پولیپ بینی در کودکان توده‌های نرم درون بینی هستند. این توده‌ها، در اثر عفونت‌ها، آلرژی‌ها یا هر وضعیتی که موجب التهاب طولانی‌مدت در بینی یا سینوس‌ها می‌شود، ایجاد خواهند شد. کودک در این شرایط، آبریزش بینی، خروپف، ترشحات پشت حلق و سردرد را تجربه خواهد کرد. این عارضه در کودکان شایع نیست؛ اما در صورت بروز می‌تواند مشکلات تنفسی جدی به وجود آورد و کیفیت زندگی آن‌ها را کاهش دهد.
تشخیص زودهنگام این مشکل می‌تواند از نیاز به درمانهای سخت و هزینه‌بر جلوگیری کند و روند بهبود کودک را تسریع ببخشد. مصرف انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، اسپری‌های کورتیکواستروئید، مرطوب نگه داشتن هوا، شستشوی بینی و جراحی از روشهای درمان این بیماری هستند. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به بررسی علل، علائم و درمان پولیپ بینی کودکان پرداخته‌ایم.
در انتها، اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامت دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
پولیپ بینی در کودکان چیست؟
این ضایعه، یک توده نرم، غیرسرطانی و معمولا بدون درد است که در مجاری بینی و سینوس‌ها رشد می‌کند. این بیماری در کودکان ناشی از التهاب مزمن بوده و برخلاف رینیت آلرژیک یا انحراف تیغه بینی، معمولا با مشکلات زمینه‌ای مانند فیبروز کیستیک همراه است.
گاهی این عارضه با گرفتگی بینی اشتباه گرفته می‌شود. در جدول زیر، به شباهت‌ها و تفاوت‌های آن با آلرژی یا گرفتگی بینی معمولی اشاره کرده‌ایم:
| شباهت‌ها | تفاوت‌ها |
| هر دو باعث گرفتگی و انسداد بینی می‌شوند. | آلرژی ناشی از واکنش سیستم ایمنی به آلرژن‌ها است، در حالی که این عارضه یک توده غیرسرطانی در مجاری بینی است.
|
| هر دو می‌توانند علائمی مانند فشار سینوسی و ترشحات پشت حلق ایجاد کنند. | پولیپ بینی کودکان معمولا منجر به کاهش یا از دست دادن حس بویایی می‌شود. اما آلرژی با عطسه، خارش چشم و آبریزش بینی همراه است.
|
| در هر دو مورد ممکن است بیمار احساس سنگینی در سر داشته باشد. | گرفتگی بینی ناشی از آلرژی موقتی است و بسته به مواجهه با آلرژن‌ها تغییر می‌کند، اما این ضایعات باعث انسداد دائم و شدیدتر بینی می‌شوند. |
آلرژی می‌تواند عامل بروز پولیپ بینی در کودکان باشد. از این رو، کنترل آن و جلوگیری از تماس با آلرژن‌ها بسیار مهم است.
علائم پولیپ بینی در کودکان
این عارضه در کودکان می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که والدین با کمی دقت می‌توانند متوجه آن شوند. در ادامه، به برخی از علائم شایع پولیپ بینی در کودکان پرداخته‌ایم:
گرفتگی مزمن بینی و مشکلات تنفسی
این ضایعات، با انسداد مجاری بینی باعث می‌شوند کودک به سختی نفس بکشد و صدایش تغییر کند. این وضعیت، او را مجبور به تنفس از طریق دهان خواهد کرد که در طولانی‌مدت روی سلامت دندان‌های او تاثیر منفی می‌گذارد.
آبریزش بینی
التهاب ناشی از پولیپ‌ها، موجب افزایش تولید مخاط در بینی می‌شود که به آبریزش بینی در کودکان و نوزادان منجر خواهد شد. این وضعیت معمولا همراه با عطسه‌های مکرر است و ممکن است والدین تصور کنند که کودک به آلرژی دچار شده است.
کاهش حس بویایی و چشایی
این عارضه با مسدود کردن جریان هوا به گیرنده‌های بویایی، توانایی کودک در تشخیص بوها را کاهش می‌دهند. از آنجا که حس چشایی تا حد زیادی به حس بویایی وابسته است، حس چشایی کودک هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
خروپف کردن و خرناس کشیدن
پولیپ‌های بینی با مسدود کردن راه‌های هوایی باعث خروپف و خرناس می‌شوند. هرچه پولیپ‌ها بزرگتر باشند، جریان هوا را بیشتر مسدود کرده و باعث شدت یافتن خروپف می‌شوند.
