درمان ناباروری در زنان و مردان با راهکارهای متنوع باروری

روش‌های نوین درمان ناباروری با راه‌هایی همچون تلقیح داخل رحمی (IUI)، رحم مصنوعی، لقاح مصنوعی (IVF)، دارودرمانی، انجام می‌شوند. البته پزشک برای تشخیص علت نازایی، باید معاینات فیزیکی و آزمایش‌های هورمونی متفاوتی روی مراجع انجام دهد. آزمایش‌های مربوط به سلامت اسپرم برای درمان ناباروری مردان، تنها یکی از مواردی است که پزشک متخصص نازایی و ناباروری برای درمان نازایی مردان توصیه می‌کند. در کنار آن، داشتن تغذیه مناسب، ورزش و فعالیت بدنی، بهبود سلامت روان و درک تاثیر مصرف دخانیات و الکل بر باروری، دیگر مواردی هستند که در فرایند درمان ناباروری زنان و مردان به‌ آن‌ها توجه می‌شود. اگر هیچ‌کدام از این روش‌ها تاثیر نداشتند، در مرحله آخر، جراحی یکی از روش‌هایی است که برای رفع انسداد لوله‌های رحمی و درمان نازایی، تجویز می‌شود.

درادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، انواع روش‌های درمان نازایی در زنان و مردان را بررسی کرده‌ایم. مطالعه این مطلب، حدودا 10 دقیقه طول خواهد کشید.

اگر هم سوالی در این رابطه دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در بخش نظرات بنویسد تا پزشک پاسخ دهد. 

روش‌های درمان ناباروری

ناباروری به عدم توانایی در باردار شدن پس‌ از یک سال، تلاش منظم گفته می‌شود. مشکل ناباروری، می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی در زنان، مردان یا هردو باشد. روش‌های درمانی ناباروری ، به‌طورکلی به چنددسته زیر تقسیم می‌شوند:

• دارودرمانی
• عمل‌های جراحی
• لقاح کمکی از جمله تلقیح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF)

به نقل از سرویس ملی سلامت انگلستان (nhs)

تلقيح داخل رحمی (IUI) که به «تلقيح مصنوعی» نیز شناخته می‌شود، شامل وارد کردن اسپرم به رحم از طریق یک لوله پلاستیکی نازک است که از دهانه رحم عبور داده می‌شود.

بعد از انجام سونوگرافی شکمی و رحمی، آزمایش اسپرم مرد، بررسی‌هورمون‌ها، آزمایش‌هایی مثل غدد تیروئید و موارد دیگر، علت ناباروری در مردان و زنان مشخص می‌کند. بعد از این مرحله، روش مناسب درمان توسط پزشک متخصص، تجویز می‌شود. درادامه بیشتر با هرکدام از این روش‌ها آشنا شوید.

دارودرمانی برای درمان نازایی

دارودرمانی به‌عنوان اولین راه درمان ناباروری، استفاده می‌شود. این روش، می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند تلقیح داخل رحمی (IUI) یا لقاح مصنوعی (IVF)، استفاده شود. از دارودرمانی،به‌عنوان اولین روش درمان نازایی و درمان سریع نازایی هم یاد می‌شود. انواع داروهای مورد استفاده در درمان ناباروری، عبارتند از:

کلومیفن سیترات

کلومیفن سیترات که با نام‌های تجاری کلومید و سروفن نیز شناخته می‌شود، دارویی است که عمدتاً در درمان ناباروری زنان به‌کار می‌رود. این دارو با تحریک تخمک‌گذاری از راه بالا رفتن هورمون‌ها عمل می‌کند.

لتروزول

لتروزول که با نام تجاری فمارا، دارویی برای درمان ناباروری زنان است. این دارو با مهار آنزیم آروماتاز، تولید استروژن را در بدن زن کاهش داده و درنتیجه باعث افزایش هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئینیزه کننده (LH) می‌شود. افزایش FSH و LH، به رشد و بلوغ فولیکول‌ها (کیسه‌های حاوی تخمک) در تخمدان‌ها کمک کرده و اینگونه، احتمال تخمک‌گذاری و باردار شدن را افزایش می‌دهد. این دارو، برای درمان ناباروری مردان نیز استفاده می‌شود.

درمان ناباروری با گنادوتروپین‌ها

گنادوتروپین‌ها، هورمون‌هایی هستند که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح و به رشد و بلوغ فولیکول‌ها (کیسه‌های حاوی تخمک) در تخمدان‌ها و تولید اسپرم در بیضه‌ها، کمک می‌کنند. این دسته از داروها، برای درمان ناباروری در زنان مبتلا به مشکلات تخمک‌گذاری، می‌شود. این داروها، باعث تحریک تخمک‌گذاری در زنانی که تحت درمان لقاح مصنوعی آی‌ وی‌ اف یا تلقیح داخل رحمی (IUI) هستند، خواهد شد. درمان ناباروری مردان مبتلا به کمبود اسپرم با این روش، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمان ناباروری محسوب می‌شود.

متفورمین

متفورمین، دارویی است که به‌طورگسترده برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. اما این دارو، در درمان ناباروری تخمدان پلی کیستیک نیز موثر است. در زنان مبتلا به PCOS، مقاومت به انسولین یک مشکل رایج است که می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری و باردار شدن شود. متفورمین با افزایش حساسیت به انسولین، به بهبود تخمک‌گذاری و افزایش شانس باروری در این زنان کمک می‌کند.

بروموکریپتین

بروموکریپتین، دارویی است که برای درمان ناباروری ناشی از افزایش سطح هورمون پرولاکتین استفاده می‌شود. این هورمون، توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و بالابودن سطح آن در زنان می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری و باردار شدن شود. بروموکریپتین با تحریک گیرنده‌های دوپامین در مغز، به کاهش ترشح پرولاکتین کمک می‌کند و در نتیجه، سطح پرولاکتین به‌حدطبیعی رسیده و تخمک‌گذاری و باردار شدن در زنان آسان‌تر می‌شود.

آمپول فولیگنان

معروف‌ترین آمپول درمان ناباروری مردان، آمپول فولیگنان است. این دارو، حاوی هورمون اچ سی جی است و همچون، هورمون لوتئین ساز (LH) عمل می‌کند. این هورمون، سلول‌های لیدیگ در بیضه‌ها را تحریک کرده و منجر به تولید هورمون تستوسترون می‌شود. همین سازوکار، باعث تولید اسپرم‌هایی با قدرت باروری بیشتر، خواهد شد.

عمل جراحی برای درمان نازایی

جراحی، یکی از روش‌های درمان نازایی است که می‌تواند در موارد مختلف، به رفع مشکل باروری در زنان و مردان کمک کند. بسیاری از این روش، به‌عنوان درمان صددرصد نازایی یاد می‌کنند. لاپاروسکوپی، هیستروسکوپی و جراحی ترمیمی بعضی از انواع جراحی نازایی هستند. بعضی از این عمل‌ها مثل لاپاراسکوپی کم‌تهاجمی و برخی دیگر، کاملا تهاجمی‌اند. در ادامه، این جراحی‌ها را معرفی می‌کنیم:

عمل لاپاروسکوپی برای درمان نازایی

لاپاروسکوپی، یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که در تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات زنان، از جمله ناباروری، کاربرد دارد. دراین‌روش، متخصص زنان و زایمان با استفاده از دوربین‌های دیجیتال و از طریق چند برش کوچک در شکم، به بررسی اندام‌های داخلی تناسلی می‌پردازد. بررسی لوله‌های فالوپ، بررسی رحم و تخمدان‌ها، رایج‌ترین موارد استفاده از این جراحی هستند. البته از این روش، برای جراحی‌های ترمیمی همچون چسبندگی‌های رحم و تخمدان و قرارگیری تخمک در لوله‌ها در روش لقاح مصنوعی (IVF)، نیز استفاد می‌کنند. راحتی، کم‌دردی و پایین‌‍ بودن احتمال عفونت و خونریزی در لاپاروسکوپی، از جمله مزایای این روش برای درمان نازایی است. 

هیستروسکوپی

هیستروسکوپی، یک روش تشخیصی و درمانی است که برای بررسی داخل رحم و لوله‌های فالوپ به‌کار می‌رود. در این روش، یک وسیله نازک و لوله مانند به نام هیستروسکوپ از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود. هیستروسکوپ دارای یک دوربین و منبع نور است که به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل رحم را به‌طور مستقیم مشاهده کند. این عمل جراحی برای بررسی علل خونریزی غیرطبیعی رحم، تشخیص و برداشتن پولیپ رحم، تشخیص و برداشتن فیبروم رحم و بررسی علل ناباروری کاربرد دارد.

جراحی ترمیمی

جراحی ترمیمی ناباروری به‌منظور رفع مشکلاتی که مانع باروری هستند، انجام می‌شود. این نوع جراحی، می‌تواند در زنان و مردان به‌کار رود. در جدول زیر، به انواع و کاربرد جراحی ترمیمی در زنان و مردان پرداخته‌ایم:

انتخاب نوع جراحی مناسب، به عوامل مختلفی مانند سن، سلامت عمومی، وضعیت باروری و سابقه پزشکی بیمار بستگی دارد.

لقاح کمکی برای درمان ناباروری

لقاح کمکی یا فناوری تولیدمثل به کمک (ART)، مجموعه‌ای از روش‌ها برای درمان ناباروری است که شامل لقاح تخمک توسط اسپرم در خارج از بدن زن می‌شود. انواع لقاح کمکی، عبارتند از:

• تلقیح داخل رحمی (IUI)؛ در این‌ روش، اسپرم شسته شده در داخل رحم زن قرار داده می‌شود.
• لقاح مصنوعی (IVF)؛ دراین‌روش، تخمک از تخمدان زن خارج شده و در محیط آزمایشگاهی با اسپرم لقاح داده می‌شود. سپس جنین‌های لقاح‌یافته به داخل رحم زن منتقل می‌شوند.
• انتقال جنین منجمد (FET)؛ دراین‌روش، جنین‌های لقاح‌یافته که درگذشته منجمد شده‌اند، به داخل رحم زن منتقل می‌شوند.
• درمان ناباروری با استفاده از پلاکت؛ تکنیک پی‌آرپی، پلاسمای غنی از پلاکت است و از خون بیمار، دریافت می‌شود. در این روش، پلاکت‌های خالص شده که حاوی فاکتور رشد با چندین برابر پلاسما هستند، مجدد به مادر، تزریق می‌شوند.

تشخیص کارایی و مناسب بودن هر کدام از این روش‌ها، کاملا برعهده پزشک معالج است.

درمان ناباروری در مردان

برای درمان ناباروری مردان، نیاز به معاینه شریک رابطه جنسی او هم وجود دارد. از روش‌های درمان ناباروری برای مردان هم باید به موارد زیر اشاره کنیم. بسته به علت ناباروری در مردان این روش‌ها می‌تواند برای درمان ناباروری مردان اثربخش باشد:

رفع مشکلات مربوط به اسپرم

بخش مهمی از مشکلات ناباروری مردان، به واسطه اختلالاتی است که در عملکرد یا کیفیت اسپرم‌های‌شان وجود دارد. برخی از علل شایع مشکلات اسپرم، عبارتند از:

• واریکوسل: اتساع وریدهای بیضه که می‌تواند باعث کاهش کیفیت اسپرم شود.
• عفونت‌های ادراری و تناسلی: می‌توانند به اسپرم آسیب برسانند.
• مشکلات هورمونی: مانند کمبود تستوسترون که می‌توانند بر تولید اسپرم تأثیر بگذارند.
• مصرف برخی داروها: مانند داروهای ضدافسردگی و استروئیدها
• عوامل محیطی: مانند گرمای بیش‌ازحد، مصرف دخانیات و الکل
• مشکلات روانی: سردرگمی‌های روانی که روی کیفیت اسپرم، تاثیر می‌گذارند و باید با کمک روانشناسی، حل شوند.

برای رفع مشکلات مربوط به این موضوع، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد؛ اما پزشک و متخصص اورولوژی، ابتدا باید علت و منشا را پیدا کنند. برای آشنایی با حوزه تخصص و خدماتی که باید از دکتر مردان دریافت کنید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب تخصص اورولوژی چیست را در دکتردکتر، مطالعه کنید.

برطرف‌کردن مشکل انزال زودرس و ناتوانی جسمی

انزال زودرس، به انزالی گفته می‌شود که قبل یا بلافاصله بعد از دخول رخ می‌دهد. این مشکل، به‌طور قابل‌توجهی رضایت جنسی فرد یا شریک جنسی او را کاهش می‌دهد. ناتوانی جسمی به ناتوانی در انجام فعالیت‌های جنسی به دلیل مشکلات جسمی، اشاره دارد. رفع اختلالات نعوظ، می‌تواند روی انزال اثر بگذارد. دلیل بعضی از ناباروری‌های مردانه، ریشه در کیفیت انزال منی در آن‌ها دارد. مشکلاتی مانند ارگاسم خشک، مانع از آن می‌شوند که بعد از وقوع ارگاسم، مایع منی و اسپرم ترشح شوند.

هورمون‌تراپی و برطرف‌کردن تعداد کم اسپرم

هورمون‌ درمانی یا هورمون‌تراپی، روش درمانی است که از طریق اضافه کردن، کم کردن یا مسدود کردن هورمون‌های بدن، به درمان یا کنترل برخی بیماری‌ها کمک می‌کند. هورمون‌ها، مولکول‌های پیام‌رسان شیمیایی هستند که توسط غدد درون‌ریز بدن، تولید می‌شوند و نقش مهمی در تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن، برعهده دارند. از هورمون‌درمانی، برای تغییر تعداد اسپرم‌ها استفاده می‌شود. هورمون‌هایی که برای درمان الیگواسپرمی استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• هورمون محرک فولیکول (FSH): این هورمون به رشد و بلوغ اسپرم کمک می‌کند.
• هورمون لوتئینیزه کننده (LH): این هورمون به تولید تستوسترون، هورمون جنسی مردانه، کمک می‌کند.
• تستوسترون: این هورمون به تولید اسپرم و افزایش میل جنسی کمک می‌کند.

با مصرف داروهای هورمونی مناسب هر فرد، امکان افزایش تعداد اسپرم‌ها و افزایش شانس باروری او، وجود دارد.

روش IUI

تحرک ضعیف اسپرم، می‌تواند منجر به ناباروری مردان شود. برای رفع این مشکل، از روش‌هایی نظیر لقاح داخل رحمی (IUI) استفاده می‌شود. در این‌ روش، اسپرم‌های شسته‌شده و متحرک، مستقیماً به داخل رحم زن منتقل می‌شوند تا شانس باروری، افزایش یابد.

وازکتومی معکوس

وازکتومی معکوس، یک عمل جراحی برای بازگرداندن باروری در مردانی است که قبلاً وازکتومی شده‌اند. در وازکتومی، لوله‌های vas deferens (اسپرم را از بیضه‌ها به آلت تناسلی منتقل می‌کنند)، بریده یا مسدود می‌شوند. در وازکتومی معکوس، این لوله‌ها دوباره به‌هم متصل می‌شوند تا مسیر عبور اسپرم باز شود.

میکرواینجکشن/ ICSI

میکرواینجکشن (که با نام تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) نیز شناخته می‌شود)، یکی از روش‌های کمک باروری (ART) و زیرمجموعه لقاح خارج رحمی (IVF) است. از این روش، برای درمان ناباروری با علل مردانه مانند تعداد کم اسپرم، تحرک ضعیف اسپرم یا شکل غیرطبیعی اسپرم، استفاده می‌شود. درجدول زیر، به فرایند میکرواینجکشن اشاره کرده‌ایم:

درمان ناباروری پروستات

بعضی از مشکلات پروستات ازجمله بروز سرطان در این بخش از بدن، با مشکلات متنوعی ازجمله ناباروری همراه است. کسانی که دچار چنین نوعی از نازایی هستند، باید برای رفع مشکل خود به بانک اسپرم مراجعه کنند. درواقع، بانک اسپرم با نگهداری اسپرم اهداکنندگان، به شکل‌گیری لقاح در زوج‌های نابارور کمک می‌کند.

درمان ناباروری اسپرم صفر

آزوواسپرمی، به‌ وضعیتی گفته می‌شود که در آن هیچ اسپرمی در مایع منی مرد وجود ندارد. این مشکل، می‌تواند علل مختلفی داشته باشد؛ از جمله:

• مشکلات تولید اسپرم: مانند نقص در لوله‌های اسپرم‌ساز یا عدم کارکرد صحیح بیضه‌ها
• انسداد مجاری اسپرم: انسداد در مسیر عبور اسپرم از بیضه‌ها تا آلت تناسلی
• عوامل هورمونی: عدم تعادل هورمون‌های جنسی

درمان ناباروری اسپرم صفر، به علت آن بستگی دارد. در برخی‌ موارد، با درمان‌های دارویی یا جراحی می‌توان مشکل را برطرف کرد و باروری را به‌طورطبیعی بازگرداند. اما در برخی‌ موارد، روش‌های کمک‌باروری مانند IVF با میکرواینجکشن، تنها راه‌حل برای باروری هستند.

درمان ناباروری در زنان

درمان ناباروری در زنان، به علت آن بستگی دارد. علت نازایی در زنان می‌تواند طیف وسیعی از اختلالات و مشکلات جسمی باشد. در برخی‌ موارد، باید از روش‌های مختلف برای درمان نازایی زنان استفاده کرد. ازجمله این روش‌ها، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• کوتر تخمدان
• بررسی با سونوگرافی
• لاپاروسکوپی
• هیستروسکوپی
• فناوری کمک‌باروری
• درمان ناباروری اندومتریوز
• تحریک تخمک‌گذاری با دارو و دارودرمانی
• انتقال سلول تخم به داخل لوله‌ی رحمی (zift)
• روش انتقال گامت به داخل لوله‌های فالوپ (gift)
• روش تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (icsi)
• رحم اجاره‌ای
• حامل بارداری
• اهدا کردن تخمک
• درمان ناباروری ایمونولوژیک
• درمان ناباروری اندومتریوز
• درمان ناباروری با سلول‌های بنیادی
• درمان ناباروری مشکلات تخمدان

توجه! در برخی‌ موارد، با تغییر در سبک زندگی یا درمان‌های دارویی تجویز شده توسط دکتر زنان، می‌توان مشکل ناباروری را برطرف کرد. برای آشنایی بیشتر با حوزه تخصصی و درمانی پزشک زنان مخصوصا در زمینه نازایی زنان، خوب است که مطلب تخصص زنان چیست مجله دکتردکتر را مطالعه کنید.

کوتر تخمدان

کوتر تخمدان که با نام لاپاراسکوپی تخمدان نیز شناخته می‌شود، یک عمل جراحی کم‌تهاجمی است که برای درمان برخی از مشکلات تخمدان در زنان استفاده می‌شود. در این‌ روش، با استفاده‌از ابزار لاپاراسکوپ به‌صورت سرپایی، اقدامات تشخیصی و درمانی روی تخمدان‌ها انجام می‌شود.

لقاح آزمایشگاهی IVF

در طی فرآیند IVF، تخمدان‌ها با داروهای باروری تزریقی تحریک می‌شوند و چندین تخمک، به بلوغ می‌رسند. با آماده‌شدن تخمک‌ها، آن‌ها را در ظرف کشت قرار می‌دهند. لقاح با قراردادن تخمک‌ها در معرض اسپرم در ظرف کشت، یا با تزریق مستقیم اسپرم به هر تخمک بالغ، پیش می‌رود. پس از لقاح، رشد طی 3 تا 5 روز آینده بررسی می‌شود و سپس ۲ تا ۳ رویان، از راه دهانه رحم به بدن مادر، وارد می‌شوند.

هیستروسکوپی

هیستروسکوپی، اغلب برای ارزیابی و درمان زنان مبتلا به ناباروری، خونریزی غیرعادی رحم یا سقط مکرر استفاده می‌شود. پزشکان ناباروری، از هیستروسکوپی تشخیصی برای شناسایی ساختار غیرطبیعی رحم، فیبروم رحم، پولیپ و اسکار استفاده می‌کنند.

انتقال سلول تخم به داخل لوله رحمی (ZIFT)

انتقال داخل فالوپی زیگوت (ZIFT)، یک روش درمان ناباروری است که در آن، تخمک‌ها با استفاده از روش‌های IVF تحریک، جمع‌آوری و سپس در آزمایشگاه با اسپرم مخلوط می‌شوند. تخمک‌های بارورشده (زیگوت‌ها)، با جراحی لاپاروسکوپی به لوله‌های فالوپ، بازگردانده می‌شوند.

روش انتقال گامت به داخل لوله های فالوپ (GIFT)

گامت انتقال داخل فالوپی (GIFT)، یکی از روش‌های باروری است که در آن تخمک‌ها از تخمدان‌های زن، استخراج و همراه با اسپرم مرد در لوله فالوپ کاشته می‌شوند. بنابراین، لقاح در داخل بدن انجام می‌گیرد. این روش، برخلاف IVF است که در آن تخمک با اسپرم خارج از بدن ترکیب می‌شوند.

روش تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)

تزریق درون سیتوپلاسمی، از راه‌کارهای بسیار اثرگذار در مسیر رفع نازایی زوج‌ها است و اثرگذاری خوبی دارد. در تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)، اسپرم به‌طور مستقیم به داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می‌شود.

رحم اجاره‌ای

در‌این‌روش درمان ناباروری، از رحم زنی دیگر برای نگهداری از تخمک و اسپرم بارورشده زوجی دیگر، استفاده می‌شود. درواقع رحم، جایگاهی برای نگهداری از بچه ایجادشده از دو فرد دیگر است.

اهدا تخمک و فناوری تولیدمثل

اهدای تخمک فرآیندی است که در آن زنی بارور، تخمک خود را به زن دیگری اهدا می‌کند و از آن تخمک برای باروری، استفاده می‌شود. این کار، بخشی از فناوری تولیدمثل کمک‌باروری است. متخصصان با بارورکردن تخمک اهدایی در آزمایشگاه و قراردادن آن در شکم بیمار نابارور، مشکل نازایی را حل می‌کنند.

درمان ناباوری ایمنولوژیک

با IUI، نمونه اسپرم مستقیماً با استفاده‌از کاتتر وارد رحم می‌شود. با انجام این کار، اسپرم‌ها با آنتی‌بادی‌های اسپرم در تماس نیستند و سلول‌های سیستم ایمنی به آن‌ها حمله نمی‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، توانایی رسیدن به تخمک در آن‌ها تقویت می‌شود.

درمان ناباروری اندومتریوز

رشد یاخته‌هایی مشابه آنچه در دیواره رحم وجود دارد، در بیرون از این عضو از بدن زنان، مشکل اندومتریوز را ایجاد می‌کند. برای درمان این وضعیت که می‌تواند موجبات ناباروری را هم فراهم کند، از جراحی و درمان‌های هورمونی استفاده می‌شود.

درمان ناباروری با سلول‌های بنیادی

درمان ناباروری با سلول‌های بنیادی، یک روش نوین و درحال تحقیق است که هنوز به‌طور کامل، اثبات نشده است. در‌ این‌ روش، از سلول‌های بنیادی برای بازسازی یا جایگزینی بافت‌های آسیب‌دیده تخمدان یا رحم استفاده می‌شود. شاید، این بهترین تعریف از رابطه بین سلول‌های بنیادی و ناباروری باشد. روش‌های استفاده از سلول‌های بنیادی عبارتند از:

• تزریق سلول‌های بنیادی به تخمدان؛ سلول‌های بنیادی می‌توانند به تخمدان تزریق شوند تا تولید تخمک را تحریک کنند.
• پیوند تخمدان با سلول‌های بنیادی؛ تخمدان‌های آسیب‌دیده می‌توانند با سلول‌های بنیادی پیوند‌ زده شوند تا عملکرد آنها بهبود یابد.
• ترمیم رحم با سلول‌های بنیادی؛ رحم آسیب‌دیده می‌تواند با سلول‌های بنیادی ترمیم شود تا قابلیت باروری را بازگرداند.

اثبات عملکرد و کارآیی این روش‌ها، می‌تواند قدم بزرگی در درمان ناباروری باشد.

درمان نازایی مشکلات تخمدان

برخی از مشکلات تخمدان هم، باعث ناباروری می‌شوند. روش درمان ناباروری ناشی از این مشکلات چیست؟ برای پاسخ به این سوال باید ابتدا انواع مشکلات تخمدان و علت آن‌ها بررسی شود:

• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این بیماری با عدم تعادل هورمون‌ها، تخمک‌گذاری نامنظم و کیست‌های تخمدان همراه است.
• نارسایی زودرس تخمدان: این بیماری زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها قبل از سن 40 سالگی از کار می‌افتند.
• آندومتریوز: این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کند.
• کیست‌های تخمدان: کیست‌های تخمدان، کیسه‌های پر از مایع هستند که روی تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند.
• فیبروم رحم: فیبروم رحم، تومورهای غیرسرطانی هستند که در رحم رشد می‌کنند.

ترک سیگار، کاهش مصرف الکل، رسیدن به وزن ایده‌آل و انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، می‌تواند به بهبود باروری زنان کمک کند. در بیشتر موارد، تغییرات سبک زندگی می‌تواند بسیار موثر واقع شود.

تحریک تخمک‌گذاری با دارو

برای رفع مشکلاتی که گفته شد و اختلالات مربوط به تخمک در فرایند باروری، از داروهایی برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. تحریک تخمک‌گذاری، روشی برای افزایش تعداد تخمک‌های آزادشده در هر سیکل قاعدگی است. این روش برای زنانی که به دلیل مشکلات تخمک‌گذاری، باردار شدن برایشان دشوار است، استفاده می‌شود.

درمان ناباروری ثانویه

ناباروری ثانویه به‌معنای عدم توانایی در باردار شدن پس از یک سال تلاش برای بارداری بعد از بارداری قبلی (زوج‌هایی که پیش‌تر تجربه بارداری داشته‌اند) است. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله:

• مشکلات مربوط به سن: با افزایش سن، کیفیت تخمک‌ها و شانس باروری زنان کاهش می‌یابد.
• مشکلات تخمدان: مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا نارسایی زودرس تخمدان
• مشکلات لوله‌های فالوپ: مانند انسداد یا عفونت لوله‌های فالوپ
• مشکلات رحم: مانند فیبروم رحم یا آندومتریوز
• مشکلات مربوط به مرد: مانند تعداد کم اسپرم، تحرک ضعیف اسپرم یا مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم
• عوامل سبک زندگی: مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، چاقی یا لاغری شدید

برای رفع این مشکل هم باید از لقاح آزمایشگاهی و راه‌کارهایی استفاده شود که به تحریک تخمک‌گذاری، کمک می‌کنند.

درمان ناباروری بدون علت

ناباروری بدون علت، به وضعیتی اطلاق می‌شود که پس از یک سال تلاش برای بارداری، بدون استفاده از روش‌های پیشگیری، علت مشخصی برای عدم باروری زن و شوهر یافت نمی‌شود. در حدود 10 تا 15 درصد از زوج‌هایی که با مشکل ناباروری مواجه هستند، در دسته ناباروری بدون علت قرار می‌گیرند. روش‌های کمکی مانند IVF، در اینجا هم مطلوب واقع می‌شوند.

درمان ناباروری با کمک لیزردرمانی

لیزردرمانی به‌عنوان یک روش نوین، در درمان ناباروری در حال بررسی و تحقیق است. درحال‌حاضر، شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی این روش وجود ندارد؛ اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که لیزر درمانی، می‌تواند در موارد خاصی به باروری زنان و مردان کمک کند. انواع لیزر درمانی برای ناباروری:

• لیزر درمانی تخمدان
• لیزر درمانی لوله‌های فالوپ
• لیزر درمانی رحم
• لیزر درمانی واریکوسل

اثبات اثربخشی این روش، قدم بزرگی برای درمان ناباروری زنان و مردان خواهد بود.

درمان نازایی با روش خانگی و گیاهان دارویی

درمان نازایی با روش‌های خانگی و گیاهان دارویی، موضوعی بحث‌برانگیز است. تاثیر رژیم غذایی بر باروری، شگفت انگیز است. البته هنوز هم شواهد علمی کافی، برای اثبات اثربخشی غذا و روش‌های خانگی روی باروری، وجود ندارد. توجه داشته باشید که قبل‌ از استفاده از هر روش خانگی یا گیاهان دارویی برای درمان نازایی، باید با متخصص زنان و زایمان یا متخصص ناباروری، مشورت کنید.

درمان ناباروری با زنجبیل

بنا به داده‌های موجود در طب سنتی، مصرف زنجبیل روی ترشح هورمون تستوسترون اثر گذاشته و کیفیت حرکت اسپرم‌ها را افزایش می‌دهد. مصرف این ماده در رژیم غذایی، روی بالارفتن شمار اسپرم‌ها بی‌اثر نیست. همچنین زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند به کاهش التهاب در رحم و لوله‌های فالوپ، کمک کند.

درمان ناباروری با پیازدرمانی

پیازدرمانی، روشی سنتی برای درمان ناباروری است که در برخی فرهنگ‌ها رواج دارد. دراین‌روش، از پیاز به‌صورت خوراکی یا موضعی برای افزایش شانس باروری استفاده می‌شود. پیاز و سیر، می‌توانند به افزایش سطح آنتی‌اکسیدان گلوتاتیون (antioxidant glutathione) در بدن کمک کنند. این روند، برای باروری مردان و زنان مهم و مثبت است.

درمان ناباروری با عسل و دارچین

از گذشته‌های دور، گفته می‌شده که ترکیب عسل و دارچین می‌تواند روی افزایش قدرت باروری زنان اثر بگذارد. هرچند که بسیاری از افراد، به‌چنین چیزی باور دارند اما تاکنون، تحقیقات پزشکی و علمی قابل‌توجهی برای اثبات آن ارائه نشده است.

درمان ناباروری با تکنیک‌های کنترل استرس

استرس و اضطراب، تاثیرات منفی زیادی در عملکرد قسمت‌های مختلف بدن دارند. مهم‌ترین تاثیر استرس بر باروری، کاهش کیفیت تخمک‌ها یا برهم ریختگی هورمون‌ها است. تکنیک‌های کنترل استرس، می‌توانند به افزایش کیفیت تخمک‌ها و افزایش شانس باروری منجر شوند. تمرین‌های مختلفی، برای بهبود سلامت روان و کنترل استری وجود دارد. برای مثال:

• تمرینات تنفسی: تمرینات تنفسی عمیق مانند تنفس دیافراگمی
• مدیتیشن: مدیتیشن برای تمرکز ذهن و رها کردن افکار منفی
• یوگا: یوگا ترکیبی از تمرینات جسمی و تنفسی و مدیتیشن است که می‌تواند به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک کند.
• ورزش: ورزش منظم می‌تواند به کاهش استرس و بهبود سلامت جسمی و روانی کمک کند.
• تکنیک‌های آرامش‌بخش عضلانی: تکنیک‌هایی مانند ماساژ و رهاسازی عضلانی برای کاهش تنش عضلانی و آرامش بدن
• مشاوره: مراجعه به یک مرکز روانشناسی و صحبت با مشاور، برای شناسایی و مدیریت منابع استرس و اضطراب و موارد دیگر

اگر قصد بارداری دارید، بهتر است شما و شریک جنسی‌تان، این تمرین‌ها را در برنامه روزانه خود جای دهید.

درمان ناباروری با طب سنتی

طب سنتی، روشی برای درمان بیماری‌ها با استفاده از مواد طبیعی مانند گیاهان دارویی، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی است. برخی افراد، معتقدند که طب سنتی می‌تواند به درمان ناباروری نیز کمک کند. شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی طب سنتی در درمان ناباروری، وجود ندارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که برخی از گیاهان دارویی مانند Vitex agnus-castus، می‌توانند روی تنظیم هورمون‌ها و تخمک‌گذاری موثر باشند. بااین‌حال، تحقیقات بیشتری برای تأیید این یافته‌ها لازم است.

درمان ناباروری با هیپنوتیزم

هیپنوتیزم، یک روش درمانی است که در آن از تلقین برای ایجاد حالت آرامش و تمرکز عمیق استفاده می‌شود. توجه کنید که شواهد علمی کافی، برای اثبات اثربخشی هیپنوتیزم در درمان ناباروری وجود ندارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که هیپنوتیزم، می‌تواند به افزایش شانس باروری در زنانی که تحت درمان‌های لقاح مصنوعی (IVF) قرار می‌گیرند، کمک کند.

درمان نازایی با مراقبت‌های کایروپراکتیک

کایروپراکتیک، یک روش درمانی برای مشکلات اسکلتی عضلانی است که براساس تنظیم ستون فقرات و مفاصل، انجام می‌شود. برخی افراد، معتقدند که کایروپراکتیک می‌تواند به درمان نازایی با رفع مشکلات عصبی که بر باروری تاثیر می‌گذارند، کمک کند.

درمان ناباروری با طب سوزنی

طب سوزنی، یک روش درمانی سنتی چینی است که در آن از سوزن‌های نازک و استریل برای تحریک نقاط خاصی از بدن استفاده می‌شود. طب سوزنی، به شکل‌های مختلف می‌تواند روشی برای درمان ناباروری زنان و مردان باشد:

• با تنظیم هورمون‌های باروری
• افزایش تعداد تخمک‌های مرغوب
• کاهش سطح استرس و اضطراب
•  افزایش کمیت و کیفیت اسپرم

برای استفاده از چنین روش‌هایی، باید تحقیقات زیادی در خصوص طب سوزنی و عوارض آن انجام بدهید و از مشورت با متخصصان خبره، غافل نشوید.

برای درمان نازایی چه بخوریم؟

هیچ رژیم غذایی جادویی، برای درمان ناباروری وجود ندارد. اما داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، می‌تواند به افزایش شانس باروری کمک کند. برای مثال:

در صورت صلاح‌دید پزشک، بهتر است مکمل‌های مولتی‌ویتامین و اسیدفولیک هم مصرف کنید.

عوارض درمان ناباروری

درمان ناباروری، اگرچه با هدف باروری و تشکیل خانواده انجام می‌شود، می‌تواند عوارض مختلفی به دنبال داشته باشد. این عوارض می‌توانند جسمی، روانی و عاطفی باشند. در جدول زیر به بخشی از عوارضی که درمان ناباروری مردان و زنان به همراه دارد، توجه کنید:

برای کنترل این نشانه‌ها، با پزشک در ارتباط باشید.

درمان نازایی چقدر طول می‌کشد؟

با توجه به تنوع روش درمان ناباروری، مدت‌زمان درمان نازایی هم متفاوت خواهد بود. برای نمونه، اگر برای درمان ناباروری زنان از روش IVF استفاده شود، چرخه‌ای به جریان می‌افتد که حدود ۴ تا ۶ هفته زمان لازم دارد. گاهی هم بیماری‌هایی دیگر باعث ناباروری‌اند یا مشکل با یک جراحی سرپایی حل می‌شود. همه‌چیز، وابسته به علت نازایی در زنان و مردان و تجویز پزشک متخصص است.

برای اینکه بتوانید با بهترین متخصصان در ارتباط قرار بگیرید و درمان ناباروری را آغاز کنید، می‌توانید با مراجعه به سایت دکتردکتر، بهترین پزشکان و مراکز درمان ناباروری مردان و زنان در سراسر ایران را پیدا کرده و از آن‌ها، وقت مشاوره بگیرید. در این راستا، می‌توانید با بررسی نظرات دیگر کاربران و همچنین امتیاز و تخصص پزشک، انتخاب مناسبی داشته باشید.

منابع:

cdc.gov

who.int

سوالات متداول درمان ناباروری