چسبندگی روده چیست؟ بررسی علل و روش های درمان آن

حالتی را که در آن دو یا چند قسمت از روده به یکدیگر چسبیده و ممکن است باعث انسداد روده شود، چسبندگی روده می‌گویند. علائم این عارضه شامل درد شکم، نفخ، تهوع و استفراغ، یبوست و کاهش فعالیت روده‌ای است. این علائم می‌توانند به تدریج یا به طور ناگهانی بروز کنند و شدت آنها بسته به میزان چسبندگی متفاوت است. در ادامه به شرح علت، علائم و روش‌های درمان چسبندگی روده پرداخته‌ایم.

چسبندگی روده چیست؟

در این بیماری دو یا چند قسمت از روده به یکدیگر یا به دیواره شکم چسبیده و موجب اختلال در عملکرد سیستم گوارش می‌شوند. این چسبندگی‌ها معمولاً به دنبال جراحی‌های قبلی، التهاب یا عفونت ایجاد می‌شوند و ممکن است باعث انسداد روده‌ای و اختلال در حرکت گوارشی شوند. در این صورت برای تشخیص قطعی و درمان این عارضه باید به دکتر گوارش مراجعه کنید.

با توجه به سایت cleveland clinic  درباره چسبندگی روده می‌گوید:

چسبندگی‌های شکمی نوارهایی از بافت اسکار هستند که بین اندام‌های شکم و لگن ایجاد می‌شوند. به طور عمده آن‌ها بین حلقه‌های روده کوچک شما تشکیل می‌شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند بین یک اندام و دیواره حفره شکم شما ایجاد شوند.

علت چسبندگی روده چیست؟

چسبندگی روده زمانی رخ می دهد که التهاب بر روی سطح اندام های شکم و یا حفره صفاق حفره شکم رخ دهد؛ شکل گیری بافت زخم، بخشی طبیعی از بهبود است که التهاب وجود دارد. این وضعیت معمولاً به علت جراحی‌های قبلی شکمی، عفونت‌های شکمی یا التهاب‌های داخلی مانند بیماری التهابی روده (IBD) ایجاد می‌شود.

یکی از رایج‌ترین علل چسبندگی روده عمل‌های جراحی مانند آپاندکتومی، جراحی‌های باز شکم یا لاپاراسکوپی است. علل مرتبط با جراحی عبارتند از:

• برداشتن اندام های داخل شکم از قبیل کیسه صفرا، آپاندیس
• جراحی اندام های داخلی
• تماس بافت های داخلی با مواد خارجی مانند گاز، دستکش های جراحی و بخیه
• خون یا لخته های خون که در طول عمل جراحی شستشو داده نشده

نکته! این بیماری، یکی از علل مهم درد سمت چپ شکم در زنان و مردان است. 

از موارد مرتبط با علت چسبندگی روده به غیر از جراحی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• التهاب آپاندیس
• آسیب‌دیدگی روده‌ها در اثر پرتودرمانی
• عفونت های زنان و زایمان
• عفونت شکمی
• جای زخم‌ها و یا چسبندگي (اتصال نواری شکل بين دو نقطه از بافت روده به همديگر) در محل جراحت‌هايي که بعد از عمل روده بزرگ یا روده کوچک باقی مانده است.
• تأثیر داروهای خاصی از قبیل مخدرها، داروهای ضد اسهال و بعضی از داروهای شیمی‌درمانی که بر مجاری گوارشی اثر می‌گذارد.
• فشردگی مدفوع که طی آن یک توده بزرگ، خشک و سخت از مدفوع به دلیل یبوست مزمن در داخل راست روده تشکیل می‌شود و مسیر روده بزرگ را مسدود می‌کند. تومورهایی که مسیر روده‌ها را مسدود می‌کند نیز می توانند علت چسبندگی روده باشند، در برخی موارد انواع سرطان (سرطان معده، پروستات، روده،…) نیز ممکن است علت چسبندگی روده باشد. به ندرت، چسبندگی روده بدون علت ظاهر می شود.

علائم چسبندگی روده

چسبندگی روده می‌تواند علائم متنوعی ایجاد کند:

اگر هر یک از این علائم را دارید و نگران وضعیت سلامتی خود هستید، بهتر است هر چه زودتر به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.

