سوزش واژن؛ نشانه‌ای که خانم‌ها باید آن را جدی بگیرند!

یکی از مشکلات رایج میان بانوان مشکل سوزش واژن است؛ البته این اتفاق همیشه به یک دلیل اتفاق نمی‌افتد. مهم‌ترین علل سوزش واژن عبارتند از عفونت مخمری واژن، عفونت دستگاه ادراری (UTI)، عفونت مقاربتی (STI)، تغییر در سطح هورمون‌ها یا واکنش‌های آلرژیک به مواد خاص که البته همگی قابل درمان هستند. بسته به اینکه علت سوزش واژن کدام مورد باشد، علائم و اشکال درمان این مشکل متفاوت است. خارش و سوزش واژن یک اختلال شایع است و معمولاً دلیلی برای نگرانی در این حالت وجود ندارد. با این حال، خارش و سوزش مداوم ممکن است نشانه عفونت یا بیماری زمینه‌ای دیگری باشد. بنابراین لازم است در صورت داشتن این مشکل حتما به دکتر زنان مراجعه کنید تا به طور دقیق معاینه و بررسی شوید. در این مقاله از مجله سلامت دکتردکتر به بررسی مهم‌ترین علل سوزش واژن، روش‌های درمان و زمان تماس با پزشک می‌پردازیم.

علت سوزش واژن چیست؟ آیا باید از آن ترسید؟!

چندین علت شایع و پرتکرار برای خارش، سوزش و تحریک واژن وجود دارد؛ عفونت‌ها، محرک‌ها، یائسگی، اختلالات پوستی و همچنین بیماری‌های مقاربتی از جمله این موارد هستند. در بیشتر موارد، علائم ناخوشایند بوده و به طور قابل توجهی با کیفیت زندگی بیمار تداخل پیدا می‌کنند.

بسته به علت و شدت علائم که ممکن است کوتاه مدت باشند و فقط چند ساعت طول بکشند یا چند هفته یا چند ماه، ضروری است که یک تشخیص دقیق برای تعیین علت دقیق سوزش واژن و سپس درمان آن انجام شود. این وضعیت شامل ناراحتی در هر نقطه از ناحیه واژن مانند لابیا، کلیتوریس یا دهانه واژن است.

در ادامه، 11 مورد از مهم‌ترین علل ایجاد احساس سوزش در ساختار واژن را به همراه سایر علائم مرتبط با هر یک بررسی می‌کنیم. همچنین گزینه‌های درمانی موجود و عوارض احتمالی را شرح خواهیم داد.

1. تحریک واژن

برخی از عوامل در صورت تماس مستقیم با پوست واژن، آن را تحریک می‌کنند. این وضعیت به عنوان درماتیت تماسی شناخته می‌شود. محرک‌هایی مثل صابون‌ها، پودر لباسشویی، دستمال توالت معطر یا پدهای قاعدگی؛ به خصوص به محض شروع استفاده از یک محصول جدید باعث درماتیت تماسی می‌شوند. حتی گاهی بر اثر استفاده از شلوار تنگ، جوراب شلواری یا لباس زیر تنگ سوزش واژن، ایجاد می‌شود.

برای کنترل سوزش واژن ناشی از این موارد، بهتر است از استفاده محصولات معطر بر روی اندام تناسلی خودداری نمایید. اگر علائم پس از استفاده از محصول جدید بروز کرد، استفاده از آن را متوقف کنید تا ببینید آیا علائم برطرف می‌شوند یا خیر. حتماً بعد از رفتن در استخر یا جکوزی دوش بگیرید تا باکتری‌ها و مواد شیمیایی که بافت حساس اطراف واژن را تحریک می‌کنند را از بین ببرید.

