به کودکان خود شیر ندهید چون مضر است!

همیشه و همه جا به ما گفته اند که شیر برای کودک مان بسیار مفید است و باعث استخوان سازی و رشد ماهیچه های او می شود. منبع عالی کلسیم است و… اما سوالی که در اینجا مطرح می شود آیا در مصرف شیر هیچ محدودیتی وجود ندارد؟ آیا شیر هم می تواند در مواردی، مضر باشد؟ آیا مصرف شیر برای کودکان اندازه مشخصی دارد یا هر چه بیشتر، بهتر؟ با دکتردکتر در این مقاله همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.

چرا شیر گاو برای کودکان مفید است؟

پروتئین بلوک اصلی ساختمان بدن انسان است و بدن برای ایجاد و ترمیم سلول ها و همچنین برای رشد و تکامل کلی به آن نیاز دارد. شیر منبع غنی پروتئین است. علاوه بر پروتئین، کلسیم نیز یک ماده بسیار مهم برای بدن محسوب می شود که برای استحکام استخوان ها و دندان ها ضروری است و آن را به بخش مهمی از رژیم غذایی روزانه ما تبدیل می کند. مخصوصا در سنین کودکی که بدن در حال استخوان سازی و رشد دندانی است.

با کاهش تراکم استخوان در سنین پیری، کلسیم دوباره برای افراد مسن اهمیت بیشتری پیدا می کند. شیر اغلب به عنوان یک راه عالی برای کمک به پیشگیری از پوکی استخوان توصیه می شود. همچنین طبق تحقیقات دانشمندان، نوشیدن روزانه شیر باعث کاهش پیشرفت آرتروز یا التهاب مفاصل در زانوهای زنان می شود.

علاوه بر پروتئین و کلسیم، شیر مواد حیاتی زیر را برای بدن فراهم می آورد:

•  فسفر
• ویتامین A
•  ویتامین D (در صورت غنی شدن با ویتامین دی)
•  ریبوفلاوین
•  ویتامین B12
•  پتاسیم
• روی
• کولین
• منیزیم
• سلنیوم

در جدول زیر میزان نیاز روزانه افراد به کلسیم موجود در شیر مشخص شده است.

شیر گاو از چه زمانی برای کودک مجاز است؟

حدود 65 درصد از افراد دنیا با آلرژی به لاکتوز شیر روبرو هستند و در صورت مصرف شیر، درگیر واکنش های آلرژیک می شوند و علائمی مانند کهیر، خس خس سینه و استفراغ را تجربه می نمایند.

بنابراین شیر گاو از جمله مواد آلرژی زا برای نوزادان است که درصد زیادی از آنها قبل از سن یک سالگی واکنش های آلرژیک شدیدی نسبت به آن نشان می دهند. به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند تا قبل از یک سالگی برای هیچ نوزادی از شیر گاو استفاده نشود و تنها شیر مادر به عنوان منبع اصلی تغذیه کودک تا 6 ماهگی و پس از آن در کنار غذای کمکی مورد استفاده قرار گیرد. برای نوزادانی که از شیر مادر محروم هستند، باز هم شیر گاو به هیچ عنوان توصیه نمی شود و برای آنها باید از شیرخشک استفاده نمود.

پس از یک سالگی هم شیر گاو با احتیاط به رژیم غذایی کودک افزوده می شود و در صورت مقاومت در برابر لاکتوز آن و عدم ظهور واکنش های آلرژیک می توان از این ماده مغذی در رژیم غذایی همیشگی کودک استفاده نمود.

برای تغذیه نوزاد به هیچ عنوان نباید از شیر گاو استفاده نمود زیرا علاوه بر بروز واکنش های آلرژیک شیر گاو به هیچ عنوان به اندازه شیر مادر یا شیر خشک غنی نیست. نوزادانی که از شیر مادر به عنوان منبع اصلی تغذیه بهره می برند، سیستم ایمنی قوی تری نسبت به سایرین دارند و در برابر بیماری هایی مانند عفونت گوش، آسم، چاقی، دیابت نوع 1، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد و مشکلات گوارشی مقاوم تر هستند. شیر گاو از ارزش غذایی بسیار کمتری نسبت به شیر مادر برخوردار است:

• آهن: شیر گاو آهن کافی برای کودک ندارد و جایگزینی آن با شیر مادر می تواند منجر به کم خونی و کمبود آهن و در نتیجه تاخیرات رشدی در نوزاد شود.
• پروتئین: شیر گاو منبع بسیار غنی پروتئین است و این مقدار از پروتئین برای بدن کودک زیاد تر حد مورد نیاز است و می تواند باعث آسیب رسیدن به کلیه ها شود. علاوه بر این، پروتئین موجود در شیر گاو می تواند پوشش روده نوزاد را تحریک  و باعث خونریزی شود که این خون ریزی در مدفوع او قابل مشاهده است. به همین دلیل، در صورت وجود خون در مدفوع نوزادان، اولین سوالی که پزشک متخصص کودکان از مادر می پرسد این است که آیا به نوزاد شیر گاو خورانده شده یا خیر؟
• ویتامین C: شیر گاو ویتامین سی ندارد در صورتی که نوزاد شما برای تقویت سیستم ایمنی خود و همچنین جذب آهن مورد نیاز بدن خود نیاز به منابع غنی ویتامین سی دارد.
• چربی: از آنجایی که چربی منبع مهمی از کالری و ویتامین های ضروری برای بدن نوزاد است، جزو مواد غذایی بسیار مهم برای او محسوب می شود اما چربی موجود در شیر گاو با چربی مناسبی که نوزاد برای رشد به آن احتیاج دارد متفاوت است.

مضرات مصرف بیش از حد شیر در کودکان

یکی از نکات بسیار مهم که باید در مصرف شیر توسط کودکان مورد توجه قرار گیرد، میزان مصرف روزانه است. قطعا هر ماده مغذی هر چه قدر که مفید باشد دارای حد و اندازه ای برای استفاده است و نباید بیش از حد مورد استفاده قرار گیرد. اصلی ترین و اولین ضرری که شیر بیش از حد نیاز به بدن کودک وارد می کند، کم خونی است زیرا کلسیم موجود در شیر باعث می شود تا آهن نتواند جذب بدن شود و اگر کودک در طول روز به صورت مکرر شیر مصرف کند، تمام آهن موجود در مواد غذایی مانند گوشت و حبوبات به مواد زائد تبدیل شده و از بدن دفع می شود. پس حتما باید در میزان مصرف شیر و زمان نوشیدن آن توجه کافی داشته باشید. قبل و بعد از خوردن غذا و هم چنین مصرف مکمل های آهن، از دادن شیر به فرزند خود خودداری نمایید.

دومین ضرری که مصرف بی رویه شیر می تواند داشته باشد، رسوب کلسیم های اضافی جذب شده در بدن و آسیب های کلیوی می باشد. بسیاری از کودکانی که به طور روزانه، بیش از حد نیاز خود شیر می نوشند، دچار عارضه هایی مانند سنگ کلیه می شوند.

علاوه بر مواردی که به آنها اشاره شده، آخرین یافته های دانشمندان نشان می دهد که سرطان تخمدان نیز در کمین افرادی است که عادت به نوشیدن بیش از حد شیر دارد. زنانی که بیش از دو لیوان شیر در روز مصرف می کنند، 44% بیش از دیگران در معرض سرطان تخمدان هستند.  لاکتوز یا همان قند شیر به عنوان مقصر اصلی بروز این بیماری در این افراد شناخته شده است. لاکتوز پس از ورود به بدن به دو قند ساده گلوکوز و گالاکتوز تجزیه می شود و این گالاکتوز است که احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد از این رو، شیرهای بدون لاکتوز هم نمی توانند در این مساله کمکی کنند زیرا آنها هم حاوی گالاکتوز هستند.

سوالی که در اینجا پیش می آید این است که پس زنان برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان چه کنند؟ همان گونه که گفتیم مصرف کمتر از دو لیوان شیر در روز مضر نیست و می تواند منبع مناسبی از کلسیم برای بدن زنان باشد اما مصرف بی رویه آن مضراتی به همراه دارد که برای جلوگیری از این مضرات می توان به جای شیر، از مکمل های کلسیم استفاده نمود. علاوه بر اینکه سایر لبنیات مانند ماست و پنیر به اندازه شیر لاکتوز ندارند ولی تامین کننده کلسیم بدن محسوب می شوند.

سخن آخر:

اندازه نگه دار که اندازه نکوست! و حتی مصرف مواد غذایی مفیدی مانند شیر که از قدیم الایام گوش همه ما با شنیدن فواید آن پر شده است، حد و اندازه ای دارد که باید رعایت شود. برای دریافت مشاوره های بیشتر در زمینه سایر مواد غذایی، می توانید از متخصصین تغذیه راهنمایی بگیرید.