روانشناسی شخصیت شاخه‌ای از روانشناسی است که به بررسی ابعاد مختلف شخصیت و تأثیر آن در زندگی روزمره می‌پردازد. این علم به پیش‌بینی واکنش افراد در موقعیت‌های مختلف و شناخت ترجیحات و ارزش‌های شخصی کمک میکند.
در حال حاضر، ۵ نظریه اصلی شامل رویکردهای زیستی، رفتاری، روان‌پویایی، انسان‌گرایی و صفات، پایه‌گذار ده‌ها تست شخصیتشناسی هستند که هرکدام بینش‌هایی ارزشمند درباره شخصیت ارائه می‌دهند.
در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، با مباحث روانشناسی مرتبط با شخصیت، کاربردها و نظریههای این علم آشنا می‌شوید و مهم‌ترین تست‌های شخصیتشناسی را می‌شناسید.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ دهد.
روانشناسی شخصیت چیست؟
روانشناسی شخصیت (Personality Psychology)، به مطالعه شکلگیری، رشد و تأثیر شخصیت بر افکار و رفتار انسان می‌پردازد. این علم ویژگیهای سلامت و آسیب‌زا را بررسی کرده و اختلالات شخصیتی را شناسایی میکند، بدون دسته‌بندی یا برچسب‌گذاری افراد با شخصیت خوب یا شخصیت بد.
به نقل از انجمن روانشناسی آمریکا،
Personality psychology focuses on the study of the nature and definition of personality. This field examines the development, structure, and characteristics of personality, exploring its dynamic processes, types, and maladaptive forms.
شخصیتشناسی به مطالعه ماهیت و تعریف شخصیت می‌پردازد. این علم پیرامون رشد، ساختار و ویژگیهای شخصیت مطالعه میکند و فرآیندهای پویا، انواع و شکل‌های ناسازگار شخصیت را بررسی میکند.
در ادامه این مطلب، شخصیت شناسی را تمام و کمال بررسی خواهیم کرد اما قبل از آن، در جدولی تمام اطلاعات مرتبط با آن را به صورت خلاصه در جدول خواهیم آورد:
| موضوع | توضیح خلاصه |
|---|---|
| روانشناسی شخصیت | مطالعه شکلگیری، رشد و تأثیر شخصیت بر افکار و رفتار انسان. بررسی اختلالات شخصیتی. |
| نظریههای روانشناسی شخصیت | شامل نظریههای بیولوژیکی، رفتاری، روانپویشی، انسان‌گرایی و صفات. |
| نظریههای بیولوژیکی | شخصیت نتیجه ژنتیک، ساختار مغز و هورمون‌ها. تأثیر فعالیت مغز در روان‌رنجوری. |
| نظریههای رفتاری | شخصیت نتیجه تعامل فرد با محیط و رفتارهای شرطی‌شده. |
| نظریههای روانپویشی | تأثیر ناخودآگاه و تجربیات دوران کودکی در شکلگیری شخصیت. |
| نظریههای انسان‌گرایی | اراده آزاد و تجربه فردی عامل شکلگیری شخصیت. مفهوم خودشکوفایی. |
| نظریههای صفات | شخصیت از مجموعه‌ای از صفات پایدار مانند برون‌گرایی و روان‌رنجوری تشکیل شده است. |
| روش‌های شخصیتشناسی | تست‌های مختلف مانند MBTI برای ارزیابی ویژگیهای شخصیتی و اختلالات. |
| کاربردهای روانشناسی شخصیت | شناخت ترجیحات و واکنش‌ها، استخدام، مشاوره شغلی و ازدواج، تشخیص اختلالات شخصیتی. |
| نظریه فروید | شخصیت از تعامل سه بخش نهاد، فراخود و خود شکل می‌گیرد. |
| نظریه یونگ | اضافه کردن «ناخودآگاه جمعی» و ویژگیهای شخصیتی بر اساس درون‌گرایی و برون‌گرایی. |
| نظریه پنجعاملی مک‌کری | شامل ویژگیهای روان‌رنجوری، برون‌گرایی، تجربه‌پذیری، سازگاری و وظیفه‌شناسی. |
| نظریه آیزنک | بررسی شخصیت بر اساس برون‌گرایی، روان‌رنجوری و روان‌پریشی. |
| نظریه کتل | ۱۶ ویژگی شخصیتی که شامل صمیمیت، استدلال، هیجان، پرخاشگری و غیره است. |
| شخصیتشناسی با گروه خونی | فاقد اعتبار علمی و باید تنها به‌عنوان سرگرمی در نظر گرفته شود. |
انواع نظریههای روانشناسی شخصیت
در‌حال‌حاضر چندین نظریه روانشناسی پیرامون شخصیت وجود دارد و همگی می‌کوشند افکار، الگوهای رفتاری و نگرش اجتماعی انسان را پیش‌بینی کنند. سازوکار انواع روانشناسی شخصیت با هم متفاوت است:
- بعضی از آنها بر تجربیات اولیه دوران کودکی تمرکز دارند.
