انگل‌های روده‌ای شامل کرم روده و ارگانیسم‌های تک‌سلولی هستند که برای بیرون‌آمدن، رشد و نمو به میزبان‌های انسان (به‌ویژه روده‌های آن‌ها) متکی هستند. زمانی که یک میزبان ناآگاه تخم میکروسکوپی کرم را می‌بلعد، انگل روده پخش و تکثیر می‌شود. با مشاهده علائم کرم روده مانند حالت تهوع باید به پزشک مراجعه و داروهای ضدانگلی مصرف کنید. بعضی از انگل‌ها ساکن روده کوچک می‌شوند و برخی هم روده بزرگ را ترجیح می‌دهند. برای بررسی وجود انگل‌ها باید از روش‌هایی مانند آزمایش مدفوع استفاده شود. دکتر گوارش در این مسیر با شما همراه است و در صورت نیاز، روش‌های تشخیصی دیگر مانند آزمایش خون را هم تجویز می‌کند. پزشکان تفاوت میان علائم عفونت انگل و مشکلاتی مانند انسداد روده و زخم‌های گوارشی را به خوبی می‌دانند و روش‌های مناسبی برای درمان هریک تجویز می‌کنند.
در این مقاله، درباره انگل‌های روده ای مختلف مانند کرمک و آسکاریس برایتان می‌گوییم و شما را با آلودگی‌های انگلی آشنا می‌کنیم. مطالعه مقاله هم به ۶ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر در پایان سوالی داشتید، در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
کرم یا انگل روده چیست؟
انگل‌های روده شامل کرم‌ها و موجودات تک‌سلولی هستند که در روده زندگی می‌کنند. برخی از آن‌ها هم در دئودنوم یا دوازدهه ساکن می‌شوند. انگل ارگانیسمی است که در ارگانیسم دیگر (میزبان) زندگی می‌کند. انگل‌ها از بدن میزبان به‌عنوان بستری برای تغذیه و سرپناه کمک می‌گیرند. آن‌ها میزبان را وسیله‌ای برای انتقال به میزبانی دیگر مورد استفاده قرار می‌دهند. در واقع، مدام به‌دنبال میزبان هستند و می‌توانند به تکثیر و گسترش خود ادامه دهند. کرم روده و انگل‌ها هیچ‌گونه مزیتی ندارند و حضورشان در بدن، فقط باعث ایجاد اذیت و بروز مشکلات است. برای پیگیری ابتلا به این انگل‌ها باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. برای تشخیص علت مشکلات التهاب روده و زخم معده، دکتر گوارش به شما کمک می‌کند. علائم برخی از بیماری‌ها مانند کرون یا کولیت اولسراتیو شبیه به دردهای شکمی ناشی از انگل است. بنابراین، حضور متخصص برای معاینه فرد و رسیدن به تشخیص درست، اهمیت زیادی دارد.
ابتلا به کرم روده چه علائمی دارد؟
برخی از عفونت‌های ناشی از انگل روده علائمی ایجاد نمی‌کنند، بنابراین حتی متوجه نمی‌شوید که انگل دارید. اما در برخی موارد هم وجود انگل روده با بروز نشانه‌هایی به‌شرح زیر همراه می‌شود. علائم کرم روده در بزرگسالان و بچه‌ها شامل این موارد است:
- نفخ
- اسهال
- درد شکم
- خارش مقعد
- اسهال خونی
- تجمع گاز روده
- حالت تهوع و استفراغ
تخم‌های انگل در مدفوع هم موجودند، اما معمولاً آن‌قدر ریزند که دیده نمی‌شوند. کرم‌های نواری گاهی همراه با تخم‌های انگل در مدفوع دفع و دیده می‌شوند. آنچه در دست‌شویی مشاهده خواهید کرد، چیزی شبیه به دانه‌های کوچک برنج سفید است. برخی از انگل‌ها باعث خونریزی هم می‌شوند.
