جدی‌ترین مضرات شیر گاو برای کودکان چیست؟

شیر گاو یکی از منابع غنی و پرخاصیت برای رشد کودک پس از یک‌سالگی است؛ اما آیا برای همه کودکان و در نوزادی هم مناسب است؟ این نوع شیر از فوایدی همچون تامین کلسیم، ویتامین D، پروتئین و چربی‌های مفید برای رشد استخوان‌ها و تقویت سیستم ایمنی برخوردار است. اما از مضرات شیر گاو برای کودکان نباید غافل شد. از مهم‌ترین مضرات شیر گاو برای کودکان می‌توان از تاثیر آن بر کلیه‌ها و دستگاه گوارش گرفته تا آلرژی، کم‌خونی و مشکلات هضم اشاره کرد. این مطلب مجله پزشکی دکتردکتر، راهنمای جامعی برای والدین است تا بهترین تصمیم را درباره تغذیه کودک خود بگیرند.

در انتها اگر سوالی درباره مضرات شیر گاو برای کودکان دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.

شیر گاو چه فوایدی برای کودکان دارد؟

طبق توصیه‌های انجمن متخصصان اطفال (AAP) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، بهتر است تا اولین سال تولد، برای جلوگیری از مضرات شیر گاو برای کودکان، نوزاد خود را با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه کنید. پس از این سن، می‌توانید به تدریج شیر گاو را وارد رژیم غذایی کودک خود کرده و همراه با غذاهای دیگر به او ارائه دهید.

شیر گاو سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است که به رشد سالم و قوی کودک کمک می‌کند. این مواد شامل ترکیبات زیر هستند:

• کلسیم
• ویتامین D
• پروتئین
• ویتامین B12
• ریبوفلاوین
• فسفر
• چربی‌های سالم

مطالعات نشان داده‌اند که دریافت کافی کلسیم از کودکی به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، سکته مغزی، سرطان روده بزرگ و شکستگی لگن در دوران بزرگسالی کمک خواهد کرد.

خطرناک‌ترین مضرات شیر گاو برای کودکان چیست؟

شیر گاو ممکن است برای بزرگ‌ترها گزینه‌ای طبیعی باشد؛ اما برای نوزادان نه! بدن یک نوزاد در سال‌های اول زندگی به تغذیه‌ای خاص و متناسب با نیازهای رشدی خود نیاز دارد که شیر گاو نمی‌تواند به‌طور کامل این نیازها را برآورده کند. 

بر اساس مقالات منتشر شده در وب‌سایت کلینیک کلیولند،

نوزادان زیر یک سال نباید شیر گاو مصرف کنند؛ زیرا شیر گاو به دلیل محتوای بالای پروتئین و مواد معدنی، برای نوزادان سنگین و دیرهضم است. بنابراین، باید در ارائه شیر گاو به کودکان دقت و احتیاط لازم را به خرج داد.

در ادامه به مضرات شیر گاو برای کودکان پرداخته‌ایم:

تاثیر آن بر کلیه‌های کودک

ترکیب پروتئینی شیر گاو برای یک نوزاد بیش از حد سنگین است. کلیه‌های نوزاد که هنوز به طور کامل رشد نکرده‌اند، برای دفع این حجم از مواد پروتئینی دچار فشار و مشکل می‌شوند.

خطر کم خونی

شیر گاو میزان بسیار کمی آهن دارد و همین موضوع می‌تواند ذخایر آهن بدن کودک را تحلیل ببرد. نتیجه‌ی آن ممکن است کم‌خونی و ضعف عمومی باشد که به‌صورت مستقیم بر رشد ذهنی و جسمی تاثیر می‌گذارد.

آلرژی به پروتئین شیر گاو

برخی پروتئین‌های موجود در شیر گاو می‌توانند روده‌ لطیف نوزاد را تحریک کنند. این تحریک گاهی به حدی‌ است که منجر به خونریزی‌های خفیف داخلی و دفع خون از طریق مدفوع می‌شود.

چربی نامناسب

نوع چربی موجود در شیر گاو با نیازهای رشد مغزی و بدنی نوزادان هم‌خوانی ندارد. در حالی که چربی مناسب، منبع مهمی از انرژی و مواد مغذی برای کودک محسوب می‌شود، شیر گاو در این زمینه کارایی چندانی نخواهد داشت و وجود این نوع چربی از بزرگ‌ترین مضرات شیر گاو برای کودکان محسوب می‌شود.

