درمان افسردگی؛ با جدیدترین متدها آشنا شوید!

در ارتباط با درمان افسردگی، مفاهیم متعددی وجود دارد. این مفاهیم در ابتدا به روش‌ های درمان افسردگی مانند دارو‌درمانی، روان‌درمانی، تکنیک‌های تحریک‌پذیری مغزی، درمان افسردگی بدون دارو، درمان افسردگی طب سنتی و درمان افسردگی در خانه اشاره دارند. خوب است به این نکته اشاره کنیم که ابتلا به افسردگی، گروه سنی ندارد و تمام اقشار و سنین ممکن است به این اختلال مبتلا شوند. برای توضیح دقیق‌تر، این مطلب از دکتر دکتر را به درمان افسردگی اختصاص می‌دهیم. 

اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات مطرح کنید تا روانپزشک و دکتر روانشناس پاسخ دهند.

درمان افسردگی با دارو

یکی از روش های درمان افسردگی شدید و درمان افسردگی کهنه، دارو‌درمانی است. زیرا استفاده از دارو‌درمانی، احتمال بهبودی بیمار مبتلا به افسردگی را در طول یک‌ماه، تا نزدیک ۲ برابر افزایش می‌دهد. البته توجه داشته باشید که افسردگی، انواع و طیف‌های مختلفی دارد اما در این‌جا، ما در مورد افسردگی اساسی صحبت می‌کنیم. انتخاب داروهای ضدافسردگی با دقت انجام می‌شود تا کمترین تداخل را با وضعیت جسمانی، مزاج و سبک زندگی بیمار داشته باشد. برای مشاهده اثرات درمانی چشمگیر این داروها، معمولاً سه تا چهار هفته زمان نیاز است.

خانواده‌های متعددی از دارو‌های ضد افسردگی وجود دارند که داروهای زیر در دسته مهم‌ترین‌ این داروها قرار دارند:

•  تری فلوپرازین
• هالوپریدول
• مولنیدون
•  بنرودیازپین‌ها
• کلوزاپین
• ریسپریدول
• لیتیوم
•  کاربامازپین
• والپروات
• گاباپنتین

موسسه ملی سلامت و بهداشت آمریکا (NIH)، در مورد دارو‌های ضدافسردگی چنین نوشته است:

به‌طور معمول، 4 تا 8 هفته طول می‌کشد تا دارو‌های ضدافسردگی مانند لیتیوم اثر کنند. نکته مهم این است که افراد مبتلا به افسردگی، به اثربخشی دارو فرصت بدهند. سپس تاثیرات آن را خواهند دید.

درمان افسردگی بدون دارو

این موضوع، فرد به فرد متفاوت است؛ چون شرایط زندگی افراد باهم تفاوت دارد. با‌این‌حال، چند روش مهم وجود دارند که در درمان افسردگی بدون دارو موثر هستند. باهم بررسی می‌کنیم:

مراجعه به روان‌شناس و مشاور خانواده

در مرحله اول، کمک گرفتن از یک رواشناس و صحبت کردن با وی می‌تواند تاثیر زیادی در روند درمان افسردگی داشته باشد مخصوصا برای شناسایی افسردگی پنهان که تشخیص آن بسیار دشوار است. چون، روان‌درمانگر می‌تواند عوامل افسردگی و نوع آن را تشخیص دهد. سپس، در طول جلسات، درمان مناسبی ارائه دهد. قبل از انتخاب متخصص مناسب برای درمان مشکل خود درباره این‌که تخصص روان‌شناسی چیست و دکتر روانشناس کیست، بیشتر بدانید.

شرکت در فعالیت‌های جمعی و گروهی

امروزه، گروه‌های مختلفی وجود دارند که افراد با حضور در آنها و برقراری ارتباط با افراد دیگری که مبتلا به افسردگی هستند،‌ می‌توانند به‌ درمان خود سرعت ببخشند. این جلسات ممکن است گروه‌درمانی یا گروه‌های داوطلبانه باشد. افراد در این جلسات،‌ می‌توانند از تجربیات یکدیگر استفاده کنند. همچنین در طول جلسات، حتما باید یک فرد با تخصص روانشناسی یا تخصص روانپزشکی به‌عنوان لیدر، حضور داشته باشد.