- برخی براساس ویژگیهای سازنده شخصیت انسان بیان شده‌اند.
- برخی تأثیر تجربه‌ها و نیازهای فرد بر شکلگیری شخصیت را بررسی می‌کنند.
نظریههای بیولوژیکی
این نظریه شخصیت را نتیجه ژنتیک، ساختار مغز، هورمون‌ها و بدن می‌داند. مثلاً بادامه مغز در افراد روان‌رنجور فعال‌تر است و ویژگی‌هایی مانند هیجان‌طلبی و تخیل‌گرایی تحت تأثیر ژنتیک هستند.
نظریههای رفتاری
در این نظریه، شخصیت نتیجه تعامل فرد با محیط است. نظریه‌پردازان معتقدند رفتارهای مشاهده‌شدنی که از شرطی‌سازی ناشی می‌شوند، شخصیت فرد را شکل می‌دهند.
نکته! در این نظریه، جایی برای افکار، حالات و احساسات درونی نیست زیرا قابل اندازه‌گیری نیستند!
نظریههای روانپویشی
این نظریه‌ها چیزی را به‌اندازه «ناخودآگاه» و «تجربیات دوران کودکی» بر شکلگیری شخصیت موثر نمی‌دانند. گویا فقط تعامل نیروها و انگیزه‌ها در درون فرد است که شخصیت او را رقم می‌زند. نظریههای فروید و اریکسون، در همین دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
نظریههای اومانیستی (انسان‌گرایی)
در این نظریه، «اراده آزاد» و «تجربه فردی» تنها عاملی است که بر شکلگیری و رشد شخصیت تأثیر می‌گذارد. اینجا مفهوم خودشکوفایی برای اولین بار به‌عنوان نیاز ذاتی انسان مطرح شد و ادعا کرد که این نیاز ذاتی، باعث رشد رفتاری بشر می‌شود.
نظریههای صفات
این نظریه‌ها «صفات شخصیتی» را مهم‌ترین عامل شکلگیری شخصیت می‌دانند و براساس آنها، شخصیت از تعدادی ویژگی گسترده تشکیل می‌شوند. همان ویژگیهای نسبتا پایداری که باعث می‌شوند فرد رفتار خاصی داشته باشد. مواردی مثل وظیفه‌شناسی، برون‌گرایی، روان‌رنجوری و … .
شخصیت شناسی از چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
شخصیتشناسی از روش‌های مختلفی مانند تست MBTI برای ارزیابی ویژگیهای شخصیتی استفاده میکند. این تست‌ها علاوه بر کاربرد در غربالگری استخدام، در شناسایی اختلالات شخصیتی نیز مفید هستند. آگاهی از ویژگیهای شخصیتی می‌تواند به درک بهتر نیازهای فردی کمک کند. تست‌های آنلاین زیادی وجود دارند که برخی علمی و برخی صرفاً سرگرمی هستند. برای نتایج معتبر، استفاده از آزمون‌های معتبر تحت نظارت روان‌شناسان توصیه می‌شود.
کاربردهای روانشناسی شخصیت چیست؟
روانشناسی شخصیت به ما کمک میکند تا تفاوت‌های شخصیتی افراد، ترجیحات و واکنش‌هایشان به موقعیت‌های مختلف را بشناسیم. تست‌های شخصیتشناسی ابزار اصلی این علم‌اند و در استخدام، انتخاب مسیر شغلی و مشاوره ازدواج کاربرد دارند. همچنین، روانشناسی شخصیت به تشخیص و درمان اختلالات شخصیتی و ارائه راهکارهای پیشگیرانه یا درمانی می‌پردازد.
