بسیاری از افراد ممکن است در سنین مختلف درد در ناحیه پهلو را تجربه کرده و پس از مراجعه به پزشک با عبارت «سنگ کلیه» مواجه شده باشند. سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ادراری است که معمولا به‌خاطر رژیم غذایی و سبک زندگی نامناسب به وجود می‌آید. البته در بیشتر موارد علت این بیماری وراثت تعیین می‌شود. بااین‌حال، ننوشیدن آب کافی و داشتن تغذیه نامناسب میتواند احتمال تشکیل سنگ در کلیه‌ها را افزایش دهد. سنگ کلیه در بزرگسالان بیشتر از کودکان و نوزادان یافت می‌شود. اما خوب است بدانید که احتمال تشکیل سنگ کلیه در کودکان و نوزادان هم وجود دارد. اما علت ابتلای کودکان به سنگ کلیه چیست؟ آیا درمان سنگ کلیه نوزاد یک ماهه امکان‌پذیر است؟ روشهای درمان سنگ کلیه کودکان چیست؟ با ما همراه باشید تا در این مقاله به بررسی این سوالات بپردازیم.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه رسوبات سختی است که از مواد معدنی و نمک در داخل کلیه‌های انسان تشکیل می‌شود. رژیم غذایی، اضافه‌وزن، بعضی از مکمل‌ها و داروها از جمله دلایل تشکیل سنگ کلیه هستند. بر اساس مجله پزشکی Imop، سنگ کلیه سومین بیماری شایع ادراری است که روی قسمتی از دستگاه ادراری (از کلیه‌ها تا مثانه) تاثیر می‌گذارد.
سنگها معمولا به‌دلیل غلظت ادرار تشکیل می‌شوند. به‌طوری‌که مواد معدنی متبلور شده و به هم می‌چسبند. دفع سنگ کلیه میتواند بسیار دردناک باشد. اما اگر این بیماری به‌موقع تشخیص داده شود، آسیب دائمی به همراه ندارد. سنگ کلیه بهطور معمول در بزرگسالان دیده می‌شود، اما این بیماری میتواند کودکان و حتی نوزادان را درگیر خود کند.
چرا کودکان به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند؟
سنگ کلیه در کودکان بیشتر به وضعیت جسمانی آنها بستگی دارد. بعضی از بیماری‌ها و داروهای مصرفی میتواند احتمال ابتلای کودک به سنگ کلیه را افزایش دهد. همچنین کودکانی که یکی از اعضای خانواده آنها دارای سنگ کلیه است، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. از جمله دلایل به وجود آمدن سنگ کلیه در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خوردن بعضی از داروها
- رژیم‌های ویژه مانند رژیم کتوژنیک که برای جلوگیری از تشنج استفاده می‌شود
- دیابت
- چاقی
- مشکلات مربوط به تشکیل دستگاه ادراری
- اختلال متابولیکی (مشکلات مربوط به سوخت‌وساز بدن)
- نقرس (نوعی آرتروز)
- سایر بیماری‌های کلیوی
- اختلالات تیروئیدی
- عفونت‌های دستگاه ادراری
سنگ کلیه در کودکان زیر یک سال
سنگ کلیه بیشتر در کودکانی مشاهده می‌شود که زودتر از موعد و با وزن کم به دنیا آمده‌اند. سنگ کلیه کودکان در این سن متفاوت از سایر سنین است. از همین رو این بیماری باید به‌سرعت شناخته و درمان شود. قرار دادن نوزاد بیشتر از 28 روز زیر دستگاه اکسیژن، مصرف بعضی از داروهای پزشکی و شیر خشک حاوی ملامین از جمله دلایل سنگ کلیه در نوزادان است.
