تومورهای سلول زایای تخمدان چیست؟ + بررسی علل، علائم و درمان

می‌خواهیم با تعریف ساده‌ای از تومور سلول زایای تخمدان  آشنا شویم. تومورهای سلول زایا با به عنوان دیگر GCTs توده‌هایی از جنس بافت هستند که سلول‌های نابالغ آن‌ها را تشکیل می‌دهند. حدود 90 درصد تومور سلول زایا در غدد جنسی مشاهده می‎‌شود، در واقع رشد این سلول‌ها معمولا در تخمدان زنان و یا اسپرم مردان انجام می‎‌شود. به باقی‌مانده تومورهای سلول زایا که خارج از عدد جنسی رشد می‌کنند؛ خارج گنادی گفته می‎‌شود. بعضی از تومورهای سلول زایا خوش‌خیم هستند و بعضی از آن‌ها بدخیم است؛ تومور سلول زایا می‌تواند سرطانی یا غیرسرطانی باشد. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر قصد داریم چیستی، علت، علائم و درمان تومور سلول زایا تخمدان با شما صحبت کنیم. تا انتهای این مقاله، ما را همراهی کنید.

برای مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.

اگر سوالی درباره تومور سلول زایا داشتید، در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک ما به آن پاسخ دهد.

تومور سلول زایا تخمدان چیست؟

تومور سلول زایای تخمدان، در تخمدان زنان رشد می‌کند. بیشتر این تومورها سرطانی نیستند. تومورهای سلول زایای سرطانی، نادر هستند. آن‌ها تنها ۲ درصد از کل سرطان‌های تخمدان را تشکیل می‌دهند.

تخمدان‌ها، تخمک‌های زن و هورمون‌های زنانه را می‌سازند. تومورهای سلول زایا از سلول‌های تخمدانی که تخمک تولید می‌کنند، آغاز می‌شود. حتی اگر به این نوع سرطان تخمدان مبتلا هستید، احتمال زیادی وجود دارد که دکتر تخمدان آن را درمان کنند. اکثر زنانی که به این تومورها مبتلا می‌شوند، پس از درمان می‌توانند بچه‌دار شوند.

به نقل از clevelandclinic ؛

تومورهای سلول زایای تخمدان از سلول‌های تولید مثل داخل تخمدان شما ایجاد می‌شوند. تخمدان‌ها دو اندام کوچک لگنی هستند که نقش مهمی ‌در دستگاه تناسلی زنان دارند. تومورهای سلول زایای تخمدان معمولا فقط در یک تخمدان تشکیل می‌شوند، اما گاهی اوقات در هر دو ظاهر می‌شوند. بیشتر تومورهای سلول زایای تخمدان، خوش خیم (غیر سرطانی) هستند و به ندرت ممکن است بدخیم (سرطانی) باشند. این تومورها می‌توانند گسترش بیابند و به بافت سالم آسیب برسانند. تومورهای سلول زایای بدخیم، شکل نادری از سرطان تخمدان هستند.»

تخمدان‌ها، تخمک‌های زن و هورمون‌های زنانه را می‌سازند. تومورهای سلول زایا از سلول‌های تخمدانی که تخمک تولید می‌کنند، آغاز می‌شود. حتی اگر به این نوع سرطان مبتلا هستید، احتمال زیادی وجود دارد که پزشکان شما آن را درمان کنند. اکثر زنانی که به این تومورها مبتلا می‌شوند، پس از درمان می‌توانند بچه‌دار شوند.

علت‌های ابتلا به تومور سلول زایای تخمدان

پزشکان دقیقا نمی‌دانند که چرا برخی از زنان به تومورهای سلول زایای تخمدان مبتلا می‌شوند. برخی از نقایص مادرزادی که بر سیستم عصبی، اندام تناسلی و دستگاه ادراری تأثیر می‌گذارند، می‌توانند زنان را در معرض ابتلا به این نوع تومور قرار دهند. برخی از شرایط ژنتیکی که باعث کروموزوم‌های جنسی اضافی یا از دست رفته می‌شوند نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

تومورهای سلول زایای تخمدان معمولا در دختران نوجوان یا زنان جوان یافت می‌شوند. به ندرت زنانی که در دهه ۶۰ زندگی خود هستند ممکن است به این تومور مبتلا شوند.

علائم ابتلا به تومورهای سلول زایا تخمدان در زنان

تومورهای سلول زایای تخمدان را به سختی می‌توان تشخیص داد، زیرا اغلب تا زمانی که گسترش نیافته باشند علائمی ‌ایجاد نمی‌کنند.

از شایع ترین علائم تومورهای سلول زایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تورم در شکم یا توده‌ای روی تخمدان
• درد، فشار یا احساس پری در شکم
• خونریزی از واژن پس از یائسگی
• مشکلات ادرار یا مدفوع (در هنگام نزدیک بودن تور نزدیک لگن)
• رشد سینه، موهای ناحیه تناسلی یا خونریزی واژینال در سنین کمتر از حد طبیعی
• ضعف در پاها (اگر تومور در قسمت پایین کمر باشد)
• خس خس سینه یا تنگی نفس (اگر تومور نزدیک ریه باشد)

با مشاهده این علائم برای اطمینان به دکتر زنان مراجعه کنید.

