بررسی انواع بارداری و چالش‌های پیش روی آن‌ها

بارداری طبیعی، بارداری خارج از رحم و بارداری پرخطر از شایع‌ترین انواع بارداری هستند. از دیگر انواع حاملگی می‌توان به بارداری چندقلویی، بارداری شیمیایی و بارداری مولار اشاره کرد که هر کدام ویژگی‌ها و شرایط خود را دارند. چنانچه تخمک رهاشده از تخمدان، در لوله‌های فالوپ توسط اسپرم بارور شود و در رحم لانه‌گزینی کنید، بارداری طبیعی و سلامت‌ترین نوع بارداری رخ می‌دهد.

اما در بسیاری دیگر از انواع مختلف بارداری، با عدم تشکیل جفت، سقط جنین و بارداری ناموفق به‌وقوع می‌پیوندد. در این مطلب از مجموعه پزشکی دکتردکتر با انواع مختلف بارداری، ویژگی‌ها و دلیل وقوع آن‌ها آشنا می‌شوید.

در انتها، اگر سوالی درباره انواع بارداری دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.

معرفی انواع بارداری

انواع مختلف بارداری، هرکدام در شرایط و با ویژگی‌های خاصی رخ می‌دهند. برای مثال، زایمان طبیعی با بارور شدن تخمک توسط اسپرم در لوله فالوپ و اتصال تخمک بارور شده به دیواره رحم اتفاق می‌افتد. بارداری پرخطر شامل شرایطی همچون دیابت بارداری، فشار خون بالا یا بارداری چندقلو می‌شود. همچنین، در بارداری خارج از رحم، جنین به جای رحم، در لوله فالوپ، رشد می‌کند و در این شرایط مادر به درمان و مراقبت فوری نیاز خواهد داشت. در جدول زیر، انواع بارداری همچون بارداری مولار، بارداری پوچ، بارداری بریج، ویژگی‌ها و شرایط آن‌ها را به صورت خلاصه آورده‌ایم:

هر یک از انواع بارداری، به مراقبت و تشخیص خاص خود نیاز دارند. در ادامه، به معرفی انواع حاملگی پرداخته‌ایم:

بارداری طبیعی یا داخل رحمی

بارداری طبیعی یا داخل رحمی زمانی رخ می‌دهد که اسپرم، تخمک را در یکی از لوله‌های فالوپ بارور می‌کند. سپس تخم بارور شده به سمت رحم حرکت کرده و به دیواره رحم می‌چسبد. این فرآیند، کاشت یا لانه‌گزینی نامیده می‌شود و معمولا حدود ۶ تا ۱۰ روز پس از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. پس از کاشت، جنین شروع به رشد و تکامل کرده و با تشکیل جفت، مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز خود را از مادر دریافت می‌کند. بارداری طبیعی معمولا ۴۰ هفته طول می‌کشد و به سه مرحله سه‌ماهه تقسیم می‌شود. در هر مرحله از این نوع از انواع بارداری، رشد جنین و وضعیت بدن مادر دچار تحولات خاصی خواهد شد.

بارداری پرخطر

بارداری پرخطر، آن دسته از انواع بارداری هستند که سلامت مادر، جنین یا هر دو به دلیل شرایط خاصی در معرض خطر قرار می‌گیرد. این شرایط، ناشی از مشکلات پزشکی قبل از بارداری مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی یا سن بالای مادر (بیش از ۳۵ سال) هستند. همچنین رخ دادن مشکلاتی در طول بارداری مانند پره‌اکلامپسی، دیابت بارداری، بارداری چندقلویی یا مشکلات مربوط به رشد جنین هم بارداری را پرخطر می‌کنند.

عوامل محیطی مانند مصرف دخانیات، الکل یا مواد مخدر هم ریسک انواع بارداری پرخطر را افزایش می‌دهند. این نوع بارداری نیاز به مراقبت‌های ویژه‌تر و پیگیری‌های منظم پزشکی دارد تا با مدیریت به‌موقع خطرات، سلامت مادر و جنین حفظ شود. برای درک بیشتر اهمیت و نقش متخصص زنان در این شرایط، مطلب تخصص زنان و زایمان چیست را مطالعه کنید.

بارداری خارج از رحمی

در بارداری خارج از رحمی، تخمک بارور شده به جای رحم، در جایی خارج از رحم، معمولا در یکی از لوله‌های فالوپ، لانه‌گزینی می‌کند. این نوع بارداری، به صورت طبیعی پیش نخواهد رفت؛ زیرا محل کاشت برای رشد جنین مناسب نبوده و این اتفاق، خطرات جدی برای سلامتی مادر همچون پارگی لوله فالوپ و خونریزی داخلی ایجاد خواهد کرد. مادر دچار به بارداری خارج از رحم، درد شکمی شدید، خونریزی واژینال غیرطبیعی و سرگیجه یا ضعف را تجربه می‌کند.

در این شرایط، مادر به به مراقبت‌های دکتر زنان و درمان فوری توسط او شامل دارودرمانی یا جراحی برای برداشتن بافت نیاز دارد. عوامل خطر این نوع از انواع بارداری، شامل عفونت‌های لگنی، سابقه بارداری خارج از رحمی، جراحی‌های قبلی لگن و مصرف روش‌های کمک باروری است.

بارداری دوقلویی و چندقلویی

بارداری دوقلویی و چندقلویی، با رشد بیش از یک جنین در رحم مادر رخ می‌دهد. انواع بارداری دوقلویی اصولا به دو صورت زیر اتفاق می‌افتد:

• دوقلوی همسان؛ در دوقلوی همسان، یک تخمک بارورشده به دو جنین تقسیم می‌شود.
• دوقلوی غیرهمسان؛ در دوقلوی ناهمسان، دو تخمک، هرکدام توسط یک اسپرم بارور می‌شوند.

انواع بارداری چندقلویی (سه‌قلو و بیشتر) معمولا به دلیل روش‌های کمک‌باروری، مانند ای وی اف یا عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد. در این نوع بارداری‌ها نسبت به بارداری تک‌قلویی، حجم خون بیشتر، نیازهای تغذیه‌ای بیشتر و فشار اضافه‌تری بر بدن مادر وارد می‌شوند. به‌همین‌خاطر، احتمال بروز مشکلاتی مانند زایمان زودرس، پره‌اکلامپسی و دیابت بارداری در مادر افزایش می‌یابد.

بارداری مولار

بارداری مولار، یک نوع از انواع بارداری غیرطبیعی و نادر است که در آن به جای رشد یک جنین سالم، یک توده بافت غیرطبیعی به نام “مول”، در رحم شکل می‌گیرد. این توده، به دلیل مشکلات کروموزومی در زمان لقاح ایجاد شده و در دو نوع کامل و ناقص رخ می‌دهد. در بارداری مولار کامل، هیچ جنینی وجود ندارد و فقط بافت غیرطبیعی رشد می‌کند. در بارداری مولار ناقص، جنین وجود دارد؛ اما به دلیل مشکلات ژنتیکی، به‌طور طبیعی رشد نمی‌کند و زنده نمی‌ماند. علائم بارداری مولار شامل خونریزی واژینال، حالت تهوع و استفراغ شدید و بزرگ شدن غیرطبیعی رحم است. درمان این دست از انواع حاملگی، معمولا شامل تخلیه رحم و پیگیری‌های بعدی برای جلوگیری از عوارض مانند سرطان مولار می‌شود.

بارداری شیمیایی

بارداری شیمیایی نوع سقط زودهنگام است که معمولا در هفته‌های اولیه بارداری رخ می‌دهد. در این دست از انواع بارداری، با وجود انجام فرایند کاشت، اما جنین به دلیل مشکلات کروموزومی قادر به رشد نیست. در این نوع بارداری، مادر با تست‌های بارداری مثبت مواجه می‌شود؛ چراکه هورمون بارداری (hCG) در خون و ادرار افزایش می‌یابد. با این حال، بارداری قبل از مشاهده ساک حاملگی در سونوگرافی خاتمه می‌یابد.

براساس مقاله منتشر شده در انتشارات پزشکی WebMd آمریکا،

بارداری شیمیایی معمولا قبل از هفته پنجم بارداری رخ می‌دهد، زمانی که سطح هورمون بارداری (hCG) افزایش یافته و سپس کاهش می‌یابد، اما جنین در سونوگرافی دیده نمی‌شود.

بارداری شیمیایی از انواع مختلف بارداری است که به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی، مشکلات رحمی یا اختلالات هورمونی رخ می‌دهد. این نوع از انواع بارداری، اغلب بدون علائم خاصی پایان می‌یابد؛ البته گاهی مادر خونریزی واژینال سبک و شبیه به یک قاعدگی شدیدتر را تجربه خواهد کرد. بارداری شیمیایی، فارغ از عوارض ناراحت‌کننده‌اش برای مادر، نشان‌دهنده این است که بدن قادر به بارداری بوده و بیشتر اوقات زنان در آینده بارداری موفقی خواهند داشت.

بارداری هتروتوپیک

بارداری هتروتوپیک از انواع بارداری نادر بوده که در آن دو بارداری به‌صورت هم‌زمان رخ می‌دهند. وقوع همزمان یک بارداری داخل رحمی و یک بارداری خارج از رحمی در لوله فالوپ به بارداری هتروتوپیک منجر می‌شود. زنان استفاده‌کننده از روش‌های کمک باروری مانند IVF، به احتمال بیشتری این نوع از انواع حاملگی را تجربه می‌کنند. مادر دچار بارداری هتروتوپیک، به دلیل وقوع بارداری خارج از رحمی و وجود احتمال پارگی لوله فالوپ و خونریزی داخلی با چالش‌های بسیاری مواجه خواهد شد. درحالی‌که، جنین در بارداری داخل رحمی همچنان به رشد طبیعی خود ادامه می‌دهد.

علائم این نوع بارداری، به‌صورت درد شدید شکمی، خونریزی واژینال و علائم بارداری طبیعی ظاهر می‌شوند. دکتر زنان برای تشخیص این نوع بارداری از میان سایر انواع بارداری، از سونوگرافی و آزمایش خون کمک می‌گیرد و برای برداشتن جنین تشکیل شده در خارج از رحم، برای انجام جراحی اقدام خواهد کرد.

بارداری بریج

بارداری بریچ (Breech) شرایطی‌ست که جنین به جای قرار داشتن در حالت طبیعی سر به سمت پایین در رحم، با پاها یا باسن به سمت کانال زایمان قرار می‌گیرد. این وضعیت، در هفته‌های پایانی بارداری، قابل تشخیص بوده و چالش‌هایی را برای زایمان طبیعی به‌وجود می‌آورد. بارداری بریچ به چند حالت مختلف رخ می‌دهد که در ادامه به انواع بارداری بریچ اشاره کرده‌ایم:

• بارداری بریچ کامل؛ در این شرایط، باسن و پاها هر دو به سمت پایین هستند.
• بارداری بریچ فرانک؛ حالتی که باسن پایین و پاها به سمت بالا هستند.
• بارداری بریچ فوتلینگ؛ در این وضعیت، یکی یا هر دو پا، پایین‌تر از باسن قرار دارند.

عوامل خطر ابتلا به بارداری بریچ، شامل بارداری چندقلویی، مایع آمنیوتیک کم یا زیاد، ناهنجاری‌های رحمی و زایمان‌های زودتر از موعد هستند. در بسیاری از موارد، تلاش‌هایی برای چرخاندن جنین به حالت طبیعی و انجام زایمان طبیعی انجام می‌شود؛ اما در صورت عدم موفقیت، عمل جراحی سزارین انجام خواهد شد.

بارداری لوپوس

لوپوس، یک بیماری خودایمنی مزمن بوده که باعث التهاب و آسیب به بافت‌های مختلف بدن می‌شود. بارداری لوپوس از انواع بارداری است که در مادران مبتلا به این بیماری خودایمنی رخ می‌دهد. این نوع حاملگی، عوارضی مانند پره‌اکلامپسی، زایمان زودرس و مشکلات رشد جنین را به دنبال خواهد داشت. گاهی، بیماری لوپوس در دوران بارداری شدت یافته و در برخی موارد بهبود می‌یابد. برای مدیریت بهتر این بیماری، زنان مبتلا به لوپوس باید پیش از بارداری با پزشک خود مشورت کرده تا با انجام برنامه‌ریزی مناسب و مصرف داروهای ایمن، علائم آن را بهتر کنترل کنند. مانیتورینگ مداوم مادر و جنین برای شناسایی و مدیریت هرگونه عارضه ضروری است.

بارداری پنهان

بارداری پنهان، آن دسته از انواع بارداری ناخواسته است که زن باردار از بارداری خود آگاه نیست و گاهی تا هفته‌های پایانی یا حتی زمان زایمان متوجه بارداری خود نخواهد شد. علت مواجهه با این نوع بارداری را می‌توان عدم تجربه علائم رایج بارداری، سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا تفسیر نادرست علائم دانست. گاهی، مشکلات روان‌شناختی یا انکار بارداری هم در بارداری پنهان نقش دارند. بارداری پنهان، ریسک‌های بالایی برای مادر و جنین به همراه خواهد داشت، زیرا عدم آگاهی از بارداری مانع از دریافت مراقبت‌های پیش از زایمان می‌شود. این وضعیت، زایمان زودرس، مشکلات رشد جنین یا دیگر عوارض را در پی خواهد داشت.

افزایش آگاهی برای تجربه یک بارداری سالم

آگاهی از انواع بارداری و انجام مراقبت‌های لازم برای تجربه یک بارداری سالم ضروری است. امکان رخ دادن انواع حاملگی همچون بارداری خارج از رحم، بارداری پرخطر، بارداری مولار و بارداری شیمیایی مادران را تهدید می‌کند. مادران باید پیش از اقدام برای بارداری و در دوران بارداری، تحت نظر دکتر زنان و طبق توصیه‌های موجود در راهنمای بارداری، تمامی معاینات و اقدامات لازم را برای پیشگیری از هرگونه عارضه همچون سقط جنین انجام دهند.

اگر شما هم قصد بارداری دارید، برای به‌دست آوردن آمادگی‌های پیش از بارداری و شناخت هرچه بیشتر انواع مختلف بارداری، به متخصص زنان مراجعه کنید. برای دریافت نوبت از متخصص زنان، از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر زنان در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.

منابع:

nhs.uk

hopkinsmedicine.org

سوالات متداول انواع بارداری