درمان افسردگی ممکن است کاری نشدنی به نظر برسد یا مردم عادی از وجود راه های درمان افسردگی مطلع نباشند. اما امروزه با استفاده از روش‌های مختلف می‌توان افسردگی را تا حد زیادی بهبود بخشید و حتی آن را از بین برد. بنابراین اگر حس می‌کنید خودتان یا یکی از عزیزان‌تان دچار افسردگی شده‌اید، کافیست با دریافت نوبت از متخصص روانشناس، برای درمان آن اقدام کنید.
ما نیز در این مطلب از مجله دکتردکتر، به بررسی جدیدترین راه های درمان افسردگی می‌پردازیم تا با متدهای روز دنیا آشنا شوید. در ادامه همراه ما باشید.
افسردگی چیست؟
پیش از بررسی سریع ترین درمان افسردگی، خوب است ابتدا با توضیحی کوتاه به این سوال بپردازیم که افسردگی چیست؟ به طور کلی، افسردگی یک وضعیت پزشکی است که بر خلق و خو و توانایی عملکرد شما تاثیر می‌گذارد. علائم افسردگی شامل احساس غم، اضطراب یا ناامیدی است. این عارضه می‌تواند باعث اختلال در تفکر، حافظه، خوردن و خواب شود.
تشخیص اختلال افسردگی اساسی (افسردگی بالینی) به این معنی است که شما در اکثر روزها برای حداقل دو هفته احساس غمگینی، کم ارزشی یا بی ارزشی داشته‌اید و در عین حال علائم دیگری مانند مشکلات خواب، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها یا تغییر در اشتها نیز دارید. بدون درمان، افسردگی می‌تواند بدتر و طولانی‌تر شود. در موارد شدید، می‌تواند منجر به خودآزاری یا مرگ شود. خوشبختانه، درمان‌ها می‌توانند در بهبود علائم افسردگی بسیار موثر باشند.
انواع افسردگی
- اختلال افسردگی اساسی (MDD): افسردگی اساسی (افسردگی بالینی) دارای علائم شدیدی است که بیش از دو هفته طول می‌کشند. این علائم با زندگی روزمره تداخل دارند.
- افسردگی دوقطبی: افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره‌های متناوب خلق و خوی ضعیف و دوره‌های بسیار پر انرژی دارند. در طول دوره خلق و خوی ضعیف، ممکن است علائم افسردگی، مانند احساس غمگینی، ناامیدی یا کمبود انرژی وجود داشته باشند.
- افسردگی پریناتال: بسیاری از مردم به این نوع افسردگی به نام افسردگی پس از زایمان اشاره می‌کنند. ولی افسردگی پری ناتال می‌تواند در دوران بارداری و تا یک سال پس از زایمان نیز رخ دهد.
- اختلال افسردگی مداوم (PDD): علائم این افسردگی از افسردگی اساسی کمتر است. اما افراد مبتلا به آن می‌توانند علائم را به مدت دو سال یا بیشتر تجربه کنند.
- افسردگی پیش از قاعدگی (PMS): این بیماری در روزها یا هفته‌های منتهی به دوره قاعدگی زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- افسردگی روانی: افراد مبتلا به افسردگی روان پریشی، دارای علائم افسردگی شدید، هذیان یا توهم هستند.
- افسردگی فصلی: این افسردگی معمولا در اواخر پاییز و اوایل زمستان شروع می‌شود. اغلب در بهار و تابستان از بین می‌رود. البته ممکن است در برخی از افراد نیز برعکس آن رخ دهد.
درمان افسردگی در زنان
رایج ترین راه درمان افسردگی در زنان شامل درمان‌های بدون دارو و با دارو است. البته اگر باردار هستید یا ممکن است بخواهید به زودی باردار شوید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا داروهای خاص افسردگی ممکن است روی کودک در حال رشد شما تاثیر بگذارد. معمولا داروهای ضد افسردگی برای خانم‌ها اثرگذار است و در موارد کمی می‌تواند منجر به تشدید حالات بیماری شود.
