تجمع باکتری‌ها در دهان معمولاً موجب بیماری های دهان و دندان می‌شود. فقط باکتری‌ها نیستند که سلامت دهان و دندان را تهدید میکنند. پای عوامل متنوع دیگری مانند ابتلا به بیماریهای خودایمنی یا عادات مضر و ناخوشایندی مانند سیگارکشیدن هم در ابتلا به انواع بیماری دهان و دندان به میان است. از بیماری های شایع دهان و دندان باید به پوسیدگی دندان، پریودنتیت، آبسه دندان و ژنژیویت اشاره کنیم. گاهی اوقات، تغذیه نامناسب و مصرف برخی داروها باعث می‌شود که دچار بیماری لثه یا مشکلات دهان و دندان شویم. برخی از بیماریهای سیستمیک و ابتلا به دیابت، ایدز یا سرطان دهان هم مشکلاتی مانند تورم لثه یا درد دندان را به همراه می‌آورند. با مشاهده علائمی مانند بدبویی دهان، خونریزی لثه یا تغییر رنگ دهان به متخصص بیماری های دهان و دندان مراجعه کنید. با دوری از بهداشت دهانی ضعیف و پاک نگه‌داشتن دهان و دندانها از باکتری، ویروس و قارچ هم می‌توانید سلامت خود را تا حد زیادی حفظ کنید. وضعیت بهداشت دهان و دندان روی سلامت عمومی بدن اثرگذار است. در این مقاله، درباره انواع بیماریهای این بخش از بدن برایتان می‌گوییم و شما را با مشکلاتی مانند بیماریهای لثه آشنا می‌کنیم.
در پایان، پرسش‌هایتان را بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی و سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
بیماری های دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان میتواند عامل مهمی در پیشگیری از ابتلا به بیماری های دهان و دندان مانند عفونت دهان باشد. با این حال، این موضوع تنها عامل دچارشدن به بیماریها نیست. گاهی اوقات، امراض دهان و زبان در نتیجه ابتلا به بیماریهای دیگری مانند سرطان به وجود می‌آیند. بسیاری از بیماریها هم به واسطه ضعیف‌شدن بدن و پایین‌آمدن سطح ایمنی آن، در دهان ایجاد میشوند. در هر حال، با آگاهی از علائم بیماریهای دهانی می‌توانید زود و سریع اقدام کنید و مشکلات را تحت کنترل درآورید. از نشانه‌های بیماریهای دندان و ناحیه دهان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- تورم لثه
- خونریزی لثه
- بدبویی دهان
- تغییر رنگ دندانها
- حساسیت دندان
اگر زخم‌های دهانی دارید که بهبود نمی‌یابند یا مشکلاتی در جویدن پیدا کرده‌اید، موضوع را پیگیری کنید. در صورت مشاهده هرگونه علائم بیماریهای دهان و دندان به دکتر دندانپزشک مراجعه کنید. متخصص با بررسی دقیق دندانها و وضعیت دهان به نتیجه‌گیری درباره وضعیت شما خواهد رسید. تعیین مسیر درمان و ورود به موقع به آن، از بسیاری از عوارض بیماریهای لثه و دهان، جلوگیری می‌کند.
بیماریهای لثه
بیماریهای لثه به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و تجمع پلاک به وجود می‌آیند. این دلایل موجب التهاب لثه میشوند و بیماری‌زا هستند. اگر پلاک به طور منظم از روی دندانها برداشته نشود، ممکن است سخت شود و جرم ایجاد کند. از بیماریهای شایع لثه باید به خونریزی، پریودنتیت و التهاب شدید لثه اشاره کنیم.
در پایگاه سازمان بهداشت جهانی، توصیه شده است:
برای پیشگیری از بیماریهای لثه، دهان را با آب بشویید. بهداشت دهان و دندان را با مسواک‌زدن، به مدت حداقل دو بار در روز رعایت کنید.
رسیدگی به سلامت لثه اهمیت زیادی دارد. از عواقب این وضعیت باید به بوی بد دهان، خونریزی از لثه، درد مداوم در این ناحیه و لق‌شدن بین دندانها اشاره کنیم. به علائم مشکلات لثه و دندان دقت کنید تا از بروز بیماریهای جدی مانند اختلالات مفصل گیجگاهی فکی جلوگیری کنید.
سیاه‌شدن لثه
دلایل مختلفی باعث سیاه‌شدن لثهها میشوند. گاهی اوقات، پای عوامل ژنتیکی به میان است. در برخی موارد هم مصرف دخانیات از عوامل سیاهی و تیرگی گوشت لثه است. مصرف برخی داروها مانند مینوسیکلین هم میتواند باعث تغییر رنگ لثهها شود. برخی بیماران به دلیل ابتلا به عفونت‌های لثه دچار ایجاد لایه‌ای از بافت مرده میشوند. این بافت مرده روی لثهها جا خوش می‌کند و به آن‌ها، رنگی تیره میدهد. رعایت‌نکردن بهداشت هم یکی دیگر از عوامل سیاهی و تیرگی لثه‌هاست.
ورم لثه یا ژنژیویت
ورم لثه یا ژنژیویت نوعی التهاب در لثه‌هاست که به واسطه جمع‌شدن باکتری‌ها روی دندان به وجود می‌آید. اگر این مشکل به‌درستی و به‌موقع درمان نشود، بیماریهای جدی‌تری مانند پریودنتیت ایجاد می‌کند. این بیماری عوارض ناخوشایندی مانند شل‌شدن و آسیب‌دیدگی استخوان‌هایی دارد که دندانها را نگه می‌دارند. جرم دندان، تغییرات هورمونی و کمبود برخی ویتامین‌ها مانند C باعث تورم لثهها میشوند.
پریودنتیت
پریودنتیت نوعی بیماری جدی در ناحیه لثه است و باعث التهاب و تخریب بافت‌های نگهدارنده دندانها می‌شود. تجمع پلاک روی دندانها، سیگارکشیدن یا تغییرات هورمونی از دلایل ابتلا به این بیماری هستند. خونریزی لثهها، تورم و قرمزی آن‌ها و بوی بد دهان از نشانه‌های شایع ابتلا به پریودنتیت هستند. این مشکل میتواند با عقب‌نشینی لثه و لق‌شدن دندانها همراه شود.
آفت دهان
گفتنی است آفت دهان همان زخم‌های کوچک سفیدی است که حاشیه‌ای قرمز دارند و در داخل دهان یا روی لثه دیده میشوند. گاهی اوقات هم درون گونه یا زیر زبان به وجود می‌آیند. علت ایجاد آفت‌های دهانی دقیقاً مشخص نیست، اما شاید مشکل ریشه در استرس یا ضعف سیستم ایمنی بدن داشته باشد. برخی دانشمندان کمبود خواب یا تغذیه نامناسب را هم در ابتلا به این زخم‌ها، بی‌اثر نمی‌دانند.
برفک دهان
برفک دهان یا کاندیدیازیس دهانی نوعی عفونت قارچی است و معمولاً در دهان و گاهی اوقات هم در گلو ایجاد می‌شود. این عفونت به دلیل رشد بیش از حد نوعی قارچ موسوم به کاندیدا ایجاد می‌شود. این قارچ به طور طبیعی در دهان وجود دارد، اما هنگامی که سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود یا تعادل باکتریهای دهان به هم می‌خورد، تکثیر می‌شود و برفک را به وجود می‌آورد. لکه‌های سفید و درد یا سوزش از علامت‌های ابتلا به برفک دهان هستند. لازم به ذکر است که برفک دهان معمولاً در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، نوزادان یا سالمندان بیشتر رخ میدهد.
زخم دهان
گفتنی است زخم دهان ناشی از مشکلات متنوعی است. در واقع، این مورد از بیماری های دهان و دندان عوامل متعددی دارد. از ضعف سیستم ایمنی تا مشکلات هورمونی یا آسیب‌های دهانی مانند مسواک‌زدن نادرست میتواند باعث ایجاد زخم‌های دهانی شود. کمبود ویتامین‌های گروه B، آهن یا روی هم احتمال ایجاد زخم را افزایش میدهد. برخی از افراد با مصرف خوراکی‌هایی مانند شکلات و توت‌فرنگی دچار زخم‌های دهانی میشوند.
سرطان دهان
امکان ابتلا به سرطان دهان هم وجود دارد. سرطان یکی از بیماری های دهان و دندان است که در دهان یا گلو به وجود می‌آید. این بیماری نواحی مختلفی مانند لب، زبان، کام یا کف دهان را تحت‌الشعاع قرار میدهد. علت آن میتواند مصرف دخانیات و الکل یا برخی ویروس‌ها باشد. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان‌های دهان هستند. از علائم سرطان دهان باید به زخم‌هایی اشاره کنیم که بهبود پیدا نمی‌کنند. مشکل در جویدن یا درد و بی‌حسی دهان هم از علامت‌های سرطان هستند.
تبخال دهان
تبخال دهان نوعی عفونت ویروسی بسیار شایع است که از سوی ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) ایجاد می‌شود. این ویروس معمولاً از راه تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده، مانند بزاق، به افراد دیگر منتقل می‌شود. تبخال نوعی تاول کوچک و دردناک است و روی لثه، اطراف دهان و لب‌ها به وجود می‌آید. قرمزی و تورم، بزرگ‌شدن غدد لنفاوی و تب و لرز از علائم ابتلا به تبخال هستند.
دندان قروچه
دندان قروچه یا براکسیسم نوعی اختلال است که در آن فرد به طور ناخودآگاه دندان‌های خود را روی هم فشار میدهد. این مورد از بیماری های دهان و دندان معمولاً در زمان خواب رخ میدهد و فرد نسبت به انجام آن، آگاه نیست. از دلایل دندان قروچه باید به اضطراب مداوم، مشکلات خواب و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) اشاره کنیم. مصرف برخی از داروهای ضدافسردگی هم باعث بروز این وضعیت میشوند.
پوسیدگی دندان
یکی از شایع‌ترین بیماری های دهان و دندان پوسیدگی دندان است و با تخریب مینای دندان و تشکیل حفره‌هایی در بخش‌های مختلف دندانها همراه است. اگر پوسیدگی درمان نشود، به عصب دندان می‌رسد و به آن آسیب می‌رساند. چنین وضعیتی موجب عفونت می‌شود. از علل پوسیدگی باید به تجمع پلاک‌ها روی سطح دندان، مصرف زیاد قند و خشکی دهان اشاره کنیم. برخی هم به دلایل ژنتیکی، مستعد پوسیدگی دندان هستند.
عفونت دندان
عفونت دندانی زمانی رخ میدهد که باکتری‌ها به عمق دندان برسند. منظور بخشی است که حاوی رگ‌های خونی و اعصاب است. اگر عفونت به این ناحیه برسد، درد و حساسیت شدیدی به وجود می‌آید. پوسیدگی‌های دندانی یا شکستگی‌ها عامل اصلی عفونت دندان هستند. از علائم این مورد از بیماری های دهان و دندان باید به تورم لثه، بوی بد دهان و آبسه اشاره کنیم. گاهی اوقات هم طعم دهان بد می‌شود و مزه‌ها به درستی احساس نمی‌شوند.
آبسه دندان
آبسه دندان نوعی عفونت است که در داخل و اطراف دندانها ایجاد می‌شود. در نتیجه چنین عفونتی، کیسه‌ای پر از چرک به وجود می‌آید که آزاردهنده است و عوارض ناخوشایندی دارد. عفونتها نتیجه پوسیدگی‌های دندانی و بیماریهای لثه هستند. اگر عفونت درمان نشود، به بافت اطراف دهان و فک هم سرایت می‌کند. ضمن اینکه میتواند به نواحی مختلف بدن هم برسد و عوارض ناخوشایند فراوانی مانند مشکلات قلبی به همراه بیاورد.
حساسیت دندان
گفتنی است حساسیت دندان یکی از بیماریهای دهانی شایع است. برخی از افراد با خوردن بستنی و مواد خوراکی خنک دچار احساس ناخوشایندی در دندانها میشوند. این حساسیت به سرما ریشه در وجود حفره‌ای در دندان دارد. شاید هم مینای دندان فرسوده شده یا پرکردگی دندان از بین رفته است. بیماریهای لثه و شکستگی دندانها می‌توانند باعث قرارگرفتن ریشه دندان در معرض سرما شوند. در نتیجه، تماس آن با مواد یخ و خنک، درد ایجاد می‌کند و باعث حساسیت می‌شود. گاهی برای درمان چنین مشکلی، نیاز به پیگیری‌های جدی نیست و استفاده از خمیردندانی مخصوص و حاوی فلوراید، مشکل را حل می‌کند.
دندن عقل نهفته
اگر دندان عقل به طور کامل بیرون نیاید، به آن دندان عقل نهفته می‌گویند. گاهی اوقات، بخشی از این دندان و گاهی هم تمام آن در لثه قرار می‌گیرد و بیرون نمی‌آید. در چنین وضعیتی، درد و ناراحتی زیادی برای فرد ایجاد می‌شود و نیاز به پیگیری مشکل وجود دارد. علت این رویداد کوچک‌بودن فضای لثه برای رویش دندان است یا گاهی هم زاویه‌دارشدن دندان موجب این حالت می‌شود.
مال اکلوژن
مال اکلوژن (Malocclusion) از بیماری های دهان و دندان است که در آن، دندان‌های بالا و پایین به خوبی، روی هم قرار نمی‌گیرند. زمانی که فرد دهانش را می‌بندد، دندانها به طور صحیح و در دو ردیف هم‌تراز روی هم قرار نمی‌گیرند. این مشکل علل متنوعی دارد، برای مثال عادات اشتباه کودکی مانند مکیدن انگشت می‌توانند باعث بروز آن شوند. برخی بیماریها و اختلالات هورمونی هم موجب بروز مال اکلوژن میشوند. علت بیماری های دهان و دندان معمولاً ریشه در همین موارد دارد. بنابراین، حفظ سلامت عمومی بدن میتواند در پیشگیری از انواع بیماریهای دهان و دندان نقش مهمی داشته باشد.
بیماریهای پریودنتال دندان
بیماری پریودنتال مجموعه‌ای از مشکلات التهابی است که لثه، بافت‌های نگهدارنده دندان و استخوان‌های فک را تحت تأثیرات منفی خود قرار میدهد. پریودنتال به معنی بافت‌های اطراف و حوالی دهان است. وجود لایه‌های میکروبی چسبنده روی دندانها یا التهابات لثه از دلایل بروز چنین بیماری‌هایی است. سیگارکشیدن یا ضعف سیستم ایمنی هم میتواند موجب چنین نوعی از بیماری های دهان و دندان شود.
ترک دندان
دلایل مختلفی برای ترک‌خوردن دندانها وجود دارد. گاهی اوقات، ضعیف‌شدن بافت و سطح روی آن‌ها یا در برخی موارد، مشکلات ریشه دندان باعث ترک‌خوردن آسان آن میشوند. اگر ترک بالای خط لثه باشد، ممکن است به کانال ریشه و روکش نیاز داشته باشید. ترک عمیق‌تر به این معنی است که دندان باید کشیده شود. پرکردن دندان در برخی شرایط میتواند احتمال ترک‌خوردن را افزایش دهد.
برای معالجه بیماریهای دهان و دندان باید به چه متخصصی مراجعه کرد؟
اگر به بیماری های دهان و دندان مبتلا شده‌اید، مشکل را پشت گوش نیاندازید. حتماً به دکتری مراجعه کنید که می‌داند تخصص دندانپزشکی چیست و به شما در رسیدن به درمان مناسب، کمک می‌کند. عفونت‌های دهانی می‌توانند کل بدن را تحت تأثیرات منفی خود قرار دهند. یادتان باشد که انواع بیماری دهان و دندان علل متنوعی دارند و فقط در اثر بهداشت دهانی ضعیف ایجاد نمی‌شوند. علائم بیماریهای دهان و دندان را بشناسید و با چکاپ منظم نزد دندانپزشک، سریع‌تر از بروز عوارض ناخوشایند و غیرقابل جبران، جلوگیری کنید. گاهی اوقات هم علت بیماریهای دهان و دندان ریشه در ابتلا به بیماریهای دیگری مانند دیابت یا سرطان دارد. در این موقعیت‌ها باید حواستان بیشتر به بیماری های شایع دهان و دندان باشد. رسیدگی به مشکلاتی مانند حساسیت دندان یا عفونت‌های آن، برای چنین بیمارانی ضروری‌تر هم هست.
برای شناسایی بهترین دندانپزشکان و مراجعه به آن‌ها می‌توانید به سامانه آنلاین دکتردکتر سر بزنید. در این بستر اینترنتی، نظرات مراجعان پیشین هر دندانپزشک را بخوانید و براساس سوابق هر متخصص، دست به انتخاب بزنید. امکان دریافت نوبت اینترنتی از دندانپزشکان هم وجود دارد.
منابع:
adeslasdental.es
cdn.who.int
webmd.com
