حساسیت فصلی تنها مختص بهار و تابستان نیست؛ بسیاری از افراد در فصل زمستان هم با علائم آلرژیک مواجه شده که تحت عنوان حساسیت فصلی زمستان شناخته میشود. این حساسیت که عمدتا ناشی از عواملی همچون مایت گردوغبار، کپک، شوره و موی حیوانات خانگی است، با علائمی نظیر عطسه، آبریزش و گرفتگی بینی و خارش چشم همراه است و می‌تواند عوارضی جدی به دنبال داشته باشد.
تشخیص این آلرژی معمولا با بررسی پزشک و انجام آزمایش‌هایی همچون تست آلرژی یا آزمایش خون انجام میشود و کنترل علائم آن از طریق روش‌های دارویی و خانگی صورت می‌گیرد. در ادامه این مطلب، در مورد علل، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و راهکارهای پیشگیری از حساسیت فصلی زمستان توضیح خواهیم داد.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
حساسیت فصلی زمستان چیست؟
در طول ماه‌های سرد سال، افراد زمان بیشتری را در محیطهای بسته سپری میکنند. این موضوع باعث افزایش تماس با آلرژن‌های خانگی میشود که در فصول دیگر هم وجود دارند، اما ممکن است کمتر موجب بروز علائم آلرژیک شوند. سیستم ایمنی افراد مستعد آلرژی، این مواد بی‌خطر را به‌عنوان عامل مهاجم شناسایی کرده و با واکنش نشان دادن به آن‌ها، منجر به بروز حساسیت فصلی زمستان یا حتی آلرژی فصل پاییزی می‌شوند.
علائم حساسیت زمستان
رایج‌ترین نشانه‌هایی که می‌توانند حاکی از آلرژی های زمستانی و واکنش آلرژیک آن باشند، شامل موارد زیر هستند:
- عطسههای مکرر
- خارش و آبریزش چشم
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- سرفه
- خس‌خس سینه یا احساس تنگی نفس
- احساس وجود خلط در انتهای گلو
- خستگی مفرط
اگر متوجه شدید این علائم عمدتا در طول زمستان، بهویژه زمانی که در فضاهای بسته قرار دارید، تشدید می‌شوند و با قرار گرفتن در هوای آزاد تا حدی کاهش می‌یابند، احتمالا به این آلرژی فصلی دچار شده‌اید. شناسایی به موقع این علائم، گام اول در مدیریت و کنترل این حساسیت است.
علت حساسیت زمستان چیست؟
دلایل بروز حساسیت فصلی زمستان را میتوان به 3 دسته عمده زیر تقسیم کرد:
آلرژن‌های موجود در خانه
با توجه به اینکه افراد در فصل زمستان زمان بیشتری را در محیطهای بسته و خانه سپری میکنند، تماس با مواد حساسیت‌زای موجود در فضای خانه افزایش یافته و همین امر یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد آلرژی زمستانی محسوب میشود. از جمله شایع‌ترین آلرژن‌های خانگی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مایت‌های گردوغبار
این موجودات میکروسکوپی در محیطهای گرم و مرطوب رشد و تکثیر پیدا کرده و منجر به بروز حساسیت فصلی می‌شوند. اگرچه شاید رطوبت خانه در زمستان به اندازه تابستان نباشد، اما سیستم‌های گرمایشی منازل محیط را گرم نگه می‌دارند و شرایط را برای بقا و فعالیت مایت‌ها در بافت فرش‌ها، مبلمان و به خصوص تخت‌خواب فراهم میکنند.
کپک
قارچ‌ها و کپک‌ها در مکان‌های مرطوب همچون زیر سینک، حمام و زیرزمین رشد میکنند. در فصل زمستان، با کاهش تهویه طبیعی خانه‌ها به دلیل بسته بودن در و پنجره‌ها، هاگ‌های میکروسکوپی کپک به راحتی در فضای خانه منتشر شده و منجر به بروز علائم حساسیت زمستان می‌شوند.
