کاهش رطوبت یا خشکی واژن یکی از مشکلات رایج در بین زنان است. خشکی واژن، معمولاً زمانی بروز می‌کند که سطح هورمون استروژن کاهش یابد. زیرا، هورمون استروژن واژن را مرطوب نگه می‌دارد. عفونت قارچی، یائسگی، تغییرات هورمونی، اختلالات خودایمنی و مصرف قرص‌های ضدبارداری، بعضی از دلایل بروز خشکی واژن را شامل می‌شوند.
برای درمان خشکی واژن، بایستی به دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک متخصص زنان، پیش از هر چیز علت خشکی واژن را بررسی کرده و سپس مراحل درمانی را در پیش می‌گیرد. برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی خشکی واژن و موارد مهم مربوط به آن اختصاص می‌دهیم.
همچنین اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات مطرح کنید تا پزشک پاسخ دهد.
خشکی واژن چیست؟
خشک شدن واژن معمولاً به خاطر کاهش سطح استروژن در بدن ایجاد می‌شود. هورمون استروژن پوشش دیواره رحم را منعطف و مرطوب نگه می‌دارد. اگر سطح این هورمون در بدن پایین بیاید و بافت واژن خشک شود، مشکلاتی در برقراری رابطه جنسی، ورزش‌کردن و حتی نشستن پیش می‌آید.
با کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی، واژن خشک‌تر از قبل می‌شود. با این حال، باید بدانید که این مشکل فقط در سنین میانسالی رخ نمی‌دهد. به عبارت دیگر، خشکی واژن در جوانی هم بروز پیدا می‌کند. کم‌شدن استروژن دلایل متنوعی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
برای حل مشکلاتی مانند خشکی واژن بر اثر یائسگی می‌توان از دارو برای یائسگی استفاده کرد.
علت خشکی واژن چیست؟
خشکی واژن نشانه چیست؟ در بسیاری از موارد، خشکی واژن زمانی رخ می‌دهد که استروژن در بدن کم می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، این کاهش فقط بر اثر ورود به دوران یائسگی نیست. از دلایل دیگر کاهش استروژن و به دنبال آن، خشکی واژن باید به موارد زیر هم اشاره کنیم:
- پرتودرمانی
- زایمان و شیردهی (رابطه جنسی بعد از زایمان اصولی دارد که می‌توانید در مقاله آن در دکتردکتر مطالعه کنید.)
- استرس و اضطراب
- برداشتن تخمدان‌ها
- کاهش خون‌رسانی به واژن
- خشکی واژن بعد از تخمک گذاری
- بروز خشکی واژن بعد از زایمان
- خشکی واژن در شیمی درمانی
- خشکی واژن در هنگام دچاربودن به استرس و اضطراب
- خشکی واژن بعد از عمل هیسترکتومی یا همان برداشتن رحم
- مصرف داروهای آنتی‌استروژن برای درمان سرطان سینه و بیماری آندومتریوز
- مصرف برخی از داروهای ضدافسردگی هم می‌تواند با خشکی واژن همراه شود.
- مصرف آنتی‌هیستامین‌ها که با کاهش مخاط بدن به رفع سرماخوردگی و حساسیت کمک می‌کنند.
- ابتلا به سندروم شوگرن (Sjögren’s syndrome) که همراه با التهاب غدد اشکی و بزاقی است.
این‌ها از جمله انواع علت خشکی شدید واژن یا خشکی معمولی در این ناحیه از بدن هستند. استروژن نقش مهمی در ترشحات واژینال دارد. خشکی واژن قبل از پریود هم به دلیل همین کاهش و نوسانات هورمونی است.
خشکی واژن بعد از بعضی از عمل‌های زیبایی مانند عمل تنگ کردن واژن نیز اتفاق میفتد و باعث آزار فرد می‌شود.
علائم خشکی واژن
خشکی واژن، معمولاً با احساس سوزش و خارش واژن همراه است. همچنین، احساس درد هنگام رابطه جنسی نیز یکی دیگر از مهم‌ترین علائم خشکی واژن را شامل می‌شود. در صورت شدید بودن میزان خشکی، احتمال خون‌ریزی واژن نیز بعد از اتمام رابطه جنسی وجود دارد. سایرعلائم را باهم بررسی می‌کنیم:
- عفونت های مکرر دستگاه ادراری (UTIs)
- عفونت های مخمری
- احساس نیاز به دفع مکرر ادرار
- تمایل نداشتن به برقراری رابطه جنسی
- سوزش واژن
- درد و ناراحتی در هنگام فعالیت‌های بدنی
در صورت مواجهه با هرکدام از علائم فوق، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
با استناد به یک مقاله معتبر در وب‌سایت health.harvard3
:
حدود ۹۰ درصد افرادی که به دلیل یائسگی دچار خشکی واژن می‌شوند، علائم خود را نادیده می‌گیرند و به دنبال رفع و درمان آن نیستند.
در نتیجه، برای جلوگیری از خشکی واژن در هر زمان بخصوص زمان یائسگی (خشکی واژن در یائسگی را آتروفی واژینال می‌نامند)، افراد بایستی نسبت به درمان و کنترل علائم خود حساس باشند.
تشخیص خشکی واژن چگونه است؟
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، خشکی واژن مشکل رایجی است. برای تشخیص این مشکل و علت آن باید به پزشک زنان مراجعه کنید. پزشکان برای تشخیص از راه‌کارهای زیر کمک می‌گیرند:
- درباره سوابق پزشکی سؤالاتی مطرح می‌کنند.
- لگن را برای بررسی وضعیت واژن معاینه می‌کنند.
- وضعیت واژن و نشانه‌های دیگر در کنار بروز خشکی را بررسی می‌کنند.
- از آزمایش‌های خون هم برای ارزیابی سطح استروژن و وضعیت سلامت بدن استفاده می‌شود.
- گاهی هم نمونه‌ای از ترشحات واژن برای بررسی عفونت برداشته می‌شود. شاید خشکی واژن و ترشحات پنیری به خاطر عفونت ایجاد شده باشند.
خشکی واژن در رابطه جنسی چه تاثیری می‌گذارد؟
خشکی واژن چه عوارضی دارد؟ خشک‌شدن واژن در زمان برقراری رابطه جنسی بیشتر از هر زمانی حس می‌شود. اگر از محصولات روان‌ساز به اندازه کافی استفاده کنید، اصطکاکی که از دخول در واژن ایجاد می‌شود، بسیار آزاردهنده و دردناک خواهد بود. برای رهایی از چنین مشکلی، باید از روانسازها یا همان لوبریکانت‌های مبتنی بر آب استفاده کنید.
قبل از دخول هم باید تحریک به اندازه کافی صورت بگیرد تا فضای واژن مرطوب شود و خشکی آن آزاردهنده نباشد. اگر بدن زن به اندازه کافی تحریک نشود، امکان ترشحات واژنی وجود نخواهد داشت.
دلایل تحریک نشدن و خشک ماندن واژن
گاهی به خاطر تحریک‌نشدن و کمبود ترشحات واژنی، این ناحیه از بدن خشک می‌شود و برقراری رابطه جنسی حالت ناخوشایندی پیدا می‌کند. تحریک‌نشدن دلایل متنوعی دارد؛ برای مثال، کاهش میل جنسی، مناسب‌نبودن رفتار شریک جنسی یا عجله او برای دخول می‌تواند باعث این مشکل شود.
کسانی که شریک جنسی‌شان دچار زودانزالی است هم به اندازه کافی تحریک نمی‌شوند و در نتیجه واژنشان خشک می‌ماند. علاوه بر این موضوع، استرس و اضطراب هم از دلایل دیگری هستند که مانع از ترشحات واژنی در هنگام رابطه جنسی می‌شوند.
زمانی که زنان دچار استرس و اضطراب هستند، گردش خون در بدن و در ناحیه واژن کم می‌شود. در نتیجه، واژن خشک می‌ماند و دخول دردناک می‌شود. استرس باعث افزایش سطح هورمونی به نام اپی‌نفرین (epinephrine) هم می‌شود. این هورمون هم در روند ترشح مایعات واژنی دخالت و از حجم آنها کم می‌کند.
محصولات مناسب برای رفع خشکی واژن
برای رفع مشکل خشکی واژن، می‌توانید از لوبریکانت‌های طبیعی یا لیز کننده‌های واژینال استفاده کنید. با اینکه بعضی از این محصولات را بدون نسخه پزشک نیز می‌توانید تهیه کنید، اما بهتر است پیش از استفاده با پزشک خود مشورت کنید. در جدول زیر، نام برخی از محصولات را همراه با نکات مهم آورده‌ایم:
| گروه محصولات | نکات مهم |
| مرطوب کننده‌های واژن | این محصولات حاوی هیالورونیک اسید و گلیسیرین هستند که به جذب و نگهداری رطوبت در بافت واژن کمک می‌کند. |
| لوبریکانت‌ها یا روانسازها | استفاده از لوبریکانت‌ها و روان‌کننده‌های پایه آب پیش از شروع رابطه جنسی، میزان لغزندگی و اصطکاک واژن را افزایش می‌دهد. |
| محصولات بهداشتی ویژه زنان | پاک‌کننده‌ها و شوینده‌های مخصوص واژن را شامل می‌شوند و میزان پی اچ واژن را در حالت تعادل نگه می‌دارند. |
| پماد‌های مخصوص درمان خشکی واژن | برخی از این پمادها حاوی استروژن هستند و به صورت موضعی روی واژن اعمال می‌شوند. (طبق دستور پزشک استفاه شود) |
استفاده از این محصولات، علاوه‌بر رفع و کنترل خشکی واژن، کیفیت رابطه جنسی را بهبود می‌بخشند.
درمان خشکی واژن
درمان‌های متنوعی برای خشکی واژن وجود دارند. از جمله روش‌های درمانی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- دارودرمانی
- منظم‌کردن رابطه جنسی
- پرهیز از مصرف برخی محصولات بهداشتی
- مصرف مکمل‌های فیتواستروژن
- درمان خشکی واژن با لیزر
تشخیص نوع درمان و داروهای مناسب به عهده پزشک متخصص زنان است. برای آشنایی با تخصص زنان و مواردی که باید برای درمان آنها به این پزشک متخصص مراجعه کنید، مقاله پزشک زنان کیست را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.
دارودرمانی
داروهایی وجود دارند که رفتاری مشابه با هورمون استروژن در بدن از خود نشان می‌دهند. مصرف این‌ها هم برای خشکی واژن توصیه می‌شود. برای تهیه این داروها باید نسخه پزشک داشته باشید:
- کرم یا پماد موضعی: برای رهاشدن از نشانه‌های ناراحت‌کننده خشکی واژن می‌توانید از پمادها و کرم‌هایی استفاده کنید که مستقیماً داخل واژن مالیده می‌شوند. درمان خشکی واژن با پماد با خطر و عارضه‌‌ای جدی همراه نیست. برای استفاده از کرم‌های موضعی حاوی استروژن از اپیلکاتورهای مخصوص استفاده می‌شود.
- استفاده از حلقه واژنی: فرد با قراردادن حلقه‌ای منعطف در واژن، مدام استروژنی را از آن در واژن خود دریافت می‌کند. هر ۹۰ روز یک بار هم نیاز به تعویض حلقه‌ای وجود دارد که استروژن را به بافت واژن منتقل می‌کند.
- قرص‌های واژنی: با اپلیکاتوری مخصوص، قرص‌های مخصوص در واژن کار گذاشته می‌شوند.
- قرص اسپمیفن (اسفنا): این قرص خوراکی نوعی تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن (SERM) است و مانند استروژن در بدن عمل می‌کند.
- دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA): این هم شیاف خشکی واژن است که در بدن مانند استروژن عمل می‌کند و باعث رفع خشکی واژن می‌شود.
این داروها برای افرادی که سابقه سرطان دارند یا باردار هستند باید حتما تحت نظر پزشک زنان مصرف شوند.
منظم کردن رابطه جنسی
با داشتن رابطه جنسی منظم گردش خون در اندام تناسلی در زمان تحریک بیشتر می‌شود. در این صورت، ترشحاتی در واژن به وجود می‌آید و آن را از خشکی خارج می‌کند. با منظم‌کردن بسامد رابطه جنسی می‌توانید روی خشکی واژن اثر مثبت بگذارید و آن را کنترل کنید.
پرهیز از مصرف برخی محصولات بهداشتی
بسیاری از محصولات بهداشتی موادی مانند انواع رنگ‌ها و افزودنی‌های خوشبوکننده دارند. این مواد باعث خشک‌شدن واژن می‌شوند. واژن دارای باکتری‌های مفیدی است که به ایجاد تعادل در آن کمک می‌کنند و نقش پاک‌کننده و تمیزکنندگی دارند.
استفاده از مواد و محصولات پاک‌کننده واژن که دارای افزودنی‌ها و رنگ‌ها هستند، تعادل فضای طبیعی واژن را به هم می‌زنند و باعث خشکی آن می‌شوند. برای مثال، محصولاتی مانند ژل‌های پاک‌کننده یا صابون خشکی واژن می‌آورند.
مصرف مکمل های فیتواستروژن
فیتواستروژن‌ها (Phytoestrogen) ترکیباتی هستند که دقیقاً مانند استروژن عمل می‌کنند. در واقع، فیتواستروژن‌ها از گیاهان گرفته می‌شوند و بدن با آنها همان رفتاری را می‌کند که با هورمون استروژن انجام می‌دهد. با مصرف مکمل‌های این‌چنینی امکان رفع خشکی موجود در واژن زیاد می‌شود.
فیتواستروژن‌ها در موادی مانند گزینه‌های زیر موجود هستند و مکمل‌هایی هم از این مواد ساخته می‌شود تا با مصرفشان از خشکی واژن کاسته شود:
- سویا؛ این ماده در پنیر توفو و شیر سویا به وفور موجود است و منبعی غنی از فیتواستروژن به شمار می‌رود.