برای آشنایی با تخصص روانپزشک و خدماتی که ارائه می‌کند مقاله تخصص روانپزشکی چیست را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.

هدف‌گذاری

افراد مبتلا به افسردگی، به‌دلیل مشکلات مشخصی که با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بیشتر مواقع در انجام و پیش‌برد اهداف خود احساس شکست می‌کنند؛ این امر، موجب می‌شود که احساس خوبی نسبت به‌خودشان نداشته باشند. برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری به این افراد کمک می‌کند که این احساس بد را از خود دور کنند. برای مثال، می‌توانند از کار‌های بسیار کوچک آغاز کنند و  اهداف سنگین و غیرقابل دسترس را انتخاب نکنند، یا از ایده‌آل‌گرایی فاصله بگیرند.

پذیرش مسئولیت

عقب‌نشینی از انجام مسئولیت‌ها، یک ویژگی بارز در افراد مبتلا به افسردگی است. اما، پیشنهاد می‌کنیم که این افراد از مسئولیت‌های خود فرار نکنند؛‌ هرچقدر هم که برایشان سخت باشد، سعی کنند آن را انجام دهند. اگر شغلی ندارند، سعی کنند که یک کار پاره‌وقت برای خود دست‌وپا کنند یا در انجام فعالیت‌های انرژی‌بخش، داوطلب شوند.

داشتن اوقات فراغت و تفریح

افراد مبتلا به افسردگی، باید یک لیست تهیه کنند؛‌ این لیست، شامل انجام کار‌هایی است که این افراد از آن لذت می‌برند. یا قبل از افسردگی از آن لذت می‌بردند. هرچقدر هم که سخت باشد، باید برای تفریح تلاش کنند. گذراندن وقت با دوستان نزدیک، تماشای فیلم و سریال‌های مفرح، شرکت در کلاس‌های هنری و ورزشی از جمله اقدام‌های مهم در این خصوص است.

درمان افسردگی در خانه

افسردگی با اینکه بیماری سختی است، اما تنها راه درمان آن دارو‌درمانی و روان‌درمانی نیست. برخی از روش‌های خانگی وجود دارند که به روند درمان افسردگی سرعت می‌بخشند. برای مثال، تغییر سبک زندگی یا لایف استایل یک قدم مهم است. برخی از مهم‌ترین موارد آن را باهم بررسی می‌کنیم:

داشتن برنامه‌ریزی مناسب

این طبیعی است که برخی از افراد مبتلا به افسردگی، برنامه‌ریزی مناسب نداشته باشند. اما اگر سعی کنند که زندگی روزانه خود را از بی‌نظمی نجات دهند، اتفاقات خوبی می‌افتد. از‌این‌رو، پیش‌روی اصولی در این خصوص کمک‌کننده خواهد بود.

ورزش کردن

انجام ورزش، موجب افزایش ترشح اندورفین می‌شود. البته مصرف برخی از دارو‌ها نیز سطح اندورفین را افزایش می‌دهند، اما این روش موقت است. در حالت کلی، هیچ‌چیز مانند ورزش ترشح اندورفین را افزایش نمی‌دهد. پس، انجام ورزش‌هایی مانند پیلاتس و یوگا بسیار موثر خواهند بود.

داشتن تغذیه سالم

انتخاب یک رژیم غذایی مناسب نقش مهمی در بهبود افسردگی دارد. هرچند رژیم غذایی خاصی برای رفع افسردگی وجود ندارد، اما توجه به تغذیه یک اقدام مؤثر و مفید است. براساس شواهد، مصرف مواد غذایی زیر می‌تواند به بهبود افسردگی کمک کند:

1. غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 (مانند ماهی سالمون و ماهی تن)
2. سبزیجات حاوی اسید فولیک (مانند اسفناج و آووکادو)
3. خوردن غذا‌های سالم دیگر

نکته: سعی کنید غذا‌های خود را در منزل درست کنید؛ زیرا آشپزی در منزل، نه تنها شما را شادتر می‌کند، بلکه مطمئن هستید که با مواد اولیه سالم آشپزی کرده‌اید.

مدیریت مصرف قند و شکر

مصرف بیش‌ از انداره قند و شکر، باعث نوسان قند خون می‌شود. در نتیجه این نوسان ممکن است فرد به قند خون مبتلا شود. با اینکه در ابتدا میزان قند خون ممکن است پایین باشد، اما در گذر زمان و با تغذیه نادرست افزایش می‌یابد. قند خون به‌مرور زمان زمینه افسردگی و اضطراب را برای افراد به همراه خواهد داشت. اما اگر افراد، بتوانند این مورد را مدیریت کنند، نتیجه بسیار خوبی خواهند گرفت.

داشتن خواب کافی و اصولی

در حالت عادی نداشتن برنامه خواب مناسب، زندگی انسان را مختل می‌کند. چه برسد به زمانی که یک فرد مبتلا به افسردگی باشد. بهتر است این افراد، هرشب در ساعت معینی بخوابند و بیدار شوند. این مورد بسیار مهم و تعیین‌کننده است. همچنین، اتاق خواب خود را طوری بچینند که عوامل حواس‌پرتی در آن نباشد. این مورد باعث می‌شود که افراد هنگام خواب، تمرکز کافی داشته باشند و سریع به‌خواب بروند.

درمان گیاهی افسردگی

گیاهان دارویی زیادی برای درمان افسردگی وجود دارند. اما باید توجه داشته باشید که بعضی از این گیاهان را سازمان غذا و دارو تایید نمی‌کند. بااین‌حال، این داروها در دسترس همه هستند. ماهم در این مطلب، برای افزایش اطلاعات عمومی شما این موارد را مطرح می‌کنیم. همچنین توصیه می‌کنیم که پیش از هرگونه اقدام با پزشک طب سنتی مشورت کنید. در جدول زیر نام برخی از گیاهان را آورده‌ایم:

نکته: ممکن است مصرف برخی از گیاهان دارویی با دارو‌های تجویزی تداخل ایجاد کند. از‌این‌رو، پیش از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید.

درمان افسردگی با طب سنتی

افسردگی از نظر طب سنتی، درمان‌های خاص خود را دارد. برای مثال، در بیشتر موارد علت این بیماری یک اختلال خلقی است که به نام اختلال سوداوی شناخته می‌شود. اساس درمان افسردگی در طب سنتی، بهبود و تقویت خلق‌وخو است. برای این کار، استفاده از گیاهان دارویی توصیه می‌شود. همچنین، انجام کارهایی مانند بادکش، حجامت و زالو درمانی در درمان افسردگی طب سنتی نیز کارساز هستند.

درست‌کردن دمنوش‌ها نیز در درمان افسردگی موثر است؛ برای مثال چای بهارنارج، چای زعفران و عصاره ریحان به عنوان گیاهانی با سابقه طولانی در درمان افسردگی خفیف معروف‌اند، همچنین در متون طب سنتی ایرانی، از گیاهان دیگری مانند گل سرخ، سنبل الطیب و روغن گل مغربی نیز برای درمان افسردگی نام برده شده است.

درمان افسردگی در زنان

روش‌های درمان افسردگی در زنان، هم مانند موارد مشابه، شامل درمان‌های بدون دارو و درمان با دارو است. البته اگر فرد باردار باشد، یا قصد باردار شدن داشته باشد، حتما باید به پزشک خود اطلاع دهد. زیرا داروهای خاص افسردگی ممکن است روی جنین در حال رشد تاثیر بگذارد. معمولا داروهای ضدافسردگی برای خانم‌ها اثرگذار است و در موارد کمی می‌تواند منجر به تشدید حالات بیماری شود.

در حالت کلی، زمانی که زنان به افسردگی مبتلا می‌شوند، چندین حالت مختلف را تجربه می‌کنند. برای مثال، ممکن است سردرد داشته باشند، گوارش آنها دچار مشکل شود و برخی از غذا‌ها به آنان نسازد. همچنین، احساس گناه، بی‌ارزشی، شرم و درماندگی را تجربه کنند. سایر علایم مهم زنانی که به افسردگی مبتلا می‌شوند، عبارتند‌از:

• از دست دادن علاقه یا کسب لذت در ارتباط با برخی فعالیت‌ها (مانند رابطه جنسی)؛
• بی‌قراری، ناآرامی و گریه بیش از اندازه؛
• پر‌خوری یا کم‌خوری عصبی، افزایش یا کاهش وزن؛
• انرژی پایین، خستگی؛
• مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری.