معروف‌ترین نظریههای روانشناسی شخصیت
در ادامه این بخش، معروف‌ترین نظریههای روانشناسی شخصیت را بررسی خواهیم کرد:
نظریه روانشناسی شخصیت فروید
فروید یک نظریهپرداز روانپویشی بود و می‌گفت شخصیت انسان از ۳ سطح روانی خودآگاه، نیمه‌خودآگاه و ناخودآگاه تشکیل می‌شود. سطح ناخودآگاه محل تجمع غرایز و میل‌های پنهانی، نیمه‌خودآگاه محل گذر افکار کوتاه‌مدت، و خودآگاه محل دریافت‌های لحظه‌ای ما از محیط است. فروید همچنین معتقد بود شخصیت انسان تحت تأثیر سه بخش ذهن قرار دارد:
- نهاد (ID)؛ غریزه‌محور و لذت‌جو، بدون توجه به اخلاق.
- فراخود (SuperEgo)؛ کمال‌گرای ذهن، مملو از بایدها و نبایدها.
- خود (Ego)؛ واسطه بین نهاد و فراخود.
شخصیت انسان، در نگاه فروید، حاصل تعامل این سطوح و بخش‌هاست.
نظریه روانشناسی شخصیت یونگ
کارل یونگ سطوح خودآگاه و ناخودآگاه فروید را پذیرفت و یک سطح دیگر به آن اضافه کرد: «ناخودآگاه جمعی». اینجا محل تجمع دانسته‌ها و باورهای نسل‌های قبلی است. یونگ معتقد بود انسان‌ها ذاتا تمایل دارند نسبت به یک‌سری محرک‌ها، پاسخ خاصی بدهند. مثلا از تاریکی بترسند، از مار فرار کنند و از عنکبوت متنفر باشند!
یونگ در ادامه نظریه‌اش ۸ ویژگی شخصیتی به ما معرفی کرد. این ویژگی‌ها حاصل ترکیب ۲ نگرش «درون‌گرا» و «برون‌گرا» و ۴ کارکرد «تفکر»، «احساس»، «شهود» و «حس‌کردن» بودند.
| کارکرد | افراد درون‌گرا | افراد برون‌گرا |
|---|---|---|
| تفکر | علاقه‌مند به مفاهیم انتزاعی | متفکر، اغلب با افکار عینی |
| احساس | متکی به ارزش‌های ذهنی خود | متکی به عقاید سنتی، ارزیابی اطلاعات عینی، ارزش‌های جامعه و معیارهای قضاوتی پذیرفته‌شده |
| شهود | پردازنده واقعیت‌های ناهشیار ذهنی | پردازنده واقعیت‌های بیرونی بدون فکر و احساس |
| حس‌کردن | متکی به تعبیر خود از محرک‌ها | پذیرنده محرک‌های بیرونی به‌صورت عینی و شبیه به حالتی که واقعا وجود دارند. |
این چهار نوع کارکرد، نقش کلیدی در انواع تیپ‌های شخصیتی یونگ دارند.
نظریه صفات پنجعاملی مک‌کری و کاستا
رابرت مک‌کری و پل کاستا در این نظریه از تکنیک‌های آماری استفاده کرده‌اند و به ۵ ویژگی شخصیتی جامع رسیده‌اند که صفات دیگر را دربرمی‌گیرد. در جدول زیر این ویژگیهای شخصیتی و توضیحات هرکدام را بخوانید.