از طرفی درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از رایج ترین اشکال گفتار درمانی یا روان درمانی در رفع افسردگی است. این روش درمانی را می‌توان یکی از جدیدترین راه های درمان افسردگی دانست که باعث می‌شود تا در هنگام بروز احساسات، فرد افسرده عکس‌العمل درستی از خود نشان دهد. همچنین این روش به زنان کمک می‌کند تا روابط دشوار، چگونگی بهبود آنها و نحوه تغییر عادات مخرب را شناسایی کنند.
متاسفانه افسردگی در زنان می‌تواند تا 50 درصد، تشخیصِ اشتباه داشته باشد. همچنین کمتر از نیمی از زنانی که افسردگی شدید را تجربه می‌کنند، به دنبال درمان هستند و باقی افراد اصلا برای درمان خود اقدامی نمی‌کنند. خوشبختانه، افسردگی زنان نرخ موفقیت درمانی زیادی را نشان داده است. بیش از 80 درصد از زنان مبتلا به افسردگی از طریق داروهای ضد افسردگی، روش‌های روان درمانی یا ترکیبی از هر دو، با موفقیت درمان می‌شوند.
درمان افسردگی در بارداری
همانند زنان غیرباردار، درمان افسردگی برای باردارن شامل روش‌های دارویی و روش‌های غیردارویی می‌شود. ولی نکته مهم این است که در این نوع افسردگی اگر رویکرد غیردارویی به کار رود، خطرات مرتبط با مصرف قرص و دارو کاهش می‌یابد و به جنین آسیب کمتری وارد می‌شود. بنابراین باید آموزش‌های لازم به فرد باردار داده شود تا با روش‌های روان‌درمانی بتواند افسردگی حین بارداری و بعد از بارداری خود را بهبود بدهد.
درمان شناختی-رفتاری، روان درمانی حمایتی و درمان مشترک (با همسر)، گزینه‌های عالی برای بارداران به حساب می‌آیند. سایر روش‌های غیر دارویی، شامل بهبود تغذیه و رژیم غذایی نیز می‌توانند در کاهش حالت افسردگی در بانوان باردار مفید باشند. کاهش عوامل استرس‌زا و همچنین ارائه اطلاعات در مورد تکنیک‌های آرام سازی نیز تاثیرگذارند. علاوه بر این، درمان با نور روشن ممکن است برای آن دسته از زنانی که دچار افسردگی فصلی هستند، مفید باشد.
ولی در زنانی که با علائم متوسط تا شدید افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند، به کارگیری روش‌های دارویی نیز باید اعمال شوند. البته برخی از زنان به‌رغم شدت علائم، از مصرف داروهای افسردگی در دوران بارداری خودداری می‌کنند. در اینجا صحبت کردن با یک متخصص روانشناس مجرب، می‌تواند موثر باشد و فرد باردار متقاعد شود که این راه سلامت او و فرزندش را تضمین می‌کند.
درمان افسردگی در مردان
برعکس زنان، مردان اغلب از پرداختن به احساسات خود اجتناب می‌کنند و در بسیاری از موارد، دوستان و اعضای خانواده اولین کسانی هستند که متوجه می‌شوند که عزیزشان افسرده است. در نتیجه باید دوستان و خانواده از عزیز خود حمایت کنند و او را تشویق کنند تا برای ارزیابی به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه نماید.
پزشک باید یک تاریخچه کامل از علائم، مانند زمان شروع، مدت زمان طول کشیده و میزان شدت بیماری را بررسی کنید. مردان معمولا در مورد فعالیت‌های پرخطر خود مثل نوشیدن الکل و خوردن داروهای بدون نسخه، صحبت نمی‌کنند. بنابراین باید مطمئن شوید که وی با پزشک صادق است. برای درمان افسردگی مردان معمولا داروها یا روان درمانی یا ترکیبی از این دو به کار می‌روند.