علت شیوع سنگ کلیه در کودکان چیست؟
همان‌طور که گفته شد، تشکیل سنگ کلیه در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان و نوزادان است. اما مواردی وجود دارد که ابتلا به سنگ کلیه در کودکان را افزایش می‌دهد. این موارد عبارت‌اند از:
- ننوشیدن آب کافی
- خوردن نمک زیاد
- عدم وجود اسیدسیتریک کافی در ادرار (اسید موجود در مرکبات مانند پرتقال)
- وجود مقدار زیادی کلسیم در ادرار
علائم و نشانه های سنگ کلیه در کودکان چیست؟
سنگ کلیه ممکن است بدون بروز هیچ علامتی در کودکان ایجاد شود. بااین‌حال، اگر سنگی از طریق لوله حالب به سمت دستگاه ادرار حرکت کند، ممکن است باعث بروز علائم و نشانه‌های زیر شود:
- درد ناگهانی و شدید در پشت یا پهلو
- حالت تهوع و استفراغ
- درد در کشاله ران هنگام عبور سنگ از مجاری ادراری
- درد شدید معده (مخصوصا در کودکان خردسال)
- سوزش یا درد شدید هنگام ادرار
- وجود خون در ادرار
- تب و عفونت ادراری
چطور سنگ کلیه را در کودکان تشخیص دهیم؟
با دیدن علائم بالا می‌توانید تا حدودی وجود سنگ کلیه در کودکان را تشخیص دهید. اما برای تشخیص دقیق‌تر باید به دکتر مراجعه کنید. دکتر ابتدا با پرسش سوالاتی در موارد زیر اطلاعاتی درباره سابقه غذایی، دارویی و خانوادگی کودک کسب میکند:
- علائم و مدت زمانی که آنها ادامه داشته‌اند
- رژیم غذایی کودک
- کم‌آبی کودک
- سابقه خانوادگی کودک در سنگ کلیه یا مشکلات ادراری و کلیوی
سپس ممکن است برای اطمینان بیشتر آزمایش‌هایی تجویز کند. آزمایش خون، آزمایش ادرار، آزمایش عملکرد کلیه و آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند به تشخیص سنگ کلیه کمک کنند. اما تشخیص سنگ کلیه زمانی تایید می‌شود که سنگ در دستگاه ادراری کودک با استفاده از اشعه ایکس، سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن مشاهده شود.
آزمایش ترجیحی برای تشخیص سنگ کلیه در کودکان، سونوگرافی است. چراکه انجام سونوگرافی آسان و بدون نیاز به استفاده از اشعه است. بااین‌حال، سی‌تی‌اسکن میتواند سنگ‌های بسیار ریز را نشان دهد. اما ازآنجایی‌که در سی‌تی‌اسکن از اشعه استفاده می‌شود، بسیاری از پزشکان سونوگرافی را در اولویت قرار می‌دهند.
روشهای درمان سنگ کلیه کودکان چیست؟
درمان سنگ کلیه کودکان میتواند باتوجه‌به نوع سنگ و علت تشکیل آن متفاوت باشد. سنگ‌های کوچک که معمولا علائم زیاد و شدیدی ندارند، به‌خودی‌خود از کلیه دفع می‌شوند. در این شرایط نوشیدن آب زیاد به رقیق شدن ادرار و جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کمک میکند.
برای کنترل درد سنگ کلیه در کودکان نیز می‌توان از قرص‌های مسکن عمومی مانند استامینوفن، ناپروکسن و ایبوپروفن استفاده کرد. اما اگر سنگ کلیه بزرگ باشد و بتواند مجرای ادراری را مسدود کند، درمان‌های بیشتری نیاز است. در ادامه به بررسی روشهای درمان سنگ کلیه کودکان می‌پردازیم.
محلول سنگ کلیه کودکان
طبق تحقیقات پزشکی، محلول خوراکی پلی سیترات پتاسیم در درمان سنگ کلیه در کودکان بسیار موثر است. به‌طورکلی نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز علاوه بر کمک به دفع سنگ کلیه، از تشکیل بیشتر سنگ نیز جلوگیری میکند. زمانی که ادرار کودک شفاف باشد، به‌احتمال زیاد بدن او آب کافی را دریافت میکند.
سنگ شکنی سنگ کلیه کودکان
در بعضی از موارد پزشک ممکن است سنگ‌شکنی با استفاده از امواج صوتی را تجویز کند. در این روش امواج صوتی سنگ را به قطعات ریزتری که از مجرای ادراری قابل‌انتقال هستند، تقسیم میکند. این درمان تقریبا 45 تا 60 دقیقه طول کشیده و با درد متوسطی همراه است.
به همین دلیل، پزشک برای راحتی بیمار ممکن است او را بی‌هوش کند. سنگ شکنی میتواند باعث خون‌ریزی در ادرار، کبودی در پشت یا شکم، خون‌ریزی اطراف کلیه و سایر اندام‌های مجاور شود. سنگ‌شکن برون اندامی از طریق امواج برای درمان سنگ کلیه نوزاد یک ماهه نیز استفاده می‌شود.
جراحی برای از بین بردن سنگ‌های بزرگ در کلیه
نفرولیتوتومی از طریق پوست یکی از روشهای جراحی برای برداشتن سنگ کلیه است. در این روش پزشک بعد از بی‌هوش کردن بیمار، برشی در قسمت کمر فرد ایجاد کرده و ابزاری را وارد کلیه بیمار میکند. این دستگاه سنگ را خرد کرده و تکه‌های کوچک سنگ را به بیرون منتقل میکند. این روش به دو روز بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.
یورتوسکوپی برای برداشتن سنگ کلیه
اگر سنگ در حالب گیر کرده باشد، پزشک یک لوله نازک مجهز به دوربین را از مجرای ادرار و مثانه کودک عبور داده و به حالب منتقل میکند. سپس با استفاده از یک ابزار ویژه سنگ را گرفته و بیرون می‌آورد. این روش به بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی نیاز دارد.
درمان سنگ کلیه نوزادان و کودکان در طب سنتی چگونه است؟
ازآنجایی‌که درمان‌هایی مانند سنگ‌شکنی و قرار گرفتن در معرض امواج مختلف ممکن است آسیب‌هایی به کلیه و عملکرد آن وارد کند، بسیاری از متخصصان معتقدند که بهتر است از روشهای جایگزینی برای درمان و مدیریت سنگ کلیه استفاده کرد.
طب سنتی استفاده از خوراکی‌های مفید و نحوه صحیح استفاده از آنها و همچنین بعضی از داروهای گیاهی را برای درمان سنگ کلیه پیشنهاد می‌دهد. برای مثال خوردن خربزه، تخم خربزه، طالبی، روغن بادام شیرین، برگ توت‌فرنگی، ترکیب آب کرفس و عرق بهارنارنج در طب سنتی توصیه می‌شود.
درمان گیاهی سنگ کلیه نوزادان
بر اساس تحقیقی که در سایت علمی NCBI منتشر شده است، بعضی از داروهای گیاهی می‌توانند در درمان سنگ کلیه موثر باشند. البته توجه کنید که مصرف این داروها باید تحت‌نظر پزشک انجام شود. گیاهان دارویی مطرح‌شده در این تحقیق عبارت‌اند از:
- خارشتر
- خارخاسک
- سیاه‌دانه
- کاهو
- گزنه
- یونجه
- کرفس
- ریواس
- کنگر
- ترنجبین
- جاشیر
- شاه‌تره
- انیسون
کلام آخر
دفع سنگ کلیه میتواند بسیار ناراحت‌کننده و دردناک باشد. بنابراین جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه بهترین راه برای رهایی از این درد است. اگر سابقه بیماری کلیوی و ادراری در خانواده خود دارید، روزانه 8 تا 12 فنجان آب بنوشید. تامین آب بدن میتواند تا حد زیادی به درمان سنگ کلیه و پیشگیری از آن کمک کند. هرچند این بیماری بیشتر در بزرگسالی اتفاق می‌افتد، اما تشکیل سنگ کلیه در کودکان و حتی نوزادان نیز امکان‌پذیر است. در این مقاله به بررسی درمان سنگ کلیه کودکان و درمان سنگ کلیه نوزاد یک ماهه پرداختیم و تمام روشهای آن را مورد بررسی قرار دادیم.
آیا نوزادانی که شیر خشک مصرف میکنند، بیشتر در معرض سنگ کلیه قرار دارند؟
ملامین موجود در شیر خشک میتواند احتمال تشکیل سنگ کلیه در نوزادان را افزایش دهد. اما شیر خشکهایی که حاوی ملامین نیستند، روی کلیه تاثیر منفی نمیگذارند.
چه مدت طول میکشد که کودک سنگ کلیه را دفع کند؟
دفع سنگ کلیه برای بیشتر کودکان حداقل 24 تا 48 ساعت طول میکشد. زمانی که سنگ بخواهد از مجرای ادرار عبور کند، کودک بیشتر از همیشه دچار درد و ناراحتی خواهد شد.
آیا پیادهروی و راه رفتن میتواند به دفع سنگ کلیه کمک کند؟
ورزش سبک میتواند بهطور طبیعی در دفع سنگ کلیه مفید باشد. دوی آهسته و سایر تمرینات سبک به کوتاه شدن زمان دفع و حرکت دادن سنگها کمک میکند.
کدام میوهها برای درمان سنگ کلیه مفید هستند؟
مرکبات و آب آنها میتواند از تشکیل سنگ در اثر سیترات جلوگیری کرده یا میزان آن را کاهش دهد. بنابراین مرکباتی مانند لیمو، پرتقال و گریپفروت میوههای مفیدی برای درمان سنگ کلیه و جلوگیری از بدتر شدن آن هستند.
منابع:
rghospitals
sid