| ویژگی شخصیتی | مفهوم نمره بالا | مفهوم نمره پایین |
| روان‌رنجوری | فرد مضطرب، تندمزاج، خودآگاه، آسیب‌پذیر در برابر اختلال‌های اضطرابی و افسردگی است | فرد آرام، خونسرد، از خود راضی و غیرهیجانی است. |
| برون‌گرایی | فرد خوش‌صحبت، پرحرف، معاشرتی و خوش‌گذران است. | فرد گوشه‌گیر و ساکت است و هیجاناتش را بروز نمی‌دهد. |
| تجربه‌پذیری | فرد علاقه‌مند به تنوع، چیزهای جدید و هیجان‌انگیز است، ارزش‌های سنتی را زیر سوال می‌برد و خلاقیت و خیال‌پردازی بالایی دارد. | فرد پایند به سنت‌ها و سبک‌زندگی باثبات‌تر است. |
| سازگاری | فرد اهل اعتماد، بخشنده، پذیرا، مطیع و مهربان است. | فرد تحریک‌پذیر، عیب‌جو، خسیس و شکاک است و رفتار خصمانه دارد. |
| وظیفه‌شناسی | فرد به نظم، مدیریت، برنامه‌ریزی، سخت‌کوشی، وظیفه‌شناسی و وقت‌شناسی معتقد است. | فرد سهل‌گیر و بدون نظم است. |
نظریه عاملی زیستی آیزنک
آیزنک نظریه‌ای بیولوژیکی درباره شخصیت ارائه داد که ارتباط ژن‌ها و زیست انسان را توضیح می‌دهد. او معتقد بود که بخش خاصی از مغز مسئول برانگیختگی ذهن است و در افراد درون‌گرا این بخش فعال‌تر است، بنابراین آنها به تحریکات کمتری از دنیای بیرون نیاز دارند.
آیزنک سه مقیاس برای بررسی شخصیت معرفی کرد: «روان‌پریشی – هنجاربودن»، «برون‌گرایی – درون‌گرایی» و «روان‌رنجوری – ثبات عاطفی». این مقیاس‌ها به چهار مزاج شخصیتی منجر می‌شوند که ویژگیهای فردی را شرح می‌دهند.
| نام مزاج | ویژگیهای شخصیتی |
| مزاج «صفراوی» | افراد برون‌گرا، روان‌رنجور، پرتحرک، زودرنج، بی‌قرار، تندخو، تکانشی، خوش‌بین و فعال. |
| مزاج «بلغمی» | افراد با ثبات عاطفی، درون‌گرا، محتاط، مدبر، صلح‌طلب، منظم و آرام. |
| مزاج «سوداوی» | افراد درون‌گرا، روان‌رنجور، مضطرب، دمدمی‌مزاج، بدبین، ساکت و گوشه‌گیر. |
| مزاج «دموی» | افراد برون‌گرا، خوش‌مشرب، اجتماعی، آسان‌گیر، شاداب و پیشگام. |
نظریه شخصیت صفات ۱۶ عاملی کتل (PF)
کتل مخالف دیدگاه آیزنک بود. او بر این باور بود که شخصیت نمی‌تواند تنها با دو یا سه بعد رفتاری تحلیل شود. برای به‌دست‌آوردن تصویری جامع و واضح از شخصیت فرد، لازم است که ویژگیهای بیشتری مورد بررسی قرار گیرند. کتل با تحلیل و ارزیابی داده‌ها موفق شد ۱۶ ویژگی شخصیتی مشترک را شناسایی کند که در تمام افراد یافت می‌شود. این ویژگی‌ها به‌طور خلاصه در جدول زیر آورده شده است:
| عامل شخصیتی | امتیاز در حد پایین | امتیاز در حد بالا |
|---|---|---|
| صمیمیت | سرد و خودخواه | حمایتی و آرامش‌بخش |
| استدلال | استدلال عینی و ناپایدار | استدلال انتزاعی |
| هیجان | عدم ثبات عاطفی | آرام و باثبات |
| پرخاشگری | متواضع | کنترل‌کننده و سخت |
| شادابی | غمگین و مهارشده | سرزندگی و عاشق سرگرمی |
| وظیفه‌شناسی | سرکش | تطبیق با شرایط |
| قاطعیت | خجالت‌زده | جسورانه |
| حساسیت | غیراحساسی و یک‌دنده | حساس و نرم‌خو |
| پارانوئید | خوش‌باور و اعتمادکننده | بدگمان و شکاک |
| درون‌گرایی | برون‌گرا با روابط دوستانه | درون‌گرا و تمایل به سکوت |
| اضطراب | اطمینان کامل | بی‌اعتمادی به خود |
| تجربه‌گرایی | محافظه‌کار | تجربه‌گرا |
| استقلال | خودکفا | متکی به دیگران |
| کمال‌گرایی | بی‌نظم و آشفته | منظم و کامل |
| تنش | آرام | مضطرب |
| وجدان | باوجدان | مصلحت‌گرا |
آیا شخصیت شناسی با گروه خونی امکان‌پذیر است؟
شخصیتشناسی بر اساس گروه خونی یا ویژگی‌هایی مانند رنگ مو، مدل ابرو یا اسم، هیچ‌گونه اعتبار علمی ندارد و باید تنها به‌عنوان سرگرمی در نظر گرفته شود. این روش‌ها به هیچ‌وجه پایه علمی ندارند.