بقایای سوسک
بقایا و فضولات سوسک‌ها هم از عوامل رایج آلرژی‌زا در محیطهای بسته محسوب می‌شوند. از آنجایی که این حشرات در جستجوی گرما و رطوبت هستند، در فصل سرما بیشتر به داخل ساختمان‌ها پناه می‌آورند و به عامل اصلی ایجاد علائم حساسیت زمستان تبدیل می‌شوند.
مو و شوره حیوانات خانگی
سلول‌های مرده پوست (شوره) و موی ریخته شده حیوانات خانگی همچون سگ و گربه، از آلرژن‌های قوی محسوب می‌شوند. قرار گرفتن طولانی‌مدت افراد مستعد آلرژی در معرض این ذرات حساسیت‌زا، به خصوص در فضاهای بسته و دارای تهویه نامناسب، منجر به بروز یا تشدید علائم حساسیت فصلی زمستان شود.
بر اساس گزارش بنیاد آسم و آلرژی آمریکا (AAFA)،
آلرژی به گربه و سگ حدود 10 تا 20 درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، بدیهی است که هرچه افراد حساس زمان بیشتری را در محیطهای بسته و در کنار این حیوانات قرار بگیرند، احتمال تجربه علائم شدیدتر حساسیت فصلی زمستان در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.
آلرژن‌های موجود در محیط بیرون
علاوه‌بر عوامل حساسیت‌زای موجود در فضاهای داخلی، محیط بیرونی هم مملو از محرک‌هایی است که می‌توانند منجر به بروز حساسیت فصلی زمستان در افراد مستعد آلرژی شوند. در ادامه، 2 مورد از مهم‌ترین آلرژن‌های موجود در فضای باز را که در بروز حساسیت فصلی زمستان نقش دارند، معرفی می‌کنیم:
گرده گیاهان
برخلاف تصور رایج، گرده‌افشانی محدود به فصول گرم سال و ایجاد حساسیت بهاری نیست. برخی از درختان همچون توس و سرو، گرده‌افشانی خود را در اواخر پاییز یا طول زمستان آغاز میکنند. گرده این گیاهان در هوا پخش شده و با ورود به مجاری تنفسی افراد حساس باعث بروز مجموعه‌ای از علائم ناخوشایند آلرژیک همچون عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی و خارش چشم و گلو میشود.
هوای سرد و خشک
اگرچه هوای سرد به تنهایی عامل آلرژی های زمستانی محسوب نمی‌شود، اما خشکی همراه با آن می‌تواند مخاط بینی را تحریک کند. این تحریک و خشکی، سد دفاعی طبیعی مخاط را تضعیف کرده و حساسیت و آسیب‌پذیری فرد را در برابر عوامل آلرژی‌زا افزایش می‌دهد.
سیستم‌های گرمایشی
برخی سیستم‌های گرمایشی می‌توانند به‌طور غیرمستقیم در بروز یا تشدید علائم حساسیت زمستان موثر باشند. برای مثال، بخاری‌های فن‌دار یا سیستم‌های گرمایش مرکزی، با به جریان انداختن هوا، ذرات گردوغبار، مایت‌ها و سایر آلرژن‌های خانگی را در محیط پراکنده میکنند. همچنین بخاری برقی و دیگر وسایل گرمایشی هم با گرم‌کردن هوای اطراف، موجب ایجاد جریان هوای ملایم شده و مواد حساسیت‌زای نشسته روی سطوح را در هوا معلق میکنند.
راه‌های تشخیص آلرژی زمستان
با توجه به اینکه علائم حساسیت فصلی زمستان همچون عطسه، آبریزش بینی یا گرفتگی بینی ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود، تشخیص دقیق آن معمولا به ارزیابی پزشک نیاز دارد. پزشک در ابتدا به بررسی اولیه وضعیت بیمار می‌پردازد.