آیا چسبندگی روده خطرناک است؟

چسبندگی روده می‌تواند خطرناک باشد به‌ویژه اگر منجر به انسداد روده شود. انسداد روده باعث قطع جریان مواد غذایی و مایعات در دستگاه گوارش می‌شود و علائمی مانند درد شکم، تهوع، استفراغ و یبوست شدید ایجاد می‌کند. در صورت عدم درمان انسداد روده می‌تواند به نکروز (مرگ بافت روده) منجر شود که نیاز به جراحی اورژانسی دارد.

همچنین چسبندگی‌ها می‌توانند باعث مشکلات مزمن مانند درد مداوم و اختلال در عملکرد روده شوند. اگرچه چسبندگی‌ها همیشه مشکل‌ساز نیستند؛ اما در برخی موارد نیاز به مداخله جراحی دارند.

تشخیص چسبندگی روده چگونه است؟

تشخیص چسبندگی روده به دلیل اینکه این وضعیت معمولاً با آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا سونوگرافی قابل مشاهده نیست ممکن است چالش‌برانگیز باشد. پزشکان ابتدا بر اساس شرح حال بیمار، سوابق جراحی یا التهابات شکمی و علائمی مانند درد شکم، تهوع، استفراغ و یبوست به وجود چسبندگی مشکوک می‌شوند. یکی از روش‌های مهم در تشخیص چسبندگی، استفاده از سی‌ تی اسکن (CT Scan) است. این روش ممکن است تصاویری از تغییرات غیرعادی در دستگاه گوارش یا انسداد روده را نشان دهد.

 همچنین در موارد خاص پزشکان ممکن است از روش‌های دیگر تصویربرداری مانند ام‌ آر‌ آی (MRI) یا عکسبرداری با کنتراست استفاده کنند که اطلاعات بیشتری درباره وضعیت روده‌ها ارائه می‌دهند. با این حال تشخیص قطعی چسبندگی معمولاً تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است. در برخی موارد پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر از لاپاراسکوپی استفاده کند.

این روش جراحی کم‌تهاجمی به پزشک امکان می‌دهد که به‌صورت مستقیم داخل شکم را مشاهده کرده و وجود چسبندگی‌ها را تایید کند.  بنابراین ترکیبی از علائم بالینی، سابقه پزشکی و گاهی لاپاراسکوپی به تشخیص نهایی چسبندگی روده کمک می‌کند.

درمان چسبندگی روده یا انسداد روده

درمان انسداد روده به شدت و نوع مشکل بستگی دارد. در مواردی که انسداد خفیف است ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند استراحت کند و از مصرف غذا و مایعات به مدت کوتاهی خودداری کند تا روده به‌طور طبیعی باز شود. داروهای ضد درد و ضد تهوع نیز ممکن است تجویز شوند.

اما در موارد شدیدتر که انسداد کامل روده رخ داده یا درد شدید و علائم جدی‌تری مشاهده می‌شود معمولاً نیاز به مداخله جراحی است. جراحی می‌تواند شامل باز کردن انسداد یا برداشتن چسبندگی‌ها باشد. از تکنیک‌های مدرن لاپاراسکوپی برای کاهش خطر چسبندگی‌های جدید استفاده می‌شود. برای پیشگیری از عود چسبندگی‌ها پس از جراحی پزشکان ممکن است از روش‌های خاصی مانند استفاده از ژل‌های ضد چسبندگی یا داروهای خاص استفاده کنند.

درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی شکم یا ماساژهای تخصصی نیز در برخی موارد به بهبود حرکت روده و کاهش چسبندگی کمک می‌کنند اما این روش‌ها هنوز در مراحل تحقیقاتی هستند.

درمان خانگی چسبندگی روده ممکن است؟

درمان خانگی برای چسبندگی روده به‌طور کامل مؤثر نیست؛ زیرا چسبندگی‌ها اغلب نیاز به مداخله پزشکی یا جراحی دارند. با این حال برخی اقدامات خانگی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. رژیم غذایی سبک و کم‌فیبر، مصرف مایعات فراوان و اجتناب از غذاهای سنگین و نفاخ می‌توانند به کاهش فشار روی روده کمک کنند.

همچنین برخی از افراد ممکن است از روش‌های آرام‌سازی مانند یوگا یا تنفس عمیق برای کاهش درد استفاده کنند. با این وجود چسبندگی روده یک مشکل جدی است و نباید بدون مشورت پزشک به‌طور خانگی درمان شود. برای انتخاب پزشک مناسب بهتر اطلاعاتی در رابطه با اینکه تخصص گوارش چیست کسب کنید.

