پرخوابی چیست و چه عوارضی دارد؟

پرخوابی، علامت احتمالی بیماری‌هایی همچون افسردگی است؛ خواب زیاد می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلف دیگری هم شود. دو عامل افسردگی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی ضعیف، به شدت با زیاد خوابیدن ارتباط دارند. اگر در شب به اندازه کافی نخوابید، ممکن است که برای جبران آن بیش از حد بخوابید. اما اگر به‌طور منظم، بیش از حد طولانی می‌خوابید، شاید به بیماری و وضعیتی جدی مبتلا شده باشد. انواع پرخوابی دلایل مختلفی دارند. با پرخوابی، عوارض ناخوشایندی مانند افزاسش وزن یا مشکل در تمرکز به‌وجود می‌آید. 

در این مقاله، از این وضعیت بیشتر می‌خوانید و با درمان پرخوابی و عوارضش آشنا می‌شوید. مطالعه این مقاله به ۳ دقیقه زمان، نیاز دارد. 

در پایان، اگر پرسشی داشتید، حتماً مطرح کنید تا پزشک به شما پاسخ دهد.

پرخوابی یا خواب زیاد چیست؟

مقدار خوابی که هر فرد نیاز دارد، در دوره‌های مختلف زندگی به‌طور قابل توجهی متفاوت است و به موارد زیر وابسته است:

• سن
• سلامت کلی بدن
• عادت‌های سبک زندگی
• سطح فعالیت‌های روزانه

مثلاً در دوران پراسترس یا بیماری، ممکن است به خواب بیشتری نیاز داشته باشید. بااین‌حال، نیاز به خواب در طول زمان و از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ متخصصان معمولا توصیه می‌کنند افراد بزرگسال هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت بخوابند. در بیشتر موارد، پرخوابی به خوابیدن بیشتر از ۹ ساعت گفته می‌شود. افراد مبتلا به این وضعیت، زیاد می‌خوابند اما باز هم با احساس خستگی بیدار می‌شوند. پرخوابی اولیه، نوعی از این عارضه است که خود دلیل بروز عوارض مختلف است. پرخوابی ثانویه، نوعی خواب زیاد است که در نتیجه بیماری‌ها و مشکلات دیگر بدن به‌وجود می‌آید. اگر از خود می‌پرسید که چرا زیاد می‌خوابم، باید حتما به علائم و نشانه‌های بدنتان دقت کنید.

مقدار استاندارد خواب برای سنین مختلف چقدر است؟ 

مقدار استاندارد میزان خواب شبانه، به سن و وضعیت سلامت جسمی و روانی فرد، مرتبط است. نیاز بدن به خواب با توجه به مراحل رشد و فعالیت‌های روزمره، تغییر می‌کند. از این رو با توجه به تغییرات فردی، ممکن است نیاز به خواب برای برخی افراد متفاوت باشد. محیط خواب و فعالیت‌های روزانه، روی کیفیت و میزان زمان خواب، تاثیر بسیاری دارند. 

به‌نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده (CDC)،

بزرگسالان معمولاً به بین ۷ تا ۹ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند. برای نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ساله، نیاز به خواب کمی بیشتر است.

این مرکز به‌طور کلی، خواب بین ۸ تا ۱۰ ساعت در شب را توصیه می‌کند.

چند ساعت خوابیدن در شبانه روز برای سنین مختلف پرخوابی محسوب می‌شود؟

میزان خواب مورد نیاز هر فرد؛ به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ به خصوص سن. نیازهای خواب در بین افراد به طور قابل توجهی متفاوت است. به‌طور کلی، میزان خواب توصیه‌شده برای گروه‌های سنی مختلف مطابق زیر است. اگر افراد در این سنین بیشتر از مقدار توصیه‌شده بخوابند، یعنی دچار پرخوابی شده‌اند:

• نوزادان چهار تا دوازده ماه؛ ۱۲ تا ۱۶ ساعت در شبانه‌روز
• یک تا دو سال؛ ۱۱ تا ۱۴ ساعت در شبانه‌روز
• سه تا پنج سال؛ ۱۰ تا ۱۳ ساعت در شبانه‌روز
• شش تا دوازده سال؛ ۹ تا ۱۲ ساعت در ساعت شبانه‌روز
• سیزده تا هجده سال؛ ۸ تا ۱۰ ساعت در شبانه‌روز

بزرگسالان، به ۷ ساعت خواب یا بیشتر در شبانه‌روز نیاز دارند.