ترشحات پشت حلق
ریزش ترشحات بینی به گلو از دیگر علائم این مشکل در کودکان است. در صورتی که کودک شما دچار ریزش ترشحات از بینی به گلو شده باشد، ممکن است صدای قورت دادن مکرر یا صاف کردن گلوی او را بشنوید. همچنین ممکن است کودک از گلودرد یا خارش گلو هم شکایت کند.
سردرد و احساس فشار در صورت یا پیشانی
انسداد مجاری سینوسی ناشی از این توده‌ها می‌تواند باعث افزایش فشار در ناحیه پیشانی و صورت شود. در نتیجه، کودک ممکن است احساس سنگینی یا درد در اطراف سینوس‌ها داشته باشد که در صورت تشدید، به سردرد منجر می‌شود.
چه کودکانی به پولیپ بینی دچار می شوند؟
کودکانی که به بیماری‌های زیر مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عارضه قرار دارند:
- سینوزیت مزمن؛ التهاب طولانی‌مدت سینوس‌ها است که با علائمی مانند آبریزش بینی خود را نشان می‌دهد.
- رینیت آلرژیک (تب یونجه)؛ حساسیت به موادی مانند گرده گل‌ها، گرد و غبار یا موی حیوانات خانگی که باعث آبریزش بینی و عطسه می‌شود.
- فیبروز کیستیک (CF)؛ یک بیماری ژنتیکی که باعث تولید مخاط غلیظ و چسبناک می‌شود و راه‌های هوایی را مسدود می‌کند.
- سینوزیت قارچی آلرژیک (AFS)؛ نوعی التهاب سینوس‌ها است که در اثر واکنش آلرژیک به قارچ‌ها به وجود می‌آید.
اگر کودک شما یکی از این بیماری‌ها را دارد و علائمی مثل گرفتگی بینی، مشکل در تنفس، کاهش حس بویایی یا تغییر در صدای خود نشان می‌دهد، حتما او را به دکتر کودکان نشان دهید.
علت پولیپ بینی در کودکان چیست؟
علت دقیق پولیپ بینی کودکان به طور کامل مشخص نیست. اما برخی از عواملی که ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند به شرح زیر هستند:
التهاب‌های مزمن و عفونت‌های مکرر سینوسی
التهاب طولانی‌مدت و عفونت‌های مکرر سینوسی از عوامل اصلی ایجاد این عارضه هستند. این شرایط باعث تحریک بافت‌های مخاطی بینی شده و احتمال رشد پولیپ بینی در کودکان را افزایش می‌دهند.
آلرژی‌های فصلی و محیطی
حساسیت به عوامل محیطی مانند گرده گیاهان، گرد و غبار و آلودگی هوا می‌تواند التهاب مزمن در مجاری بینی ایجاد کند. این التهاب زمینه‌ساز ایجاد این ضایعه‌ها در برخی از کودکان می‌شود.
آسم و سایر مشکلات تنفسی
کودکانی که مبتلا به آسم یا بیماری‌های مزمن تنفسی هستند، بیشتر در معرض التهاب مداوم مجاری بینی و سینوس‌ها قرار دارند. این التهاب می‌تواند یکی از عوامل موثر در شکل‌گیری پولیپ بینی کودکان باشد.
حساسیت به آسپرین
برخی از کودکان به ویژه آن‌هایی که آسم دارند، ممکن است به آسپرین حساسیت نشان دهند. این وضعیت که به نام بیماری تنفسی تشدید شده با آسپرین (AERD) شناخته می‌شود، منجر به ایجاد پولیپ بینی کودکان خواهد شد.
چگونه پولیپ بینی کودکان تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص پولیپ بینی در کودکان، پزشکان از روشهای زیر استفاده می‌کنند:
معاینه فیزیکی توسط پزشک
اولین مرحله از درمان بیماری های کودکان از جمله این عارضه، معاینه فیزیکی توسط پزشک است. پزشک با استفاده از یک دستگاه مخصوص به نام اتوسکوپ که دارای نور در انتهای خود است، داخل بینی کودک را بررسی می‌کند تا وجود این ضایعه را تشخیص دهد.
استفاده از آندوسکوپی بینی
در این روش، پزشک از یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ استفاده می‌کند که در انتهای آن منبع نور قرار دارد. این لوله وارد بینی و سینوس‌های کودک شده و به پزشک امکان می‌دهد تا در صورت وجود پولیپ، آن را شناسایی کند.