کرم روده بزرگ
بعضی از کرم‌ها در روده بزرگ زندگی می‌کنند. این کرم‌ها با ضدانگل‌ها درمان می‌شوند و برای اینکه درمان اثرگذار پیش برود، معمولاً تمام اعضای خانواده یا کسانی که با هم زندگی می‌کنند، باید هم‌زمان قرص بخورند. در غیر این صورت، امکان دارد که درمان جواب ندهد، چون یک فرد همچنان بیمار باقی می‌ماند و دیگران را در معرض سرایت انگل قرار می‌دهد.
کرم روده کوچک
تماس با خاک یا آب آلوده، باعث انتقال تخم کرم‌های انگلی به روده کوچک هم می‌شود. برای تشخیص این نوع از انگل‌ها هم پزشک معمولاً به‌سراغ آزمایش مدفوع می‌رود. بعد از شناسایی نوع عفونت انگلی، از داروهای ضدانگلی استفاده می‌شود. این کرم‌های روده هم روی سلامت عمومی اثرگذارند و ضعف و بی‌حالی به وجود می‌آورند.
کرم روده در کودکان
امکان بروز انگل کودکان هم بسیار زیاد است. خارش مقعد شایع‌ترین علامت کرم روده در بچه‌ها است. بی‌خوابی و بی‌قراری و درد شکم هم در آن‌ها دیده می‌شود. برخی از بچه‌ها دچار کم‌اشتهایی می‌شوند. درد معده و سوء هاضمه هم بنا به نوع عفونت در کودکان به وجود می‌آید.
در پایگاه اینترنتی سازمان بهداشت جهانی (WHO) درباره کرم روده در کودکان نوشته شده:
کرم‌های روده‌ای مشکل عمده‌ای در حیطه سلامت عمومی کودکان هستند. این کرم‌ها توانایی افراد در جذب مواد مغذی را مختل می‌کنند و مانع رشد جسمی میلیون‌ها کودک در دنیا می‌شوند.
بچه‌هایی که به مهدکودک می‌روند و در ارتباط با کودکان دیگر هستند، بیشتر در معرض ابتلا به کرم روده و انواع عفونت انگلی هستند. برای همین، باید به آن‌ها، رعایت بهداشت را به خوبی یاد دهید.
ابتلا به کرم روده از چه طریقی تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص بیماری های انگلی باید به دکتر مراجعه کنید و او هم با معاینه فیزیکی، نخستین گام در مسیر تشخیص را برمی‌دارد. بعد از آن هم نیاز به انجام آزمایش‌های مختلف، برای تأیید وجود انگل خواهد بود. معمولاً آزمایش مدفوع برای شناسایی تخم انگل‌ها در بافت مواد دفع‌شده از روده کافی است. سایر آزمایش‌های تشخیصی عبارتند از:
| روش تشخیص | هدف آزمایش | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|
| تست نوار اسکاچ | تشخیص تخم کرم‌های سوزنی | ساده، ارزان، غیرتهاجمی، نتایج سریع | فقط برای تشخیص کرم‌های سوزنی مناسب است، ممکن است نیاز به چندین بار تکرار داشته باشد |
| آزمایش خون | تشخیص عفونت انگلی، بررسی پاسخ سیستم ایمنی | حساسیت بالا، تشخیص انواع مختلف انگل، ارزیابی شدت عفونت | ممکن است نتایج مثبت کاذب یا منفی کاذب داشته باشد، برای برخی از انگل‌ها حساسیت کمتری دارد |
| تصویربرداری (اشعه ایکس، سونوگرافی، MRI، CT اسکن) | تشخیص انگل‌های بالغ، ارزیابی آسیب‌های اندامی | تصویربرداری مستقیم از انگل، تشخیص سایر مشکلات بهداشتی | هزینه بالا، تهاجمی‌تر، ممکن است برای تمام انواع انگل مناسب نباشد |
کولونوسکوپی هم میتواند هرگونه آسیب داخل روده و مربوط به عفونت آن را نشان دهد. از آن هم در مسیر شناسایی انواع مشکلات از جمله یبوست حاد یا انواع التهاب روده و زخم‌های گوارشی استفاده می‌کنند. پزشکان با آگاهی از نشانه‌های هر انگل می‌توانند میان مشکلات گوارشی مانند هلیکوباکتر پیلوری و عفونت‌های انگلی تمایز ایجاد کنند.