چه زمانی خواب زیاد خطرناک است؟

گاهی اوقات زیاد خوابیدن لزوماً برای سلامتی مضر نیست، اما عوارض ناشی از آن، می‌تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌ها قرار دهد. مطالعات خطرات مختلفی را نشان می‌دهند. محققان دریافته‌اند، افرادی که بیش از حد می‌خوابند یا خواب بسیار کمی دارند، به‌طور قابل توجهی دارای اضافه وزن هستند. بررسی‌ها حاکی از آن است که ممکن است بین پرخوابی منظم و چندین عارضه از جمله قند خون بالا و عوامل خطر بیماری قلبی، ارتباط وجود داشته باشد. این خطرات، براساس جنسیت و عوامل فردی متفاوت هستند. کسی که نگران عادت‌های خواب خود است، باید برای تشخیص کامل به پزشک یا روانپزشک مراجعه کند.

علائم خوابیدن زیاد چیست؟

خوابیدن زیاد یا “هایپرسومنیا” (hypersomnia) می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله اختلالات خواب، شرایط پزشکی، یا استفاده از داروها رخ دهد. خستگی مداوم، سردرد، کمر درد و افزایش وزن، از جمله دلایلی هستند که میل افراد به خواب را زیاد می‌کنند. نشانه اصلی پرخوابی، خوابیدن بیشتر از ۹ ساعت در طول شبانه‌روز است. نشانه‌های دیگر این وضعیت، شامل موارد زیر می‌شوند:

• سردرد
• چرت‌زدن زیاد در طول روز
• خواب‌آلودگی مفرط در طول روز

بسیاری از افرادی که به پرخوابی مبتلا هستند، علائمی شبیه استرس و نگرانی، سطح انرژی کم و مشکلات مربوط به حافظه را تجربه می‌کنند.

علت خواب زیاد چیست؟

خواب زیاد اختلالی پزشکی محسوب می‌شود. این اختلال باعث می‌شود فرد از خواب‌آلودگی مفرط در طول روز رنج ببرد. گاهی‌اوقات، خواب زیاد طبیعی است، اما پرخوابی منظم ممکن است نشان‌دهنده مشکلی اساسی در سلامتی باشد. در چنین شرایطی، باید هر چه سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید. مثلا اگر ساکن تهران هستید، باید نوبت پزشک یا دکتر مغز و اعصاب تهران را ثبت کنید و وارد فرایند درمان بشوید. در ادامه، به برخی از دلایل خواب زیاد اشاره می‌کنیم.

چرخه خواب مختل‌ شده

مسائل مختلفی، می‌توانند باعث اختلال در چرخه خواب شوند. هر شب، بدن چهار یا پنج چرخه مختلف از حرکت سریع چشم (REM) و خواب غیر REM را طی می‌کند. این چرخه‌ها، برای کمک به فرد و احساس آرامش او در روز بعد مهم هستند. وقفه در چرخه خواب، ممکن است منجر به خواب‌آلودگی و در برخی افراد باعث خواب زیاد شود. این وقفه‌ها، می‌توانند به صورت زیر باشند:

• درد
• صدا‌های بلند
• چراغ‌های روشن
• سندرم پاهای بی قرار
• مصرف کافئین قبل از خواب
• دندان‌قروچه (سایش دندان‌ها روی یکدیگر)

شرایط دیگر نیز ممکن است باعث اختلال در چرخه خواب شوند.

خواب‌آلودگی شدید (نارکولپسی)

نارکولپسی (Narcolepsy)، نوعی بیماری مرتبط با خواب است که می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شدید در طول روز شود. این نوع از خواب‌آلودگی، بعد از خواب کامل شب یا با چرت‌زدن در روز از بین نمی‌رود. نارکولپسی، علاوه‌بر علائم جسمی و شناختی، باعث مشکلات خواب دیگری نیز می‌شود. رسیدگی به این وضعیت، ضروری است. اگر این مشکل درمان نشود، عوارض شدیدی روی سلامت و عملکرد دستگاه‌های مختلف بدن می‌گذارد.

کم‌کاری تیروئید

شرایط جسمی مانند کم‌کاری تیروئید نیز در برخی موارد، روی الگوی خواب تأثیر می‌گذارند. تیروئید کم‌کار، باعث می‌شود که فرد حتی بعد از استراحت شبانه کامل هم خواب‌آلوده باشد. ممکن است، این وضعیت منجر به چرت‌زدن در روز یا خواب دوباره صبح و پرخوابی شود. از دیگر علائم شایع کم‌کاری تیروئید، می‌توان به احساس سرما، ضعف عضلانی و افزایش وزن بدون دلیل اشاره کرد.

آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب)

آپنه انسدادی خواب نیزممکن است، یکی از دلایل خواب زیاد باشد. آپنه انسدادی خواب باعث می‌شود که فرد برای مدت کوتاهی هنگام خواب نتواند نفس بکشد. این روند به طور معمول چندین بار در هر شب اتفاق می‌افتد و هر بار که رخ می‌دهد چرخه خواب را مختل می‌کند. آپنه می‌تواند منجر به خواب‌آلودگی بیش از حد در روز و نیاز به خواب بیشتر برای احساس آرامش شود. سایر علائم آپنه انسدادی خواب شامل موارد زیر است:

• مشکل حافظه
• مشکل در تمرکز
• کاهش میل جنسی
• بیدار شدن اغلب برای ادرار کردن
• سردرد یا خشکی دهان هنگام بیدار شدن از خواب

اگر بدانید که آپنه خواب چیست، کنترل و رسیدگی به این وضعیت برایتان ساده‌تر می‌شود.

افسردگی

رابطه بین مشکلات خواب و افسردگی دو طرفه است. خواب و افسردگی، تاثیرات متقابل بر هم دارند. همانطور که در یک مطالعه به آن اشاره شده است، اختلال در خواب هم عامل خطر و هم علامت افسردگی است. مطالعه‌ای دیگر نشان می‌دهد که بسیاری از اشکال اختلال خواب عامل خطری برای افسردگی هستند؛ از جمله:

• نارکولپسی
• بی‌خوابی
• اختلالات ریتم شبانه‌روزی 

اگرچه این حالت به‌صورت بی خوابی یا مشکل در خواب ماندن ظاهر می‌شود، اما ممکن است در برخی موارد افسردگی، پرخوابی رخ دهد. دلیل چنین وضعیتی، به‌هم خوردن چرخه خواب (منجر به خواب زیاد برای جبران بی‌خوابی) یا مواردی مانند التهاب است. برای کشف علت دقیق رابطه بین افسردگی و پرخوابی، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

داروها

برخی از داروها، می‌توانند به عنوان یک عارضه جانبی، باعث خواب‌آلودگی بیش از حد شوند و پرخوابی به‌وجود بیاورند. اگر کنار آمدن با خواب‌آلودگی بیش از حد به دلیل دارو دشوار است، فرد باید در مورد تنظیم دوز یا تغییر داروی جدید با پزشک صحبت کند. شاید برخی از داروها، برای رفع مشکلی مناسب باشند، اما عوارض ناخوشایند و ماندگار دیگری مانند پرخوابی به‌همراه داشته باشند. بنابراین، لازم است که همیشه به عوارض مصرف هر دارویی به‌دقت توجه کنید. 

بی‌خوابی ایدیوپاتیک

در بعضی موارد حتی پس از تشخیص کامل، پزشکان دلیل اصلی خواب زیاد را نمی‌دانند. این نوع بی‌خوابی، به عنوان بی‌خوابی ایدیوپاتیک (Idiopathic) شناخته می‌شود. دلیل مشخصی برای پرخوابی از این نوع وجود ندارد. شاید پای عواملی روانی و جسمی به میان است که هنوز متخصصان و دانشمندان نتوانسته‌اند آن‌ها را بررسی و کشف کنند. 

علت خواب زیاد در زنان چیست؟

پرخوابی در زنان می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. عواملی همچون فعالیت فیزیکی، روانی، هورمونی و سبک زندگی، روی میزان خواب زنان تاثیر می‌گذارند. در جدول زیر، برخی از مهم‌ترین دلایل تمایل زیاد زنان به خواب را به صورت موردی، مورد بررسی قرار داده‌ایم:

 افسردگی هم می‌تواند به تغییرات در الگوی خواب منجر شود. یکی از این تغییرات ممکن است افزایش نیاز به خواب باشد. تشخیص دقیق علت پرخوابی نیاز به مشاوره با پزشک و انجام آزمایش‌های لازم دارد. در این صورت می‌توان برنامه درمانی مناسبی برای فرد تدوین کرد.

علت خواب زیاد در مردان چیست؟

خواب زیاد در مردان، به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که مشابه با علل پرخوابی در زنان است. برخی از مهم‌ترین علل خواب زیاد در مردان، شامل موارد زیر هستند:

• اختلالات خواب؛ اختلالات خواب مانند آپنه خواب، نارکولپسی، و سندرم پای بی‌قرار می‌توانند موجب کاهش کیفیت خواب و در نتیجه نیاز به خواب بیشتر شوند.
• استرس و اضطراب؛ استرس و اضطراب باعث مشکلات خواب می‌شوند و در نتیجه فرد احساس نیاز به خواب بیشتر دارد.
• کم‌خوابی مزمن؛ فقدان خواب کافی به مدت طولانی می‌تواند باعث خستگی و نیاز به جبران آن با خواب بیشتر شود.
• بیماری‌های مزمن؛ بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، مشکلات تیروئید، و فیبرومیالژیا می‌توانند باعث خستگی مزمن و نیاز به خواب بیشتر شوند.
• سبک زندگی؛ عادات ناسالم مانند نداشتن فعالیت بدنی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف الکل و کافئین بیش از حد می‌توانند بر کیفیت خواب تأثیر منفی بگذارند.
• کم‌خونی؛ کمبود آهن یا ویتامین‌های ضروری موجب خستگی شدید و نیاز به خواب بیشتر می‌شوند.

برای تشخیص دقیق علت خواب زیاد در مردان، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم ضروری است. در این صورت می‌توان درمان مناسبی را بر اساس علت اصلی پرخوابی تدوین کرد.

چه بیماری‌هایی باعث خواب زیاد می‌شوند؟

پرخوابی و خواب زیاد، می‌توانند موجب بروز عوارض متنوع و ناخوشایندی در بدن شوند. گاهی‌اوقات هم این وضعیت، خود نشانه و عارضه‌ای از وضعیتی دیگر است. در واقع، گاهی ابتلا به برخی بیماری‌هاست که باعث می‌شود، بدن در حالت نیاز به خواب شدید قرار بگیرد و هرچقدر که سطح خواب اضافی بیشتر می‌شود، خستگی و علائم آن کم نمی‌شوند. بیماری‌های متعددی می‌توانند باعث خواب زیاد شوند. برخی از این بیماری‌ها و شرایط، شامل موارد زیر هستند:

دیابت (Diabetes)

نوسانات قند خون، می‌تواند باعث خستگی و نیاز به خواب بیشتر شود. دیابت و پرخوابی، رابطه‌ی پیچیده‌ای دارند و به چندین شکل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند:

•  افت ناگهانی قند خون می‌تواند باعث خستگی و خواب‌آلودگی شدید شود.
• سطح بالای قند خون نیز منجر به خستگی و نیاز به خواب بیشتر می‌شود، زیرا بدن نمی‌تواند به طور موثر از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کند.
• سطح بالای قند خون موجب افزایش نیاز به ادرار در طول شب می‌شود. این مسئله می‌تواند خواب را مختل کند و منجر به خستگی روزانه شود.

 افراد دیابتی و به ویژه کسانی که اضافه وزن دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آپنه خواب هستند. این وضعیت، باعث وقفه‌های تنفسی مکرر در طول خواب می‌شود و کیفیت آن را پایین می‌آورد.

فیبرومیالژیا (Fibromyalgia)

فیبرومیالژیا، اختلال مزمنی است که با درد گسترده در سراسر بدن و حساسیت به لمس، همراه با خستگی شناخته می‌شود. اختلالات خواب، و مشکلات شناختی هم از علائم آن هستند. رابطه فیبرومیالژیا و خواب، پیچیده است:

• افراد مبتلا به فیبرومیالژیا، معمولاً خواب غیرترمیمی را تجربه می‌کنند، به این معنی که حتی پس از خواب کافی، احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنند.
• درد و ناراحتی می‌تواند باعث بیداری‌های مکرر در طول شب شود و کیفیت خواب را به شدت کاهش دهد.
• برخی افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دچار آپنه خواب نیز هستند. این وضعیت باعث وقفه‌های مکرر در تنفس در طول خواب و منجر به خواب غیرترمیمی و خستگی روزانه می‌شود.

 اضطراب و افسردگی که در بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا وجود دارد، مشکلات خواب را تشدید می‌کند.

کم‌خونی (Anemia)

کم‌خونی (آنمی)، یک وضعیت پزشکی است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون یا مقدار هموگلوبین در خون کاهش می‌یابد. هموگلوبین، پروتئینی است که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه بدن منتقل می‌کند. کاهش سطح هموگلوبین، می‌تواند منجر به کمبود اکسیژن در بافت‌های بدن شود. این وضعیت به علائم مختلفی از جمله پرخوابی منجر می‌شود.

نارسایی قلبی (Heart Failure)

نارسایی قلبی (Heart Failure)، وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند خون را به‌طور موثر پمپاژ کند. این موضوع بر بسیاری از جنبه‌های سلامتی، از جمله خواب، تأثیر می‌گذارد. مشکلات خواب ناشی از نارسایی قلبی فراوان و شامل موارد زیر هستند:

• آپنه خواب
• شب‌ادراری
• خستگی و ضعف

نارسایی قلبی، می‌تواند باعث خستگی مفرط و ضعف شود. این مسئله نیاز به خواب بیشتر و احساس خواب‌آلودگی در طول روز را افزایش می‌دهد.

بیماری‌های عصبی (Neurological Disorders)

بیماری‌های عصبی، به‌طور قابل توجهی بر الگوهای خواب تأثیر می‌گذارند و باعث پرخوابی (Hypersomnia) می‌شوند. برخی از بیماری‌های عصبی که می‌توانند به پرخوابی منجر شوند، عبارتند از:

•  نارکولپسی (Narcolepsy)
•  پارکینسون (Parkinson’s Disease)
•  مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis)
•  آسیب‌های مغزی تروماتیک (Traumatic Brain Injury)
• آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل (Alzheimer’s Disease and Other Dementias)

انواع دیگری از بیماری‌های عصبی مانند صرع هم می‌توانند باعث پرخوابی شوند.

تشخیص پرخوابی چگونه است؟

تشخیص پرخوابی (hypersomnia)، به ارزیابی دقیق پزشک نیاز دارد. فرآیند تشخیص علت پرخوابی، چندین مرحله دارد و در آن، از ابزارهای مختلف استفاده می‌شود. انجام مصاحبه بالینی، تهیه دفترچه خواب (Sleep Diary)، انجام مطالعات خواب (Sleep Studies) و به عمل آوردن آزمایش‌های پزشکی، به تشخیص علت پرخوابی، کمک خواهند کرد. با این حال، تشخیص پرخوابی، نیازمند ارزیابی دقیق توسط یک پزشک متخصص است و معمولاً شامل مراحل زیر می‌شود:

• بررسی علائمی مانند خستگی، افسردگی، افزایش وزن و مشکلات تنفسی
• آگاهی درباره علائم، شدت و مدت زمان خواب‌آلودگی مفرط در طول روز
• آگاهی از عادات خواب، مصرف داروها و بیماری‌های موجود 
• معاینه فیزیکی و بررسی وضعیت عمومی سلامت
• تست‌های روانشناختی و ارزیابی سلامت روانی
• بررسی تاریخچه پزشکی و مصاحبه بالینی 
•  آزمایش‌های خون و ادرار و نوار مغزی 

پس از انجام این ارزیابی‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی در مورد علت پرخوابی ارائه دهد و برنامه درمانی مناسبی را برای مدیریت و کاهش علائم پرخوابی توصیه کند. 

عوارض زیاد خوابیدن چیست؟

پرخوابی به صورت منظم، ممکن است علائم دیگری داشته باشد که در افراد مختلف متفاوت است. به هم ریختن چرخه بدن، تمایل به دوری از جمع دوستان و اجتماع، چاقی، بی اهمیتی نسبت به امور و بالا رفتن احتمال ابتلا به دیابت، تنها برخی از عوارض زیاد خوابیدن هستند. از دیگر عوارض زیاد خوابیدن، می‌توان به موراد زیر هم اشاره کرد: 

• مشکل در تمرکز
• افزایش التهاب
• مشکل حافظه
• افسردگی
• اضطراب
• سردرد

چشم و صورت پف‌کرده هم، از عوارض ناخوشایند ظاهری پرخوابی‌اند. 

درمان خواب زیاد چیست؟

درمان خواب زیاد به شناسایی و مدیریت علل زمینه‌ای آن، بستگی دارد. بسته به علت دقیق خواب‌آلودگی مفرط، روش‌های درمانی مختلفی ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند. اگر خواب زیاد به علت اختلال خواب مانند آپنه خواب، نارکولپسی یا سایر اختلالات خواب باشد، درمان آن‌ها باید با روش‌های خاص انجام شود. اما اگر خواب زیاد به دلیل عوامل دیگری نظیر استرس، اضطراب، یا مشکلات فیزیکی باشد، می‌توان با تغییر سبک زندگی و کمک گرفتن از دکتر روانپزشک، این مشکل را درمان کرد. برای آشنایی با حوزه و وظایف روانپزشکان، توصیه می‌کنیم مطلب تخصص روانپزشکی چیست را مطالعه کنید. 

در ادامه، به برخی از رویکردهای کلی برای درمان خواب زیاد اشاره شده است:

مدیریت شرایط پزشکی زمینه‌ای

باید ببینید که علت بروز پرخوابی چیست و به درمان مشکل زمینه‌ای مشغول شوید. اگر دلیل پرخوابی، ابتلا به بیماری زمینه‌ای یا بیماری خاص باشد، می‌توان به راحتی آن را درمان کرد. برای مثال:

• آپنه خواب؛ استفاده از دستگاه‌های CPAP (فشار مثبت مداوم راه‌های هوایی) برای درمان آپنه خواب انسدادی
• کم‌کاری تیروئید؛ درمان با هورمون‌های جایگزین تیروئید
• دیابت؛ کنترل قند خون از طریق رژیم غذایی، ورزش و دارو
• افسردگی؛ استفاده از داروهای ضدافسردگی و مشاوره روانشناسی

در چنین شرایطی، مراجعه به یک نورولوژیست، شانس درمان را بالاتر می‌برد.

 دارو درمانی پرخوابی

• نارکولپسی؛ داروهایی مانند مودافینیل، آمفتامین‌ها و آرمودافینیل برای بهبود بیداری و کاهش خواب‌آلودگی روزانه.
• افزایش‌دهنده‌های بیداری؛ داروهایی مانند مودافینیل و آرمدافینیل می‌توانند برای افرادی که به دلایل مختلف دچار خواب‌آلودگی مفرط هستند، مفید باشند.

یادتان باشد که برای استفاده از دارو، باید تحت نظر پزشک باشد.

 تغییرات در سبک زندگی و عادات خواب

اگر خواب زیاد در نتیجه عادت‌های اشتباه است، توصیه‌های زیر را برای رفع آن به‌کار بگیرید:

• بهبود محیط خواب؛ ایجاد یک محیط خواب آرام، تاریک و خنک.
• ایجاد یک روال خواب منظم؛ خوابیدن و بیدار شدن در ساعت‌های مشخص هر روز، حتی در روزهای تعطیل.
• اجتناب از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب؛ مصرف این مواد می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد.

محدود کردن چرت‌های روزانه هم مفید است. چرت‌های طولانی در طول روز، می‌توانند خواب شبانه را مختل کنند.

 درمان‌های رفتاری و روانشناختی

اگر ریشه پرخوابی، مشکل روانی باشد، باید از روش‌های زیر برای مدیریت و درمان آن، استفاده شود:

• رفتار درمانی شناختی برای بی‌خوابی (CBT-I)؛ کمک به تغییر الگوهای خواب و افکار منفی مرتبط با خواب.
• مدیریت استرس و اضطراب؛ استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی.

رژیم غذایی سالم و ورزش منظم در کنار دوری از کافئین و الکل قبل از خواب هم می‌توانند به بهبود کیفیت و ساعات خواب، کمک کنند.

مراجعه به متخصص خواب

در صورت داشتن مشکلات خواب مزمن، مراجعه به یک متخصص خواب برای ارزیابی و تشخیص دقیق مشکل و دریافت درمان‌های تخصصی مناسب ضروری است. برای درمان خواب زیاد، ابتدا باید علت زمینه‌ای شناسایی و درمان شود و بعد از آن، تغییرات اساسی در جنبه‌های مختلف زیر، داده شود:

• تغییرات در سبک زندگی
• مدیریت استرس و اضطراب
• استفاده از داروها و درمان‌های رفتاری و روانشناختی

مراجعه به مشاوره با پزشک و متخصص خواب برای تعیین بهترین راهکارهای درمانی، ضروری است.

برای درمان پرخوابی چه بخوریم؟

برای مدیریت و کاهش علائم پرخوابی، رژیم غذایی مناسب و متعادل می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. مصرف غذاهایی که به بهبود کیفیت خواب و افزایش سطح انرژی کمک می‌کنند، مؤثر است. در اینجا به برخی از مواد غذایی و نکات تغذیه‌ای که می‌توانند به درمان پرخوابی کمک کنند، اشاره می‌کنیم:

• پروتئین مانند تخم مرغ و ماهی و گوشت‌های بدون چربی
• کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کام و برنج قهوه‌ای 
• میوه‌ها و سبزیجات تازه
• مغزها و دانه‌ها
• لبنیات

 نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز هم برای حفظ هیدراتاسیون بدن، بسیار مهم است و می‌تواند به کاهش خستگی، کمک کند.

برای درمان زیاد خوابیدن باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟

برای درمان زیاد خوابیدن یا پرخوابی، می‌توانید به پزشکان و متخصصان مختلفی مراجعه کنید. بسته به علت احتمالی پرخوابی، هریک نقش موثری در درمان خواهند داشت. در اینجا، چند پزشک و متخصص را که ممکن است برای تشخیص و درمان پرخوابی مناسب باشند، معرفی می‌کنیم:

• متخصص خواب برای تشخیص اختلالات خواب
• متخصص مغز و اعصاب جهت معاینه مشکلات عصبی
• متخصص غدد درون‌ریز برای ارزیابی وضعیت هورمون‌ها
• متخصص داخلی برای بررسی بیماری‌هایی مانند دیابت
•  پزشک عمومی یا پزشک خانواده برای ارزیابی وضعیت عمومی سلامت

در بین موارد اشاره شده دکتر مغز و اعصاب اصلی‌ترین پزشکی است که برای درمان پرخوابی می‌توان به او مراجعه کرد. اگر دوست دارید پیش از درمان با آگاهی و دانش درباره این دکتر و وظایف او به مطب مراجعه کنید؛ به شما پیشنهاد می‌کنیم با خواندن مطلب تخصص مغز و اعصاب چیست ، اطلاعات خود را بالا ببرید. 

پیشگیری از پرخوابی چگونه است؟

برای جلوگیری از اسیرشدن در وضعیت ناخوشایند پرخوابی، می‌توانید موارد زیر را در نظر داشته باشید و با حفظ یک برنامه خواب منظم بهبود پیدا کنید:

• زنگ هشدار برای خود تنظیم کنید؛ تنظیم زنگ ساعت به بدن کمک می‌کند تا الگوهای خواب خود را تنظیم کند و به ریتم طبیعی خود بازگردد.
• دکمه تعویق زنگ هشدار را فشار ندهید؛ بلندشدن و بیرون‌آمدن از رختخواب به طور کامل، به بیدار شدن بدن کمک و از خوابیدن دوباره یا خواب زیاد جلوگیری می‌کند.
• از روشن بودن چراغ‌ها در زمان خواب خودداری کنید؛ نور روشن با طول موج کوتاه از دستگاه‌های الکترونیکی ممکن است مغز را تحریک کند و باعث شود فرد بیش از حد لازم بیدار بماند. افراد حساس به این نورها، بهتر است از استفاده از وسایل الکترونیکی و منابع نور در نزدیکی زمان خواب خودداری کنند. ایجاد یک محیط آرام خواب مهم است.

دفترچه‌ای برای ثبت خواب زیاد تهیه کنید. عادت‌ها و روال معمول خواب خود را در دفترچه بنویسد. دفترچه ثبت روال خواب اطلاعات لازم برای تشخیص مشکلات سلامت فرد را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. همچنین برای دریافت  نوبت دکتر مغز و اعصاب و درمان پرخوابی، می‌توانید از سامانه دکتردکتر کمک بگیرید. پزشکان خبره را شناسایی کنید و از آن‌ها نوبت بگیرید. با پیگیری مشکل زیاد خوابیدم از عوارض این مشکل دور بمانید و تحریک‌پذیری و بی‌حوصلگی را درمان کنید.

منابع:

sleepfoundation.org

health.clevelandclinic.org

سوالات متداول پرخوابی