سی‌تی‌اسکن و امآرآی در موارد شدید
در موارد شدید و در صورتی که پزشک برای تشخیص دقیق‌تر نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشد، ممکن است از روشهای تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا امآرآی استفاده کند. این آزمایش‌ها به مشخص شدن اندازه، محل و میزان گسترش این عارضه کمک می‌کنند.
پولیپ بینی در کودکان چطور درمان می‌شود؟
درمان پولیپ بینی کودکان از راه‌های مختلفی انجام می‌شود که شامل دارو، درمانهای خانگی و طب سنتی و جراحی است. در ادامه هر یک از روشهای درمان پولیپ بینی کودکان را توضیح می‌دهیم.
مصرف دارو پولیپ بینی در کودکان
برای درمان این عارضه در کودکان داروهای مختلفی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
اسپری‌های کورتیکواستروئید
این اسپری‌ها یکی از اولین گزینه‌های درمانی برای کاهش تورم، التهاب و کوچک کردن پولیپ بینی در کودکان هستند. اگر این اسپری تاثیر کافی نداشته باشد، ممکن است پزشک داروهای کورتیکواستروئید خوراکی مانند پردنیزولون را تجویز کند. این دارو ممکن است به تنهایی یا همراه با اسپری پولیپ بینی کودکان استفاده شود. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است کورتیکواستروئید تزریقی را تجویز کند.
بر اساس یک مقاله منتشر شده در وب‌سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (NIH)،
میزان موفقیت اسپری‌های کورتیکواستروئیدی در درمان پولیپ بینی کودکان بین 60.9 درصد تا 80 درصد گزارش شده است. این آمار نشان می‌دهد که این روش درمانی در اکثر کودکان مبتلا به این عارضه موثر است و می‌تواند اندازه پولیپ را کاهش داده و علائم را بهبود بخشد.
آنتی‌هیستامین و آنتی‌بیوتیک
این داروها به کنترل آلرژی و مقابله با عفونت‌هایی که ممکن است در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند، کمک می‌کنند. اما تاثیر مستقیمی بر درمان خود این عارضه ندارند.
داروی دیکلوفناک
در صورتی که کودک علاوه‌بر این عارضه، دچار درد و التهاب سینوس‌ها باشد، ممکن است پزشک داروی داروی دیکلوفناک را برای کاهش این علائم تجویز کند. با این حال، این دارو تاثیری در کوچک کردن این توده‌ها ندارد و تنها برای کنترل التهاب و درد استفاده می‌شود و مصرف خودسرانه آن به هیچ وجه برای کودک ایمن نخواهد بود.
درمانهای خانگی و تغییرات سبک زندگی
در بسیاری از موارد، می‌توان با استفاده از روشهای خانگی و تغییراتی در سبک زندگی، علائم این عارضه در کودکان را بهبود بخشید. موثرترین روشهای درمان خانگی پولیپ بینی در کودکان به شرح زیر هستند:
مرطوب کردن هوا
هوای خشک می‌تواند وضعیت پولیپ بینی کودکان را بدتر کند؛ زیرا باعث خشکی مجرای بینی، التهاب و در نهایت افزایش تورم و انسداد سینوس‌ها می‌شود. استفاده از دستگاه بخور در اتاق کودک، به‌ویژه در طول شب به مرطوب نگه داشتن هوا و کاهش علائم این عارضه کمک خواهد کرد.
شست‌وشوی بینی
شست‌وشوی بینی با سرم نمکی، تحریک‌کننده‌ها و آلرژن‌ها را از بینی خارج کرده و به بهبود این عارضه کمک می‌کند. برای این کار، محلول باید با حجم زیاد و فشار کم وارد بینی شود.
درمان پولیپ بینی کودکان با طب سنتی
علاوه‌بر درمانهای خانگی، درمان پولیپ بینی کودکان در طب سنتی هم امکان‌پذیر است. در این روش از داروهای گیاهی متنوعی برای بهبود این عارضه استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به روغن درخت چای، بابونه، زردچوبه، زنجبیل، سیر و نعناع فلفلی اشاره کرد.
عمل جراحی پولیپ بینی در کودکان
اگر درمان خانگی و مصرف دارو پولیپ بینی در کودکان موثر واقع نشود یا توده‌ها به اندازه‌ای بزرگ باشند که راه‌های هوایی را مسدود کنند، نیاز به جراحی خواهد بود. جراحی برای برداشتن پولیپ بینی در کودکان به روشهای زیر انجام می‌شود:
روش جراحی پولیپکتومی
پولیپکتومی یکی از رایج‌ترین و کم‌تهاجم‌ترین روش‌ها برای برداشتن این توده‌ها است. در این روش دکتر پولیپ بینی با استفاده از یک دستگاه کوچک، توده‌ها را از بینی بیمار خارج می‌کند. این عمل می‌تواند با بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام شود که انتخاب آن بستگی به وضعیت کودک و نظر جراح دارد.