انواع کرم‌های روده
کرم روده در شکل‌ها و در اثر دلایل مختلف وارد بدن می‌شود. شناسایی کرم‌ها و انواع عفونت انگلی به‌عهده پزشک است. نمی‌توانید با توصیه‌های افراد معمولی، راهی برای بهبود این وضعیت پیدا کنید. پیگیری درمان انگل با شناسایی نوع آن و نزد پزشک ضروری است. دکتر گوارش با روش‌هایی مانند کولونوسکوپی، آندوسکوپی یا بیوپسی روده به کشف انگل‌ها و مشکلات گوارش و بیماری های روده و معده رسیدگی می‌کند.
آسکاریس
کرم آسکاریس شبیه کرم خاکی ریز است. اگر تخم‌ها را بعد از تماس با خاک آلوده بخورید، در بدن شما پخش می‌شوند. منظور از خاک آلوده، خاک حاوی مدفوع آغشته به انگل یا تخم کرم است. این وضعیت میتواند در مکان‌هایی اتفاق بیفتد که افراد به دلیل دسترسی محدود یا عدم دسترسی به توالت، بیرون از خانه مدفوع می‌کنند. آسکاریس در مکان‌هایی که مردم از مدفوع انسان به عنوان کود کشاورزی استفاده می‌کنند هم تکثیر می‌شود.
کرمک
کرمک یا کرم سنجاقی نوعی انگل کوچک، باریک و دراز است که در روده بزرگ جای می‌گیرد و بیشتر در کودکان دیده می‌شود. این نوع از کرم روده عوارضی مانند خارش شدید اطراف مقعد را به همراه دارد. زمانی که کودکان شروع به خاراندن شدید باسن می‌کنند، باید به وجود کرمک در روده‌شان مشکوک شوید و سریعاً به پزشک مراجعه کنید. این نوع از انگل‌های روده‌ای در شب‌ها، بیشتر خارش دارند. کرمک‌ها تقریباً یک سانتی‌متر و به رنگ سفید یا خاکستری هستند.
کرم سفید
کرم سفید نوعی دسته‌بندی انگل‌ها است و شامل تعدادی از انگل‌های مختلف از جمله کرمک، آسکاریس و کرم قلابدار می‌شود. این دسته از کرم‌ها سفید رنگ یا خاکستری کم‌رنگ هستند و از همین رو، شناسایی آن‌ها دشوار نیست. کرمک در مدفوع بچه‌ها زیاد دیده می‌شود. اگر کرم در مدفوع موجود باشد، امکان تشخیص آن ساده‌تر از انواع دیگر خواهد بود.
سایر انگل‌ها و کرم‌های روده
انواع بسیار مختلفی از انگل‌ها و کرم روده وجود دارد. هریک ویژگی‌ها و دلایل ایجاد متنوعی دارند. برای درمان کرم روده باید با نوع انگل آشنا باشید. در واقع، پزشکان در تشخیص انگل‌ها باید دقت زیادی به خرج دهند.