درمان افسردگی در نوجوانان
برای درمان افسردگی نوجوانان نیز باید ریشه مشکل شناسایی شود. اگر تعارضات خانوادگی در افسردگی نوجوان نقش داشته باشند، ممکن است خانواده درمانی مفید باشد. همچنین نوجوان به حمایت خانواده یا معلمان برای کمک به مشکلات مدرسه یا ارتباط با همسالان نیاز دارد. گاهی اوقات، بستری شدن در بخش روانپزشکی برای نوجوانان مبتلا به افسردگی شدید ممکن است مورد نیاز باشد.
داروهای ضد افسردگی به ندرت می‌توانند باعث بدتر شدن فکر خودکشی در نوجوانان شوند، ولی با این حال حتما باید داروها با تجویز متخصص مصرف شوند. مطالعات بر نوجوانان نشان می‌دهد که ترکیب روان‌درمانی و دارودرمانی، تقریبا دو برابر موثرتر از زمانی است که روان درمانی به تنهایی به کار گرفته می‌شود.
درمان افسردگی در کودکان
درمان شناختی-رفتاری می‌تواند اضطراب یا افسردگی را در کودکان درمان کند. این درمان به کودکان کمک می‌کند تا بیاموزند مثبت‌تر فکر کنند و رفتارهای منفی را کنترل کنند. همچنین می‌تواند به کودکان کمک کند تا با ریشه‌یابی ترس‌ها و نگرانی‌های خود، اضطراب را مدیریت کنند. درمان افسردگی به کودکان ابزارهایی می‌دهد تا با اضطراب و افسردگی به روش‌های سالم‌تری کنار بیایند.
رایج ترین داروهای ضد افسردگی برای کودکان، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند. این داروها سطح سروتونین را در مغز افزایش می‌دهند. در مورد مصرف داروهای ضد افسردگی در کودکان احتیاط بیشتری کنید. برخی از کودکان با داروها بهبودی نشان نمی‌دهند یا حتی ممکن است بیشتر احساس افسردگی کنند. بنابراین از یک پزشک مجرب کمک بگیرید و مدام فرزند خود را زیر نظر داشته باشید.
درمان افسردگی با دارو
در درمان اختلالات اضطرابی، داروهای ضد افسردگی، به ویژه SSRI ها و برخی از SNRI ها (مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین)، موثر نشان داده شده‌اند. سایر داروهای ضد اضطراب عبارتند از:
- بنزودیازپین‌ها مانند آلپرازولام (زاناکس)
- دیازپام (والیوم)
- بوسپیرون (بوسپار)
- لورازپام (آتیوان)
این داروها خطر اعتیاد را به همراه دارند، به این معنی که دوزهای بالاتر می‌توانند اثرات مخربی بر بدن داشته باشند. بنابراین برای استفاده طولانی مدت چندان مطلوب نیستند. سایر عوارض جانبی احتمالی شامل خواب آلودگی، تمرکز ضعیف و تحریک‌پذیری است. این داروها اگر زیر نظر پزشک و به همراه برنامه مصرف شوند، تاثیر زیادی در روند بهبودی دارند. در نتیجه پیشنهاد می‌شود حتما به توصیه پزشک خود آنها را مصرف کنید تا بیماری شما یا نزدیکان‌تان بهبود یابد.
درمان افسردگی در خانه
فعالیت‌های زیادی وجود دارند که در خانه انجام می‌شوند و به کاهش افسردگی کمک می‌کنند، ما به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
زندگی روزمره خود را منظم کنید
متاسفانه بسیاری از افراد افسرده روتین درستی ندارند، یعنی زندگی آنها بی‌نظم می‌شود و این موضوع بیماری آنها را بدتر می‌کند. بنابراین تنظیم یک برنامه روزانه معقولانه می‌تواند کمک کند کارهای شما در خانه به طور اصولی پیش بروند و زندگی بهتری داشته باشید.
ورزش کنید
شاید برخی از داروها به طور موقت ترشح اندورفین را تقویت کنند، ولی هیچ چیز مانند ورزش نمی‌تواند برای مدت طولانی باعث ترشح هورمون‌های شادی در شما شود. طبق تحقیقات، ورزش منظم مغز را تشویق می‌کند تا بتواند دوباره با روش‌های مثبت عملکرد خود را تنظیم کند. اگر فرصت رفتن به باشگاه را ندارید، هیچ مشکلی نیست. می‌توانید در منزل خودتان کمی ورزش‌های کششی و یوگا انجام دهید یا چند بار در هفته به پیاده‌روی سبک بروید.
غذای سالم بخورید
هیچ رژیم غذایی جادویی وجود ندارد که افسردگی را برطرف کند. با این حال، این ایده خوبی است که مراقب آنچه می‌خورید، باشید. اگر افسردگی باعث پرخوری شما می‌شود، کنترل غذا خوردن به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشید.
طبق شواهد غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 (مانند ماهی سالمون و ماهی تن) و اسید فولیک (مانند اسفناج و آووکادو) می‌توانند به کاهش افسردگی کمک کنند. سعی کنید تا در منزل غذاهای سالم درست کنید و به خاطر افسردگی و خستگی مدام غذاهای بیرون را سفارش ندهید. زیرا آشپزی در منزل نه تنها شما را شادتر می‌کند، بلکه مطمئن هستید که مواد اولیه سالم و تازه را به کار برده‌اید.
خواب کافی داشته باشید
افسردگی به اندازه کافی بر روی خواب تاثیر دارد و نداشتن خواب اصولی، زندگی انسان را مختل می‌کند. با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود شروع کنید. هر روز در ساعت معینی به رختخواب بروید و بیدار شوید. همه چیزهایی که حواس‌تان را پرت می‌کند را از اتاق خواب خود خارج کنید. کامپیوتر و تلویزیون را خاموش کنید و اگر عامل حواس پرتی هستند، در اتاقی بخوابید که کامپیوتر در آنجا نیست. تلفن همراه را دورتر از خود بگذارید تا مدام آن را چک نکنید.
درمان افسردگی بدون دارو
این موضوع می‌تواند از فرد به فرد متفاوت باشد، زیرا شرایط زندگی افراد و سلایق آنها در درمان افسردگی بدون دارو نیز موثر است. ما در ادامه به برخی از مهمترین موارد اشاره می‌کنیم:
با روانشناس صحبت کنید
در مرحله اول، کمک گرفتن از یک رواشناس و صحبت کردن با وی می‌تواند تاثیر زیادی در روند افسردگی بگذارید. زیرا روان‌درمان‌گر می‌تواند تشخیص دهد که عامل اصلی افسردگی شما چیست و برای حل کردن آن چه کارهایی بهترین نتایج را خواهند داشت.
در گروه‌های مختلف شرکت کنید
امروزه گروه‌های مجازی و حضوری مختلفی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند با باقی افرادی که دچار افسردگی هستند، ارتباط برقرار کنید. در این جلسات می‌توانید از تجربیات دیگران استفاده کنید و از همدلی یکدیگر بهره ببرید.
هدف‌گذاری کنید
وقتی افسرده هستید، ممکن است احساس کنید نمی‌توانید کاری انجام دهید. این باعث می‌شود احساس بدتری نسبت به خودتان داشته باشید. برای بهبودی، اهداف روزانه برای خود تعیین کنید. از کارهای بسیار کوچک شروع کنید. هدف خود را به چیزی تبدیل کنید که بتوانید در آن موفق شوید و ایده‌آل‌گرا نباشید. کم‌کم می‌توانید اهداف روزانه چالش برانگیزتری را اضافه کنید.
مسئولیت‌ها را بپذیرید
وقتی افسرده هستید، ممکن است بخواهید از زندگی عقب‌نشینی کنید و مسئولیت‌های خود را در خانه و محل کار کنار بگذارید. اما نباید اجازه دهید افسردگی بر شما غلبه کند، اگر کاری ندارید، به فکر کارهای پاره‌وقت و فعالیت‌های داوطلبانه باشید.
به تفریح بروید
اگر افسرده هستید، برای چیزهایی که از آن لذت می‌برید، وقت بگذارید. اما شاید از چیزی لذت نبرید، زیرا افسرده هستید. بنابراین هر چقدر هم که ممکن است عجیب به نظر برسد، ولی باید برای تفریح تلاش کنید. برای چیزهایی برنامه‌ریزی کنید که قبلا از آن ها لذت می‌بردید. رفتن به کافه، دیدین فیلم در سینما و شرکت در کلاس‌های هنری برخی از فعالیت‌های لذت‌بخش محسوب می‌شوند.
درمان افسردگی در طب سنتی
افسردگی از دیدگاه طب سنتی ایرانی، علائم و درمان خاص خود را دارد. به طور کلی در اولین قدم در درمان افسردگی و شیدایی در طب سنتی، ارزیابی فیزیکی کامل بیمار با معاینه شرح حال و در صورت نیاز، آزمایشات مربوطه صورت می‌گیرد. در بیشتر موارد علت این بیماری یک اختلال خلقی است که به نام اختلال سوداوی شناخته می‌شود.
اساس درمان افسردگی در طب سنتی، بهبود و تقویت خلق و خو است. برای رسیدن به این هدف، کنترل سبک زندگی به ویژه در زمینه تغذیه و خواب بسیار اهمیت دارد. گیاهان دارویی و کارهایی مثل ماساژ، بادکش، حجامت و زالو درمانی در درمان افسردگی از روش طب سنتی توصیه می‌شوند.
درمان افسردگی در طب اسلامی
درمان افسردگی در طب سنتی و طب اسلامی تقریبا مشابه به یکدیگر هستند. در طب اسلامی معمولا بر استفاده از گیاهان دارویی تاکید زیادی می‌شود. اسانس بهارنارج، زعفران، ریحان و چای به عنوان گیاهانی با سابقه طولانی در درمان افسردگی محسوب می‌شوند. در این میان زعفران و چای برای رفع افسردگی خفیف به کار می‌روند. همچنین در متون طب سنتی ایرانی-اسلامی، از گیاهان دیگری مانند گل سرخ، سنبل الطیب و روغن گل مغربی نیز برای درمان افسردگی نام برده شده است.
در نتیجه، درمان افسردگی امکان‌پذیر است
افسردگی می‌تواند یکی از بزرگترین چالش‌های زندگی باشد. اما همانطور که مطالعه کردید، درمان‌های موثر زیادی وجود دارند که به بهبودی هر گروه از افراد کمک می‌کنند. بسته به شدت علائم، برنامه درمانی شما ممکن است شامل ترکیبی از دارو، روان‌درمان یا ترکیب این دو باشد. شما می‌توانید جهت دریافت نوبت دکتر آنلاین از طریق دکتردکتر اقدام کنید و به بهترین روانشناسان و روانپزشکان دسترسی داشته باشید.
آیا می توان افسردگی را درمان کرد؟
بله، امروزه افسردگی را می‌توان با استفاده از دارو درمانی، روان درمانی یا ترکیب این دو روش درمان کرد.
درمان افسردگی بدون دارو چگونه است؟
صحبت با روانشناس، شرکت در گروه‌های روان‌درمانی، انجام تفریحات لذت بخش و تغییر سبک زندگی، از مهمترین روش های درمان افسردگی بدون دارو محسوب می‌شوند.
درمان افسردگی در طب سنتی چطور است؟
طب سنتی اکثرا به درمان‌های گیاهی معتقد است و گیاهانی مثل سنبل الطیب، زعفران و گل سرخ را در درمان افسردگی موثر می‌داند. همچنین انجام ماساژ، زالو درمانی و حجامت را توصیه می‌کند.