در گام بعدی، برای تشخیص قطعی و شناسایی عوامل حساسیت‌زا، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تخصصی را توصیه کند. 2 روش تشخیصی رایج در این زمینه، شامل موارد زیر هستند:
- تست پوستی پریک: در این روش تشخیصی، مقدار بسیار اندکی آلرژن‌های مختلف بر سطح پوست ساعد یا پشت فرد قرار داده شده و سپس با استفاده از یک سوزن ظریف، لایه سطحی پوست خراش داده میشود. پس از گذشت حدود 10 تا 15 دقیقه، پزشک محل آزمایش را بررسی می‌کند. بروز واکنش‌های پوستی همچون تورم، قرمزی یا خارش در محل خراش، نشان‌دهنده حساسیت فرد به آن آلرژن خاص است.
- آزمایش خون: در آزمایش خون، سطح آنتی‌بادی IgE در خون نسبت به آلرژن‌های خاص اندازه‌گیری میشود. این آزمایش با سنجش میزان این آنتی‌بادی‌ها، به شناسایی علت احتمالی بروز واکنش‌های آلرژیک کمک می‌کند.
شناسایی دقیق آلرژن‌هایی که فرد به آن‌ها حساسیت دارد، گام بسیار مهمی در مدیریت علائم حساسیت زمستان است. با شناخت عوامل حساسیت‌زا میتوان اقدامات لازم را برای کاهش تماس با آن‌ها انجام داد و به این ترتیب، هم در کنترل شدت علائم آلرژی و هم در پیشگیری از بروز آن نقش بسزایی ایفا کرد.
روش های درمان آلرژی های زمستانی
جهت مقابله با حساسیت فصلی زمستان، رویکردهای درمانی متنوعی شامل روش‌های پزشکی، خانگی و طبیعی وجود دارند. در ادامه، به هر یک از روش‌های درمان آلرژی و حساسیت، پرداخته‌ایم:
درمان دارویی
داروهایی که اغلب برای کنترل علائم و درمان آلرژی زمستانی توسط پزشکان تجویز می‌شوند، شامل موارد ارائه شده در جدول زیر هستند. در جدول زیر، به داروهای ضد حساسیت و نحوه اثرگذاری آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
| دسته دارویی | نام داروها | نحوه اثرگذاری |
| آنتی‌هیستامین‌های خوراکی | ستیریزین، فکسوفنادین و لوراتادین | کاهش علائم حساسیت همچون عطسه، خارش، آبریزش یا گرفتگی بینی و همچنین آبریزش چشم با مهار اثر هیستامین در بدن |
| اسپری‌های کورتیکواستروئیدی | فلوتیکازون پروپیونات، بودزوناید و تریامسینولون | بهبود علائم آلرژی همچون عطسه، ترشح مخاط و گرفتگی و خارش بینی با کاهش التهاب در مجاری بینی |
| اسپری بینی | کرومولین سدیم | پیشگیری و کنترل مشکلات تنفسی ناشی از حساسیت زمستان و سایر آلرژیهای تنفسی با جلوگیری از آزاد شدن هیستامین |
| ضداحتقان‌های خوراکی | سودوافدرین | تسکین موقت و کوتاه‌مدت علائم گرفتگی و احتقان بینی ناشی از آلرژی های زمستانی |
توجه: قبل از مصرف هرگونه داروی ضداحتقان، مشورت با پزشک یا داروساز ضروری است. این داروها ممکن است برای برخی افراد، بهویژه بیماران با فشار خون بالا، مناسب نباشند و عوارض جانبی جدی ایجاد کنند.