هضم دشوار

سیستم گوارشی نوزادان هنوز در حال تکامل است و نمی‌تواند شیر گاو را به راحتی هضم کند. این موضوع می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند درد شکم، نفخ و سایر اختلالات گوارشی شود.

عدم تحمل لاکتوز

برخی از کودکان پس از مصرف شیر گاو دچار نفخ، دل‌درد یا اسهال می‌شوند. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از عدم تحمل لاکتوز باشد؛ یعنی بدن آن‌ها توانایی هضم قند موجود در شیر (لاکتوز) را ندارد.

جایگزین‌های سالم‌تر برای جلوگیری از مضرات شیر گاو برای کودکان

با اینکه شیر گاو برای بزرگسالان اغلب بی‌ضرر و حتی مفید تلقی می‌شود؛ اما نباید فراموش کرد که عوارض شیر گاو برای نوزاد می‌تواند جدی باشد و سلامت او را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به حساسیت بدن نوزادان، بهتر است والدین برای پیشگیری از مضرات شیر گاو برای کودکان در انتخاب نوع شیر دقت بیشتری داشته باشند. اگر به دنبال گزینه‌ای مناسب‌تر برای تغذیه نوزاد زیر یک سال خود هستید، پیشنهاد می‌شود جایگزین‌هایی را در نظر بگیرید که با نیازهای تغذیه‌ای حساس نوزادان سازگارتر باشند:

استفاده از شیر مادر یا فرمولا (شیر خشک مخصوص)

در شش ماه اول زندگی نوزاد، بهترین و کامل‌ترین منبع تغذیه کودک، شیر مادر است. اگر به هر دلیلی امکان شیردهی وجود نداشته باشد، می‌توان از شیر خشک مخصوص نوزادان به‌عنوان جایگزین استفاده کرد. پس از پایان شش ماهگی، به‌تدریج می‌توان غذاهای نیمه‌جامد مانند پوره‌ها را وارد برنامه غذایی کودک کرد. با این حال، لازم است بدانید که به دلیل مضرات شیر گاو برای کودکان، نباید تا پیش از یک‌سالگی از آن در رژیم غذایی کودک استفاده شود.

گاهی اوقات نوزادان در بازه سنی ۶ تا ۱۲ ماهگی به‌صورت طبیعی تمایل کمتری به شیر خوردن نشان می‌دهند. همچنین، برخی مادران ممکن است بنا به شرایط یا تصمیم شخصی، شیردهی را در این دوره متوقف کنند. اگر شما یا فرزندتان پیش از یک‌سالگی شیردهی را قطع کردید، استفاده از شیر خشک مخصوص نوزادان می‌تواند جایگزینی مناسب و ایمن برای تامین نیازهای تغذیه‌ای کودک باشد.

شیرهای گیاهی مناسب برای کودکان

زمانی که کودک شما به یک سالگی رسید، می‌توانید برای جلوگیری از مضرات شیر گاو برای کودکان، شیرهای گیاهی را به رژیم غذایی او اضافه کنید. البته باید از شیرهای طعم‌دار مانند شکلاتی، وانیلی یا توت‌فرنگی پرهیز شود؛ زیرا این محصولات اغلب حاوی قند افزوده و طعم‌دهنده‌های مصنوعی هستند که برای کودکان ضروری نیستند.

امروزه انواع مختلفی از نوشیدنی‌های گیاهی در بازار وجود دارد که از موادی مانند سویا، جو دوسر، برنج، نارگیل، بادام و بادام هندی تهیه می‌شوند. با این حال، پیش از افزودن این گزینه‌ها به برنامه غذایی کودک، باید چند نکته مهم را در نظر داشته باشید:

• در میان گزینه‌های گیاهی، تنها شیر سویای غنی‌شده (فاقد طعم و شکر افزوده) توانایی تامین مواد مغذی مشابه لبنیات را دارد و ممکن است در صورت نیاز، مورد تایید متخصصان قرار گیرد.
• همیشه نوعی را انتخاب کنید که غنی‌شده با ویتامین D و کلسیم باشد؛ زیرا این دو ماده برای رشد استخوان و عملکرد سیستم ایمنی کودک بسیار مهم‌ هستند.
• توجه داشته باشید که کیفیت و ترکیب شیرهای گیاهی ممکن است بسته به برند متفاوت باشد؛ بنابراین برچسب ترکیبات را با دقت بخوانید.

قبل از افزودن هر نوع شیر گیاهی به رژیم کودک، مشاوره با دکتر اطفال ضروری است؛ زیرا نیازهای تغذیه‌ای بدن کودک در حال رشد با بزرگسالان تفاوت‌های زیادی دارد. همچنین، باید به مضرات شیر پاستوریزه برای کودکان توجه داشته باشید؛ زیرا این نوع شیر ممکن است مشکلاتی مانند آلرژی یا اختلالات گوارشی در کودکان ایجاد کند.

کودکان از چه سنی می‌توانند شیر گاو مصرف کنند؟

برای بسیاری از والدین، این سوال مطرح می‌شود که شیر گاو از چه زمانی برای کودک مجاز است؟ در حقیقت، شیر گاو را می‌توان از 12 ماهگی به بعد به رژیم غذایی کودک اضافه کرد؛ اما نباید جایگزین وعده‌های غذایی کودک شود. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، مادران بهتر است تا ۲ سالگی به شیردهی ادامه دهند، البته بسته به شرایط و تصمیمات خانواده، این روند ممکن است زودتر هم قطع شود.

با قطع شیردهی، تولید شیر مادر به تدریج کاهش می‌یابد. در این زمان می‌توانید شیر خشک را از برنامه غذایی کودک حذف کرده و شیر گاو را جایگزین کنید.

برای شروع دادن شیر گاو به کودک، نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• از شیر کامل غنی‌شده با ویتامین D استفاده کنید.
• ابتدا یک وعده غذایی را با یک فنجان کوچک یا فنجان معمولی شیر گاو کامل جایگزین کنید. اگر کودک شما از طعم آن خوشش نمی‌آید، می‌توانید نصف شیر گاو و نصف شیر مادر یا شیر خشک را مخلوط کنید. سپس، با گذشت زمان، میزان شیر گاو را افزایش دهید.
• به تدریج سایر وعده‌های غذایی را با شیر گاو جایگزین کنید تا زمانی که دیگر به شیر مادر یا شیر خشک نیاز نداشته باشد.

برخی از متخصصان معتقدند که مضرات مصرف زیاد شیر در کودکان می‌تواند شامل کاهش جذب آهن از دیگر منابع غذایی شود. بنابراین، لازم است که در مصرف شیر تعادل رعایت شود و از مصرف بیش از حد آن جلوگیری شود.

چقدر شیر برای کودک مناسب است؟

مقدار شیر گاو مناسب برای کودکان بسته به سن آنها متفاوت است. برای اطمینان از تامین تغذیه صحیح و جلوگیری از عوارض مصرف زیاد شیر در کودکان لازم است که والدین به مقدار مصرف شیر گاو توجه داشته باشند. جدول زیر میزان مصرف مناسب شیر گاو برای هر گروه سنی کودک را نشان می‌دهد که رعایت آن به حفظ سلامت و توازن تغذیه‌ای کودک و جلوگیری از بروز مضرات شیر گاو برای کودکان کمک می‌کند.

اعتدال را در مصرف شیر گاو رعایت کنید

مضرات شیر گاو برای کودکان اغلب در سال‌های اولیه زندگی و به دلیل کامل نشدن رشد نوزاد بروز می‌کنند. از مهم‌ترین این مضرات می‌توان به مشکلات کلیوی، نفخ، خطر کم‌خونی و حساسیت به لاکتوز اشاره کرد. همچنین، مهم است که مصرف شیر گاو در حد اعتدال باشد، زیرا عوارض خوردن زیاد شیر گاو برای کودکان می‌تواند به مشکلاتی همچون یبوست یا ایجاد احساس سیری مفرط منجر شده و مانع از خوردن سایر غذاها در طول وعده‌های غذایی شود. 

زمانی که فرزند شما به 2 سالگی رسید، بهتر است از پزشک متخصص اطفال در مورد نوع شیر مناسب برای کودک خود مشورت بگیرید. برای دریافت انواع مشاوره آنلاین و حضوری از متخصصان کودک به سایت دکتردکتر مراجعه کرده و از امکان نوبت دهی آنلاین این پزشکان بهره‌مند شوید. همچنین، امکان سفارش آنلاین دارو و تحویل آن درب خانه هم از طریق وب‌سایت دکتردکتر فراهم شده است.

منابع:

pmc.ncbi.nlm.nih.gov

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول