یک آزمون بالینی است که به منظور اندازه‌گیری سطح هورمون پروژسترون در خون انجام می‌شود آزمایش پروژسترون زنان است. پروژسترون هورمونی کلیدی در چرخه قاعدگی و بارداری است که عمدتاً توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود. این هورمون نقش مهمی در آماده‌سازی رحم برای پذیرش جنین و حفظ بارداری ایفا می‌کند. اندازه‌گیری سطح پروژسترون می‌تواند به تشخیص مشکلات باروری، اختلالات قاعدگی و ارزیابی وضعیت بارداری کمک کند. این آزمایش معمولاً در زمان‌های خاصی از چرخه قاعدگی انجام می‌شود تا اطلاعات دقیقی درباره فعالیت تخمدانی و عملکرد هورمونی فرد به دست آورد. درک نتایج این آزمایش می‌تواند به پزشکان کمک کند تا توصیه‌های درمانی مناسب را ارائه دهند و برنامه‌های درمانی مؤثری را برای بیماران طراحی کنند.
اگر سوالی دارید، آن را در قسمت دیدگاه‌ها درج کنید تا متخصص‌های ما در اسرع وقت شما را راهنمایی کنند.
آزمایش پروژسترون در زنان چیست؟
زمانی که تخمدان‌ها در دوره قاعدگی تخمک آزاد میکنند، سطح پروژسترون (Progesterone) بالا می‌رود. این هورمون ضخامت دیواره‌های داخلی رحم را افزایش می‌دهد و باعث چسبیدن تخمک به دیواره رحم و لانه‌گزینی می‌شود که در نتیجه آن، جنین تشکیل می‌شود.
اگر فرد باردار نشود، میزان پروژسترون در بدن او دوباره کم شده و دیواره رحم فرو می‌ریزد و به همراه خون پریود از بدن خارج می‌شود. اما اگر باردار شود، برای پیشگیری از از انقباضات رحم و زایمان زودرس، سطح این هورمون تا ۱۰ برابر افزایش پیدا می‌کند. پروژسترون مورد نیاز برای باداری، توسط جفت ترشح می‌شود.
با توجه به سایت webmd که درباره آزمایش پروژسترون در زنان می‌گوید:
«آزمایش پروژسترون در زنان یک آزمایش خون است که هورمونی به نام پروژسترون را اندازه‌گیری می‌کند. پروژسترون در بارداری مهم است و بدن شما را برای حمایت از تخمک بارور شده آماده می‌کند. اگر باردار هستید، پروژسترون همچنین سینه‌های شما را تحریک می‌کند تا شیر بسازد.»
آزمایش پروژسترون را با نام‌های دیگری چون PGSN یا پروژسترون سرم هم شناخته می‌شناسند. این آزمایش، سطح هورمون پروژسترون را در بدن خانم‌ها اندازه‌گیری می‌کند. در کنار آزمایش پروژسترون معمولا به عنوان آژامیش‌های تکمیلی، تست‌های دیگری چون خون و ادرار تجویز می‌شود تا زمان تخمک‌گذاری، احتمال بارداری یا احتمال وجود مشکلات هورمونی برای خانم‌ها مورد بررسی قرار بگیرد. در بخش‌های بعدی توضیح می‌دهیم کاربرد تست پروژسترون چیست.
کاربردهای آزمایش پروژسترون
آزمایش پروژسترون در زنان زمانی انجام می‌شود که فردی در حال اقدام برای بارداری باشد یا درمان ناباروری انجام بدهد. مهم‌ترین کاربردهای این تست عبارتند از:
| کاربردهای آزمایش پروژسترون | توضیحات |
| ارزیابی باروری | تعیین سلامت تخمک‌گذاری و قابلیت بارگیری در زنان. |
| تشخیص اختلالات قاعدگی | شناسایی مشکلات هورمونی و اختلالات مرتبط با چرخه قاعدگی. |
| کنترل بارداری | بررسی و تأیید سطح هورمون در دوران بارداری و اطمینان از سلامت جنین. |
| تشخیص سقط جنین | ارزیابی سطوح پروژسترون به‌منظور تشخیص خطر سقط جنین. |
| برنامه‌ریزی درمانی | کمک به پزشکان در طراحی برنامه‌های درمانی هورمونی مناسب. |
| اندازه‌گیری پاسخ به درمان | ارزیابی تأثیر درمان‌های هورمونی در اختلالات باروری. |
| مراقبت از بارداری پرخطر | نظارت بر سطوح پروژسترون در زنان با سابقه مشکلات بارداری. |
آزمایش پروژسترون برای چه کسانی مناسب است؟
گاهی بانوان بدون آن که بدانند، در شرایطی هستند که باید هر چه سریع‌تر به دکتر زنان مراجعه کنند تا تحت درمان‌های اصولی قرار بگیرند. برای همین اگر شرایطی که در ادامه بیان می‌کنیم را تجربه می‌کنید، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک زنان مراجعه و آزمایش پروژسترون انجام بدهید:
- مدت زیادی است برای بارداری اقدام کرده‌اید اما هنوز باردار نشده‌اید.