چطور تومور سلول زایا تخمدان را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص تومور سلول زایا تخمدان باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک در مورد سلامتی شما و علائمی‌‌که داشته‌اید، سوالاتی می‌پرسد و سپس شکم شما را برای وجود هرگونه تورم یا توده  معاینه می‌کند. آزمایش‌های ذکر شده در جدول زیر می‌توانند به تشخیص تومور سلول زایا تخمدان کمک کنند.

اگر مبتلا به سرطان باشید، آزمایش‌های دیگر می‌توانند نشان دهند که آیا به سایر قسمت‌های بدن شما سرایت کرده است یا خیر. این عمل به تعیین مرحله سرطان شما کمک می‌کند.

اگر تومور شما خوش خیم است، پزشکتان ممکن است تصمیم بگیرد که برای شروع درمان صبر کند. به این امر مشاهده یا انتظار مراقب می‌گویند. طی این عمل پزشک سلامت شما را به دقت پیگیری خواهد کرد.

روش‌های اصلی درمان تومور سلول زایا تخمدان

روش درمان تومور سلول زایا چیست؟ از چهار درمان اصلی برای تومورهای سلول زایای تخمدان استفاده می‌شود. در ادامه روش‌های درمان تومور سلول زایا تخمدان را بررسی می‌کنیم:

• عمل جراحی: اگر تومور شما سرطانی نیست، پزشک فقط می‌تواند بخشی از تخمدان را که تومور را در خود جای داده است، بردارد. اگر سرطان دارید، هدف این است که تا حد امکان آن را حذف کنید. نوع جراحی شما بستگی به بزرگی تومورتان دارد.
• سالپنگو اوفورکتومی: جراح یک یا هر دو تخمدان و لوله‌های فالوپ را برمی‌دارد. هیسترکتومی‌ کامل، که جراح تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم و دهانه رحم شما را برمی‌دارد.
• شیمی‌درمانی: در شیمی‌درمانی از دارو برای کشتن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها استفاده می‌کند. شما می‌توانید این داروها را از طریق دهان یا از طریق سوزن به داخل ورید یا عضله مصرف کنید. ممکن است پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده شیمی‌درمانی انجام دهید. (اگر تومور شما سرطانی نباشد، نیازی به شیمی‌درمانی نخواهید داشت.)
• پرتودرمانی: از اشعه ایکس پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها استفاده می‌شود. می‌توانید به تنهایی یا بعد از عمل پرتودرمانی انجام دهید.

اگر تومور شما سرطانی شود، مراقبت تسکینی نیز امری مهم است. این امر شامل درمان درد، کنترل استرس عاطفی و سایر مسائل است.

پزشکان درمان‌های جدیدی را برای تومورهای سلول زایای تخمدان در آزمایشات بالینی آزمایش می‌کنند. این آزمایش‌ها اغلب راهی برای افراد است تا داروی جدیدی را امتحان کنند که برای همه در دسترس نیست. بهتر است از پزشک خود بپرسید که آیا آزمایش بالینی مناسبی برای شما وجود دارد یا خیر.

آیا بعد از درمان تومور سلول زایا امکان بارداری وجود دارد؟

این که آیا می‌توانید پس از تومور سلول زایا باردار شوید، بستگی به نوع جراحی شما دارد.

اگر فقط یک تخمدان و لوله فالوپ برداشته شود، اغلب باز هم می‌توانید باردار شوید. حتی اگر جراح شما مجبور باشد هر دو تخمدان را خارج کند، می‌توانید تخمک‌های خود را قبل از عمل منجمد کرده و در آینده IVF را امتحان کنید در مقاله ivf چیست در مورد این روش به طور کامل توضیح داده‌ایم. اما اگر هم تخمدان و هم رحم خود را بردارید، نمی‌توانید باردار شوید.

قبل از انجام عمل جراحی در مورد گزینه‌های خود با پزشک خود صحبت کنید. اگر قصد بارداری در آینده دارید، ممکن است پزشک بتواند یک یا هر دو تخمدان شما را حفظ کند.

مرحله‌بندی تومورهای سلول زایا تخمدان

تومورهای سلول زایا تخمدان مرحله‌بندی خاصی دارد که پزشک بر اساس مرحله تومور، روش‌های درمانی را انتخاب می‌کند. در ادامه مراحل تومور سلول زایا تخمدان را بیان می‌کنیم:

• در مرحله اول سرطان در تخمدان تشخیص داده می‌‎شود و امکان برداشتن کامل تومور با عمل جراحی وجود دارد.
• در مرحله دوم ممکن است تومور به صورت کامل با عمل جراحی برداشته نشود و باقیمانده تومور سرطانی فقط در میکروسکوپ به چشم بخورد. ممکن است تومور سلول زایا به غدد لنفاوی راه یافته باشد و با میکروسکوپ دیده شود. همچنین ممکن است سرطان به پوشش خارجی تخمدان نیز منتقل شده باشد.
• در مرحله سوم نیز تومور به صورت کامل با عمل جراحی حذف نمی‏‌شود و با کمک میکروسکوپ می‌توان باقیمانده توده را مشاهده کرد. در این مرحله ممکن است سرطان به غدد لنفاوی رسیده و اندازه غدد لنفاوی را بیشتر کرده باشد (2 سانتی متر یا بیشتر). همچنین در مرحله سوم امکان مشاهده توده سرطان در مایع داخل شکم نیز وجود دارد.
• مرحله چهارم مرحله‌ای است که سرطان به مغز، ریه، کبد و یا استخوان نیز رسیده باشد.

تشخیص مراحل تومور سلول زایا و روش درمانی بر عهده پزشک متخصص است.

سرطان اپیتلیال تخمدان چیست؟

سرطان اپیتلیال تخمدان شایع ترین نوع سرطان تخمدان است که حدود 90 درصد از سرطان‌های تخمدان را شامل می‌شود.  این نوع سرطان از لایه سطحی تخمدان‌ها شروع می‌شود و می‌تواند به اندام‌های دیگر گسترش یابد.

اکثر سرطان اپیتلیال تخمدان خوش خیم هستند. برخی از تومورهای اپیتلیال خوش‌خیم عبارتنداز:

• آدنوم‌های سروز
• آدنوم‌های مخاطی
• تومورهای برنر

این نوع سرطان معمولا در 70 درصد از زنان تا مرحله پیشرفت، قابل تشخیص نیست. سرطانی بودن بعضی از تومورهای اپیتلیال تخمدان در زیر میکروسکوپ مشخص نمی‌‎شود. به نوع تومورها، تورموهای مرزی یا پتانسیل بدخیمی‌کم گفته می‌شود.

طبقه‌بندی تومورهای اپیتلیال تخمدان  بر اساس بیوپسی شامل موارد زیر است:

• برنر
• سلول انتقالی
• سلول کوچک
• جدی
• مخاطی
• پاک کردن سلول
• مزودرمال مخلوط
• تمایز نیافته
• آندومتریوئید

هر زیرگروه هم به عنوان تومور بدخیم، خوش‌خیم و مرزی طبقه‌بندی می‌شوند. در صورت مشاهده علائم به دکتر متخصص مراجعه کنید. در مقاله متخصص زنان کیست و چه وظایفی دارد بیشتر در مورد این تخصص صحبت کرده‌ایم.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به تومور سلول زایا هستند؟

هر زنی ممکن است به سرطان تخمدان مبتلا شود. پزشکان در مورد برخی از مواردی که احتمال آن را بیشتر می‌کنند، اتفاق نظر دارند. مواردی مانند:

• سن بالای ۵۰ سال
• وجود سابقه سرطان تخمدان، سرطان سینه، سرطان روده بزرگ، سرطان رکتوم یا سرطان رحم در خانواده
• سابقه سرطان سینه در خود فرد
• جهش در ژن BRCA۱ یا BRCA۲
• سابقه سندرم لینچ در خانواده؛ این وضعیت می‌تواند در بسیاری از انواع سرطان نقش داشته باشد.
• در صورتی که اولین قاعدگی خود را قبل از ۱۲ سالگی تجربه کرده باشید یا قاعدگی شما بعد از ۵۲ سالگی متوقف شده باشد
• تحت درمان جایگزینی هورمون استروژن قرار گرفته باشید، به خصوص اگر برای مدت طولانی و در دوزهای زیاد باشد
• تابحال باردار نشده باشید
• کشیدن سیگار
• BMI (شاخص توده بدنی) در محدوده چاقی

موارد ذکر شده احتمال ابتلا به سرطان سلول زایا را افزایش می‌دهند.

تومور سلول زایا تخمدان؛ کم خطر اما پر اهمیت

تنها ۲ درصد از کل سرطان‌های تخمدان مربوط به تومور سلول زایا تخمدان، سرطانی است. در واقع تومور سلول زایا در اکثر موارد خوش‌خیم است و به همین دلیل درمان تومور سلول زایا نسبت به تومورهای دیگر آسان‌تر خواهد بود. اکثر خانم‌های مبتلا به این تومور درمان می‌شوند و حتی احتمال بارداری بعد از درمان نیز وجود دارد. با اینکه تومور سلول زایا تخمدان را می‌توانیم کم‌خطر خطاب کنیم، اما نباید آن را نادیده بگیریم. در این مقاله مطالبی در مورد تومور سلول زایا تخمدان خواندیم و این تومور را بیشتر شناختیم. می‌توانید سوال‌های خود را در بخش کامنت با ما در میان بگذارید، مشاوران سلامت ما پاسخگوی شما خواهند بود. برای دریافت مشاوره متنی فوری از پزشک نیز می‌توانید از سایت دکتر دکتر اقدام کنید.

منبع :

clevelandclinic.org

سوالات متداول سلول زایا