2. واژینوز باکتریایی

واژینوز باکتریایی (BV) شایع‌ترین علت عفونت واژن در زنان 15 تا 44 ساله است. زمانی که مقدار زیادی از یک باکتری خاص در واژن رشد کند، این حالت پدید می‌آید. علاوه بر سوزش، علائم دیگر واژینوز باکتریایی عبارت است از:

• ترشحات سفید یا خاکستری واژن
• درد
• خارش
• بوی قوی ماهی مانند، به خصوص بعد از رابطه جنسی

درمان واژینوز باکتریایی

در برخی موارد، BV بدون درمان از بین می‌رود. اما باید به پزشک مراجعه کنید، چرا که بیشتر زنان مبتلا به عفونت واژن با عامل باکتریایی نیاز است که آنتی بیوتیک مصرف کنند. مطمئن شوید که هر دوز از نسخه خود را طبق دستور پزشک مصرف می‌کنید. این کار به جلوگیری از بازگشت مجدد عفونت کمک می‌کند.

3. عفونت قارچی واژن

به گفته موسسه ملی بهداشت، تقریباً 75 درصد از زنان حداقل یک عفونت قارچی واژن را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که مخمر در واژن بیش از حد رشد کند. علاوه بر سوزش، علائم دیگر عغونت قارچی واژن شامل موارد زیر است:

• خارش، قرمزی و تورم فرج
• درد هنگام ادرار کردن یا در حین مقاربت
• ترشحات غلیظ و سفید رنگی که شبیه پنیر است
• بثورات قرمز در قسمت بیرونی واژن

درمان عفونت قارچی واژن

عفونت‌های قارچی نادر را معمولاً می‌توان با داروهای خانگی یا داروهای ضد قارچ بدون نسخه از بین برد. داروها معمولاً شامل کرم‌ها، پمادها یا شیاف‌ها هستند که در واژن قرار می‌گیرند. اما اگر مشکوک به عفونت قارچی هستید و این اولین عفونتی است که تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید. بسیاری از شرایط دیگر علائم مشابه عفونت قارچی دارند و تشخیص قطعی پزشک تنها راه تایید آن است.

مکمل دارویی عفونت زنان

پیشگیری و درمان عفونت واژن

مشاهده محصولات

4. عفونت دستگاه ادراری (UTI)

عفونت دستگاه ادراری (UTI) زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها به داخل دستگاه ادراری یا مثانه نفوذ کنند. این حالت باعث احساس سوزش داخلی و احساس دردناک در هنگام ادرار می‌شود. همچنین میل شدید به ادرار کردن اما مقدار ادرار کم در هر بار، نیاز به ادرار مکرر، درد هنگام شروع جریان ادرار، ادرار با بوی قوی، ادرار کدر، ادرار قرمز یا صورتی روشن که ممکن است نشانه وجود خون در ادرار باشد، تب و لرز، درد معده، کمر یا لگن از دیگر علائم عفونت دستگاه ادراری هستند.

درمان عفونت ادراری

اگر مشکوک به عفونت ادراری هستید، باید به پزشک مراجعه کنید. با تجویز دوره‌ای از آنتی بیوتیک مناسب، عفونت به خوبی از بین می‌رود. حتما تمام دوزها را مصرف کنید، حتی اگر علائم فروکش کرده باشد. توجه کنید که اگر دوره آنتی بیوتیک را کامل نکنید، عفونت ممکن است مجدداً عود کند. در این مدت نوشیدن مایعات به مقدار زیاد را فراموش نکنید، چرا که به رفع این عفونت کمک بسیار زیادی خواهد کرد. البته آنتی بیوتیک‌ها تنها گزینه درمانی نیستند و پزشک ممکن است داروهای دیگری را برای فرد مبتلا تجویز کند.

