علت خون دماغ شدن‌های مکرر چیست؟

علت خون دماغ شدن چیست؟ چگونه از خون دماغ شدن پیشگیری کنیم؟ در این مقاله به بررسی دلایل خونریزی از بینی می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

زمانی که رگ‌های خونی درون بینی به صورت ناگهانی بریده می‌شوند، خون از بینی جاری می‌شود که به آن در اصطلاح خون دماغ شدن (nosebleed) می‌گویند.

علت خون دماغ شدن‌های مکرر

خون دماغ شدن بسیار پدیده‌ی شایع و معمولی است. حدود 60 درصد از آمریکایی‌ها حداقل یکبار در طول عمر خود خون دماغ شدن را تجربه خواهند کرد و از این تعداد چیزی در حدود 6 درصد افراد نیاز به مراقبت‌های پزشکی خواهند داشت. 

انواع خون دماغ شدن

خونریزی بینی گاهی از جلوی بینی و گاهی از قسمت پشتی بینی منشا می‌گیرد:

خون دماغ قدامی Anterior nosebleeds

دیواره‎ای که دو قسمت بینی را از هم جدا می‌کند سپتوم (septum) نام دارد. این قسمت دارای رگ‌های خونی زیادی است و این رگ‌ها می‌توانند بر اثر ضربه به صورت و یا حتی خراش ایجاد شده توسط انگشت پاره شوند. بیش‌تر انواع خون دماغ از قسمت پایینی سپتوم و در نزدیکی سوراخ بینی آغاز می‌شوند. 

خون دماغ خلفی Posterior nosebleeds

این نوع از خونریزی بینی چندان شایع نیست و از قسمت عقبی بینی آغاز خواهد شد. خون دماغ خلفی معمولاً در افراد مسن‌تر، افرادی دارای فشار خون بالا و افرادی که به صورت آن‌ها ضربه وارد شده دیده می‌شود. 

علت خون دماغ شدن

با وجود اینکه دلایل زیادی برای خونریزی از بینی وجود دارد، دو علت عمده‌ این عارضه ربط مستقیمی به جراحت‌های شدید و دما و رطوبت محیط دارد.

تروما: شکستگی استخوان‌های بینی و یا شکستگی پایه‌ی جمجمه می‌تواند باعث خونریزی بینی شود. اگر ضربه‌ای به سر شما وارد شده و در نهایت خون دماغ شده‌اید، لازم است که به پزشک مراجعه کنید.

خشکی هوا: از دیگر علت‌های خون دماغ شدن قرار گرفتن در معرض هوای خشک یا هوای گرم داخلی است. در این صورت بافت داخلی بینی تحریک شده و غشای بینی خشک خواهد شد. خشکی فضای درونی بینی احساس خارش ایجاد خواهد کرد و زمانی که انگشت دست یا جسمی خارجی درون بینی قرار گیرد، خونریزی رخ خواهد داد. اگر در فصل سرما به بیماری سرماخوردگی مبتلا شوید، ترکیب فین کردن مکرر و در معرض هوای سرد و خشک بودن باعث خون دماغ شدن خواهد شد. 

چه دلیلی باعث خون دماغ شدن مکرر می‌شود؟

انگشت کردن در بینی 

اگر به آلرژی‌هایی مانند تب یونجه (hay fever) و یا دیگر بیماری‌هایی که باعث خارش بینی می‌شوند، مبتلا هستید، باعث می‌شود که به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه انگشت خود را درون بینی قرار دهید. 

فین کردن 

اگر به منظور خالی کردن محتویات بینی خیلی شدید فین کنید، این فشار می‌تواند باعث پارگی رگ‌های خونی سطحی شود. 

اختلالات لخته شدن خون از علت‌های خون دماغ شدن است

اختلالات مادرزادی مانند هموفیلی (hemophilia) تلانژکتازی خونریزی‌دهنده  (hemorrhagic telangiectasia) یا بیماری اسلر وبر راندو که فرایند لخته شدن خون را مختل می‌کنند، می‌توانند دلیل خونریزی از بینی به صورت مکرر باشند. 

داروها

اگر داروهایی مصرف می‌کنید که خون را رقیق می‌کنند یا به عنوان یک داروی ضد انعقاد عمل می‌کنند؛ مانند آسپرین (aspirin)، کلوپیدوگرل (clopidogrel) و وارفارین (warfarin) توقف خونریزی بینی بسیار دشوار خواهد بود. 

داروهای موضعی و اسپری‌های بینی 

داروهای موضعی بینی مانند کورتیکواستروئیدها (corticosteroids) و آنتی هیستامین‌ها (antihistamines) می‌توانند باعث خون دماغ شدن شوند. اگر مرتب از اسپری بینی استفاده کنید، سر اسپری باعث تحریک فضای داخلی بینی شده و در نهایت بینی خونریزی خواهد کرد. 

مکمل‌های غذایی طبیعی

برخی مکمل‌های غذایی طبیعی (Topical nasal medications) می‌توانند خون را رقیق کرده، باعث ادامه‌دار شدن خونریزی و در نهایت خون دماغ شدن شوند که توقف آن بسیار دشوار باشد. این مکمل‌های غذایی طبیعی شامل:

• زنجبیل 
• بابونه‌ی گاوی 
• سیر
• کهن‌دار یا گینگو 
• جینسینگ 
• ویتامین E

علل خون دماغ شدن در کودکان چیست؟

چندین دلیل برای خون دماغ شدن کودک وجود دارد:

• هوای خشک: هوای گرم یا اغلب هوای خشک باعث خون دماغ شدن کودکان می‌شود. هر دو عامل سبب حساس شدن و دهیدراته شدن غشاهای بینی می‌شوند.

• خراشیدن یا گرفتن بینی: این دومین عامل خون دماغ شدن است. حساس کردن بینی با خراش دادن یا گرفتن آن باعث می‌شود که رگ‌های خونی در معرض خونریزی قرار گیرند.

• ضربه: زمانی که ضربه‌ای به بینی کودک وارد شود، می‌تواند آغاز خونریزی بینی باشد. اغلب مشکلی جدی نیست، اما اگر پس از ده دقیقه خونریزی بند نیامد حتما کودک را نزد پزشک ببرید.

• سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت سینوسی: هر بیماری که سبب گرفتگی یا حساس شدن بینی شود باعث خونریزی بینی می‌شود.

• عفونت باکتریایی: عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث زخم و قرمزی و پوسته پوسته شدن داخل بینی و جلوی سوراخ بینی شود. این عفونت‌ها منجر به خونریزی می‌شوند.

در موارد نادر، اغلب خونریزی‌های بینی به علت مشکلات مربوط به لخته شدن خون یا رگ‌های خونی غیرطبیعی است. اگر کودک شما دچار خونریزی بینی شد و دلایل آن به موارد ذکر شده در بالا مربوط نبود، کودک را نزد پزشک ببرید.

بیماری‌هایی که احتمال خون دماغ شدن را بالا می‌برد؟

اگر به بیماری‌های کلیوی یا کبدی مبتلا هستید، توان خون شما برای لخته شدن ممکن است پایین‌تر از سایر افراد باشد و همین موضوع توقف خونریزی از بینی را دشوارتر خواهد کرد. 

فشار خون 

نارسایی مزمن قلبی (congestive heart failure) یا فشار خون بالا احتمال خون دماغ شدن افراد در حالت دمر را افزایش خواهند داد. 

ناهنجاری‌ها 

اگر بینی به دلیل جراحی زیبایی، مشکلات مادرزادی و یا جراحت دچار اختلال عملکردی باشد، احتمال خونریزی مکرر از بینی وجود خواهد داشت. 

تومورها

تومورهای خوش‌خیم و بدخیم بینی و سینوس‌ها می‌توانند منجر به خون دماغ شدن شوند. این امکان در افراد مسن‌تر و افراد سیگاری بیش‌تر از سایرین است. 

مواد مخدر 

کوکائین که به صورت استنشاقی مصرف می‌شود، باعث پارگی رگ‌های خونی درون راه‌های هوایی بینی و در نهایت خون دماغ شدن خواهد شد. 

تحریک‌کننده‌های شیمیایی 

اگر در محیط خانه و یا کار در معرض تحریک‌کننده‌های شیمیایی مانند دود سیگار، سولفوریک اسید، آمونیاک و گازوییل قرار بگیرید، ممکن است دچار خونریزی بینی شوید.

چه زمانی برای خون دماغ شدن باید به پزشک مراجعه کرد؟

بیش‌تر وقت‌ها خونریزی از بینی نگران‌کننده نیست؛ ولی برخی از انواع خون دماغ شدن نیاز به مراقبت‌های پزشکی خواهند داشت:

• خونریزی از بینی بعد از 20 دقیقه متوقف نشود
• خونریزی بینی ناشی از ضربه به سر باشد
• بعد از ضربه و جراحت شکل بینی عوض شده و یا احساس شکستگی داشته باشد

اگر به دلایل کم اهمیت به طور مکرر و به مقدار زیاد خون دماغ می‌شوید حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر بیش‌تر از یک بار در هفته خون دماغ می‌شوید، این موضوع می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد که باید مورد ارزیابی تخصصی توسط متخصص گوش قرار بگیرد. بنابراین، هرچه زودتر با یک دکتر گوش در شهر خود ملاقات کنید. شما ساکن هر شهری که هستید، به‌راحتی می‌توانید به متخصص‌های گوش شهر خود دسترسی داشته باشید. برای مثال اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید از میان بیش از 161 متخصص گوش و حلق و بینی تهران از پزشک مورد نظر خود نوبت دریافت کرده و توسط او ویزیت شوید.

راه‌های درمان خونریزی بینی یا خون دماغ شدن

اگر خون دماغ شدید، می‌توانید مراحل زیر را انجام داده تا به سرعت خونریزی بینی خود را کم یا قطع کنید:

صاف بنشینید و کمی به جلو خم شوید

در این وضعیت بیشتر تمایل بر آن است که کمی به سمت عقب متمایل شوید تا از چکیدن خون بر صورت خود جلوگیری کنید، اما باید بدانید که کمی به سمت جلو متمایل شدن روش بهتری است.

این کار باعث می‌شود که خون وارد مجرای گلو نشود؛ زیرا اگر این اتفاق رخ دهد در نهایت باعث خفه شدن یا استفراغ می‌شود. سعی کنید به جای بینی با دهان خود نفس بکشید و آرام بمانید.

از بستن بینی خود خودداری کنید

بعضی افراد از پد پنبه‌ای، دستمال، یا حتی تامپون استفاده می‌کنند تا جلوی خونریزی بینی را بگیرند. این کار می‌تواند باعث خونریزی بیشتر شود، چرا که باعث حساس‌تر شدن بیش‌تر رگ‌ها می‌شود. در عوض، از دستمال یا دستمال مرطوب برای پاک کردن خونی که از بینی می‌چکد استفاده کنید.

بینی خود را به آرامی فشار دهید

قسمت نرم و گوشتی بینی خود، زیر استخوان‌های بینی را به مدت 10 دقیقه بگیرید تا رگ‌های خونی فشرده شوند و خونریزی قطع شود.

در این ده دقیقه همانگونه که بینی خود را گرفته‌اید فشار زیادی به آن وارد نکنید، چرا که دوباره خونریزی شروع می‌شود.

مراحل پیشین را به مدت ۱۵ دقیقه تکرار کنید

اگر خونریزی بینی شما پس از 10 دقیقه فشار آوردن بند نیامد، این کار را به مدت 10 دقیقه دیگر نیز انجام دهید. اگر پس از 30 دقیقه خونریزی بینی شما بند نیامد یا حجم زیادی خون از بینی شما خارج شد خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید و تحت درمان قرار گیرید.

جلوگیری از خون دماغ شدن

شما می‌توانید تعداد دفعاتی که خون دماغ می‌شوید را کاهش دهید یا اینکه با انجام برخی کارها از آن جلوگیری کنید:

• از قرار دادن انگشت در بینی و فین کردن با شدت زیاد خودداری کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید و در معرض دود سیگار افراد دیگر هم قرار نگیرید.
• فضای درونی بینی را با اسپری‌های بینی نمکی مرطوب نگه دارید.
• در طول ماه‌های فصل زمستان از دستگاه بخور در منزل استفاده کنید.

• در هنگام خواب با کمک پمادهایی هم‌چون باسیتراسین (Bacitracin)، کرم آ د (A and D Ointment) اوسرین (Eucerin)، پولیسپورین (Polysporin) یا وازلین دو سوراخ بینی را چرب کنید

• در اتومبیل حتماً کمربند ایمنی را ببندید، بستن کمربند امکان جراحت صورت در هنگام تصادف احتمالی را کاهش خواهد داد. 
• در هنگام انجام ورزش‌هایی که امکان آسیب و ضربه به صورت وجود دارد؛ مانند لاکراس، کاراته و هاکی از گاردهای مخصوص محافظ سر و صورت استفاده کنید.
• از تنفس مواد شیمیایی تحریک‌کننده جلوگیری کنید.

پیشگیری از خون دماغ شدن در تابستان

با اقداماتی می‌توان از خون دماغ شدن در پیشگیری کرد. نکات زیر را رعایت کرده تا از خونریزی بینی در تابستان جلوگیری کنید:

• در هوای گرم از خانه بیرون نروید. اگر مجبور به بیرون رفتن بودید کلاه لبه‌دار به سر کنید و بینی خود را با دستمال سر یا پارچه‌ای نخی بپوشانید تا هوای گرم وارد بینی شما نشود.

• اگر اتاق شما دارای رطوبت است از دستگاه‌های تصفیه هوا یا خنک‌کننده هوا استفاده کنید و همچنین از خشک شدن بینی خود جلوگیری کنید.

• از دمیدن در بینی زمانی که به دلیل سرماخوردگی کیپ شده است، خودداری کنید.

• از مصرف الکل، دخانیات و نوشیدنی‌های گرم اجتناب کنید؛ زیرا باعث افزایش سلول‌های خونی در بینی شما می‌شوند.

• پس از خونریزی، خون در داخل بینی لخته می‌شود. بهتر است بینی خود را زمانی که مرطوب است تمیز کنید یا از دستمالی مرطوب به آن منظور استفاده کنید.

سخن آخر

اگر به دفعات خون دماغ می‌شوید بهتر است با پزشک در مورد عوامل احتمالی آن و راه‌هایی که می‌تواند از آن جلوگیری کند مشورت کنید. پزشک احتمالاً از شما خواهد خواست که با یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی (otolaryngologist) مشورت کنید. اگر شما رقیق‌کننده‌ خون مصرف می‌کنید، شاید لازم باشد که دوز آن دوباره توسط متخصص تنظیم شود. 

در صورتی که تجربه‌ای در رابطه با خون دماغ شدن‌های طولانی و مکرر دارید؛ با ما و سایر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. تمام سوالات شما عزیزان توسط پزشکان مجله دکتردکتر پاسخ داده می‌شود.

منبع:

webmd

Medicoverhospital

healthline