روش آندوسکوپی سینوسی
در این نوع جراحی، جراح یک لوله کوچک با دوربین یا لنز روشن به نام آندوسکوپ را از طریق بینی وارد سینوس‌ها می‌کند. سپس از ابزارهای خاص برای برداشتن پولیپ‌ها استفاده می‌شود.
جراحی لیزر پولیپ بینی در کودکان
در این روش، از اشعه لیزر برای از بین بردن پولیپ بینی کودکان استفاده می‌شود. جراحی لیزر برای پولیپ‌های کوچک بسیار موثر است و معمولا با حداقل خونریزی همراه است. برای پولیپ‌های بزرگتر ممکن است این روش به عنوان مکمل به همراه سایر روشهای جراحی استفاده شود.
در جدول زیر، مزایا و معایب روشهای درمان پولیپ بینی در کودکان به طور خلاصه ارائه شده است:
| روش درمان | مزایا | معایب |
| دارویی | روشی غیرتهاجمی، کاهش التهاب و کوچک کردن پولیپ‌ها، هزینه کمتر نسبت به جراحی | گاهی عدم تاثیر کافی یا ایجاد عوارض جانبی |
| خانگی و طب سنتی | کم‌هزینه، طبیعی و کم‌خطر، کاهش تحریک بینی و بهبود علائم بدون نیاز به دارو | غیرکارآمد برای توده‌های بزرگ |
| جراحی | حذف کامل پولیپ‌ها، بهبود سریع علائم و مشکلات تنفسی | نیاز به بیهوشی یا بی‌حسی، احتمال خونریزی و عفونت، امکان رشد مجدد پولیپ‌ها، هزینه زیاد |
با توجه به شرایط کودک، پزشک ممکن است یک یا ترکیبی از این روش‌ها را تجویز کند.
روشهای پیشگیری از ایجاد پولیپ بینی در کودکان
گرچه به طور کامل نمی‌توان از ایجاد این عارضه جلوگیری کرد، اما با رعایت چند نکته و انجام یک سری اقدامات خاص می‌توان خطر بروز این مشکل را به میزان قابل توجهی کاهش داد. در ادامه به برخی از روشهای پیشگیرانه اشاره کرده‌ایم:
کنترل آلرژی‌ها و کاهش عوامل تحریک‌کننده بینی
چون آلرژی یکی از دلایل بروز این مشکل در کودکان است، پرهیز از تماس با عوامل محرک و آلرژن‌ها می‌تواند در کاهش علائم و پیشگیری از ایجاد این عارضه در آن‌ها موثر باشد.
استفاده از دستگاه بخور و حفظ رطوبت محیط
خشکی بینی، باعث تجمع مخاط و افزایش احتمال ایجاد این عارضه می‌شود. استفاده از دستگاه بخور در محیط‌های خشک به حفظ رطوبت هوا و کاهش این خطر کمک خواهد کرد.
مراجعه منظم به پزشک برای بررسی مشکلات بینی
معاینات دوره‌ای توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا دکتر کودکان می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلاتی همچون آلرژی‌ها، آسم، عفونت‌های سینوسی و التهاب‌هایی که احتمال بروز این مشکل در کودکان را افزایش می‌دهند، کمک کند.
اهمیت تشخیص به موقع و درمان پولیپ بینی در کودکان
پولیپ بینی در کودکان عارضه‌ای ناخوشایند است که زندگی روزمره کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هرچند این عارضه به‌‌طور مستقیم خطرناک نیست؛ اما اگر درمان نشود، رشد کرده و مشکلات جدی مانند اختلالات تنفسی برای کودک به وجود خواهد آورد.
بنابراین، بسیار مهم است که به محض مشاهده هر یک از علائم همچون آبریزش بینی، ترشح خلط پشت گلو و احساس فشار در صورت، کودک را به پزشک متخصص نشان دهید. در این راستا توصیه می‌کنیم با دکتر آنلاین اطفال از طریق پلتفرم دکتردکتر، صحبت کنید.
همچنین، سایت دکتردکتر با فراهم ساختن امکان سفارش آنلاین دارو، می‌توانید تمامی داروها را به صورت اینترنتی خریداری کرده و درب منزل دریافت کنید.
منابع:
سوالات متداول