5. تریکومونیازیس

تریکومونیازیس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی (STDs) در جهان است. این بیماری در زنان شایع‌تر از مردان است، اگرچه بسیاری از زنان مبتلا به این عفونت هیچ علامتی ندارند. علائم تریکومونیازیس عبارتند از:

• سوزش و خارش در ناحیه تناسلی
• ترشحات رقیق یا کف آلود که می‌تواند شفاف، سفید، زرد یا سبز باشد
• بوی بسیار بد
• ناراحتی در هنگام مقاربت و ادرار
• درد زیر شکم

درمان تریکومونیازیس

تریکومونیازیس معمولاً با یک آنتی بیوتیک تجویزی درمان می‌شود. فراموش نکنید در این حالت هم شما و هم شریک جنسیتان باید تحت درمان باشید. اگر تریکومونیازیس درمان نشود، خطر ابتلا به سایر بیماری‌های مقاربتی را افزایش می‌دهد و منجر به عوارض طولانی مدت خواهد شد.

6. سوزاک

سوزاک یک بیماری مقاربتی است. این بیماری به ویژه در بین جوانان 15 تا 24 ساله شایع است. مانند بسیاری از بیماری‌های مقاربتی، سوزاک به ندرت علائمی ایجاد می‌کند. در بیشتر موارد، آزمایش STD تنها راه برای اطمینان از ابتلای شما به این بیماری است. اما علائم احتمالی آن شامل موارد زیر است که در صورت مشاهده حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• سوزش خفیف در واژن
• سوزش دردناک هنگام ادرار کردن
• ترشح غیر معمول
• خونریزی یا لکه بینی بین قاعدگی

درمان سوزاک

سوزاک به راحتی با یک دوره آنتی بیوتیک درمان می‌شود. اگر سوزاک درمان نشود، منجر به عوارض جدی مانند عفونت لگن (PID) و ناباروری می‌شود.

7. کلامیدیا

کلامیدیا یکی دیگر از أنواع شایع STD است. مانند بسیاری از بیماری‌های مقاربتی، این وضعیت هم ممکن است علائمی ایجاد نکند. علائم  ممکن است شامل احساس سوزش هنگام ادرار و ترشح غیر طبیعی باشد.

درمان کلامیدیا

کلامیدیا نیز با آنتی بیوتیک‌های تجویزی درمان می‌شود. اما اگر کلامیدیا درمان نشود، می‌تواند باعث آسیب دائمی به دستگاه تناسلی و در نهایت ناباروری شود.

8. تبخال تناسلی

تبخال تناسلی یکی دیگر از STD های رایج است. با توجه به گزارش مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC)، از هر 6 نفر از افراد 14 تا 49 ساله یک نفر به تبخال تناسلی مبتلا است. علائم این بیماری اغلب خفیف هستند و ممکن است مورد توجه قرار نگیرند. زخم‌های ناشی از تبخال تناسلی معمولا شبیه یک جوش یا موهای زیر پوستی است. این تاول‌ها در اطراف واژن، راست روده یا دهانه واژن ایجاد می‌شوند.

درمان تبخال تناسلی

هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد. عامل این بیماری یک ویروس است که در بدن شما باقی می‌ماند. داروهای تجویزی می‌توانند خطر شیوع را کاهش دهند و مدت زمان شعله ور شدن را کوتاه کنند. مهم است به خاطر داشته باشید که اگرچه دارو علائم را کاهش می‌دهد، اما از انتقال STD به شریک زندگی شما جلوگیری نمی‌کند. بهتر است با پزشک خود در مورد بهترین اقدامات جهت کاهش شانس انتقال صحبت کنید.

9. زگیل تناسلی ناشی از HPV

زگیل تناسلی توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. HPV شایع‌ترین بیماری مقاربتی در جهان است. این زگیل‌ها ممکن است به شکل‌های زیر ظاهر شوند:

• روی فرج، واژن، دهانه رحم یا مقعد
• به صورت برجستگی های سفید یا همرنگ پوست
• به صورت یک یا دو برآمدگی یا به صورت خوشه ای

درمان زگیل تناسلی

درمانی برای زگیل تناسلی وجود ندارد و معمولا بدون درمان خود به خود از بین برود. برداشتن زگیل خطر انتقال عفونت به شریک جنسی را کاهش می‌دهد. CDC، آکادمی پزشکان خانواده آمریکا توصیه می‌کند که افراد قبل از شروع فعالیت جنسی، واکسن HPV دریافت کنند. HPV با سرطان مقعد، دهانه رحم و سایر نواحی بدن مرتبط است.