درمان آلرژی های زمستانی در منزل
علاوه‌بر درمان‌های دارویی، روش‌های خانگی متعددی هم وجود دارند که می‌توانند به درمان آلرژی کودکان و بزرگسالان و کاهش شدت علائم کمک کنند. این راهکارهای خانگی، بیشتر برای تسکین علائم خفیف آلرژی یا به‌عنوان روش‌های مکمل در کنار درمان‌های پزشکی کاربرد دارند. در صورت بروز علائم شدید، تداوم علائم و عدم بهبود، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و دریافت درمان مناسب ضروری است. در ادامه، به بررسی این راهکارهای طبیعی می‌پردازیم:
حفظ رطوبت بدن
مطالعات نشان داده‌اند که کاهش آب بدن منجر به افزایش آزادسازی هیستامین، ماده‌ای که مسئول بروز واکنش‌های آلرژیک است، میشود. بنابراین، تامین آب بدن برای کنترل علائم حساسیت فصلی زمستان و حساست تابستان اهمیت دارد. همچنین، مصرف مواد غذایی با محتوای آب زیاد همچون انواع توت‌ها، خیار و سبزیجات تازه به حفظ تعادل آب بدن و کاهش احتمال تشدید علائم آلرژی های زمستانی کمک می‌کند.
مصرف خوراکی‌های غنی از ویتامین C
ویتامین C به‌عنوان یکی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی، در حفظ عملکرد مطلوب سیستم ایمنی نقش کلیدی دارد و به کاهش شدت واکنش‌های آلرژیک کمک می‌کند. افزودن آب لیموی تازه به آب و همچنین مصرف میوه‌های حاوی ویتامین C همچون مرکبات، روش‌هایی ساده و موثر برای افزایش دریافت این ریزمغذی مفید و درمان آلرژی های زمستانی محسوب می‌شوند.
مصرف کوئرستین
کوئرستین یک فلاونوئید با ویژگی‌های ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است که به طور طبیعی در میوه‌ها و سبزیجات رنگی یافت میشود. این ترکیب با تاثیرگذاری بر تنظیم تولید و آزادسازی هیستامین، به مدیریت و کاهش شدت علائم حساسیت فصلی زمستان کمک می‌کند.
به نقل از سایت مرکز پزشکی اختصاصی سالمندان،
کوئرستین در کاهش تحریک‌پذیری مجاری تنفسی مرتبط با حساسیت‌های فصلی و آلرژی‌ها بسیار موثر است.
با توجه به اینکه تاثیر کوئرستین به مرور زمان ظاهر میشود، بهتر است چند هفته یا حتی ماه‌ها پیش از آغاز فصل زمستان، مواد غذایی حاوی این فلاونوئید همچون سیب، گوجه‌فرنگی، تمشک، آلبالو، پیاز قرمز، تربچه، کلم و سبزیجات برگ سبز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
شست‌وشوی بینی با محلول سالین
شست‌وشوی بینی با محلول آب‌نمک یکی از روش‌های موثر و سریع برای رفع گرفتگی بینی و حذف آلرژن‌ها و ترشحات اضافی از مجاری تنفسی است. برای تهیه این محلول در خانه، حتما از آب جوشیده استفاده کنید تا احتمال بروز عفونت را به حداقل برسانید.
عوارض آلرژی های زمستانی
حساسیت فصلی زمستان، علاوه‌بر علائمی همچون آبریزش بینی و عطسه، پیامدهای جدی‌تری هم می‌تواند به همراه داشته باشند. برخی از عوارض قابل توجه ناشی از این نوع آلرژی فصلی را در ادامه ارائه کرده‌ایم:
- افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی: واکنش‌های آلرژیک طولانی‌مدت می‌توانند به تضعیف سد دفاعی طبیعی مخاط دستگاه تنفسی منجر شوند. این امر، بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا همچون ویروس‌ها و باکتری‌ها آسیب‌پذیرتر کرده و احتمال ابتلا به عفونت‌هایی نظیر سرماخوردگی و آنفولانزا را افزایش می‌دهد.
- التهاب و سینوزیت مزمن: مواجهه مکرر با مواد حساسیت‌زا باعث تحریک و التهاب مداوم مخاط سینوس‌ها میشود. این التهاب هم ممکن است به مرور زمان منجر به سینوزیت مزمن شود.
- بروز ناراحتی‌های تنفسی: ورود آلرژن‌ها به مجاری تنفسی، باعث تنگ شدن راه‌های هوایی و واکنش التهابی میشود. تماس مداوم و مکرر با این آلرژن‌ها، احتمال تبدیل یک ناراحتی تنفسی ساده به آسم آلرژیک را به شدت افزایش می‌دهد.
- اختلال در خواب شبانه: انسداد بینی و تحریک مجاری تنفسی، نفس کشیدن در طول خواب را دشوار می‌کند. این حالت منجر به بیدار شدن‌های مکرر، تنفس دهانی و کاهش کیفیت خواب شده و در نتیجه، فرد احساس خستگی در روز بعد خواهد داشت.
برای پیشگیری از بروز این عوارض، توصیه میشود به محض مشاهده اولین علائم حساسیت فصلی زمستان، با پزشک مشورت کرده و روند درمان را آغاز کنید.
پیشگیری از حساسیت زمستانی
جهت کاهش خطر بروز حساسیت زمستان، رعایت نکات و انجام راهکارهای زیر توصیه میشود:
- نظافت منظم محیط زندگی: تمیز کردن خانه و استفاده از جاروبرقی به صورت مرتب، برای کاهش تجمع گرد و غبار و آلرژن‌ها ضروری است.
- استفاده از کاورهای ضد آلرژی: پوشاندن تشک و بالش با کاورهای مخصوص ضدآلرژی، تماس مستقیم با مایت‌های گردوغبار را به حداقل می‌رساند.
- شستشوی مرتب منسوجات: پرده‌ها، ملحفه‌ها، روبالشی‌ها و پتوها باید به طور منظم و با استفاده از آب داغ شسته شوند تا آلرژن‌ها از بین بروند.
- پیشگیری از رشد کپک: از هرگونه نشتی آب و ایجاد محیطهای مرطوب در خانه جلوگیری کنید. زیرا، کپک‌ها و قارچ‌ها در این مکان‌ها رشد و تکثیر پیدا میکنند.
- تمیز نگه‌داشتن حیوانات خانگی: حیوانات خانگی باید به طور منظم اصلاح و حمام شوند. همچنین، تمیز کردن محل خواب آن‌ها و محدود کردن حضورشان در اتاق خواب، به کاهش بروز حساسیت زمستان کمک کند.
- تنظیم رطوبت محیط: تنظیم رطوبت محیط در محدوده بهینه 30 تا 50 درصد، نقش مؤثری در کاهش علائم حساسیت فصلی زمستان دارد. برای این کار میتوان بسته به میزان رطوبت محیط، از دستگاه‌های رطوبت‌ساز (برای افزایش رطوبت) یا رطوبت‌گیر (برای کاهش رطوبت) استفاده کرد.
- استفاده از دستگاه تصفیه هوا: استفاده از یک دستگاه تصفیه هوا با فیلترهای باکیفیت، به حذف ذرات ریز آلرژی‌زا از هوای محیط کمک کند. لازم به ذکر است که برای حفظ عملکرد دستگاه و جلوگیری از بازگشت آلرژن‌ها به محیط، باید فیلتر به طور منظم تمیز و به‌موقع تعویض شود.
با اجرای این راهکارها می‌توانید محیط زندگی خود را برای فصل زمستان آماده کرده و خطر بروز یا تشدید علائم این حساسیت فصلی را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
آیا حساسیت فصلی زمستان قابل درمان است؟
حساسیت فصلی زمستان می‌توانند آرامش شما را تحت تاثیر قرار داده و در صورت عدم پیگیری، مشکلات جدی‌تری ایجاد کنند. دریافت کمک تخصصی اولین و مهم‌ترین قدم برای رهایی از علائم آزاردهنده حساسیت زمستان و لذت بردن از این فصل بدون دغدغه است. انواع روش‌های درمانی همچون مصرف قرص آنتی هیستامین تا راهکارهای خانگی و طبیعی از سوی پزشک برای درمان این شرایط تجویز خواهد شد.
در سایت دکتردکتر می‌توانید به سادگی از بهترین متخصصان آسم و آلرژی، به صورت آنلاین نوبت بگیرید و خیلی زود از شر علائم و عوارض حساسیت فصلی زمستان خلاص شوید.
منابع:
