حساسیت فصل پاییز، واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل محیطی این فصل همچون گرده گیاهان، کپکها و مایتهای گردوغبار است. این نوع آلرژی می‌تواند در کودکان به دلیل نارس بودن سیستم ایمنی شدت بیشتری داشته باشد و معمولا با علائمی همچون عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و خستگی همراه خواهد بود. تشخیص دقیق این آلرژی، توسط پزشک متخصص آلرژی و با بررسی سوابق بیمار، معاینه بالینی و در صورت نیاز، تست آلرژی انجام می‌شود.
پس از تشخیص، برای کاهش علائم و جلوگیری از تشدید آن، روش‌های درمانی مختلفی همچون مصرف آنتیهیستامینها، استفاده از اسپریهای استروئیدی بینی، شست‌وشوی منظم بینی و مصرف برخی دمنوش‌های گیاهی پیشنهاد می‌شود. در این مطلب، به معرفی علائم رایج، علل اصلی آلرژی، روش‌های دقیق تشخیص و درمان حساسیت فصلی پاییزی خواهیم پرداخت.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به پرسش‌های شما پاسخ خواهند داد.
حساسیت فصلی پاییز چیست؟
حساسیت فصل پاییز، واکنش آلرژیک بیش از حد سیستم ایمنی بدن به موادی است که در این فصل بیشتر وجود دارند. این محرک‌های محیطی که به‌عنوان آلرژن یا مواد حساسیت‌زا شناخته میشوند، شامل گرده گیاهان خاص فصل پاییز، مایتهای گردوغبار و اسپورهای کپک هستند.
حساسیت فصلی کودکان در پاییز
در دوران اولیه زندگی، سیستم دفاعی بدن به خصوص دفاع‌های مخاطی که خط اول مواجهه با عوامل بیرونی همچون آلرژن‌ها هستند، به‌طور کامل توسعه پیدا نکرده است. این موضوع باعث می‌شود که کودکان در مقایسه با بزرگسالان، نفوذپذیری بیشتری نسبت به آلرژن‌های موجود در محیط داشته باشند. ورود این مواد حساسیت‌زا به بدن، سیستم ایمنی نابالغ کودک را تحریک کرده و به دلیل عدم توسعه کامل این سیستم، احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک و ظهور علائم آلرژی در این گروه سنی افزایش پیدا میکند.
آلرژی در فصل پاییز با چه علائمی همراه است؟
حساسیت فصل پاییز با طیف وسیعی از علائم نمود پیدا میکند. با این حال، برخی از نشانه‌ها در میان افراد مبتلا شیوع بیشتری دارند. متداول‌ترین علائم حساسیت فصلی در پاییز شامل موارد زیر هستند:
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- خارش در ناحیه بینی، چشم‌ها یا گلو
- عطسههای مکرر
- آبریزش و قرمزی چشم‌ها
- سردرد
- خلط یا ترشح پشت حلق
- خستگی
شدت و نوع علائم حساسیت فصل پاییز در افراد مختلف متغیر بوده و ممکن است هر فرد فقط برخی از این نشانه‌ها را تجربه کند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم و تداوم آن‌ها در فصل پاییز، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
به نقل از وب‌سایت انجمن ریه آمریکا،
حساسیت فصل پاییز می‌تواند با تحریک مجاری تنفسی و سیستم ایمنی بدن، فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های تنفسی همچون سرماخوردگی و آنفولانزا قرار دهد.
بنابراین، افراد مستعد به این نوع آلرژی باید احتیاط بیشتری برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری‌ها به خرج دهند. در ادامه، در قالب یک جدول به مقایسه تفاوت‌های این نوع آلرژی، سرماخوردگی و آنفولانزا می‌پردازیم.