10. لیکن اسکلروزیس

لیکن اسکلروزیس یک بیماری نادر پوستی است که لکه‌های نازک و سفید رنگ بر روی پوست واژن به وجود می‌آورد. این لکه‌ها به خصوص در اطراف فرج شایع هستند و باعث ایجاد اسکار دائمی می‌شوند. زنان یائسه بیشتر در معرض ابتلا به لیکن اسکلروزیس هستند، اما این حالت ممکن است در هر سنی نیز ایجاد شود.

درمان لیکن اسکلروز

اگر مشکوک به لیکن اسکلروز هستید، به پزشک خود مراجعه کنید. او یک کرم استروئیدی قوی برای کمک به کاهش علائم تجویز می‌کند. پزشک احتمالاً راه‌کاری برای عوارض دائمی مانند نازک شدن پوست و جای زخم نیز به فرد مبتلا ارائه خواهد کرد.

11. یائسگی

با نزدیک شدن به یائسگی، کاهش استروژن می‌تواند علائم زیادی ایجاد کند؛ سوزش واژن یکی از آنهاست. مقاربت ممکن است سوزش را بدتر کند. اگر فکر می کنید علائم یائسگی را تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه نمایید. مکمل‌های استروژن یا سایر درمان‌های هورمونی برای کمک به کاهش علائم استفاده می‌شوند. این مکمل‌ها معمولاً به صورت کرم، قرص یا شیاف واژینال در دسترس هستند. البته مکمل‌های هورمونی برای همه مناسب نیست؛ بنابراین حتما با پزشک خود صحبت کنید تا بهترین گزینه را به شما پیشنهاد دهد.

8 درمان خانگی و سنتی سوزش واژن

گاهی اوقات سوزش واژن با خارش، خشکی، قرمزی و تورم در داخل و اطراف واژن همراه است که وضعیت را برای شما ناخوشایند و سخت می‌کند. برای جلوگیری از سوزش واژن، فرد باید بهداشت مناسب را رعایت کند. با این حال، چند درمان خانگی نیز وجود دارد که می‌تواند علائم دردناک شما را تسکین دهد. موارد زیر برخی از راه‌های طبیعی هستند که می توانید از آنها برای بهبود سوزش واژن کمک بگیرید:

1- غذاها و مکمل‌های غنی از پروبیوتیک

به طور کلی اگر باکتری‌های مفید بدن در حالت تعادل باشند مطمئناً سلامت کلی شما و به ویژه سلامت واژن تضمین خواهد شد. یکی از علل شایع سوزش واژن، عفونت قارچی است که زمانی رخ می‌دهد که باکتری کاندیدا بیش از حد در بدن رشد کند. مصرف روزانه غذاهای غنی از پروبیوتیک (از جمله آن‌هایی که حاوی باکتری‌های خوب مانند اسیدوفیلوس و لاکتوباسیلوس هستند) به مبارزه با انواع مختلف عفونت‌ها به خصوص عفونت‌های کاندیدا کمک می‌کند.

همچنین اگر می‌خواهید بر علائم کلامیدیا یا سوزاک غلبه کنید، پروبیوتیک‌ها می‌توانند مفید باشند. اگر برای شما آنتی بیوتیک تجویز شده است، باید در حین درمان، غذاهای پروبیوتیک بخورید یا مکمل‌های پروبیوتیک مصرف می‌کنید؛ زیرا آنتی بیوتیک‌ها همه باکتری‌های خوب و بد را در بدن شما از بین می‌برند. ماست پروبیوتیک یکی از گزینه‌های بسیار خوبی است که به راحتی می‌توان آن را به صورت روزانه مصرف کرد.

2- محصولات طبیعی

گاهی یک زن ممکن است بدون داشتن عفونت، خارش، سوزش و حتی ترشحات واژن داشته باشد. شایع ترین علت در این موارد، واکنش آلرژیک یا تحریک ناشی از اسپری‌های واژن، دوش‌ها یا محصولات اسپرم‌کش است.

محرک‌های شیمیایی از جمله کرم‌ها، دوش‌های واژینال، کاندوم، فوم‌های ضد بارداری، شوینده‌های لباسشویی، صابون‌ها، دستمال توالت معطر و نرم کننده‌های پارچه همگی می‌توانند واژن را تحریک کنند. ممکن است هیچ ترشحی همراه با احساس سوزش نداشته باشید. بهترین کار این است که فوراً استفاده از این محصولات را متوقف کنید. به عنوان جایگزین، محصولاتی را انتخاب کنید که از ترکیبات ملایم و طبیعی ساخته شده‌اند و ترجیحا کاملا بدون بو هستند.

3- بهداشت خوب

علاوه بر پرهیز از محصولاتی که باعث سوزش واژن می‌شوند و استفاده از محصولات بهتر و طبیعی، برخی عادات نیز وجود دارد که تا حد زیادی می‌تواند به بهبود و جلوگیری از سوزش واژن کمک کند.

یک کار ساده و در عین حال مهم هنگام رفتن به دستشویی این است که همیشه خود را از جلو به عقب پاک کنید زیرا این کار از ورود باکتری‌های روده موجود در مدفوع به واژن جلوگیری می‌کند. همچنین هرگز از تامپون یا پدهای معطر استفاده نکنید. در حالت ایده آل، نمونه‌های ارگانیک و بدون مواد شیمیایی این محصولات را انتخاب کنید. به یاد داشته باشید که پدها نسبت به تامپون‌ها کمتر باعث تحریک و سوزش واژن می‌شوند. پوشیدن لباس زیر نخی و پرهیز از شلوارهای تنگ را نیز فراموش نکنید.

4- گیاهان ضد ویروسی

اگر به دلیل HPV یا سایر عفونت‌های مقاربتی دچار سوزش واژن هستید، باید مصرف گیاهان تقویت کننده سیستم ایمنی و مبارزه با ویروس را افزایش دهید. برخی از گیاهان مفید مانند ریشه گون، کالاندولا، گیاه پنجه گربه، اکیناسه، سنجد، سیر، زنجبیل، ریشه شیرین بیان، برگ زیتون و پونه کوهی به شکل چای، کپسول، تنتور یا اسانس در دسترس هستند.

5- سرکه سیب

استفاده از سرکه سیب به دلیل اثری که در تعدیل pH واژن دارد، در کاهش سوزش واژن بسیار مفید است. یک توصیه این است که سعی کنید واژن را با محلول دو قاشق غذاخوری سرکه سیب و یک فنجان آب دو بار در روز بشویید تا علائم بهبود یابد. اما اگر متوجه نشدید که این کار به بهبود علائم کمک می‌کند یا خیر، بهتر است استفاده از سرکه سیب را قطع کنید.

6- روغن نارگیل

روغن نارگیل به دلیل داشتن خواص ضد میکروبی قوی یکی دیگر از درمان‌های طبیعی برای سوزش واژن به خصوص برای مبارزه با کاندیدا است. ترکیب اسید لوریک و اسید کاپریلیک موجود در روغن نارگیل در هنگام استفده موضعی، موجب از بین بردن کاندیدا مضر می‌شود.

7- مر (Myrrh)

تریکومونیازیس یکی از شایع‌ترین بیماری های مقاربتی (STD) در جهان است و اغلب باعث سوزش واژن در زنان (و همچنین سوزش بعد از ادرار در مردان) می‌شود. تحقیقات نشان داده است که اگر تریکومونیازیس علت سوزش ناخوشایند شما باشد، مر ممکن است به شما کمک کند.

مطالعه ای که در مجله انجمن انگل شناسی مصر منتشر شد، اثرات دادن دو کپسول مرک (Commiphora molmol) را به مدت شش تا هشت روز به زنان مبتلا به تریکومونیازیس مقاوم به مترونیدازول ارزیابی کرد. در این آزمون، زنان کپسول‌های مر را دو ساعت قبل از صبحانه با معده خالی مصرف کردند. بر اساس این مطالعه، اثر این گیاه در درمان سوزش واژن امیدوارکننده بود.

8- کمپرس خنک

یک کمپرس سرد ساده به کاهش موقت خارش و سوزش واژن کمک می‌کند. این روش احتمالاً در تمام موارد سوزش واژن مفید خواهد بود، اما اغلب برای سوزش واژن به دلیل یائسگی توصیه می‌شود. می‌توانید چند تکه یخ را در یک پارچه تمیز و نخی قرار دهید و هر بار 30 ثانیه آن را روی محل بگذارید. همچنین می‌توانید واژن خود را چند بار در روز با آب سرد بشویید تا احساس سوزش از بین برود.

درمان پزشکی سوزش واژن

درمان سوزش واژن بستگی به این دارد که چه چیزی باعث التهاب و سوزش شده است. معمولا پزشک در ابتدا به شما توصیه می‌کند که از تحریک واژن اجتناب کنید؛ سپس پماد هیدروکورتیزون یا یک کرم موضعی استروژن را برای کاهش سوزش تجویز می‌کند.

اگر این درمان‌ها کمکی نکنند، ممکن است پزشک شما آزمایش‌های تکمیلی را برای تایید یا رد مواردی مانند لیکن اسکلروزوس یا سرطان تجویز کند. در این صورت درمان‌های هدفمندتری برای این شرایط مورد نیاز خواهد بود.

نکته مهم این است که تشخیص علت سوزش واژن به عهده پزشک است. بسیاری از بیماران برای کاهش علائم خود، محصولات ضد سوزش بدون نسخه را خریداری می‌کنند، اما استفاده از درمان نادرست برای عامل ایجاد سوزش واژن ممکن است علائم را بدتر کند و باعث طولانی‌تر شدن خارش و سوزش شود.

چه زمانی باید برای درمان به پزشک مراجعه کنیم؟

برخی از علل سوزش واژن به خودی خود بهتر می‌شوند. با این حال، اگر سوزش ادامه یافت و علائم دیگری ظاهر شد، حتماً به پزشک مراجعه نمایید. در بسیاری از موارد، پزشک برای درمان بیماری زمینه‌ای دارو تجویز می‌کند. در برخی دیگر، او ممکن است برای ایجاد یک برنامه درمانی طولانی مدت شما را راهنمایی کند. پس بهتر است از هرگونه درمان خانگی و خودسرانه در این شرایط، بدون مشورت با پزشک بپرهیزید.

سوزش واژن را جدی بگیرید!

بسیاری از علل سوزش واژن درمان‌های OTC یا بدون نسخه پزشک دارند. با این حال، مهم است که برای تشخیص دقیق با پزشک تماس بگیرید تا مطمئن شوید که اولا علت سوزش دقیقا چیست و دوم این که روش درمان درست کدام است. پس اگر سوزش واژن دارید حتما در اسرع وقتبا استفاده از سیستم نوبت دهی اینترنتی با پزشک متخصص زنان تماس بگیرید؛ زیرا ممکن است نشانه عفونتی باشد که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. فراموش نکنید در صورت عدم تشخیص علت و درمان به موقع ممکن است درگیر عوارض جدی و خطرناکی شوید.

آیا تا کنون سوزش واژن داشته‌اید؟ تجربیات و روش‌های درمان خود را با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر در میان بگذارید. اگر سوالی ذر مورد علل و روش‌های درمان سوزش واژن دارید نیز بنویسید تا پزشکان ما پاسخگو باشند.

منابع:

healthline

medicalnewstoday

healthgrades

draxe

clevelandclinic