- در حال درمان ناباروری هستید.
- باردار نیستید و خونریزی غیرطبیعی و خارج از قاعدگی دارید.
- بارداری پرخطر دارید و برای پیشگیری از سقط از پروژسترون درمانی استفاده می‌کنید.
- علائم بارداری خارج از رحم یا سقط جنین را تجربه می‌کنید. این علائم شامل گرفتگی عضلات، درد و خونریزی هستند.
به طور کلی دکتر زنان برای خانم‌های بارداری که احتمال سقط جنین یا سایر عوارض بارداری در آن‌ها وجود دارد، آزمایش پروژسترون تجویز میکنند تا با توجه به سطح این هورمون در خون، از مادر و جنین مراقبت کنند.
آزمایش پروژسترون چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش پروژسترون در زنان، شبیه به آزمایش خون است. در این تست پرستار با سرنگ از رگ بازوی شما مقداری خون می‌گیرد و آن را در لوله آزمایش می‌ریزد. تست PGSN دردناک نیست و تنها هنگام ورود سوزن به رگ و خروج از آن، کمی احساس سوزش خواهید داشت.
در این آزمایش ممکن است جای سوزن کبود شود. این مسئله طبیعی است و بعد از مدتی خود‌به‌خود بهبود پیدا می‌کند. اگر اختلال خونریزی داشته باشید، ممکن است خونریزی شما مدت بیشتری ادامه داشته باشد. افت فشار خون، غش، التهاب رگ و عفونت در محل فرو رفتن سوزن هم جزو عوارض نادر آزمایش‌های خون است که درصد کمی از بیماران آن را تجربه میکنند.
شرایط آزمایش پروژسترون
این آزمایش به آمادگی قبلی نیاز ندارد. البته بهترین زمان برای انجام آن، ۱۸ تا ۲۴ روز بعد از آخرین روز قاعدگی قبلی یا یک هفته قبل از قاعدگی بعدی است. در برخی موارد هم بیماران باید از چند روز قبل، مصرف داروهایی مثل رقیق‌کننده‌های خون (آسپرین) را متوقف کنند. توجه داشته باشید که توقف مصرف دارو تنها باید با دستور پزشک زنان انجام شود. در مقاله تخصص زنان و زایمان چیست راهنمایی لازم برای انتخاب بهترین پزشک را داده‌ایم.
راهنمای تفسیر آزمایش پروژسترون زنان
تفسیر آزمایش پروژسترون در زنان به هدف از انجام آزمایش و زمان آن بستگی دارد؛ مهم است که سطح پروژسترون خون شما در کدام بخش از سیکل قاعدگی سنجیده می‌شود. در ادامه تفسیر جواب آزمایش پروژسترون را برای سطوح بالا و پایین این هورمون زنانه ، توضیح می‌دهیم. البته دقت داشته باشید که این تفاسیر، فقط احتمالاتی هستند که برای اطلاعات بیشتر شما ارائه شده‌اند. پزشک تنها کسی است که می‌تواند تست پروژسترون را دقیق تفسیر کند و نتیجه آن را به شما بگوید.
نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که سطح هورمون پروژسترون در بخش‌های مختلف سیکل قاعدگی متفاوت است. به همین دلیل ممکن است پزشک از بیمار بخواهد چندبار آزمایش را تکرار کند تا تشخیص نهایی با دقت بیشتری انجام شود.
رنج نرمال آزمایش پروژسترون
در ادامه مقدار هورمون طبیعی برای هر دوره سنی زنان را توضیح می‌دهیم:
- دوره یائسگی یا آغاز چرخه قاعدگی: 1 نانوگرم در میلی لیتر یا کمتر
- اواسط چرخه قاعدگی: 5 تا 20 نانوگرم در میلی لیتر
- سه ماهه اول بارداری: 11.2 تا 90 نانوگرم در میلی لیتر
- سه ماهه دوم بارداری: 25.6 تا 89.4 نانوگرم در میلی لیتر
- سه ماهه سوم بارداری: 48.4 تا 42.5 نانوگرم در میلی لیتر
توجه! اگر سطح هورمون خون بالاتر یا پایین‌تر از این اعداد باشد، تفسیر آزمایش پروژسترون در زنان متفاوت خواهد بود.
سطح پروژسترون بالا
اگر باردار نباشید، ممکن است سطح بالای هورمون در تفسیر نتیجه آزمایش پروژسترون نشانه یکی از موارد زیر باشد:
- کیست تخمدان
- سرطان تخمدان
- سرطان غدد فوق کلیوی
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH)
اگر در تفسیر آزمایش پروژسترون زنان باردار سطح این هورمون بالاتر از حد انتظار باشد، احتمال بارداری چندقلو وجود دارد. سطح بالای این هورمون همچنین ممکن است نشان از حاملگی مولار داشته باشد. در این حاملگی، تخمک بارور شده اما بخاطر مشکلات ژنتیکی زیاد، امکان تبدیل شدن به جنین را ندارد. بافت تشکیل شده در بارداری مولار، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن از بدن برداشته شود. در غیر این صورت، احتمال تبدیل شدن به بافت سرطانی وجود خواهد داشت.
سطح پروژسترون پایین
سطح پایین هورمون در تست PGSN برای خانم‌هایی که باردار نیستند، نشان از موارد زیر است:
- مشکل در فرایند تخمک‌گذاری
- آمنوره (حذف دوره‌های قاعدگی)
سطح پایین این هورمون در خانم‌های باردار به معنی احتمال بروز این خطرات است:
- بارداری خارج از رحم
- سقط جنین یا خطر سقط
- جنین مرده در رحم
- مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی
تشخیص علت پایین بودن سطح پروژسترون باید با بررسی دقیق پزشک انجام شود.
تفسیر آزمایش پروژسترون در دوران بارداری
تفسیر آزمایش پروژسترون در دوران بارداری به بررسی سطح این هورمون در خون زنان باردار می‌پردازد. پروژسترون در حفظ بارداری و آماده‌سازی رحم برای پذیرش جنین نقش حیاتی دارد. سطح نرمال پروژسترون در دوران بارداری معمولاً بین ۹ تا ۴۸ نانومول در میلی لیتر متغیر است و افزایش آن نشان‌دهنده سلامت بارداری است. کاهش ناگهانی سطح پروژسترون می‌تواند دلیلی برای نگرانی باشد و ممکن است به نقص در بارداری یا سقط جنین منجر شود. پزشکان از نتایج آزمایش پروژسترون برای ارزیابی وضعیت بارداری و مشاوره به زنان باردار استفاده میکنند.
تفسیر آزمایش پروژسترون در دوران قاعدگی
تفسیر آزمایش پروژسترون در دوران قاعدگی به بررسی سطح این هورمون در مراحل مختلف چرخه قاعدگی می‌پردازد. پروژسترون معمولاً در نیمه دوم چرخه، بعد از تخمک‌گذاری زنان ، تولید می‌شود و نقش مهمی در آماده‌سازی رحم برای پذیرش جنین ایفا می‌کند. سطح نرمال پروژسترون در فاز لوتئال چرخه قاعدگی بین ۵ تا ۲۰ نانومول در لیتر است. سطوح پایین پروژسترون می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات باروری، اختلالات قاعدگی یا نقص در تخمک‌گذاری باشند. پزشکان با ارزیابی نتایج این آزمایش می‌توانند تشخیص دقیقی ارائه دهند و راهنمایی‌های درمانی موثری برای بیماران بیابند.
آزمایش پروژسترون در زنان به تنهایی برای تشخیص مشکل کافی نیست
در نتیجه تست پروژسترون در زنان نشان می‌دهد که این آزمایش ابزاری حیاتی برای ارزیابی سلامت هورمونی و باروری در زنان است. با اندازه‌گیری سطح پروژسترون در مراحل مختلف چرخه قاعدگی و دوران بارداری، پزشکان می‌توانند وضعیت تخمدانی، امکان بارداری و مشکلات قاعدگی را تشخیص دهند. تفسیر دقیق نتایج تست پروژسترون در زنان به ارائه مشاوره‌های پزشکی مناسب و طراحی برنامه‌های درمانی مؤثر کمک می‌کند. بنابراین این آزمایش به عنوان یک مولفه کلیدی در مراقبت‌های بهداشتی زنان باید مورد توجه قرار گیرد و به طور منظم انجام شود. برای پیدا کردن بهترین متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.
اگر سوالی درباره فرایند آزمایش دارید، در بخش کامنت‌ها مطرح کنید تا کارشناسان دکتردکتر پاسخگوی شما باشند.
منابع:
medlineplus.gov
ealthline.com
سوالات متداول آزمایش پروژسترون زنان
آزمایش پروژسترون یک آزمایش خون است که برای اندازه‌گیری سطح هورمون پروژسترون در بدن انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً برای ارزیابی سلامت باروری، بررسی اختلالات قاعدگی و کنترل وضعیت بارداری انجام می‌شود
آزمایش پروژسترون معمولاً در نیمه دوم چرخه قاعدگی (فاز لوتئال)، به ویژه ۶ تا ۷ روز پس از تخمک‌گذاری، یا در دوران بارداری بر اساس توصیه پزشک انجام می‌شود
نتایج آزمایش پروژسترون می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد تخمدانی، امکان تخمک‌گذاری، وضعیت بارداری و وجود اختلالات هورمونی باشد. سطوح نرمال پروژسترون در فاز لوتئال به معنی سلامت باروری است.
