اعتیاد به غذا چیست و چگونه درمان می شود؟ + بررسی دلیل پرخوری

شاید اسم اعتیاد به غذا را شنیده‌اید اما آن را خیلی جدی نگرفته باشید. این مشکل، برخلاف تصور بسیاری از افراد، تنها یک مسئله‌ی اراده نیست. اعتیاد به غذا می‌تواند به دلایل متعددی مانند عوامل روانی، عادات غذایی ناسالم، و حتی تغذیه ناسالم رخ دهد. اگر به این مشکل دچار هستید، شناخت علت اعتیاد به غذا بسیار مهم است، زیرا بدون شناخت آن، درمان اعتیاد به غذا می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. پرخوری عصبی و وسوسه‌های غذایی نیز از علائم رایج این نوع اختلال خوردن هستند. اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید رژیم غذایی سالم خود را کنترل کنید و مدام به غذاهای پرکالری و قند میل پیدا می‌کنید، احتمالاً دچار اعتیاد به غذا هستید. در این مقاله با دکتردکتر همراه باشید تا درباره علل و روش‌های درمان اعتیاد به غذا بیشتر بدانید. مشاوره تغذیه و برنامه‌های غذایی آنلاین نیز می‌توانند به شما در کنترل وزن و مدیریت تغذیه کمک کنند.

برای مطالعه این مطلب به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.

در پایان اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ بدهد.

اعتیاد به غذا چیست؟

آزمایش‌ها روی حیوانات و انسان‌ها نشان می‌دهد که در برخی از افراد، مراکز پاداش و لذت مغز که توسط داروهای اعتیادآور مانند کوکائین و هروئین ایجاد می‌شوند، با غذا به‌ویژه غذاهای پرکالری فعال می‌شوند. غذاهای پرکالری غذاهایی هستند که سرشار از قندها و کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و نمک باشند. حتی این بخش مغز می تواند با نوشیدن قهوه نیز احساس سرخوشی را تشدید کند. به خاطر همین دیده شده است که برخی افراد هم اعتیاد به قهوه و کافئین دارند که در دکتردکتر به راه های کنار گذاشتن عادت نوشیدن قهوه اشاره کرده ایم.

مانند داروهای اعتیاد آور، غذاها نیز مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین را تحریک می‌کنند. هنگامی‌که افراد لذت مرتبط با افزایش ترشح دوپامین از طریق خوردن برخی غذاها را تجربه می‌کنند، به این لذت اعتیاد پیدا کرده و به صورت مرتب احساس نیاز دوباره به غذا می‌کنند، به این فرآیند اعتیاد به غذا می‌گویند.

اعتیاد به غذا به نقل از webmd:

«پرخوری اجباری مانند اوردوز نوعی اعتیاد رفتاری است، به این معنی که فرد ممکن است با رفتاری لذت بخش مانند خوردن غذا (درست همانند اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به قمار و …) مشغول شود، در این افراد سیگنال‌های لذت از خوردن غذاهای پرکالری ممکن است بر سایر سیگنال‌های مغزی مانند سیگنال سیری غلبه کند، در نتیجه آن‌ها حتی در مواقع سیری نیز به خوردن ادامه ‌دهند. افرادی که دچار اعتیاد به غذا هستند، ممکن است نوعی تحمل به غذا را نیز تجربه کنند، به این معنا که هرچه بیشتر و بیشتر غذا می‌خورند، کمتر و کمتر احساس سیری می‌کنند.»

پرخوری اجباری مانند اوردوز نوعی اعتیاد رفتاری است، به این معنی که فرد ممکن است با رفتاری لذت بخش مانند خوردن غذا (درست همانند اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به قمار و …) مشغول شود، در این افراد سیگنال‌های لذت از خوردن غذاهای پرکالری ممکن است بر سایر سیگنال‌های مغزی مانند سیگنال سیری غلبه کند، در نتیجه آن‌ها حتی در مواقع سیری نیز به خوردن ادامه ‌دهند.

افرادی که دچار اعتیاد به غذا هستند، ممکن است نوعی تحمل به غذا را نیز تجربه کنند، به این معنا که هرچه بیشتر و بیشتر غذا می‌خورند، کمتر و کمتر احساس سیری می‌کنند.