| نوع کرم | راه‌های اصلی انتقال | محل زندگی در بدن | سایر اطلاعات |
|---|---|---|---|
| کرم سنجاقی (انتروبیازیس) | تماس دست با دهان پس از خاراندن مقعد، بلعیدن تخم‌ها | روده بزرگ | خارش مقعد شایع‌ترین علامت است. |
| آسکاریس (آسکاریازیس) | بلعیدن تخم‌ها از خاک آلوده | روده کوچک | شاید باعث مشکلات تنفسی و سوء تغذیه شود. |
| کرم شلاقی، تریکوریس تریکیورا (تریکوریازیس) | بلعیدن تخم‌ها از خاک آلوده | روده بزرگ | علائم معمولا خفیف هستند. |
| کرم قلابدار (آنکیلوستومیازیس) | نفوذ لارو از طریق پوست، بلعیدن تخم‌ها | روده کوچک | میتواند باعث کم خونی شود. |
| استرونژیلوئیدیازیس (Strongyloidiasis) | نفوذ لارو از طریق پوست، بلعیدن تخم‌ها | روده کوچک | شاید در بدن تکثیر شود. |
| کرم‌های نواری (تنیازیس) | خوردن گوشت خام یا نیم‌پز آلوده، تماس دست با دهان | روده کوچک | میتواند باعث کاهش وزن و درد شکم شود. |
| تریچینلا (تریشینوز) | خوردن گوشت خام یا نیم‌پز آلوده (معمولا خوک) | عضلات | شاید باعث درد عضلانی، تب و تورم صورت شود. |
| فلوکس (فاسیولوپسیازیس، هتروفیازیس) | نوشیدن آب آلوده، خوردن گیاهان آبزی یا ماهی‌های آلوده | روده کوچک | میتواند باعث درد شکم، اسهال و بزرگ شدن کبد شود. |
علائم عفونت‌های کرمی متنوع هستند و می‌توانند شامل درد شکم، اسهال، خارش، کاهش وزن و سایر نشانه‌ها باشند. گونه‌های متنوع دیگری از انگل‌ها هم وجود دارند. برای نمونه، آمیبیاز و هیداتیدوز دو نوع بیماری انگلی هستند که هر کدام توسط یک نوع انگل خاص ایجاد می‌شوند و علائم و راه‌های انتقال متفاوتی دارند.
علت به وجودآمدن کرم یا انگل در روده چیست؟
مسیرهای انتقال کرم روده به بدن متفاوت است. بیشتر افراد از راه خوردن تخم‌های انگل به این عفونت مبتلا می‌شوند. تخم‌ها میکروسکوپی هستند، بنابراین هیچ راهی برای فهمیدن اینکه در حال بلعیدن آن‌ها هستید، وجود ندارد. عوامل زیر علت ابتلا به انگل‌های روده‌ای هستند:
| راه انتقال | توضیحات | مثال‌های خاص |
|---|---|---|
| مصرف آب آلوده | بلعیدن آب آلوده به تخم یا لارو انگل | نوشیدن آب چاه‌های آلوده، آب رودخانه‌های آلوده، شنا کردن در آب‌های آلوده |
| مصرف غذای آلوده | خوردن غذاهای آلوده به تخم یا لارو انگل | خوردن سبزیجات شسته‌نشده با آب آلوده، گوشت خام یا نیم‌پز آلوده، ماهی خام |
| تماس دست با دهان | انتقال تخم یا لارو انگل از سطوح آلوده به دهان | لمس‌کردن سطوح آلوده مانند دستگیره در، اسباب‌بازی کودکان، سپس قراردادن دست در دهان |
| تماس مستقیم با خاک آلوده | نفوذ لارو انگل از طریق پوست به بدن | راه‌رفتن با پای برهنه در خاک آلوده، کار در باغچه بدون دستکش |
شیوه‌های مختلف درمان کرم روده در کودکان و بزرگسالان
برخی از عفونت‌های انگلی به خودی‌خود از بین می‌روند، اما بیشتر افراد برای خلاص‌شدن از کرم روده به داروهای ضدانگلی نیاز دارند. این داروها با فلج‌کردن انگل‌ها، باعث توقف رشد آن‌ها یا کشتن تخم انگل‌ها می‌شوند. بنا به تجویز پزشک و بعد از تشخیص نوع انگل، امکان درمان به وجود می‌آید. در ادامه به روش‌های مختلف درمان کرم انگل روده اشاره شده است.
