سلامت آلت تناسلی در هر انسانی بر کیفیت زندگی شخصی و زناشویی او تأثیر به سزایی خواهد داشت. به همین منظور خوب است که با اجزا و عملکرد این اندام در بدن خود آشنا باشیم. در ادامه شما را با ساختار، وظیفه، بیماری‌های مربوط به بیضه و سایر نکات مهمی که مربوط به این اندام است، آشنا خواهیم کرد. با دانستن هر یک از این علائم می‌توانید به‌راحتی وضعیت اندام تناسلی خود را بررسی کنید. در صورت نمایان شدن علائم غیرعادی باید به متخصص اورولوژی یا همان دکتر آقایان مراجعه نمایید. اگر عناوین مطرح شده برایتان جالب‌توجه است ما را در این مقاله از مجله دکتردکتر همراهی کنید.
وظیفه بیضه در بدن
بیضه یکی از بخش‌های مهم از آناتومی بدن آقایان است. بیضه کیسهای پوستی است که در پایین اندام تناسلی آقایان قرار دارد. در کیسه بیضه، اسپرم تولید می‌شود و وظایف دیگری مخصوص به‌خود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
ساخت اسپرم
وظیفه اصلی بیضه‌ها ساخت اسپرم و ذخیره آن است. لوله‌های منی ساز قسمتی از بیضه‌ها بوده که به طور مستقیم در ساخت مایع منی یا اسپرم دخیل هستند.
هورمون‌های تولید شده توسط بیضه
این ساختارهای کوچک موظف به تولید تستوسترون و سایر هورمون‌های مردانه به نام آندروژن نیز هستند.
محل قرارگیری بیضه
بیضه دو اندام کوچک بیضی شکل در دستگاه تناسلی آقایان است که در کیسهای از جنس پوست جای گرفته است. بیضه‌ها در قسمت خارجی بدن و در جلوی لگن نزدیک به بالای ران آویزان شده‌اند.
ساختار بیضه
بیضه‌ها متشکل را از ریز بافت‌هایی به نام لوبول هستند که از لوله‌های مارپیچی تشکیل شده‌اند و توسط بافت‌های همبند متراکم، احاطه می‌شوند.
کیسه بیضه
کیسه بیضه متشکل از چندین لایه است که هر کدام از آنها در کنار هم از قسمت داخلی و بیضه‌ها مراقبت می‌کنند. مراقبت از این بخش می‌تواند بر سلامت بیضه‌ها تأثیر به سزایی داشته باشد.
دمای بیضه
سلامت بیضه و عملکرد آن تا حد زیادی به دمای قرارگیری این اندام بستگی دارد. سرما بیش از حد و گرمای زیاد آسیب جدی به بیضه‌ها وارد می‌کند. به‌طوری کلی بیضه‌ها را باید سه درجه پایین‌تر از دمای عمومی بدن یعنی در دمای ۳۷ درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد.
بیماری‌های بیضه
بیضه می‌تواند با چالش‌ها و بیماری‌های بسیاری روبه‌رو شود و هر کدام به نحوی فعالیت طبیعی بدن را دچار اختلال می‌کنند.
واریکوسل
واریکوسل یکی از بیماری‌های مربوط به بیضه‌ها است که سیاهرگ این اندام را درگیر می‌کند. مشخصه اصلی این بیماری کوچک بودن بیضه از حد معمول و طبیعی آن است. این تناقض به‌راحتی قابل روئیت است. در بیشتر مواقع بیضه سمت چپ کوچک‌تر از بیضه سمت راست خواهد بود. خواندن مقاله درد بیضه سمت چپ، اطلاعات دقیقی را دررابطه‌با بیماری واریکوسل در اختیارتان قرار خواهد داد.
سرطان بیضه
عموماً سرطان بیضه با تکثیر سلول‌های سرطانی در لوله‌های منی ساز ایجاد می‌شود که علت دقیق و مشخصی برای بروز این بیماری همچنان در دست نیست. درد شکم، کمر و بیضه‌ها، ایجاد توده و احساس سنگینی در بیضه‌ها نمونه‌ای از علائم سرطان بیضه است. پزشکان برای درمان این بیماری در شرایطی، بخشی از بافت بیضه یا کل آن را تخلیه می‌کنند. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نمونه دیگری از درمان‌های این بیماری است. تشخیص سرطان بیضه نیازمند آزمایش و بررسی‌های تخصصی بوده. شما می‌توانید جهت دریافت مشاوره از طریق نوبت‌دهی اینترنتی با متخصصان مربوطه ارتباط بگیرید.
پیچ خوردگی بیضه
به زبان ساده پیچ خوردگی بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از بیضه‌ها در کیسه مربوط به آن چرخیده باشد و از حالت طبیعی خود خارج شود. این مهم می‌تواند باعث انقباض طناب اسپرماتیک شود و جریان خون را به کیسه بیضه قطع کند. علاوه بر این‌ها بر عملکرد عصبی و انتقال اسپرم‌ها نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت. این بیماری خود را با علائمی همچون: درد زیر شکم، تورم و درد شدید در کیسه بیضه، تهوع، استفراغ و تکرر در ادرار نشان می‌دهد. این بیماری می‌تواند براثر ورزش و فعالیت‌های سنگین و طولانی‌مدت ایجاد شود یا خاستگاه ژنتیکی داشته باشد. سرما و آسیب به کیسه بیضه نیز خود عاملی برای پیچ خوردگی بیضه است. در برخی موارد این بیماری به کمک چرخاندن بیضه توسط پزشک برطرف خواهد شد و در برخی نمونه‌ها نیز با جراحی این مشکل از بین می‌رود.
اورکیت
اورکیت نوعی بیماری مربوط به بیضه است که به دلیل عفونت STI ایجاد می‌شود. تورم و التهابی که بر اثر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی در بیضه ایجاد می‌شوند را اورکیت گویند. این بیماری با درد و حساس شدن بیضه‌ها نمایان می‌شود و رفته‌رفته با تهوع، تب و استفراغ همراه خواهد شد. زمانی که با این نشانه‌ها روبه‌رو شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید. برای مراجعه راحت‌تر می‌توانید از طریق نوبت‌دهی آنلاین سایت دکتر دکتر، مشکل خود را با متخصص اورولوژی در میان بگذارید. پزشکان این بیماری را در طی یک دوره هفت تا ده روز معالجه می‌کنند.
اپیدیدیمیت
این بیماری مرتبط به مجرای اپیدیدیم است. درصورتی‌که این بخش با عفونت‌های باکتریایی آلوده شود، بیضه‌ها متورم و قرمز خواهند شد. اپیدیدیمیت همراه با درد در ناحیه بیضه‌ها است و در دو سطح مزمن و حاد دیده می‌شود. علائم این بیماری شامل: خون در ادرار، تکرر ادرار و مدفوع، سوزش، تب و درد در ناحیه کمر، پهلو و کشاله ران است.
کریپتورکیدیسم
کریپتورکیدیسم، بیضه نهفته یا نزول نکردن نام بیماری مربوط به بیضه‌ها است که در بدو تولد قابل‌تشخیص بوده. فرد مبتلا به بیضه نهفته دچار عدم نزول بیضه است. به بیان ساده‌تر یکی از بیضه‌ها در زمان رشد جنین به‌جای اصلی خود منتقل نشده. این بیماران در سنین بالاتر تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. هر چند که ممکن است این بیماری موجب از دست رفتن یک بیضه یا ناباروری شود. علاوه بر این‌ها فرد می‌تواند کاندید ابتلا به بیماری‌های مربوط به این اندام شود. از جمله پیچ خوردگی بیضه یا سرطان بیضه. علت ایجاد این بیماری رابطه مستقیمی به دوران جنینی فرد دارد. مادرانی که مصرف سیگار یا الکل دارند یا فرزندشان با وزن کم و زودتر از موعد متولد می‌شوند، خطر ابتلا به این بیماری را با ریسک بالاتری تجربه می‌کنند.
اسپرماتوسل
اسپرماتوسل، نوعی کیست بوده که در بخش بالایی لوله‌های اسپرم بر تشکیل می‌شود. منشأ دقیقی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما به‌راحتی قابل‌تشخیص است. شما می‌توانید با کمک روش چکاپی که در ادامه به آن می‌پردازیم، وضعیت بیضه‌های خود را بررسی کنید و به‌راحتی این کیست را تشخیص دهید. این بیماری در دو نوع مزمن و حاد دیده می‌شود که در نوع حاد جراحی روش مناسبی برای درمان خواهد بود.
سندرم کلاین فلتر
این بیماری یک اختلال ژنتیکی است که در آن آقایان به‌جای داشتن یک کروموزوم X دو یا سه کروموزوم X دارند. این بیماری تنها یک نوزاد را از بین ۵۰۰ نوزاد متولد شده درگیر می‌کند. سندرم کلاین فلتر عموماً تا بزرگسالی قابل‌تشخیص نبوده و بر میزان باروری شخص تأثیر مستقیم می‌گذارد.
هیپوگنادیسم
هیپوگنادیسم بر اثر اختلال در ترشح تستوسترون در بیضه‌ها نمایان می‌شود. در واقع این بیماری زمانی بروز پیدا می‌کند که بدن شما به‌اندازه کافی تستوسترون ترشح نمی‌کند. این اختلال می‌تواند یک نقص مادرزادی باشد یا بر اثر عفونت یا آسیب به بیضه‌ها ایجاد شود. برخلاف بیماری‌های رایج، هیپوگنادیسم بسته به سن‌وسال علائم متفاوتی خواهد داشت. نوزادانی که با نقص هیپوگنادیسم متولد می‌شوند ظاهر اندام تناسلی‌شان کاملاً مردانه نیست. حتی در برخی موارد فرد ممکن است مجموعه‌ای از اندام تناسلی مردانه و زنانه را نیز به همراه داشته باشد. این بیماری در نوجوانان به‌صورت رشد غیرعادی دست‌وپا در مقایسه با سایر قسمت‌های بدن، کافی‌نبودن رشد عضلات بدن، عدم تعمیق صدا و کم بودن موی بدن ظاهر می‌شود. علائم هیپوگنادیسم در بزرگسالان شامل کاهش قدرت باروری، عدم نعوظ، رشد غیرطبیعی بافت سینه‌ها، ریزش موهای بدن و از دست دادن تراکم استخوان است. درمان این بیماری یک دوره کاملاً تخصصی بوده که پزشک با تجویز داروهای هورمونی، بیضه‌ها را مورد هدف قرار می‌دهد.
هیدروسل
هیدروسل زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اضافی در حفره‌های اطراف یکی از بیضه‌ها جمع شود. این بیماری می‌تواند بر اثر التهاب یا ضربه ایجاد شود و در برخی موارد نوزاد همراه با این اختلال متولد خواهد شد. عموماً التهابی که بیش از ۲۴ ساعت از بین نرود، می‌تواند نوعی هیدروسل باشد؛ اما برای تشخیص دقیق‌تر باید با متخصص اورولوژ ارتباط بگیرید. به‌طورکلی علائم این بیماری شامل احساس درد و سنگینی در کیسه بیضه فرد است. هیدورسل تا زمانی که خیلی دردناک و بزرگ نباشد نیازی به جراحی یا درمان‌های جدی‌تر ندارد؛ اما برای تشخیص بهتر است که به پزشک مراجعه کنید.
آتروفی بیضه
این بیماری در شرایطی ایجاد می‌شود که سلول‌های زاینده، ترشح تستوسترون و اسپرم را کاهش می‌دهند. در چنین شرایطی اندازه بیضه‌ها کوچک‌تر از حد معمول خواهد شد که علل متفاوتی در پشت آن وجود دارد. برای مثال افزایش سن، بیماری‌های مربوط به بیضه، مصرف الکل و عدم تعادل هورمونی. علائم آتروفی بیضه شامل درد در بیضه، تب، التهاب، حالت تهوع، کاهش میل جنسی، ناباروری، نرم بودن بیضه‌ها است. پس از مشاهده این علائم در اولین فرصت با پزشک مردان مشاوره کنید.
عفونت بیضه
منشأ این بیماری عفونت باکتریایی است که در رده‌های سنی مختلف با علائم متفاوتی خود را نشان می‌دهد. علت بروز این بیماری در کودکان وجود عفونت در کلیه و مجاری اداری است که احتمالاً در سال‌های بعد به‌صورت عفونت بیضه خود را نشان می‌دهد. این شرایط در بزرگسالان کمی متفاوت است. عفونت بیضه بر اثر بیماری‌های مقاربتی به فرد منتقل خواهد شد و رفته‌رفته علائم آن نمایان می‌شود. برای تشخیص این بیماری شخص باید آزمایش کشت ادرار یا آزمایش خون دهد. علائم این بیماری مشابه اپیدیدیمیت خواهد بود.
درد و تورم بیضه
درد یا تورم در بیضه‌ها می‌تواند عوامل متعددی را در برداشته باشد؛ اما ممکن است از خود بپرسید؛ چه زمانی درد بیضه را باید جدی گرفت و علل و درمان آن چیست؟ این علائم ممکن است در پی بیماری‌های عفونی، ضربه یا آسیب جدی به بیضه‌ها ایجاد شود. بنابراین باید این واکنش را جدی بگیرید و سریعاً با یک متخصص اورولوژ مشاوره کنید. درد و تورم در بیضه‌ها در برخی موارد با رعایت چند نکته ساده برطرف می‌شود؛ اما در شرایطی هم ممکن است آسیب‌های جدی به دنبال داشته باشد.
ناباروری در مردان
این بیماری بر اثر ایجاد آسیب جدی به هر دو بیضه‌ها بروز پیدا می‌کند. اگر تنها یک بیضه بنا به دلایل مشخصی از دست رفت، نگران نباشید. چراکه شما دچار ناباروری نخواهید شد.
ضربه به بیضه
حوادث بسیاری می‌توانند منجر به وارد شدن ضربه به بیضه‌ها شود. این مهم درد شدیدی را در کیسه بیضه‌ها ایجاد می‌کند که با علائم زیر همراه خواهد بود:
- تغییر رنگ در کیسه بیضه یا کبودی بیضه
- تورم بیضه
- خون در ادرار
- تهوع
- تب
در صورت مشاهده هر یک از این موارد به کمک مجموعه دکتر دکتر، نوبت دکتر اورولوژ خود را نهایی کنید تا اقدامات لازم در کمترین زمان صورت پذیرد.
علائم بیماری‌ها و مشکلات بیضه
همان‌طور که در بخش‌های قبلی علائم مربوط به هر بیماری را باهم بررسی کردیم، اکنون می‌دانید که درد، تورم، حساسیت به لمس، تکرر ادرار، احساس سنگینی و وجود توده‌های بیضه یک عامل جدی و تهدیدکننده خواهد بود.
وضعیت غیرعادی بیضه
مواردی که در ادامه بیان می‌کنیم نمونه‌ای از غیرعادی بودن وضعیت بیضه‌ها است.
- اگر اندازه بیضه‌ها کوچک‌تر یا بزرگتر از حالت طبیعی باشد یا دو بیضه از نظر اندازه با یکدیگر تفاوت داشته باشند. بزرگتر بودن یک بیضه از دیگری می‌تواند زنگ خطری باشد.
- وجود کیست یا توده در بیضه‌ها
- شل بودن بافت بیضه‌ها
- تورم، قرمزی و خارش بیضه
- تغییر رنگ و کبودی در کیسه بیضه
روش‌های تقویت بیضه
از مهم‌ترین گزینه‌ها برای تقویت بیضه و دستگاه تناسلی مردان، آشنایی ضروری با عملکرد اندام‌ها مختلف آن است. زمانی شما چندوچون ابتدایی را دررابطه‌با دستگاه تناسلی‌تان را بشناسید، بدون شک خاطرتان از سلامت این بخش آسوده خواهد بود. با رعایت بهداشت، تغذیه مناسب و انجام ورزش‌های مخصوص بیضه‌های خود را تقویت خواهید کرد.
چکاپ بیضه‌ها
آسان‌ترین راه برای چکاپ بیضه‌ها توجه به‌ظاهر این اندام و نواحی اطراف آن خواهد بود. اگر در ظاهر تورم، قرمزی یا هر چیز غیرعادی دیگری مشاهده نکردید، گام نخست را گذرانده‌اید. در مرحله بعد با انگشت بیضه‌هایتان را در دست بگیرید و هر کدام را به‌صورت جداگانه در دست بچرخانید. اگر احساس درد یا گرفتگی نکردید بیضه‌های شما در سلامت هستند.
بهداشت بیضه
برای جلوگیری از بسیاری از بیماری‌های نام‌برده، تنها کافی است بهداشت بیضه‌ها را رعایت کنید. این موضوع شامل استحمام روزانه، استفاده از کاندوم در روابط جنسی و پوشیدن لباس‌های گشاد و راحتی است. با شست‌وشوی روزانه اندام تناسلی، این بخش را از بیماری‌های عفونی حفاظت می‌کنید. دقت داشته باشید بهتر است پس از هر بار شست‌وشو بیضه‌های خود را خشک کنید تا رطوبت باعث ایجاد عفونت نشود. استفاده از کاندوم در روابط جنسی علاوه بر اینکه بدن شما را از بیماری‌های مقاربتی محفوظ می‌کند، خطر ابتلا به بیماری‌های بیضه و کیسه آن را نیز کم خواهد کرد. سعی کنید از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید تا کیسه‌های بیضه در شرایط طبیعی خود باقی بمانند. این کار باعث می‌شود تا بیضه‌ها در دمای پایین قرار بگیرند.
بدن خود را بشناسید و به سلامتی خود اهمیت دهید
ما در این مقاله از مجله دکتر دکتر نکات ضروری را دررابطه‌با بیضه‌ها بررسی کردیم که با در نظر داشتن هر یک از این موارد سلامت جسمی و جنسی خود را تضمین خواهید کرد. آشنایی با بیماری‌های بیضه، علائم، راهکارهای مؤثر در همان زمینه به شما کمک می‌کند تا در گام نخست خود را از بیماری‌های این چنینی محافظت کنید. علاوه بر این‌ها با تشخیص درست و به‌موقع از پیشرفت بیماری جلوگیری خواهید کرد. برای دریافت مشاوره و راهکارهای درمانی می‌توانید نوبت دکتر خود را از پلتفرم دکتردکتر بگیرید.
در انتها اگر سوالی دارید، می‌توانید از مشاور سلامتی دکتردکتر بپرسید.
منابع:
healthline.com/human-body-maps