نقش اعتیاد به خوردن در چاقی

دانشمندان بر این باورند که اعتیاد به غذا ممکن است نقش مهمی ‌در مرض چاقی داشته باشد، اما افراد با وزن طبیعی نیز ممکن است با اعتیاد به غذا دست و پنجه نرم کنند.

این افراد ممکن است افراد پرتحرکی باشند و با وجود اعتیاد به غذا از ورزش و فعالیت بدنی برای جبران اضافه وزن ناشی از پرخوری استفاده کنند و یا ممکن است بدن آن‌ها از نظر ژنتیکی به صورتی برنامه‌ریزی شده باشد تا کالری اضافی دریافتی را بهتر مدیریت کند.

علائم اعتیاد به غذا

افراد مبتلا به اعتیاد غذا دچار علائم زیر هستند:

• علائم روانشناختی مانند اضطراب و افسردگی و اختلال اضطراب بعد از سانحه (PTSD)
• هنگامی‌که شروع به خوردن غذاهای پرکالری می‌کنند، در نهایت بیش از آن چیزی که انتظار دارند به خوردن ادامه می‌دهند.
• حتی در زمان‌هایی که گرسنه نیستند، باز هم میل به غذا خوردن دارند.
• در بیشتر مواقع پس از اتمام غذا خوردن احساس پری بیش از حد معده و درد شکم بیماری گونه دارند.
• روابط اجتماعی این افراد به شدت تحت تاثیر غذا خوردن است، به طوری که ممکن است برخی از دوستان خود را به خاطر غذا از دست بدهند!
• این افراد غذا خوردن را به هر تفریح دیگری از جمله وقت‌گذرانی با خانواده یا فعالیت‌های ورزشی و تفریحی دیگر ترجیح می‌دهند.
• به دلیل ترس از پرخوری از موقعیت‌های حرفه‌ای یا اجتماعی که در آن غذاهای خاصی در دسترس است، اجتناب می‌کنند.
• احساس گناه و عذاب وجدان بعد از غذا خوردن

اگر علائم ذکر شده در قسمت بالا را دارید به این معنی است که دچار اعتیاد به غذا هستید.

علت های اصلی اعتیاد به خوردن

چه علتی باعث می‎شود که اعتیاد به خوردن غذا پیدا کنیم؟ علت‌های فراوانی وجود دارد اما برخی از آن‌ها جزو علت‌های اصلی به شمار می‌آیند.

از علت اعتیاد به غذا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

علت اعتیاد به غذا اکثرا ذهنی است و باید اختلالات ناشی از ذهن توسط درمانگر درمان شود تا از اعتیاد به غذا نجات پیدا کنیم.

درمان اعتیاد به غذا و ترک اعتیاد به غذا خوردن

دانشمندان معتقد هستند که درمان اعتیاد به غذا به مراتب پیچیده‌تر از درمان اعتیادهای رفتاری دیگر مانند اعتیاد به الکل است، زیرا افرادی که اعتیاد به الکل دارند می‌توانند در نهایت از نوشیدن الکل خودداری کنند تا از مسمومیت با الکل جلوگیری کنند. اما افرادی که معتاد به غذا هستند، باید هنوز هم به غذا خوردن ادامه دهند و تنها مقدار و نوع آن را کنترل کنند. اما محققان معتقدند که تنها حدود شش هفته خوردن غذای سالم و به اندازه می‌تواند وابستگی افراد به غذاهای ناسالم به ویژه نمک را از بین برود.

نکته بسیار مهم در طی روند درمان اعتیاد به غذا این است که هیچوقت نباید غذاهایی که دوست دارید را به صورت کامل از رژیم غذایی خود حذف کنید و هم چنین آنقدر کم غذا نخورید که گرسنه بمانید! برنامه مورد نیاز برای رهایی از اعتیاد غذایی نیاز به مشاوره هم با متخصص تغذیه و هم با روانشناس و روانپزشک دارد.

حال که با علت اعتیاد به غذا آشنا شدیم، می‌خواهیم برخی از روش‌های درمان اعتیاد به غذا را مطرح کنیم:

درمان دارویی

یکی از روش‌های درمان اعتیاد به غذا رو آوردن به درمان‌های دارویی است. پزشک متخصص در ابتدا علت اعتیاد به غذا را در شما پیدا می‌کند. مثلا ممکن است پزشک علت اعتیاد به غذا در شما را افسردگی یا اضطراب اعلام کند. با تشخیص علت بیماری درمان آن نیز راحت‌تر می‎شود. به این ترتیب پزشک ممکن است داروهایی برای درمان افسردگی یا اضطراب تجویز کند که با مصرف آن‌ها بتوانید سریع‌تر به اعتیاد غذا خوردن غلبه کنید.

برای گرفتن دارو حتما به روانپزشک مراجعه کنید. برای آشنایی با تخصص این پزشک و مواردی که باید برای آنها به این پزشک مراجعه کنید، مقاله روانپزشک کیست را مطالعه کنید.

درمان‌های شناختی رفتاری

از دیگر روش‌های درمان اعتیاد به غذا ، درمان‌های شناختی رفتاری است. در این نوع درمان، الگوهای تفکر فرد توسط درمانگر تغییر داده شده و مکانسیم‌های مقابله‌ای مفید و موثر ایجاد می‎شود. این نوع درمان ممکن است فردی یا گروهی باشد. در روش درمان گروهی، افرادی که مشکل یکسانی دارند، در کنار هم جمع می‌شوند و هر یک تجربه‌های خویش را ارائه می‌دهند تا روند درمان سریع‌تر شود. این درمان فردی یا گروهی توسط دکتر روانشناس انجام می‎شود.

ایجاد تغییرات در سبک زندگی

در کنار درمان‌های روانشناسی و یا روانپزشکی برای درمان اعتیاد به غذا باید در سبک زندگی خودتان تغییراتی ایجاد کنید. مثلا شما باید در طول دوره درمان، خواب کافی داشته باشید زیرا در صورت عدم خواب کافی، اختلالات و مشکلات ذهنی شما سخت‌تر درمان می‎شود. همچنین در طول روز سعی کنید از کافئین‌ها دور باشید. داشتن سه وعده غذایی متعادل در طول روز نیز به روند درمان شما کمک خواهد کرد.

در طول هفته به صورت منظم ورزش کنید، ورزش روند درمان شما را سرعت می‌بخشد. سعی کنید از استرس‌های روزانه زندگی خودتان را دور کنید و در طول روز به مقدار کافی آب بنوشید. به عنوان نکته آخر نیز باید بگوییم از مصرف غذاهای فرآوری شده دوری کنید.

درمان های راه حل محور

در این روش به شناسایی مشکلات زندگی فرد پرداخته می‎شود و پس از شناسایی مشکلات، راهکارهای موثر با او ارائه داده خواهد شد. این نوع روش درمان استرس‌های شخص مبتلا به اعتیاد به غذا را کاهش می‌دهد.

برای استفاده از این روش هم می‌توانید از روانشناس کمک بگیرید. برای آشنایی با خدماتی که روانشناس به شما ارائه می‌کند مقاله تخصص روانشناسی چیست را مطالعه کنید.

درمان های متمرکز بر هیجان

یکی دیگر از روش‌های درمانی اعتیاد به غذا ، درمان متمرکز بر هیجان (EFT)است. در این نوع روش درمان که معمولا در کنار درمان‌های راه‌حل محور اجرا می‎شود، آگاهی عاطفی بهبود داده خواهد شد. همچنین تمرکز EFT روی تنظیم و پذیرش با هدف تسهیل تغییرات درمانی قدرتمند و بهبود آن است. این روش درمانی برای درمان اختلالات مربوط به خوردن غذا در کنار سایر مشکلات روانشناسی مثل افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای استفاده از این روش درمانی می‌توانید از دکتر روانپزشک کمک بگیرید. برای آشنایی با تخصص این پزشک و مواردی که باید برای آنها به این پزشک مراجعه کنید، مقاله روانپزشک کیست را مطالعه کنید.

رابطه میان اعتیاد به غذا و سیگنال های مغزی

در مطالعات دانشمندان روی اعتیاد به غذا و سیگنال‌های مغزی که منجر به بروز آن می‌شوند، محققان از FMRI (MRI برای اندازه‌گیری تغییرات متابولیکی کوچک که در قسمت‌های فعال مغز اتفاق می‌افتد) بر روی تعدادی خانم با شاخص توده بدنی (BMI) متفاوت استفاده نمودند. به این معنا که برخی از آن‌ها دچار اضافه وزن بودند و برخی وزن نرمال و ایده آلی داشتند.

FMRI زمانی انجام شد که زنان تصویر یک میلک شیک شکلاتی خوشمزه و یک نوشیدنی بی مزه مانند آب را مشاهده نمودند.

وقتی زنان به تصویر میلک شیک نگاه کردند، سیگنال‌های مغزی در مناطقی از مغز که مرتبط با ارزش گذاری‌ها و محرک‌های انگیزشی مرتبط است، افزایش یافت.
در این مطالعات زنانی که دچار اعتیاد به غذا بودند در مقایسه با آن‌هایی که کمتر به اعتیاد غذایی دچار بودند، فعالیت بیشتری در این ناحیه از مغز داشتند. این حوزه از مغز در تصمیم گیری، کنترل رفتارها و روابط بین محرک‌ها و پاسخ‌ها نقش مهمی ‌را ایفا می‌کند.

در مرحله بعد از این زنان خواسته شد تا میلک شیک را بنوشند. هنگام نوشیدن میلک شیک، زنانی که نمرات اعتیاد به مواد غذایی بالاتری داشتند، فعالیت کمتری در ناحیه‌ای از مغز که به توانایی مهار یک رفتار مربوط می‌شود، نشان دادند. این نشان می‌دهد که این زنان کمتر قادر به کنترل اعمال خود خود هستند.

نکته جالب توجه در این مطالعات این است که هیچ ارتباطی بین اعتیاد غذایی و شاخص توده بدنی یافت نشد. برخی از زنان لاغر اعتیاد غذایی بالاتری را نسبت به زنان چاق نشان دادند.

افراد معتاد به پرخوری بیشتر کدام مواد غذایی را مصرف می‌کنند؟

افرادی که اعتیاد به غذا را دارند، تمایل به خوردن برخی از غذاها را بیشتر دارند. در واقع این افراد مایل به خوردن غذاهایی هستند که روغن، شکر و چربی اشباع شده زیادی دارند. در ادامه برخی از مواد غذایی مصرفی که در لیست غذایی افراد معتاد به غذا وجود دارند را بررسی می‌کنیم:

• سیب زمینی سرخ کرده
• شکلات
• آب نبات
• چیپس
• ماکارونی
• بستنی
• نان سفید
• بیسکوییت

البته لیست مواد غذایی افراد معتاد به غذا فقط شامل موارد بالا نیست، اما در حالت کلی افرادی که اعتیاد به غذا دارند به صورت غیرارادی شکر و شکلات را قبل از وعده‌های اصلی میل می‌کنند و پس از آن دچار عذاب وجدان می‎شوند.

علائم اعتیاد به خوردن را بشناسید و آن را کنترل کنید

اولین قدم برای درمان اعتیاد به غذا ، تشخیص علت است. معمولا تشخیص علت اعتیاد به غذا توسط پزشک تغذیه و روانشناس انجام می‎گیرد. معمولا منشا اعتیاد به غذا، اختلالات مربوط به روانشناسی مثل اضطراب و افسردگی است. در واقع اعتیاد به غذا از ذهن شروع می‎شود، پس درمان اعتیاد به خوردن غذا هم از همین طریق انجام ‎خواهد شد. با تغییر سبک زندگی نیز می‌توان علائم پرخوری و اعتیاد به غذا را کاهش داد. با تشخیص علائم پرخوری راحت‌تر می‌توان آن را کنترل کرد.

اگر به کمک متخصص تغذیه نیاز دارید، مقاله تخصص تغذیه چیست در مجله دکتردکتر به شما کمک می‌کند قبل از مراجعه به این متخصص با خدماتی که ارائه می‌کند آشنا شوید.

نظر شما در مورد اعتیاد به غذا چیست؟ آیا تجربه‌ای در زمینه‌ای داشته‌اید؟ خوشحال می‎شویم اگر نظرها، تجربه‌ها و سوال‌های خود را در مورد اعتیاد به خوردن غذا، در بخش کامنت با ما و دیگر کاربران مجله سلامتی دکتر دکتر در میان بگذارید.

منابع:

webmd.com

healthline.com

eatingdisarderhope.com

سوالات متداول اعتیاد به غذا