دارو برای درمان انگل روده
داروهای انگلی رایج برای درمان کرم روده شامل قرص‌های مختلف و انواع گوناگونی از ضدانگل‌ها به‌شرح زیر است. با تجویز پزشک، امکان ورود به مسیر درمان با این داروها وجود دارد.
| دارو | کاربرد اصلی | مکانیسم اثر | موارد استفاده رایج | عوارض جانبی رایج |
|---|---|---|---|---|
| پی‌رانته پاموات (Pyrantel pamoate) | کرم‌های سنجاقی | فلج عضلانی انگل‌ها | کرم سنجاقی | تهوع، استفراغ، اسهال، دل درد |
| مبندازول (Mebendazole) | کرم‌های روده‌ای | اختلال در جذب گلوکز انگل‌ها | کرم کدو، کرم آسکاریس، کرم قلابدار | تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال |
| آلبندازول (Albendazole) | کرم‌های روده‌ای | اختلال در جذب گلوکز انگل‌ها | کرم کدو، کرم آسکاریس، کرم قلابدار، کیست هیداتیک کبد | تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال، افزایش آنزیم‌های کبدی |
| مترونیدازول (Metronidazole) | عفونت‌های تک‌یاخته‌ای | آسیب به DNA انگل‌ها | ژیاردیا، تریخومونیازیس، انتامبیازیس | تهوع، استفراغ، دل درد، ایجاد مزه فلز در دهان، سرگیجه |
| تینیدازول (Tinidazole) | عفونت‌های تک‌یاخته‌ای | آسیب به DNA انگل‌ها | مشابه مترونیدازول | مشابه مترونیدازول |
| تری متوپریم/سولفامتوکسازول (TMP-SMX) | عفونت‌های باکتریایی و برخی انگل‌ها | تداخل با سنتز اسیدفولیک انگل‌ها | توکسوپلاسموز، پنوموسیستیس کارینی | راش پوستی، خارش، تب، افزایش خطر آلرژی |
روش‌های درمان خانگی و سنتی کرن روده
برای رفع عفونت انگل‌های روده در منزل و با روش‌های سنتی باید به راه‌کارهای زیر دقت کنید:
- هیدراته بمانید؛ برای جلوگیری از کم‌آبی آب تمیز، نوشیدنی‌های ورزشی یا آب گوشت بنوشید.
- رژیم غذایی مناسب داشته باشید؛ غذاهای غیرآلوده بخورید، تغذیه روزانه‌تان سرشار از مواد مقوی باشد.
- جلوگیری از عفونت مجدد (در صورت امکان)؛ داروها می‌توانند عفونت‌های فعلی را از بین ببرند، اما نمی توانند از ابتلای شما به انگل در آینده جلوگیری کنند. گاهی اوقات، پیشگیری به معنای دوش‌گرفتن و شستن روزانه ملحفه‌ها در طول درمان است.
به توصیه‌های پراکنده، افراد غیرمتخصص گوش نکنید و حواستان باشد که بیشتر دستورات طب سنتی پشتوانه علمی ندارند.
چگونه می‌توان از ابتلا به کرم روده در کودکان و بزرگسالان جلوگیری کرد؟
دسترسی به آب تمیز و رعایت بهداشت بهترین راه حل برای جلوگیری از بیشتر عفونت‌های انگل روده‌ای است. شما می‌توانید خطر ابتلا به کرم روده را با توصیه‌های زیر کاهش دهید:
- نوشیدن آب تمیز؛ از نوشیدن آب در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و برکه‌ها خودداری کنید.
- شستن مرتب دست‌ها؛ از آب تمیز و صابون ضدباکتری استفاده کنید تا دست‌های خود را از تخم‌های انگل دور نگه دارید.
- رعایت در مصرف محصولات خوراکی در مناطق پرخطر؛ اگر در منطقه‌ای هستید که انگل‌های روده‌ای شایع هستند، از خوردن محصولات خام خودداری کنید. میوه‌ها و سبزیجات را فقط شسته در آب تمیز، پوست‌کنده و پخته مصرف کنید.
از کاندوم در رابطه جنسی استفاده کنید و پابرهنه روی خاک راه نروید. حواستان به پختن کامل انواع گوشت هم باشد تا از ابتلا به کرم روده دور بمانید.
برای درمان کرم روده به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
اگر احساس می‌کنید که به کرم روده مبتلا شده‌اید، باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. شما به پزشکی نیاز دارید که می‌داند تخصص گوارش چیست و به خوبی از عهده بررسی انگل روده برمی‌آید. بررسی حالت تهوع، خونریزی و سایر علائم کرم روده در مسیر درمان به متخصص کمک می‌کند که درمان بهتری را انتخاب کند. اگر می‌خواهید پزشکی خبره برای درمان شناسایی کنید، بهتر است که سری به سامانه دکتردکتر بزنید. در آنجا، بیماران پیشین هر پزشک، نظرات خود را درباره مراجعه به دکتر قید کرده‌اند. امتیازات پزشکان و نظرات کاربران دیگر درباره آن‌ها را مرور کنید و از بهترین دکترها، اینترنتی نوبت بگیرید.
منابع:
my.clevelandclinic.org
healthline.com
who.int
سوالات متداول کرم روده
کرم سیاه در مدفوع احتمالاً نشانه عفونتی انگلی در روده بزرگ است که با درد شکم، اسهال و خستگی همراه خواهد شد.
وجود کرم سفید در مدفوع یعنی فرد دچار یکی از انواع عفونت انگلی شده است. عامل این عفونت هم وجود کرمک یا انواعی از کرم قلابدار در روده‌ها است.
در کنار داروهای ضدانگل، مصرف موادی مانند زردچوبه، سیر، تخم کدو و لبنیات پروبیوتیک ایده خوبی برای کنترل وضعیت روده‌ها است.
درد شکم، اسهال، خارش مقعد، خستگی عمومی و تهوع در کنار استفراغ از جمله نشانه‌ها و علائم عفونت‌های کرم روده در بدن هستند.
سلام کرم سیا در مدفون چ بیماری هست درمان دارد؟
سلام دوست عزیز
از نظر عفونت های انگلی باید بررسی بشین
ازمایش مدفوع جهت بررسی انگل بدهید
بله درمان داره
جهت بررسی و درمان به متخصص عفونی مراجعه کنید
سلام من کرم سیاه تو مدفون در اومد
سلام عزیزم
از نظر عفونت های انگلی باید بررسی بشین، ازمایش مدفوع جهت بررسی انگل بدهید
بله درمان داره
جهت بررسی و درمان به متخصص عفونی مراجعه کنید
سلام تئ مدفعم کرم دیدم دو بار. میترسم آزمایش بدم آسکاریس باشه، احتمالش هست؟
سلام عزیزم
این کرم رنگ سفید یا کرمی مایل به صورتی و سایز بین ۲۰ تا ۴۰ سانت داره
به هر حال اگر کرم دیدین حتما لازمه از نظر عفونت های انگلی و کرم ها بررسی شین، تشخیص وجود کرم ترس ندارد چرا که درمان دارویی دارد
به متخصص عفونی مراجعه کنید
من آبریزش دهن تو خواب دارم، وزنم کمه، نفس تنگی دارم و دل دردم دارم. اینا علایم کرم آسکاریس‌ه؟
سلام عزیزم
وجود کرم اسکاریس میتواند بی علامت باشد یا طیفی از علایم مثل خستگی، کاهش وزن، بی قراری، احساس درد شکمی، احساس پرآبی دهان، مشکلات تنفسی ایجاد کند
با توجه به علایمتون جهت بررسی به متخصص عفونی مراجعه کنیو
من مبیخوام طبیعت گردی رو شروع کنم. آیا ممکنه با خوردن آب رودخونه کرم آسکاریس بگیرم؟
سلام عزیزم
بله احتمال ابتلا به بیماری های گوارشی و انگلی و کرم ها هست و توصیه نمیشود