی کافئین در طول روز پخش شود و مقدار زیادی کافئین یکجا مصرف نشود.
برای معدههای حساس، پیشنهاد میشود قرص کافئین همراه با آب و غذا بلعیده شود. علاوهبر این، افرادی که پیشتر عادت به مصرف کافئین نداشتهاند، بهتر است با دوز کمتری قرص کافئین را شروع کنند و عکسالعمل بدن خود را بسنجند. همچنین، متخصصان توصیه میکنند از ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از خواب، کافئین مصرف نشود تا در چرخه طبیعی خواب اختلال ایجاد نکند. بهترین زمان مصرف قرص کافئین، صبح یا اوایل بعدازظهر است.
عوارض قرص کافئین
مصرف بیش از حد کافئین میتواند باعث عوارض ناخوشایندی مثل اضطراب، تحریکپذیری، عصبانیت، سرگیجه، تهوع، معدهدرد، سردرد، بیخوابی و تپش قلب شود. درصورت شدت گرفتن علائمی مثل تپش شدید قلب، نامنظمی ضربان قلب، فشار خون بالا، اسهال، مسمومیت یا تشنج بهتر است مصرف کافئین قطع و فوراً به پزشک مراجعه شود. همچنین، برای کاهش عوارض قرص کافئین، پیشنهاد میشود افراد مصرف بقیه محصولات کافئیندار را محدود کنند. بنابراین، بهتر است از مصرف همزمان قرص کافئین و قهوه خودداری شود.
در مجموع، قرصهای کافئین ابزاری غیرطبیعی برای مقابله با خستگی هستند و هرگز نمیتوانند جایگزین خواب کافی شوند. مصرف طولانیمدت یا بیش از حد این مکمل ممکن است باعث وابستگی ذهنی یا فیزیکی به کافئین شود و توانایی بدن در مقابله طبیعی با خستگی را کاهش دهد. بنابراین، استفاده از قرص کافئین باید محدود، هوشمندانه و تا حد امکان با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه باشد تا هم ایمنی فرد حفظ شود و هم اثرگذاری واقعی آن به حداکثر برسد. همچنین، در نظر داشته باشید که زنان باردار، بیماران دچار فشار خون و بیماران قلبی بهتر است بهکل سراغ کافئین و مکملهای کافئین نروند و در صورت نیاز، فقط تحت نظر پزشک کافئین مصرف کنند.
اگر شما هم قصد دارید قرص کافئین مصرف کنید، اما هنوز از دوز مجاز یا شیوه مصرف آن مطمئن نیستید، ما استفاده از گزینه ویزیت آنلاین دکتر تغذیه در وبسایت دکتردکتر را به شما پیشنهاد میکنیم. به کمک وبسایت دکتردکتر میتوانید با برجستهترین و حرفهایترین پزشکان تغذیه در سرتاسر ایران مشورت کنید و بهترین روش را برای مصرف قرصها و مکملهای مورد نیازتان انتخاب کنید.
بهترین برند قرص کافئین
درحالحاضر، برندهای قرص کافئین که در بازار ایران پیدا میشوند شامل یوروویتال، نکستایل، کارن، نوفرما نچرالز، انرکاف الحاوی، دانا، رها، جالینوس، کیش مدیفارم و انرژی هرب بهتا دارو آفرینش میشوند. این برندها در قالب قرصها و کپسولهای مختلف با دوزهای ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیگرم عرضه میشوند.
هر برند، با توجه به ویژگیهای خاص خود، برای اهداف متفاوتی مانند افزایش انرژی، بهبود تمرکز، ارتقای عملکرد ورزشی یا کمک به کاهش وزن طراحی شده است. همچنین، برخی از این قرصها با ترکیبات مکمل دیگر تقویت شدهاند تا اثربخشی بیشتری داشته باشند؛ بنابراین، پیش از مصرف، بهتر است بهدقت توضیحات محصول را مطالعه کنید و مطمئن شوید که مکمل مورد نظر با نیازها و شرایط شما سازگار و ایمن است.
تفاوت قرص کافئین با قهوه چیست؟
هم قرص کافئین و هم قهوه حاوی ماده کافئین هستند؛ اما مصرف هر یک آنها تجربههای متفاوتی ایجاد میکند و در بدن به شکل متفاوتی جذب میشود. قرص کافئین اغلب ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیگرم است؛ بنابراین، با مصرف قرص کافئین میتوان دوز مصرفی کافئین را بهدقت و بهطور مشخص کنترل کرد. همچنین، قرص کافئین بهسرعت و راحت مصرف میشود و برخلاف قهوه، نیازی به آمادهسازی یا دم کردن ندارد.
در مقابل، قهوه یک نوشیدنی طبیعی حاوی آنتی اکسیدان و ترکیبات گیاهی مفید است؛ بهغیر از کافئین، سایر ترکیبات قهوه اغلب در قرص کافئین وجود ندارند. همچنین، عطر، طعم و تجربه لذتبخش نوشیدن قهوه هم علاوهبر اثر انرژیبخشی کافئین، حس و تجربه لذتبخشی ایجاد میکند که با مصرف قرص کافئین قابل جایگزینی نیست.
اثر کافئین در قهوه ممکن است کمی آرامتر و تدریجیتر احساس شود، زیرا نوشیدنی قهوه حاوی ترکیبات دیگری مانند تاننها و اسیدهای ارگانیک است که جذب کافئین را کمی کند میکنند، درحالی که قرص کافئین معمولاً دوز خالص و مشخصی ارائه میدهد و ممکن است سرعت شروع اثر آن کمی سریعتر باشد. با این حال، شدت اثر تحریککننده کافئین در نهایت به میزان مصرف و ویژگیهای فردی بدن بستگی دارد.
علاوهبر این، قهوه مادهای اسیدی است و میتواند باعث سوزش معده شود یا علائم رفلاکس مری و معده را بدتر کند، درحالی که قرص کافئین برای افراد مستعد رفلاکس اغلب گزینه بهتری است؛ البته ناگفته نمانَد که خود کافئین هم میتواند باعث سوزش معده شود و بهتر است با احتیاط مصرف شود.
کلام آخر دکتردکتر
قرص کافئین میتواند در لحظاتی که بیشترین نیاز به هوشیاری، تمرکز و انرژی دارید، کمککننده باشد و مثل یک انرژیبخش فوری عمل کند. با این حال، نباید فراموش کنید که اثر کافئین موقتی است و هرگز جایگزین خواب کافی، تغذیه سالم و ورزش منظم نمیشود. کلید بهرهمندی ایمن و موثر از این مکمل پرقدرت، مصرف هوشمندانه و رعایت دوز مجاز کافئین است. اگر میخواهید بیشتر درباره کافئین، سایر مکملها یا قرصهای لاغری بدانید، وبسایت دکتردکتر امکان ویزیت آنلاین با متخصصترین پزشکان تغذیه ایران را برای شما فراهم کرده است. همچنین میتوانید داروها و مکملهای مورد نیازتان را بهصورت آنلاین سفارش دهید و درب منزل تحویل بگیرید؛ دکتردکتر تجربهای راحت، امن و مطمئن برای مراقبت از سلامت جسم و ذهن شماست.
سوالات متداول
منابع:
Medical News Today
MayoClinic
Greater Boston Addiction Center
WebMD