مکمل‌ها و قرص چسبندگی روده

مکمل‌ها و قرص‌های خاصی برای درمان مستقیم چسبندگی روده وجود ندارد اما برخی مکمل‌ها ممکن است به کاهش التهاب و بهبود سلامت روده کمک کنند. برای مثال امگا ۳ (از منابعی مانند ماهی‌های چرب) و پروبیوتیک‌ها ممکن است التهاب روده را کاهش داده و عملکرد آن را بهبود بخشند.

همچنین آنزیم‌های گوارشی و مکمل‌های فیبری می‌توانند در بهبود هضم و کاهش علائم مانند یبوست موثر باشند. با این حال این مکمل‌ها جایگزین درمان پزشکی نیستند و برای تشخیص و درمان چسبندگی باید به پزشک مراجعه شود. استفاده از داروهای ضد التهاب تحت نظر پزشک نیز ممکن است مفید باشد.

جراحی چسبندگی روده

جراحی چسبندگی روده زمانی ضروری است که چسبندگی‌ها باعث انسداد روده یا درد شدید شوند. این جراحی که به آن چسبندگی‌برداری گفته می‌شود با هدف جدا کردن بافت‌های چسبنده و بازگرداندن عملکرد طبیعی روده انجام می‌شود. جراحی ممکن است به صورت لاپاراسکوپی (کم‌تهاجمی) یا در موارد پیچیده‌تر به صورت جراحی باز انجام شود.

لاپاراسکوپی به دلیل برش‌های کوچک‌تر و کاهش خطر ایجاد چسبندگی‌های جدید ترجیح داده می‌شود. پس از جراحی بیماران نیاز به مراقبت ویژه دارند تا از عفونت و عود چسبندگی جلوگیری شود. تصمیم‌گیری برای جراحی بر اساس شدت علائم و وضعیت بیمار صورت می‌گیرد.

عوارض چسبندگی روده چیست؟

چسبندگی روده می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین عوارض آن انسداد روده است که باعث می‌شود عبور غذا و مایعات از روده مختل شود. در موارد شدید انسداد می‌تواند به نکروز روده (مرگ بافت روده) منجر شود که نیاز به جراحی فوری دارد. همچنین چسبندگی‌های مکرر ممکن است باعث درد مزمن و اختلال در عملکرد طبیعی روده شوند. در زنان چسبندگی می‌تواند مشکلاتی مانند ناباروری یا درد لگنی به وجود آورد به‌ویژه اگر به اندام‌های تناسلی چسبیده باشد.

چگونه می‌توان از چسبندگی روده پیشگیری کرد؟

پیشگیری از انسداد روده و چسبندگی روده کاملاً ممکن نیست اما با رعایت برخی نکات می‌توان خطر آن‌ها را کاهش داد. یکی از مهم‌ترین روش‌ها جراحی‌های کم‌تهاجمی مانند عمل لاپاراسکوپی است که به کاهش ایجاد چسبندگی‌های جدید کمک می‌کند. همچنین پس از جراحی‌های شکمی مراقبت‌های صحیح و مصرف داروهای ضد التهاب تحت نظر پزشک می‌تواند خطر چسبندگی را کم کند.

رژیم غذایی متعادل با مصرف فیبر کافی و مایعات فراوان نیز به حفظ حرکت طبیعی روده‌ها و کاهش خطر انسداد کمک می‌کند. علاوه بر این اجتناب از عفونت‌های شکمی و درمان سریع آن‌ها می‌تواند در پیشگیری مؤثر باشد.

با اولین نشانه های چسبندگی روده سریعا به پزشک مراجعه کنید

در صورت بروز علائم چسبندگی روده مانند درد شدید شکمی، نفخ، یبوست یا ناتوانی در دفع گازها و مدفوع مراجعه سریع به دکتر گوارش ضروری است. این علائم می‌توانند نشانه‌های اولیه مشکلات جدی‌تر مانند انسداد روده باشند که نیاز به مداخلات پزشکی فوری دارند. با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌توان از عوارض خطرناک چسبندگی روده پیشگیری کرد.

بنابراین آگاهی از علائم چسبندگی روده و اقدام سریع در مواجهه با آن‌ها اهمیت بالایی دارد. برای پیدا کردن بهترین متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.

منبع:

niddk.nih.gov

سوالات متداول چسبندگی روده