متاسفانه افسردگی در زنان، ۵۰ درصد موارد اشتباه تشخیص داده می‌شود؛ در عین‌حال کمتر از نیمی از زنانی که افسردگی شدید را تجربه می‌کنند، به دنبال درمان هستند و مابقی زنان اصلا برای درمان خود اقدامی نمی‌کنند. اما خوشبختانه درمان افسردگی در زنان، در اکثر موارد موفقیت‌آمیز است، برای مثال، بیش از ۸۰ درصد از زنان مبتلا به افسردگی، بیماری خود را با کمک داروهای ضدافسردگی، جلسات روان‌درمانی یا ترکیبی از هر دو، درمان می‌کنند.

حال با تمام این تفاسیر، باید بررسی کنیم که چه سبک‌های درمانی برای افسردگی زنان وجود دارد؛ خوشبختانه تمام روش‌های درمانی افسردگی که تاکنون ذکر کردیم، برای خانم‌ها هم کارساز هستند. اما درمان افسردگی در زنان، به موقعیت‌های مختلفی که در آن قرار می‌گیرند، بستگی دارد. برای مثال، دوران قبل از قاعدگی، بارداری، پس از زایمان، شیردهی و موارد دیگر که در ادامه هرکدام را جداگانه، بررسی خواهیم کرد.

درمان افسردگی در دوران قاعدگی

دوران قاعدگی، یک دوره حساس و تاثیر‌گذار بر جسم و روان زنان است. البته که این دوره فقط شامل دوره خون‌ریزی نیست، چون پیش از شروع قاعدگی و بعد از اتمام، زنان مشکلات زیادی را متحمل می‌شوند. برای مثال، افسردگی پیش از قاعدگی یا پی‌ام‌اس که شمار زیادی از زنان آن را تجربه می‌کنند، یکی از مشکلات مهم این دوران است. برای درمان افسردگی قاعدگی، تغییر لایف استایل و مصرف برخی داروها بسیار موثرند.

برای مثال، انجام فعالیت‌های شاد، مصرف دارو‌هایی که سروتونین را افزایش می‌دهند، برای این دوره مناسب است. اما جدا از موارد مذکور، دریافت توجه، درک‌شدن و ابراز محبت از سمت اطرافیان نیز کم از تاثیر مصرف دارو نخواهند بود. این موارد، بیشتر از سمت همسر، خانواده و دوستان نزدیک موثر خوهند بود.

درمان افسردگی در بارداری

راه های نجات از افسردگی در زنان باردار، حساس‌تر از زنان دیگر است. از‌این‌رو، این زنان بدون شک باید تحت نظر روانپرشک یا روان‌شناس باشند. چون مصرف برخی از دارو‌ها برای جنین در حال رشد مضر است یا ممکن است با دارو‌های دیگر دوران بارداری، تداخل داشته باشند. بنابراین، باید آموزش‌های لازم به فرد باردار داده شود. یادگیری و آموزش به زنان باردار، به آنان کمک می‌کند تا با رفتن به جلسات روان‌درمانی بتواند افسردگی حین بارداری و بعد از بارداری خود را بهبود بخشند. برای مثال، درمان شناختی – رفتاری و درمان مشترک با همسر، گزینه‌هایی مناسب برای درمان افسردگی در زنان باردار است.
همچنین سایر روش‌های غیردارویی، شامل بهبود تغذیه و رژیم غذایی نیز می‌توانند در کاهش حالت افسردگی در بارداری مفید باشند. کاهش عوامل استرس‌زا، ارائه اطلاعات در مورد تکنیک‌های آرام سازی نیز تاثیرگذارند.

نکته: در زنانی که با علائم متوسط ​​تا شدید افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند، به‌کارگیری روش‌های دارویی نیز باید اعمال شوند. البته برخی از زنان به‌رغم شدت علائم، از مصرف داروهای افسردگی در دوران بارداری خودداری می‌کنند. در اینجا صحبت‌کردن با یک متخصص روانشناس مجرب، می‌تواند موثر باشد و فرد باردار متقاعد شود که این راه سلامت او و فرزندش را تضمین می‌کند.

درمان افسردگی پس از زایمان

افسردگی بعد از زایمان، یکی از سخت‌ترین نوع افسردگی در زنان است. ازاین‌رو، مادران جوان حتما باید اقدامات لازم را در جهت کنترل و درمان این بیماری انجام دهند. در ادامه لیستی از فعالیت‌های مفید را آماده‌ کرده‌ایم که انجام آن‌ها بسیار کمک‌کننده خواهد بود:

• یک برنامه‌ریزی صحیح و خوب داشته باشید؛
• یک زمان مناسب برای استراحت خود و استراحت کودک خود در نظر بگیرید؛
• کارهایی را انجام دهید که شما را خوشحال می‌کند؛
• از خانواده و نزدیکان خود در جهت اقدام‌های مراقبتی نوزاد کمک بخواهید؛
• تغذیه سالم داشته باشید؛
• کار‌های نشاط آور و لذت‌بخش انجام دهید؛
• ورزش کنید؛ (چه داخل خانه و چه بیرون از خانه)
• از خانه بیرون بروید و هوایی تازه کنید؛ (خود را در خانه حبس نکنید)
• با مادران دیگر در ارتباط باشید و عواطف خود را با آنها به اشتراک بگذارید؛
• از همسرتان فاصله نگیرید و مانند قبل با وی زمان بگذرانید.

با توجه به نکات پزشکی، حمایت خانوادگی و مراقبت‌های پزشکی معتبر، اساسی برای مدیریت افسردگی پس از زایمان است.

درمان افسردگی در مردان

برعکس زنان، مردان اغلب از پرداختن به احساسات خود اجتناب می‌کنند. از‌این‌رو در بسیاری از موارد، دوستان و اعضای خانواده مرد‌ها اولین کسانی هستند که متوجه افسردگی در آنان می‌شوند. علائم افسردگی در مردان می‌توانند شامل انزوا،ایجاد مشکلات در ارتباطات کاری و خانوادگی و حتی اقدام به خودکشی باشند. در نتیجه باید دوستان و خانواده از وی حمایت کنند، او را تشویق کنند تا برای ارزیابی به دکتر روانپزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه نماید. تمام روش‌های درمان، می‌تواند برای درمان افسردگی در مردان نیز استفاده شود.

درمان افسردگی در کودکان

وجود افسردگی در کودکان با چند عامل مشخص می‌شود؛ برای مثال، ممکن است کودک رفتن به مدرسه را دوست نداشته باشد، بیش از حد به والدین خود بچسبد، در عملکرد تحصیلی ضعیف باشد، یا ‌علاقه‌ای به برقراری ارتباط با هم سن و سال‌های خود را نداشته باشد.

بهتری روش برای درمان افسردگی کودکان، مراجعه به یک روانشناس کودک است. در بسیاری از موارد، ترسیدن از چیزی یا کسی عامل افسردگی کودک است و این ریشه‌یابی باید به کمک یک متخصص انجام گیرد. درمان افسردگی، به کودکان ابزارهایی می‌دهد تا با اضطراب و افسردگی به روش‌های سالم‌تری کنار بیایند. برای مثال، بازی درمانی، شرکت در فعالیت‌های گروهی، توجه به احساسات و خواسته‌های کودک، می‌تواند موثر باشد.

درمان افسردگی در نوجوانان

مانند تمام گروه‌های سنی، برای درمان افسردگی نوجوانان نیز در ابتدا باید ریشه مشکل شناسایی شود. برای مثال، اگر تعارضات خانوادگی در افسردگی نوجوان نقش داشته باشند، ممکن است خانواده درمانی، مفید باشد. نوجوانان بیش از هرچیز، به یک ارتباط خوب و حمایت‌گرانه با والدین و نزدیکان خود نیاز دارند. مراجعه به روان‌شناس، دکتر روانپزشک یک اقدام ضروری و مهم در جهت درمان افسردگی نوجوانان است. در این مواقع ممکن است حتی نیاز به تجویز دارو باشد؛ اما پیش از مصرف دارو، باید درمان‌شناختی صورت بگیرد.
همچنین مطالعات نشان می‌دهد که ترکیب روان‌درمانی و دارودرمانی، تقریبا دو برابر موثرتر از زمانی است که روان درمانی به تنهایی انجام می‌شود. نوجوانان، همچنین از افسردگی ناشی از نا‌امیدی نیز رنج می‌برند. برای درمان افسردگی ناامیدی نیز راهکارهای ذکر شده، تاثیرگذار خواهد بود.

درمان افسردگی در سالمندان

افسردگی در افراد سالخورده، شایع‌تر از کل جمعیت است. بیشتر مطالعات، نشان می‌دهند که میزان شیوع افسردگی در سالخوردگان از ۲۵ درصد تا ۵۰ درصد است. همچنین، دلیل افسردگی سالخوردگان ممکن است پایین‌بودن وضعیت اجتماعی – اقتصادی، از دست دادن همسر، ابتلای همزمان به یک بیماری جسمی و انزوای اجتماعی باشد. بعضی از مطالعه‌ها به ما می‌گویند که افسردگی، در افراد مسن خوب تشخیص داده نمی‌شود، همین موضوع موجب می‌شود که درمان نیز در جهت درست پیش نرود.

با این‌حال، برای درمان افسردگی سالخوردگان تمام مواردی که تا این لحظه ذکر کردیم کارساز است. اما بیشتر از همه، تغییر سبک زندگی و تلاش برای حفظ آن تغییر مناسب‌ترین راه‌ حل است. البته باید توجه داشته باشیم که سالخوردگان به تنهایی نمی‌توانند این تغییر را حفظ کنند. پس، از نزدیکان آنها انتظار می‌رود که برای کنترل روند افسردگی به آنها کمک کنند.

درمان سریع افسردگی امکان پذیر است؟

هیچ نوعی از افسردگی، سریع درمان نمی‌شود!‌ در اصل، هیچ درمان سریعی برای افسردگی وجود ندارد. حتی برخی از اختلال‌های خلقی درمان ندارند و فقط با مصرف دارو و جلسات درمان، کنترل می‌شوند. در حالت کلی، افسردگی یک بیماری با پروسه زمانی طولانی است. از‌این‌رو، درمان آن نیز طولانی‌مدت و یا شاید مادام‌العمر خواهد بود. ممکن است تلاش خود فرد و اطرافیان او روند درمان را سریع‌تر از حالت عادی جلو ببرد، اما اینکه روش‌های درمان افسردگی سریع‌تر باشند، چندان امکان‌پذیر نیست.

طول درمان افسردگی

طول درمان افسردگی به موارد مختلفی بستگی دارد. برای مثال، نوع افسردگی، بررسی اتفاقی که موجب ظهور علایم افسردگی شده است، زمان شروع، مدت زمان علائم افسردگی، روش‌ های درمان افسردگی و موارد دیگر، همه روی طول درمان افسردگی اثر می‌گذارند. بسته به نوع افسردگی، طول درمان آن نیز ممکن است متغیر باشد. همچنین در جلسات درمان، فرد و اطرافیان او هرچه با متخصص خود صادق‌تر باشند همان‌قدر درمان موثر‌تر خواهد بود. اما در حالت کلی، بهتر است افراد در مرحله درمان افسردگی، صبور باشند.

ممکن است درمان افسردگی ماه‌ها طول بکشد؛ چون برای تاثیر جلسات روان‌درمانی و دارو‌درمانی، گذر زمان تعیین‌کننده است. حتی، برای درمان افسردگی در خانه نیز گذر زمان مهم است. مابقی موارد، تخصصی هستند و اگر افراد به صورت حضوری در جلسات درمان آنها را دریابند، بهتر است. اگر شما هم احساس می‌کنید که علایم افسردگی را در خود دارید، می‌توانید از روانپزشکان و درمانگران دکتردکتر در سراسر ایران خیلی راحت نوبت آنلاین بگیرید.

منابع:

mayoclinic

ncbi

webmd

DSM-5

سوالات متداول درمان افسردگی