| علائم | حساسیت فصلی پاییزی | سرماخوردگی | آنفولانزا |
| شروع علائم | ناگهانی | به تدریج | ناگهانی |
| تب و لرز | ندارد | نادر | شایع |
| آبریزش بینی | شایع | شایع | نادر |
| عطسه | بسیار شایع و زیاد | کم | نادر |
| گلودرد | ندارد | شایع | شایع |
| خارش چشم و بینی | شایع | نادر | نادر |
| بدن درد | ندارد | کم | شایع و شدید |
| گرفتگی بینی | شایع | شایع | کم |
به دلیل شباهت برخی از علائم، به خصوص در مراحل ابتدایی بین حساسیت فصلی و سرماخوردگی، تشخیص دقیق و نهایی باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
عوامل ایجادکننده حساسیت پاییز
برای مدیریت حساسیت فصلی پاییزی، شناخت دقیق عوامل ایجادکننده آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این آگاهی به شما کمک میکند تا با کاهش تماس با این عوامل، هم احتمال بروز حساسیت را به حداقل برسانید و هم در صورت بروز، شدت علائم را کاهش دهید. در ادامه، سه عامل اصلی و رایج ایجادکننده این حساسیت فصلی را معرفی می‌کنیم.
گرده گیاهان
گرده گیاهان یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد آلرژی فصلی محسوب میشوند. در میان آن‌ها، گیاه آمبروزیا که به تیره کاسنی تعلق دارد و گاهی با نام‌های محلی همچون کهنه‌واش هم شناخته می‌شود، در بسیاری از نقاط جهان به‌عنوان یکی از قوی‌ترین محرک‌های حساسیت فصل پاییز مطرح است.
گرده این گیاه به دلیل سبکی و قابلیت انتشار بالا توسط باد، می‌تواند صدها کیلومتر جابه‌جا شده و حتی در مناطقی که خود گیاه رشد نمی‌کند، باعث بروز علائم حساسیت شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، تخمین زده می‌شود که حدود 75 درصد افرادی که در بهار به گرده گیاهان حساسیت دارند، به گرده آمبروزیا در پاییز هم واکنش نشان می‌دهند.
کپکها
با آغاز فصل پاییز و تجمع برگ‌های مرطوب، شرایط مساعدی برای رشد و تکثیر انواع قارچ‌ها همچون کپک فراهم می‌شود. پخش شدن اسپورهای کپک در هوا و ورود آن‌ها به دستگاه تنفسی، موجب فعال شدن سیستم ایمنی و ظاهر شدن واکنش‌های آلرژیک همچون عطسه و آبریزش بینی می‌شود.
مایتهای گردوغبار
مایتهای گردوغبار که در محیط‌های گرم و مرطوب تابستان رشد بیشتری دارند، یکی از عوامل شایع حساسیت فصل پاییز محسوب میشوند. با شروع فصل سرما و روشن شدن سیستمهای گرمایشی، مایت‌ها که در فرش‌ها، تخت‌خواب‌ها یا مبلمان جمع شده‌اند، در هوا پراکنده میشوند. این ذرات باعث بروز علائمی همچون عطسه، آبریزش بینی، تحریک مجاری تنفسی و خس‌خس سینه در افراد حساس خواهند شد.
تشخیص حساسیت فصل پاییز
در صورت بروز نشانه های حساسیت فصلی پاییز، مراجعه به پزشک متخصص اولین گام برای تشخیص صحیح و دریافت درمان مناسب است. یکی از روش‌های رایج تشخیص حساسیت فصل پاییز، انجام تست آلرژی است. در این روش، مقدار بسیار کمی از آلرژن‌های شایع فصل پاییز بر روی سطح پوست (اغلب در ناحیه ساعد یا پشت) قرار داده شده و سپس خراش‌های بسیار سطحی در آن نقاط ایجاد می‌شود.
نمایان شدن واکنشی موضعی به صورت قرمزی، خارش یا تورم خفیف (مشابه اثری که نیش پشه بر جای می‌گذارد) نشان‌دهنده حساسیت به آن آلرژن خاص است. همچنین، پزشک ممکن است برای تکمیل فرآیند تشخیص، آزمایش خون را هم تجویز کند تا سطح آنتی‌بادی‌های مرتبط با آلرژی در خون سنجیده شود.
چگونه آلرژی در فصل پاییز را درمان کنیم؟
مقابله با حساسیت فصلی پاییزی نیازمند اتخاذ راهکارهای درمانی موثر است. در این بخش، تعدادی از مهم‌ترین روش‌های درمان آلرژی و حساسیت را معرفی خواهیم کرد:
انواع دارو برای درمان این نوع آلرژی
یکی از رویکردهای اصلی در مدیریت و درمان حساسیت فصلی پاییز، استفاده از روش‌های پزشکی و دارویی است. داروها و درمان‌های پزشکی که برای کاهش علائم این حساسیت به کار می‌روند، شامل موارد زیر هستند:
- اسپریهای بینی استروئیدی: این دسته از داروها با کاهش التهاب در مجاری بینی، به بهبود علائمی همچون گرفتگی، عطسه و آبریزش بینی کمک شایانی می‌کنند.
- آنتیهیستامینها: بهترین قرص حساسیت فصلی پاییز، داروهای ضد حساسیت هستند. این داروها با مسدود کردن عمل هیستامین (ماده‌ای که در بدن هنگام واکنش آلرژیک آزاد می‌شود)، به سرعت علائمی همچون عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و بینی را تسکین می‌دهند. آنتیهیستامینها علاوه‌بر قرص، به صورت شربت و اسپری بینی هم در موجود هستند.
- ضداحتقان‌ها (دکونژستانت‌ها): این داروها با کاهش تورم عروق خونی در بینی، به رفع گرفتگی و احتقان بینی کمک کرده و تنفس را آسان‌تر می‌کنند. ضداحتقان‌ها هم همچون آنتیهیستامینها به صورت قرص، شربت و اسپری بینی موجود هستند.
- ایمونوتراپی: این روش درمانی بلندمدت با هدف کاهش حساسیت بدن نسبت به آلرژن‌های خاص انجام می‌شود. ایمونوتراپی می‌تواند به صورت تزریق زیرجلدی آلرژن‌ها (واکسن آلرژی) یا مصرف قرص‌ها و قطره‌های زیرزبانی حاوی آلرژن باشد. این درمان با قرار دادن تدریجی بدن در معرض مقادیر کنترل‌شده‌ای از آلرژن، باعث می‌شود که سیستم ایمنی به مرور زمان نسبت به آن کمتر واکنش نشان دهد.
اگرچه برخی از داروهای نام‌برده بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند، اما به هیچ عنوان مصرف خودسرانه آن‌ها توصیه نمیشود.
بر اساس اطلاعات منتشر شده در وب‌سایت انتشارات پزشکی WebMd آمریکا،
مصرف اسپریهای ضداحتقان بینی نباید بیش از 3 روز ادامه پیدا کند؛ چرا که استفاده طولانی‌تر ممکن است باعث احتقان برگشتی شود که از گرفتگی اولیه بینی شدیدتر خواهد بود.
بنابراین، پیش از مصرف هرگونه دارو برای بهبود علائم این حساسیت فصلی، با پزشک مشورت کنید. در ضمن، می‌توانید برای سفارش آنلاین دارو و مکمل، از داروخانه آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
درمان خانگی آلرژی پاییزی
در کنار درمان‌های پزشکی، روش‌های طبیعی و خانگی هم برای درمان آلرژی کودکان و بزرگسالان وجود دارند که به کاهش شدت علائم حساسیت های فصلی پاییز کمک می‌کنند. برخی از این روش‌های خانگی شامل موارد زیر هستند:
- مصرف عسل طبیعی
- مصرف عصاره گیاه باتربور (Butterbur)
- شستشوی منظم مجاری بینی با محلول سالین (آب نمک)
- نوشیدن آب کافی
- مصرف مواد غذایی حاوی کوئرستین همچون پیاز و سیب
- مصرف غذاهای غنی از ویتامین سی
هر یک از این روش‌ها به شیوه متفاوتی به تسکین علائم حساسیت فصل پاییز کمک می‌کنند. به عنوان مثال، کوئرستین خاصیت ضدحساسیتی دارد، ویتامین C به‌عنوان آنتی‌اکسیدان ممکن است پاسخ‌های التهابی را تعدیل کند و شستشوی بینی با محلول سالین به پاکسازی مجاری تنفسی از آلرژن کمک خواهد کرد.
انواع دمنوش برای آلرژی پاییزی
دمنوش‌های گزنه، زردچوبه، نعناع فلفلی، زنجبیل و چای سبز به‌عنوان نوشیدنی‌های مفید برای کاهش شدت حساسیت پاییزی شناخته میشوند. این دمنوش‌ها می‌توانند به تسکین مشکلاتی همچون سوزش گلو، التهاب و گرفتگی بینی که از جمله علائم شایع حساسیت فصلی هستند، کمک کنند. علاوه‌بر اثربخشی در تسکین علائم آلرژی، این دمنوش‌ها با تقویت سیستم ایمنی بدن، مقاومت بدن را در برابر عوامل حساسیت‌زا افزایش می‌دهند.
توجه: روش‌های طبیعی و خانگی به عنوان تکمیل‌کننده درمان‌های دارویی شناخته میشوند و هرگز نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شوند.
چگونه از این نوع آلرژی پیشگیری کنیم؟
اگرچه نمی‌توان به طور قطع از بروز حساسیت فصلی پاییز پیشگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات میتوان به طور چشمگیری شدت علائم را کاهش داد و احتمال بروز آن‌ها را به حداقل رساند. در ادامه به بررسی این نکات مهم می‌پردازیم:
- کاهش تماس با مواد حساسیت‌زا: در زمان‌هایی که غلظت گردهها در هوای آزاد به بالاترین حد خود می‌رسد (معمولا اواخر صبح تا اوایل بعدازظهر)، توصیه می‌شود تا حد امکان در خانه بمانید. همچنین در این ساعات، در و پنجرهها را ببندید تا از ورود گردهها و سایر آلرژن‌ها به داخل خانه جلوگیری شود.
- تمیز کردن سیستم گرمایشی پیش از استفاده: پیش از راه‌اندازی وسایل گرمایشی در ابتدای فصل سرما، آن‌ها را به خوبی تمیز کنید. عوامل حساسیت‌زایی همچون کپک یا گردوغبار ممکن است در این بخش‌ها جمع شده باشند و با روشن شدن سیستم وارد فضای خانه شوند.
- استفاده از فیلترهای تصفیه هوا: استفاده از فیلترهای تصفیه هوا در سیستمهای گرمایشی و تهویه، به جذب و حذف گردهها، هاگ‌های کپک و سایر ذرات حساسیت‌زا از هوای محیط کمک کرده و مانع از بروز آلرژی به این فصل می‌شود.
- تنظیم و کنترل رطوبت داخل خانه: حفظ سطح رطوبت فضای داخلی در محدوده بهینه (بین 35 تا 50 درصد) با استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌گیر می‌تواند در کاهش رشد کپک و مایتهای گردوغبار که از عوامل شایع آلرژی‌زا هستند، موثر باشد.
- استفاده از ماسک: هنگام انجام فعالیت‌هایی در فضای باز که منجر به پراکنده شدن ذرات آلرژی‌زا میشوند، همچون جمع‌آوری برگ‌های پاییزی یا باغبانی، از ماسک استفاده کنید. این اقدام به جلوگیری از استنشاق هاگ‌های کپک که در میان برگ‌های انباشته شده رشد می‌کنند و می‌توانند باعث بروز واکنش‌های آلرژیک شوند، کمک خواهد کرد.
تمام این راهکارها به کاهش مواجهه بدن با آلرژن‌ها کمک کرده و در نتیجه از تحریک سیستم ایمنی و بروز علائم آزاردهنده حساسیت فصل پاییز پیشگیری می‌کنند.
مدیریت کارآمد حساسیت فصلی پاییز
اگرچه حساسیت فصل پاییز در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما بی‌توجهی به علائم آن می‌تواند کیفیت زندگی، تمرکز کاری و حتی خواب فرد را مختل کند. خوشبختانه، با شناخت عوامل محرک در محیط اطراف و رعایت نکات پیشگیرانه، میتوان تا حد زیادی به کاهش شدت علائم آن کمک کرد. با این حال، در صورت پایداری یا تشدید علائم، به‌ویژه در کودکان که سیستم ایمنی حساس‌تری دارند، مراجعه به پزشک ضروری است.
تشخیص دقیق و دریافت برنامه درمانی مناسب تحت نظر پزشک، بهترین راه برای کنترل موثر آلرژی فصلی پاییزی محسوب می‌شود. برای دسترسی آسان به بهترین متخصصان آسم و آلرژی می‌توانید از وب‌سایت دکتردکتر به‌راحتی نوبت ویزیت خود را به صورت آنلاین رزرو کرده و روند درمان را با راهنمایی پزشک آغاز کنید.
منابع:
