مصرف ویتامین C در بارداری برای تقویت سیستم ایمنی، جذب بهتر آهن، رشد پوست و استخوان‌های جنین و پیشگیری از پره‌اکلامپسی اهمیت دارد. دریافت ویتامین سی در بارداری، عمدتا از طریق میوه‌ها و سبزیجات تازه بسیار به مادران توصیه میشود. البته لازم به ذکر است که کمبود یا مصرف بیش از حد ویتامین C، میتواند عوارضی جدی برای مادر و جنین همچون ضعف عمومی، سقط و کند بودن فرایند ترمیم زخم‌ها ایجاد کند.
توجه به دوز مناسب مصرف و مشورت با پزشک، کلید استفاده صحیح از این ویتامین ارزشمند است. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، به نقش حیاتی ویتامین C در بارداری، منابع طبیعی، میزان مصرف و عوارض کمبود یا مصرف بیش از حد آن می‌پردازیم.
اگر در این زمینه سوالی دارید، آن را در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ دهد.
اهمیت استفاده از ویتامین سی در بارداری
ویتامین C یا اسید اسکوربیک، یک ویتامین محلول در آب است که برای سنتز کلاژن، جذب آهن و عملکرد سیستم ایمنی اهمیت دارد. این ویتامین، از ویتامین های مورد نیاز بدن در دوران بارداری بوده که به رشد پوست، استخوان‌ها و بافت‌های همبند جنین کمک می‌کند. از فواید مصرف کافی ویتامین C در بارداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت سیستم ایمنی مادر باردار
ویتامین C با افزایش عملکرد سلول‌های ایمنی و عمل به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، از ایمنی ذاتی و اکتسابی پشتیبانی کرده و به بدن مادر کمک می‌کند تا در برابر عفونت‌ها، سرماخوردگی و بیماری‌ها مقاوم‌تر باشد. علاوه‌براین، این ویتامین با تولید کلاژن در رشد جنین و ترمیم بافت مادر نقش دارد. اطمینان از مصرف کافی این ویتامین از طریق یک رژیم غذایی متعادل برای سلامت مادر و جنین ضروری است.
کمک به جذب بهتر آهن
بر اساس تحقیقات، دریافت 90 میلیگرم ویتامین C میزان جذب آهن را تا 67 درصد افزایش می‌دهد. آهن برای حفظ سطح طبیعی هموگلوبین و پیشگیری از کم‌خونی اهمیت دارد. با توجه به اینکه در سه ماهه دوم بارداری و سه‌ماهه سوم نیاز بدن به آهن بیشتر میشود، افزودن منابع حاوی ویتامین C به رژیم غذایی میتواند در تامین این نیاز موثر باشد.
نقش در رشد و تکامل جنین
ویتامین C در تولید کلاژن نقش کلیدی دارد؛ پروتئینی که برای رشد و استحکام استخوان‌ها، پوست، غضروف، تاندون‌ها و رگ‌های خونی جنین ضروری است. این ویتامین با تقویت رگ‌های خونی جفت به بهبود جریان خون و افزایش اکسیژن‌رسانی به جنین کمک می‌کند و خطر جدا شدن زودرس جفت (placental abruption) را کاهش می‌دهد.
کمک به رفع یبوست
ویتامین C با جذب آب به داخل روده‌ها، باعث نرم شدن مدفوع و تحریک حرکات روده شده و به این ترتیب در رفع یبوست زنان باردار موثر خواهد بود. این ویتامین با اثر ملین خفیف خود از سلامت گوارش حمایت می‌کند، به‌ویژه در دوران بارداری که تغییرات هورمونی و فشار روی روده‌ها عملکرد دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بهبود خاصیت کشسانی پوست
ویتامین C تولید کلاژن را که پروتئینی ضروری برای استحکام و انعطاف‌پذیری پوست است، افزایش می‌دهد. این ویتامین با ترمیم پوست ظاهر ترک‌های پوستی را بهبود داده و با محافظت در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد، به بافتی سالم‌تر و مقاوم‌تر برای پوست کمک می‌کند.
پیشگیری از پره‌اکلامپسی
ویتامین سی در بارداری، به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، احتمال آسیب به رگ‌های خونی و خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی در زنان باردار را کاهش می‌دهد. این ویتامین با حمایت از جریان خون سالم، دیواره رگ‌های خونی را تقویت کرده و به تنظیم فشار خون کمک می‌کند.
زیبا شدن جنین
ویتامین C با تقویت تولید کلاژن، به شکل‌گیری سالم پوست، بافت‌ها و عروق جنین کمک می‌کند و میتواند در راستای زیبا شدن جنین در بارداری او مؤثر باشد. این ویتامین با خاصیت آنتی‌اکسیدانی، از سلول‌های جنین محافظت کرده و به رشد متعادل و سالم او در دوران بارداری یاری می‌رساند.
باهوش شدن جنین
ویتامین C با داشتن آنتی‌اکسیدان و کمک به تشکیل کلاژن، به رشد سالم مغز جنین و تقویت سیستم ایمنی و در نتیجه باهوش شدن جنین در بارداری او کمک می‌کند. مصرف کافی ویتامین C در بارداری میتواند از آسیب‌های اکسیداتیو جلوگیری کرده و به بهبود عملکرد شناختی و باهوش‌تر شدن جنین کمک کند.
زمان مصرف ویتامین سی
زمان مصرف ویتامین سی در بارداری بسیار مهم است، چون بدن این ویتامین محلول در آب را ذخیره نمیکند و باید روزانه تأمین شود. بهترین زمان مصرف ویتامین c همراه یا بلافاصله بعد از وعده غذایی است تا هم جذب بهتر شود و هم از مشکلات گوارشی جلوگیری گردد.
برای بهره‌وری بیشتر، میتوان زمان مصرف ویتامین c را به دو بخش مثلاً صبح و عصر تقسیم کرد تا جذب آن بهینه شود. در هر سه‌ماهه بارداری، دریافت ویتامین C اهمیت زیادی دارد، اما شکل و مقدار مصرف باید با نظر پزشک تعیین گردد. البته بهتر است درباره مصرف این ویتامین در ماه هشتم بارداری یا ماه پنجم بارداری، با دکتر حتما مشورت کنید.
در جدول زیر، بهترین زمان مصرف ویتامین c در دوره‌های مختلف حاملگی را مورد بررسی قرار داده‌ایم:
| سه‌ماهه بارداری | زمان‌بندی مصرف ویتامین C | نکات مهم |
|---|---|---|
| سه‌ماهه اول | همراه یا بلافاصله بعد از وعده غذایی اصلی (مثلاً صبحانه یا ناهار) | تمرکز بر دریافت از منابع غذایی طبیعی؛ مصرف مکمل فقط با تجویز پزشک |
| سه‌ماهه دوم | تقسیم به دو وعده (صبح و عصر)، همراه با غذا | نیاز به ویتامین C افزایش می‌یابد؛ جذب بهتر با مصرف منظم |
| سه‌ماهه سوم | همراه یا بعد از وعده غذایی اصلی، به صورت روزانه | اهمیت در حمایت از بافت‌ها و کاهش خطر پارگی زودرس غشاء |
دوز مصرف ویتامین C مورد نیاز مادران در دوران بارداری
نیاز به ویتامین سی در بارداری برای مادران بیشتر از سایر افراد است و این میزان در دوران شیردهی حتی بیشتر از دوران بارداری میشود. در جدول زیر، میزان مصرف ویتامین سی در بارداری ارائه شده است:
| گروه سنی | میزان مصرف روزانه (میلیگرم) |
| مادران باردار زیر 18 سال | 80 میلیگرم |
| مادران باردار 19 سال به بالا | 85 میلیگرم |
توجه به مصرف منظم و کافی ویتامین C در بارداری برای حفظ سلامت مادر و رشد مناسب جنین بسیار ضروری است.
عوارض و نشانه‌های ناشی از کمبود ویتامین c در بارداری
در دوران بارداری، بدن مادر دچار تغییرات گسترده‌ای میشود. دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد مغذی برای رشد و تکامل جنین و حفظ تعادل هورمونی مادر ضروری است. کمبود ویتامین C میتواند مشکلات مختلفی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. از نشانه‌های کمبود ویتامین سی در بارداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- زبری و خشکی پوست
- شکنندگی و ریزش موها
- کند بودن روند ترمیم زخم‌ها و کبودی‌ها
- خونریزی لثه‌ها
- ایجاد لکه‌ها و کبودی‌های زیرپوستی
- ضعف عمومی بدن
- کاهش اشتها و وزن
عوارض ناشی از کمبود ویتامین C در دوران بارداری برای مادر و جنین
عوارض کمبود ویتامین C در دوران بارداری شامل موارد زیر می‌شوند:
- اختلال در رشد مغز جنین به‌ویژه در ناحیه هیپوکامپ (مرکز یادگیری و حافظه)
- ضعف در رشد استخوان‌ها و بافت‌های پیوندی جنین
- ایجاد خونریزی در بافت‌های همبند و استخوان‌ها
- تاخیر در ترمیم زخم‌ها و بروز مشکلات پوستی در نوزاد
- افزایش خطر ابتلا به بیماری اسکوروی (در صورت ادامه کمبود ویتامین C)
- ضعف سیستم ایمنی مادر و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها
منابع طبیعی ویتامین C مناسب بارداری
برای تامین ویتامین C مورد نیاز در دوران بارداری، میوه‌ها و سبزیجات تازه بهترین انتخاب است. این منابع طبیعی علاوه بر ویتامین C، سرشار از فیبر و مواد معدنی ضروری برای حفظ سلامت مادر و رشد مطلوب جنین هستند.
میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین C
میوه و سبزیجات زیر حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین C هستند که مصرف آن‌ها در دوران بارداری توصیه میشود. برای حفظ حداکثری میزان ویتامین C موجود در میوه‌ها و سبزیجات، بهتر است آن‌ها را به صورت خام مصرف کنید.
| ماده غذایی | میزان ویتامین C (میلیگرم) | مقدار مصرف |
| پرتقال | 70 | یک عدد |
| گریپ‌فروت | 38 | نصف عدد |
| کیوی | 91 | یک عدد کامل |
| توت‌فرنگی | 85 | یک لیوان (کامل) |
| گوجه‌فرنگی | 16 | یک عدد |
| تمشک | 30 | یک لیوان (کامل) |
| فلفل دلمه‌ای قرمز | 95 | نصف لیوان (خام) |
| فلفل دلمه‌ای سبز | 60 | نصف لیوان (خام) |
| بروکلی | 51 | نصف لیوان (پخته) |
| کلم بروکسل | 48 | نصف لیوان (پخته) |
| سیب‌زمینی | 17 | یک عدد متوسط (پخته) |
| اسفناج | 8 | یک لیوان (خام) |
آیا در دوران بارداری باید مکمل های ویتامین C مصرف کرد؟
مصرف مکمل‌های ویتامین C در دوران بارداری در صورت داشتن رژیم غذایی متعادل، به طور معمول ضروری نیست. معمولا نیاز روزانه بدن به ویتامین C از طریق میوه‌ها، سبزیجات و مکمل‌های پریناتال (مخصوص بارداری) به‌طور کامل تامین میشود.
براساس توصیه‌های منتشر شده در وب‌سایت سازمان جهانی بهداشت (WHO)،
مصرف روتین مکمل ویتامین C در بارداری، مگر در صورت کمبود تاییدشده توصیه نمی‌شود. هرچند برخی مطالعات فواید احتمالی مانند کاهش خطر جدا شدن جفت را نشان داده‌اند، اما به طور کلی شواهد از مصرف همیشگی این مکمل حمایت نمی‌کنند.
بهترین قرص جوشان ویتامین سی در بارداری
ویتامین C یکی از مواد مغذی حیاتی برای زنان باردار است که خواص فراوانی برای سلامت مادر و جنین دارد. برای تأمین این ویتامین مهم، می‌توانید از قرص‌های جوشان حاوی ویتامین C استفاده کنید. با این حال، قبل از شروع مصرف هر مکملی در دوران بارداری بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود. در ادامه، برخی از بهترین قرص‌های جوشان ویتامین C موجود در داروخانه‌ها را معرفی می‌کنیم:
| نام محصول | ویژگی‌ها | طعم | فواید اصلی در بارداری |
|---|---|---|---|
| قرص جوشان ویتامین C 1000 میلیگرم یوروویتال | آنتی‌اکسیدان قوی، افزایش جذب آهن، کمک به ترمیم زخم و سلامت پوست، استخوان و مفاصل | – | تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از کم‌خونی، بهبود سلامت عمومی |
| قرص جوشان ویتامین C 1000 میلیگرم نیچرز پلنتی | رشد و ترمیم بافت‌ها، بهبود سلامت پوست، تسریع بهبود زخم‌ها | توت‌فرنگی | تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت پوست و بافت‌ها |
| قرص جوشان ویتامین C 1000 میلیگرم های هلث | افزایش جذب آهن، تشکیل کلاژن، خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالا | لیمو | تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از کم‌خونی، ترمیم بافت‌ها و زخم‌ها |
| قرص جوشان ویتامین C 1000 میلیگرم هانسال | تحریک کلاژن‌سازی، محافظت در برابر رادیکال‌های آزاد، حفظ استحکام پوست و بافت‌ها | پرتقال | تقویت سیستم ایمنی، کمک به رشد بهتر جنین، بهبود سلامت عمومی |
برای خرید انواع مکمل های بانوان و ویتامین سی، می‌توانید از داروخانه آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
عوارض ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین C در بارداری
مصرف بیش از حد ویتامین C در بارداری میتواند عوارض مختلفی را به همراه داشته باشد. مهم‌ترین این عوارض شامل موارد زیر می‌شوند:
- نقرس
- سنگ کلیه
- درد شکم
- حالت تهوع
- خستگی
- بی‌خوابی
- بثورات پوستی
- اسهال
- گرگرفتگی
- انسداد روده
روش جلوگیری از تاثیرات منفی ویتامین C
توجه به برخی نکات هنگام مصرف ویتامین سی در بارداری، همچون توجه به زمان مصرف ویتامین سی و سایر ویتامین‌ها برای جلوگیری از عوارض احتمالی اهمیت دارد. به‌همین خاطر، در ادامه، به نکاتی برای پیشگیری از بروز عوارض ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین سی در بارداری اشاره کرده‌ایم:
- اولویت با تامین ویتامین C از طریق منابع طبیعی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه باشد.
- از مصرف خودسرانه مکمل‌های ویتامین سی در بارداری اجتناب کنید. در اغلب موارد، دریافت کافی ویتامین C از رژیم غذایی توصیه میشود.
- مصرف مقدار مجاز ویتامین C در بارداری را رعایت کنید.
- دوز بالای این ویتامین اثرگذاری برخی داروها را کاهش می‌دهد. در صورت لزوم به مصرف مکمل، این کار تحت نظارت پزشک و با دوز تعیین‌شده انجام دهید.
آیا قرص ویتامین سی برای سقط جنین هم مصرف میشود؟
سقط جنین با ویتامین سی موضوعی است که بسیاری از افراد درباره آن سوال دارند، اما باید بدانید که قرص ویتامین سی برای سقط جنین کاربردی ندارد و هیچ مدرک علمی معتبری این موضوع را تایید نمیکند. همچنین، خوردن نوشیدنی ویتامین سی در بارداری معمولاً ایمن است و به تأمین نیازهای بدن مادر و جنین کمک می‌کند، به شرطی که در حد متعادل مصرف شود.
از سوی دیگر، استفاده از کرم ویتامین سی در بارداری نیز خطری برای جنین ندارد و اغلب به منظور بهبود سلامت پوست مادر استفاده میشود. در نتیجه، ویتامین سی نه تنها عامل سقط جنین نیست، بلکه به حفظ سلامت بارداری کمک می‌کند.
اگر در این رابطه هنوز هم سوالی دارید، می‌توایند از طریق سرویس ویزیت آنلاین دکتردکتر، مشاوره آنلاین دکتر زنان داشته باشید.
مصرف ایمن ویتامین سی در بارداری؛ راهی برای سلامت مادر و جنین!
در دوران بارداری، دریافت ویتامین C اهمیت ویژه‌ای برای سلامت مادر و رشد مناسب جنین دارد. این ویتامین با تقویت سیستم ایمنی، بهبود جذب آهن، حمایت از رشد پوست و استخوان‌ها و پیشگیری از پره‌اکلامپسی نقش موثری ایفا می‌کند. مصرف کافی آن از طریق میوه‌ها و سبزیجات تازه بهترین راهکار است و از عوارض کمبود یا مصرف بیش از حد آن جلوگیری می‌کند. رعایت دوز مناسب و مشورت با پزشک، کلید بهره‌مندی ایمن و موثر از این ویتامین ارزشمند در دوران بارداری است.
اگر به مشاوره با دکتر تغذیه در این مورد نیاز دارید، می‌توانید از امکان دریافت انواع مشاوره آنلاین و تلفنی در سامانه دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