- انواع آجیل؛ بیشتر دانه‌ها از جمله بادام، بادام زمینی و شاه بلوط سرشار از فیتواستروژن هستند.
- غلات کامل؛ از جمله غلات کامل باید به برنج قهوه‌ای، جوی دوسر و دانه کینوا اشاره کنیم. این غلات تصفیه‌نشده‌اند و مصرف مکمل‌های حاوی آنها به رفع خشکی واژن کمک می‌کند.
- دانه‌ها؛ تخم کتان و آفتاب‌گردان و دانه‌های روغنی دیگر هم در بدن اثر فیتواستروژنی دارند.
- سیر و لوبیا سبز؛ این‌ها هم حاوی این ماده‌اند و می‌توانند روی بهبود واژن خشک اثرات مثبت داشته باشند.
برای درمان خشکی واژن شدید از مکمل‌های حاوی این مواد هم استفاده می‌شود.
درمان خشکی واژن با لیزر
برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که لیزر واژن می‌تواند پوشش ظریف واژن را ضخیم کند و باعث مرطوب‌شدن آن شود. چنین درمانی همراه با عوارضی مانند درد، زخم و عفونت احتمالی است. این روش در واقع یکی از روش‌های جوانسازی واژن است که می‌تواند در کنار درمان شل شدگی و افتادگی واژن، خشکی را نیز برطرف کند.
روش های درمان خانگی خشکی واژن
علاوه‌بر درمان‌های تخصصی، شما با انجام بعضی از روش‌های خانگی نیز می‌توانید خشکی واژن خود را درمان کنید. برای مثال، اعمال موضعی ژل آلوئه ورا و روغن نارگیل از این دست هستند. همچنین، استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن دانه انگور و آفتاب‌گردان را نیز توصیه می‌کنیم. سایر روش‌های احتمالی موارد زیر را شامل می‌شوند:
- استفاده از روغن زیتون
- استفاده از جوش شیرین برای متعادل شدن PH فضای واژن
- استفاده از رازیانه
توجه داشته باشید که این روش‌ها، از منابع علمی استخراج نشده‌اند. یعنی، افراد صرفا بر اساس تجربیات و نتایج شخصی این روش‌ها را گزارش کرده‌اند. از‌این‌رو، پیش از انتخاب هرکدام از موارد فوق، حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
چگونه از خشکی واژن جلوگیری کنیم؟
برای اینکه از خشک‌شدن واژن جلوگیری کنید، بهتر است که همیشه بدنتان را مرطوب نگه دارید. نگذارید که مایعات بدن دفع شوند و بدن به حالت دی‌هیدراته (بی‌آب) دربیاید. این کار می‌تواند باعث مرطوب نگه‌داشتن بدن و واژن شود.
برای جلوگیری از خشکی واژن از محصولات بهداشتی قوی و غلیظی که بو و افزودنی‌های رنگی دارند، استفاده نکنید. مصرف این‌ها برای رسیدگی به بهداشت ناحیه تناسلی و واژن نتایج خوبی به همراه نمی‌آورد.
چه زمانی برای خشکی واژن باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت مشاهده هرکدام از علائم خشکی واژن که تاکنون بررسی کردیم، بهتر است بلافاصله به پزشک زنان مراجعه کنید. برای درمان خشکی واژن، پزشک متخصص زنان ابتدا از شما سوالاتی در خصوص علائمی که دارید می‌پرسد. برای مثال تجربه رابطه جنسی دردناک، ابتلا به دیابت و لوپوس از این دست هستند. در نهایت، بعد از بررسی علت خشکی واژن، روش‌های درمانی را به کار خواهد گرفت.
ما در این مطلب، سعی داشتیم تمام موارد مربوط به خشکی واژن را بررسی کنیم. اگر بازهم در این مورد سوال دارید، می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت نوبت‌دهی آنلاین مجله دکتردکتر، از بهترین پزشکان زنان سراسر ایران، زمان مشاوره و ویزیت دریافت کنید.
منابع:
menopausenow.com
medicalnewstoday.com
my.clevelandclinic.org
petermlotzemd.com
سوالات متداول خشکی واژن
کاهش استروژن
با استفاده از لوبریکانت‌های طبیعی، مکمل‌های هورمونی، و تغییرات در سبک زندگی می‌توان خشکی واژن را درمان کرد.
بله، تغییرات هورمونی در بارداری می‌تواند منجر به خشکی واژن شود.
بله، خشکی واژن می‌تواند منجر به درد و ناراحتی در حین رابطه جنسی شود.
چطور میشه از خشکی واژن جلوگیری کنیم؟
سلام
در حین رابطه جنسی منظورتونه؟