در مقابل، روش‌های معتبر شخصیتشناسی توسط محققان و روان‌شناسان طراحی شده و شامل تست‌های دقیق با استفاده از سؤالات مختلف و الگوریتم‌های پیچیده است که شخصیت فرد را به‌طور علمی ارزیابی می‌کنند.
تست‌های شخصیت شناسی
شخصیتشناسی شاخه‌ای گسترده از روانشناسی است که نیاز به دانش تخصصی دارد. به همین دلیل، تست‌های شخصیتشناسی طراحی شده‌اند تا با چند سؤال ساده، انگیزه‌ها، اولویت‌ها و جنبه‌های پنهان شخصیت انسان را آشکار کنند و دلایل رفتارهای ناشناخته را توضیح دهند.
تست شخصیت شناسی MBTI (مایرز بریگز)
این تست روان‌سنجی با تشخیص نوع شخصیت، اولویت‌ها و نقاط قوت، نتیجه را در قالب یک تیپ شخصیتی ارائه می‌دهد. پایه آن نظریه شخصیتشناسی کارل یونگ است و شامل چهار مقیاس می‌شود:
- درون‌گرایی و برون‌گرایی: جهت‌گیری روانی افراد.
- حسی و شهودی: نحوه دریافت اطلاعات.
- تفکر و احساسی: تفسیر اطلاعات.
- قضاوت‌گر (ساختارگرا) و دریافت‌گر (منعطف): نحوه تصمیم‌گیری.
شخصیت افراد بعد از این تست در یکی از ۱۶ تیپ شخصیتی تعریف‌شده جای می‌گیرد. هریک از این شخصیت‌ها نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند.
تست کهن‌الگوهای یونگی (تست آرکتایپ)
این تست انرژی کهن‌الگوهای فرد را بررسی کرده و کهن‌الگوی غالب او را مشخص میکند. یونگ با باور به ناخودآگاه جمعی، ایده تکرار شخصیت‌ها و رویدادهای زندگی را مطرح کرد. این تست بر اساس ۱۲ کهن‌الگوی اساطیری (الهه‌های یونانی) طراحی شده و به افراد کمک میکند با ناخودآگاه خود آشنا شده و دلیل رفتارهایشان را بهتر درک کنند.
تست شخصیتشناسی دیسک
آزمون دیسک برای بررسی واکنش افراد در شرایط مختلف طراحی شده است. این تست با ارزیابی ویژگیهای شخصیتی و رفتار فرد در محیط‌های گوناگون، او را در یکی از چهار دسته زیر قرار می‌دهد:
- سلطه‌گر: مصمم، خودرأی، قوی و بااراده. نیازمند احترام، رک‌گویی و اعتبار.
- تأثیر‌گذار: پرتحرک، متقاعدکننده و باسیاست. نیازمند صداقت، شوخ‌طبعی و قدردانی.
- باثبات: صبور، مشورتی و محافظه‌کار. نیازمند امنیت، توافق و آرامش.
- وظیفه‌شناس: دقیق، قانون‌مدار و ساختاریافته. نیازمند شفافیت، دقت و اعتماد.
تست شخصیت شناسی آیزنک (تست مزاج‌شناسی)
این تست ۹۰ سؤالی، دو بعد فراگیر و مستقل شخصیت را اندازه می‌گیرد و خوی شخصیتی دروغگویی، برون‌گرایی و روان‌رنجوری فرد را اعلام میکند. بعضی از سوالات این تست برای «مچ‌گیری» طراحی شده‌اند؛ یعنی اگر فرد تلاش کند تصویر بهتری از واقعیت خود ارائه دهد، سوالات دروغ‌سنج تست آیزنک واقعیت را برملا می‌کنند!
تست شخصیت شناسی پنج عاملی نئو
این تست روانشناسی شخصیت میزان بهداشت روانی یا سازگاری فرد را اعلام میکند و بسیار معتبر است. با پاسخ به ۶۰ پرسش این تست، نمره‌هایی به ۵ شاخصه روان‌رنجوری، برون‌گرایی، تجربه‌پذیری، سازگاری و وظیفه‌شناسی شما داده می‌شود.
این نمره‌ها عددی نیستند و سه سطح کم، متوسط و زیاد دارند. بعد از انجام این آزمون به خودشناسی بهتری می‌رسید و راحت‌تر می‌توانید به تقویت توانمندی‌های فردی خود بپردازید.
تیپ شناسی شخصیت
ویژگیهای شخصیتی بسیاری وجود دارد که با ترکیب آنها، تیپ‌های شخصیتی منحصربه‌فرد شکل می‌گیرد. از زمان بقراط و یونانیان باستان که ۴ خلق‌و‌خوی اصلی را معرفی کردند، تلاش‌ها برای طبقه‌بندی شخصیت‌ها ادامه دارد. امروزه، روان‌شناسان شخصیت را بر اساس ۵ ویژگی اساسی دسته‌بندی می‌کنند: پذیرش تجربه جدید، وجدان، برون‌گرایی، سازگاری و روان‌رنجوری. در مدل جدید هگزاگو، صداقت و فروتنی به‌عنوان ششمین ویژگی معرفی شده‌اند.
تیپ‌های شخصیتی بسیار متنوع هستند. به‌عنوان مثال، افراد با شخصیت نوع A معمولاً سازمان‌یافته، سخت‌گیر، رقابتی و مضطرب توصیف می‌شوند، اما پشتیبانی تجربی کمی برای این طبقه‌بندی‌ها وجود دارد. روان‌شناسانی که به مطالعه شخصیت پرداخته‌اند، بر این باورند که این گونه‌شناسی‌ها ساده‌انگارانه هستند.
تست روانشناسی شخصیت
تست‌های روانشناسی شخصیت، به‌ویژه در مدل پنجِ بزرگ، شخصیت افراد را بر اساس پنج صفت اصلی ارزیابی می‌کنند. در این مدل، هر فرد در یک پیوستگی برای هر صفت قرار دارد، به‌طوری که ممکن است فردی در ویژگی‌هایی مانند برون‌گرایی نسبت به دیگران امتیاز بالاتری یا پایین‌تری داشته‌باشد. ترکیب این سطوح مختلف، شخصیت کلی فرد را توصیف میکند.
تست‌های شخصیتشناسی به ما کمک می‌کنند تا نقاط قوت و ضعف افراد را شناسایی کرده و توانایی‌های آنان را با دقت بیشتری ارزیابی کنیم. البته باید توجه داشت که این تست‌ها نمی‌توانند ۱۰۰٪ شخصیت یک فرد را تعیین کنند، زیرا انسان‌ها پیچیده‌تر از آن هستند. با این حال، الگوهای رفتاری که از این تست‌ها استخراج می‌شود می‌تواند در رشد فردی موثر باشد. همچنین، این تست‌ها در بهبود ارتباطات با دیگران نیز مفید هستند و می‌توانند تاثیر زیادی در تعاملات اجتماعی داشته‌باشند.
شخصیتشناسی از روی چهره
برخی افراد به نقل از یافته‌های علم شخصیتشناسی، معتقدند ویژگیهای ظاهری افراد آیینه شخصیت آنهاست! آنها واقعا معتقدند که رنگ رخسار از سر درون خبر می‌دهد. مثلا می‌گویند:
- زنانی که صورت قوس‌دار دارند، خوش‌شانس‌ترند و آسایش بیشتری در زندگی دارند.
- زنانی که صورت کشیده‌تر دارند، مشکوک‌ترند.
- زنان با سر و صورت دایره‌ای‌شکل، شانس زیادی ندارند!
می‌توان با بررسی حرکات چهره در موقعیت‌های مختلف، احساسات و ویژگیهای شخصیتی افراد را تاحدی استنتاج کرد، اما این عقاید اعتبار علمی ندارند. تکرار تعاملات اجتماعی به ما آموخته که در اولین برخورد، حدس‌هایی در مورد شخصیت افراد بزنیم و این حدس‌ها گاهی درست از آب درمی‌آیند. اما نمی‌توان صرفا براساس چهره افراد، با اطمینان در مورد شخصیت آنها نظر داد و ادعادی روانشناسی شخصیت مردان یا زنان را داشت.
باورهای اشتباه درباره شخصیتشناسی
در آخرین بخش مقاله، بعضی از باورهای اشتباه عموم مردم درباره شخصیت شناسی را مرور می‌کنیم. وقت آن است که عقاید نم‌گرفته و قدیمی درمورد روانشناسی شخصیت را دور بریزید و با حقایق روبه‌رو شوید:
شخصیت انسان ثابت نیست و در موقعیت‌های مختلف تغییر میکند!
در موقعیت‌های مختلف، شخصیت تغییر نمی‌کند، رفتار تغییر میکند. ما خواسته‌ها و ترجیحات رفتاری معمول خود را به‌تناسب موقعیت سرکوب یا آزاد می‌کنیم.
شخصیت به‌مرور زمان تغییر نمی‌کند و مثل سنگ، ثابت است!
خیر! فرازونشیب‌های زندگی سنگ شخصیت را صیقل می‌دهند و باعث تغییر آن می‌شوند. برای همین است که افراد میان‌سال سازگارتر، آرام‌تر و ازنظر عاطفی پایدارتر از ورژن جوان خود هستند. این تغییر چشمگیر نیست؛ اما قابل‌انکار هم نیست!
برچسب‌گذاری آدم‌ها با عناوین «باشخصیت» درست نیست!
اشتباه هم نیست! هر نوع رفتار در محیط خاصی مناسب‌تر و سازگارتر است. انتخاب رفتار درست در جای درست می‌تواند نشانه شخصیت خوب فرد باشد.
آدم‌ها از شخصیت خود کاملا باخبرند!
خیر. حتی هوش مصنوعی بهتر از ما می‌تواند شخصیتمان را تشخیص دهد. متاسفانه همه ما در تفسیر شخصیت خود، به روایت‌های خودخواهانه ذهنمان بیشتر از واقعیت‌ها اهمیت می‌دهیم.
میتوانیم شخصیت افراد را با یک تیپ شخصیتی توصیف کنیم!
پیشرفت روزافزون علم روانشناسی به ما می‌آموزد که بیشتر ویژگیهای شخصیتی در یک توزیع نرمال قرار می‌گیرند. دیگر نمی‌توان آدم‌ها را با دو برچسب «درون‌گرا» و «برون‌گرا» معرفی کرد! برخی «کمی درون‌گرا» هستند و برخی «درون‌گرای افراطی». به‌هیچ‌وجه نمی‌توان این افراد را با یک تیپ شخصیتی معرفی کرد.
ما موظف به اصلاح ضعف‌های شخصیت خود هستیم.
این‌طور نیست! نقطه‌قوت شما در یک موقعیت می‌تواند نقطه ضعفتان در موقعیت دیگر باشد. ما به‌مرور یاد می‌گیریم که در موقعیت‌های مختلف، از ویژگیهای رفتاری و نقاط قوت مناسب استفاده کنیم. گاهی موفق می‌شویم و گاهی نمی‌شویم! چیزی برای اصلاح وجود ندارد!
آیا با کمک هوش مصنوعی می‌توان در روانشناسی شخصیت پیشرفت کرد؟
پیشرفت‌های اخیر مانند هوش مصنوعی و داده‌کاوی ابزاری همچون چت جی پی تی، روش‌های جدیدی را برای تحلیل شخصیت ارائه داده‌اند. از ابزارهای دیجیتال برای درک بهتر ویژگیهای شخصیتی و پیش‌بینی رفتار افراد استفاده می‌شود.
اما توصیه ما این است که حتی با وجود این ابزار، با استفاده از پلتفرم دکتردکتر، از روانشناس نوبت بگیرید و حضوری و غیر حضوری، با یک متخصص در این رابطه مشورت کنید.
منابع:
