وقتی باردار هستید، مسائل زیادی وجود دارد که باید به آنها فکر کنید و محافظت از سلامت خود و کودکتان در صدر فهرست قرار می‌گیرد! قوانین، دستورالعمل‌ها و توصیه‌های زیادی وجود دارد. از آنچه باید بخورید و بنوشید، تا آنچه که باید و نباید به صورت روزانه انجام دهید. مهمترین سوالی که باید از دکتر زنان و زایمان خود بپرسید این است که لیست داروهای ممنوع در بارداری چیست؟ آیا می‌توان گیاهان دارویی را جایگزین قرص‌های شیمیایی و داروهای خطرناک در بارداری کرد؟ در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر پاسخ سوالات خود درباره داروهای غیرمجاز در بارداری را بخوانید.
محتوای پزشکی این مطلب، توسط دکتر ناهید زعفران زاده عطار، متخصص زنان و زایمان مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.
لیست داروهای خطرناک در بارداری
داروهای ممنوع در بارداری یکی از مهمترین مواردی‌ست که باید در حاملگی به آن توجه کنید. واقعیت این است که بسیاری از داروها، چه با نسخه و چه بدون نسخه می‌توانند روی کودک شما تأثیر بگذارند. همه آنها پس از مصرف وارد جریان خون شما می‌شوند، سپس از جفت عبور کرده و درنهایت به جنین منتقل می‌شوند.
اکثر این داروها بی‌ضرر هستند، اما از آن‌جایی که بدن کودک شما هنوز در حال رشد است، برخی از داروها می‌توانند اثرات مضری داشته باشند. بنابراین آگاهی از داروهای ممنوعه در بارداری بسیار مهم است.
داروهای ضدانعقاد، مانند وارفارین
داروهای ضدانعقاد، داروهایی هستند که خون شما را رقیق می‌کنند. این دسته از داروهای ممنوع دوره بارداری برای درمان بیماری های قلبی استفاده می‌شوند و همچنین برای افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون یا سکته هستند تجویز می‌شود.
اگر این داروها را در مراحل اولیه حاملگی مصرف کنید، ممکن است به رشد صورت و مغز کودک شما آسیب برسد. اگر وضعیت سلامتی شما به صورتی است که همچنان نیاز به ادامه مصرف داروهای ضدانعقاد دارید، نوع دارو را می‌توانید به دارویی که در دوران حاملگی ایمن‌تر است با مشورت با پزشک تغییر دهید.
سدیم والپروات از داروهای ممنوعه دوران بارداری
سدیم والپروات دارویی است که برای درمان بیماری صرع استفاده می‌شود. اما تحقیقات نشان داده است که اگر در دوران بارداری سدیم واپروات را مصرف کنید، می‌تواند منجر به نقایص مادرزادی و ناهنجاری‌های رشدی در کودک شود.
اگر سدیم والپروات مصرف می‌کنید و قصد بارداری دارید، باید پیش از اقدام برای بارداری با پزشک خود صحبت کنید تا بتوانید یک جایگزین برای این دارو پیدا کنید. بااین‌حال، اگر در حین مصرف سدیم والپروات باردار شدید، نباید مصرف این دارو را قطع کنید، زیرا ممکن است باعث افزایش تشنج شود. اما لازم است فوراً با پزشک عمومی یا متخصص خود ارتباط برقرار کنید تا داروی ایمن‌تری را طبق وضعیت‌تان تجویز کند.
داروهای ضد افسردگی
بسیاری از داروهای دسته سلامت روان می‌توانند روی جنین شما تاثیر جدی بگذارند. اما نکته‌ای که در خصوص این دسته از داروهای ممنوع در بارداری وجود دارد این است که اگر عدم مصرف داروها، افسردگی یا خلق پایین را برای شما به دنبال داشته باشد، باز هم برای جنین آسیب‌زا است.
بنابراین اگر در دوره مصرف داروهای ضد افسردگی باردار شدید، دارو را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. این موضوع به‌ویژه در مورد داروهای خاصی مانند ونلافاکسین و پاروکستین اهمیت دارد.
داروهای ضد میگرن
داروهایی مثل ارگوتامین و متی سرژید که برای جلوگیری از حمله میگرنی تجویز می‌شوند، خطر سقط جنین و مرده‌زایی را افزایش می‌دهند. بنابراین نباید در دوران بارداری استفاده شوند.
همچنین، مصرف خانواده‌ای از داروهای معروف به تریپتان‌ها که برای درمان میگرن استفاده می‌شوند، صرفاً تحت نظر پزشک توصیه می‌شود. برای مدیریت سردردهای میگرنی در دوران حاملگی حتما با پزشک خودت مشورت کنید.
داروی آکنه و پسوریازیس
ایزوترتینوئین و کوسیپرین دئول دو داروی مورد استفاده برای درمان جوش صورت و پسوریازیس هستند که جزو داروهای ممنوع در بارداری هستند.
اگر این داروها را مصرف می‌کنید، پزشک به شما توصیه می‌کند که به سراغ درمان‌های موضعی بی‌خطر، مثل ژل‌ها و کرم‌های موضعی مانند بنزوئیل پراکسید و کرم‌های آنتی‌بیوتیک بروید. اما دقت داشته باشید که باید از هرگونه درمان موضعی و استفاده از کرم‌ها یا ژل‌هایی که حاوی ویتامین A هستند اجتناب کنید.
آنتی‌هیستامین‌ها
آنتی‌هیستامین‌ها به درمان آلرژی‌هایی مانند تب یونجه و بثورات حرارتی کمک می‌کنند. اما مصرف همه نوع از آنتی هیستامین در دوران بارداری بی‌خطر نیستند. بنابراین، قبل از مصرف این دسته داروها باید با متخصص یا پزشک عمومی مشورت کنید.
اگر در داروهای شما مشکلی وجود داشته باشد، پزشک دارویی را برای شما تجویز می‌کند که بتوانید با خیال راحت مصرف کنید.
داروهای بدون نسخه
هنگام خرید داروهای بدون نسخه از داروخانه باید مراقب باشید. برخی از داروهای مسکن معمولی و روزمره، مانند ایبوپروفن، می‌توانند اثرات مضری بر جنین شما داشته باشند.
مصرف پاراستامول در دوران بارداری بی‌خطر است و تاکنون تحقیقات نشان نداده‌اند که این دارو موجب آسیب به جنین می‌شود. اما همچنان باید آن را در کمترین دوز ممکن و دوره کوتاه مصرف کنید. مصرف مکمل‌ها بدون نسخه پزشک حتی اگر مکمل گیاهی و حاوی ویتامین‌های مناسب مانند قرص هیرویت باشد نیز نباید به صورت خودسرانه مصرف شود در مقاله قرص هیرویت چیست به طور کامل توضیح داده‌ایم که برای مصرف این مکمل و هر مکمل دیگری نظر پزشک بسیار مهم است.
برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کلرامفنیکل از داروهای ممنوع دوران بارداری هستند. کلرامفنیکل یک آنتی‌بیوتیک است که معمولاً به صورت تزریقی تجویز می‌شود. این دارو می‌تواند باعث اختلالات خونی جدی و سندرم نوزاد خاکستری شود.
آنتی‌بیوتیک‌های رایجی که در بارداری بی‌خطرند شامل سفالوسپورین‌ها مانند قرص سفالکسین، پنی سیلین، آموکسی سیلین و اریترومایسین‌های خاص، آزیترومایسین و کلیندامایسین هستند.
سایر آنتی‌بیوتیک‌ها مانند باکتریم، تتراسایکلین و سولفونامیدها در دوران بارداری خطراتی را ایجاد می‌کنند و به طور کلی باید از مصرف آنها اجتناب شود. سیپروفلوکساسین (سیپرو) و لووفلوکساسین نیز از انواع آنتی بیوتیک‌ها هستند. این داروها می‌توانند مشکلاتی در رشد ماهیچه‌ای و اسکلتی کودک و همچنین درد مفاصل و آسیب احتمالی عصبی در مادر ایجاد کنند.
سولفونامیدها
سولفونامیدها گروهی از داروهای آنتی بیوتیکی هستند. این داروهای ممنوعه دوران بارداری همچنین به عنوان داروهای سولفا شناخته می‌شوند.
اکثر این نوع داروها برای از بین بردن میکروب‌ها و درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند. این داروها می‌توانند باعث زردی در نوزادان شوند. سولفونامیدها همچنین ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهند.
ویتامین A
ویتامین A یکی از داروهای ممنوع در بارداری است. در طول بارداری، تقریباً 10 تا 20 درصد افزایش نیاز به ویتامین A به وجود می‌آید که دوز توصیه شده 800 میکروگرم در روز است. ویتامین A در دوران حاملگی برای اندام‌های در حال رشد، چشم‌ها و استخوان‌های کودک و همچنین سیستم گردش خون، تنفس و سیستم عصبی مرکزی ضروری است.
دو شکل ویتامین A وجود دارد: ویتامین A پیش‌ساخته و کاروتنوئیدهای پروویتامین A. شما معمولا می‌توانید بدون نیاز به مصرف قرص، ویتامین A مورد نیازتان را از منابع غذایی تامین کنید. بنابراین به ندرت نیاز به مکمل وجود دارد. دوزهای بالای ویتامین A پیش‌ساخته می‌تواند باعث نقص مادرزادی شود.
مواد مخدر
استفاده از مواد مخدر می‌تواند مشکلاتی را برای شما قبل و در طول بارداری ایجاد کند. بنابراین از مصرف هرگونه ماده مخدر قبل، بعد و در طی دوره بارداری به شدت خودداری کنید. مواردی که ممکن است مواد مخدر پیش بیاورد شامل موارد زیر است:
- ناباروری و مشکلات جفت: جفت در رحم شما رشد می‌کند و غذا و اکسیژن را از طریق بند ناف به کودک شما می‌رساند.
- زایمان زودرس: این زایمان قبل از 37 هفته کامل بارداری اتفاق می‌افتد. در مقاله زایمان زودرس چیست بیشتر در مورد این مشکل توضیح دادیم.
- سقط جنین: این زمانی است که نوزاد قبل از هفته بیستم بارداری در رحم می‌میرد.
- مرده زایی: این مورد زمانی اتفاق میفتد که نوزاد در رحم قبل از تولد اما بعد از هفته بیستم بارداری می‌میرد.
مصرف الکل
در دوران بارداری به هیچ عنوان نباید الکل مصرف کنید. الکل عامل اصلی نقایص مادرزادی است و می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- سندرم جنین الکلی
- سقط جنین (در مقاله سقط جنین چیست مجله دکتردکتر بیشتر با این مشکل آشنا شوید.)
- وزن کم هنگام تولد
- مشکلات رفتاری در دوران کودکی
- سندرم جنین الکلی مجموعه‌ای از مشکلات است که شامل رشد غیرطبیعی سر و صورت نوزاد، آسیب مغزی، هوش پایین، توقف رشد و مشکلاتی دیگر می‌شود.
داروهای ممنوع دوران پیش از بارداری
هنگامی که می‌خواهید باردار شوید، با پزشک زنان خود در مورد داروهایی که باید از آنها اجتناب کنید صحبت کنید. چند دارو وجود دارد که قطعاً باید از مصرف آنها اجتناب کنید زیرا می‌توانند در رشد طبیعی جنین اختلال ایجاد کنند، باعث نقص مادرزادی شده یا خطر سقط جنین را افزایش دهند.
در ادامه برخی از داروهای ممنوعه دوران پیش از بارداری را عنوان می‌کنیم:
- ایزوترتینوین که بیشتر با نام آکوتان شناخته می‌شود و برای درمان آکنه استفاده می‌شود.
- متوترکسات، برای شیمی‌درمانی و برای برخی از انواع آرتریت استفاده می‌شود.
- تتراسایکلین، برای آکنه یا عفونت استفاده می‌شود
- والپروئیک اسید برای درمان صرع
- مهارکننده‌های ACE که معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود
بهتر است قبل از بارداری با پزشک خود در مورد تمام مشکلات سلامتی خود و داروهایی که باید مصرف کنید صحبت کنید. برای آگاهی با روند کار متخصص زنان و مشورتی که می‌توانید از او بگیرید مقاله تخصص زنان و زایمان چیست را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.
داروهای گیاهی ممنوعه دوران بارداری
برخی از گیاهان قطعاً برای حاملگی ناایمن هستند زیرا ممکن است باعث زایمان زودرس یا مشکلات دیگر شوند. گیاهانی که در دوران بارداری باید از آنها اجتناب کرد شامل موارد زیر هستند:
- محرک‌های رحمی مانند آلوئه‌ورا، زرشک، کوهوش سیاه، کوهوش آبی، جنسینگ زن، خار مریم، اسانس‌ها، رزماری و شیرین بیان
- گیاهانی که ممکن است به کودک شما آسیب برسانند شامل مانند زعفران و خاراگوش
- گیاهانی که دارای اثرات سمی دیگری هستند، مانند گل انگور و دارواش
استفاده از داروهای ممنوع در بارداری یعنی خطر جدی برای جنین!
در زمان حاملگی، بیشتر از هروقت دیگری باید مراقب دارو و مواد خوراکی که مصرف می‌کنید، باشید، زیرا در این زمان، تنها سلامت شما نیست که در خطر است، بلکه جنینی که در رحم شما درحال رشد است نیز به توجه و مراقبت‌های زیادی نیاز دارد. خصوصا داروهای ممنوعه در ماه اول بارداری را جدی بگیرید. پس همیشه با مشورت پزشک خود دارو مصرف کنید و لیست داروهای ممنوع در بارداری را به یاد داشته باشید.
اگر مطمئن نیستید که مصرف یک دارو در دوران بارداری بی‌خطر است یا خیر، با پزشک خود مشورت بگیرید و مصرف داروها، همچنین دوز مصرفی را با وی درمیان بگذارید. برای دریافت نوبت آنلاین دکتر زنان و زایمان می‌توانید از سایت نوبت‌دهی دکتردکتر استفاده کنید.
همچنین اگر تجربه‌ای درخصوص مصرف دارو در زمان بارداری دارید، در قسمت نظرات با دیگر خوانندگان این مطلب در میان بگذارید.
منابع:
webmd
drugs.com
