این بیماری یک عفونت قارچی شایع در پوست، مو و ناخن انسان‌هاست که ناشی از گروهی از قارچهای خاص به نام درماتوفیتها می‌باشد. این عفونت میتواند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شود و معمولاً به شکل لکههای قرمز، خارش‌دار و پوستهپوسته نمایان میشود. علت درماتوفیتوز عموماً به وجود قارچ‌هایی بازمی‌گردد که در محیط‌های مرطوب و گرم به راحتی رشد کرده و منتقل می‌شوند. عواملی مانند عدم رعایت بهداشت، استفاده از وسایل شخصی مشترک و شرایط محیطی می‌توانند خطر ابتلا به این عفونت را افزایش دهند.
در این راستا تشخیص زودهنگام و درمان مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا میتواند به جلوگیری از گسترش عفونت و بروز مشکلات جدی‌تر کمک کند. در ادامه به بررسی راه‌های درمان درماتوفیتوز در انسان خواهیم پرداخت که شامل داروهای موضعی، داروهای خوراکی و نکات بهداشتی است که میتواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به این قارچ، علائم و راه‌های درمان آن پرداخته‌ایم.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ می‌دهد.
درماتوفیتوز چیست؟
عفونت درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یا تینه‌آ (tinea) نوعی عفونت قارچی است که بر اثر درماتوفیتها ایجاد میشود. این نوع از قارچ به کراتین مرده حمله می‌کند و در آن رشد می‌کند. گونه‌های مختلفی به کراتین انسانی حمله میکنند و این گونه‌ها متعلق به جنس‌های روپوست‌رستان (Epidermophyton)، ریزهاگ (Microsporum)، مورستان (Trichophyton) هستند.
این قارچ‌ها در قسمت خارجی پوست رشد کرده و الگوهایی حلقه مانند ایجاد میکنند که در اصطلاح به آن کرم حلقوی (ringworm) گفته میشود. این نوع از عفونت‌ها بسیار رایج بوده و بخش‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این دسته از عفونت‌ها معمولاً با موفقیت درمان می‌شوند و درصد موفقیت درمان به منطقه‌ی عفونت و درصد پاسخ به درمان بستگی دارد.
پاتوفیزیولوژی
عفونت‌ها محدود به لایه‌های مرده پوست می‌شوند ولی فضاهای مرطوب و گرم تحریک کننده هستند. عفونت ممکن است از دیگر افراد به انسان منتقل شود (anthropophilic) یا اینکه ممکن است از طریق خاک منتقل شود (geophilic) و یا اینکه ریشه حیوانی داشته باشد (zoophilic).
طبقه بندی بالینی درماتوفیتوز بسته به منطقه‌ی بدن عبارتند از:
- پوست سر: تینه آ کاپیتیس (tinea capitis)
- پا: تینه آ پدیس (tinea pedis)
- دست: تینه آ دست (tinea manuum)
- ناخن: تینه آ ناخن (tinea unguium) یا عفونت قارچی ناخن (onychomycosis)
- منطقه ریش: تینه آ باربی (tinea barbae)
- کشاله ران: تینه آ کروریس (tinea cruris)
- تنه و بازوها: تینه آ کورپوریس (tinea corporis)
اپیدمیولوژی
درماتوفیتوز در بخش‌های مختلف جهان شایع است. برخی از انواع درماتوفیتوز مانند تینه آ پدیس در بزرگسالان، تینه آ کاپیتیس در کودکان و عفونت قارچی ناخن بیشتر شایع هستند.
علت درماتوفیتوز
درماتوفیتوز یک عفونت قارچی است که از گسترش گروهی از قارچهای خاص به نام درماتوفیتها ناشی میشود. این قارچ‌ها معمولاً در محیط‌های گرم و مرطوب رشد میکنند و می‌توانند از طریق تماس مستقیم با فردی که عفونت دارد یا از طریق اشیاء شخصی مشترک مانند حوله، لباس و کفش‌ها منتقل شوند. از جمله عوامل خطرساز برای ابتلا به درماتوفیتوز می‌توان به عدم رعایت بهداشت فردی، داشتن سیستم ایمنی ضعیف و شرایط محیطی نامناسب اشاره کرد. افرادی که در محیط‌های ورزشی فعالیت میکنند یا به استخرهای عمومی می‌روند نیز بیشتر در معرض این عفونت قرار دارند.
علاوه بر این برخی بیماری‌ها مانند دیابت یا دیگر اختلالات می‌توانند علت بروز درماتوفیتوز را تسریع کنند. زیرا این شرایط می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند و به قارچ‌ها اجازه دهند به راحتی در بدن رشد کنند. در نهایت آگاهی از روش‌های پیشگیری و رعایت اصول بهداشت شخصی خطر ابتلا به درماتوفیتوز را کاهش داده و از گسترش آن در جامعه جلوگیری می‌کند.
علائم درماتوفیتوز چیست؟
در زیر جدولی از نشانه‌ها و علائم درماتوفیتوز آورده شده است:
نشانه‌ها و علائم | توضیحات |
راش قرمز | ظهور لکههای قرمز رنگ که ممکن است دایرهای شکل باشند. |
خارش | احساس خارش در ناحیه مبتلا، که ممکن است شدید باشد. |
پوستهپوسته شدن | شکل‌گیری پوسته‌ها یا غشای پوست در ناحیه عفونت. |
ریزش مو | ریزش مو در نواحی تحت تأثیر، به‌ویژه در عفونت‌های موی سر. |
تغییر در بافت پوست | نرمی، شکنندگی یا التهاب در نواحی پوست. |
درد یا سوزش | احساس درد یا سوزش در ناحیه مبتلا بسته به شدت عفونت. |
این جدول به شما کمک می‌کند تا با نشانه‌ها و علائم رایج درماتوفیتوز آشنا شوید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، توصیه میشود به پزشک مراجعه کنید.
طبق تحقیقات منتشرشده در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (nih)،
لکههای این قارچ به صورت پلاک پوسته‌دار با حدود مشخص، با حاشیه مشخص، بیضی یا دایرهای و با لبه‌های برجسته ظاهر می‌شوند.
انواع درماتوفیتوز و علائم آن
درماتوفیتوز انواع مختلفی دارد که در این بخش ضمن معرفی هر کدام به علائم آن نیز خواهیم پرداخت.
تینه‌آ کورپوریس
تینه‌آ کورپوریس که به عنوان کرم حلقوی شناخته میشود یک عفونت قارچ پوستی است که معمولاً با ظهور لکههای دایرهای شکل قرمز و خارش‌دار در نواحی مختلف بدن مشخص شده و در اثر درماتوفیتها ایجاد میشود.
تینه‌آ پدیس
این نوع از عفونت معمولاً بین انگشتان پا، جایی که پوست در معرض رطوبت قرار دارد و قرمز شده است، ایجاد میشود. همچنین این نوع از عفونت درماتوفیتوز در کف هم ایجاد میشود و در این حالت اریتِما، زیر کیسه‌های آب‌دار و جوش‌های چرکی هم ایجاد می‌شوند.
تینه‌آ کروریس
تینه‌آ کروریس که به عنوان عفونت قارچی ناحیه کشاله ران شناخته میشود یک عفونت درماتوفیتی است که موجب خارش، التهاب و بروز لکههای قرمز دایرهای شکل در ناحیه تناسلی و کشاله ران می‌گردد.
- معمولاً در مردان ایجاد میشود.
- معمولاً زمانی قبل از بروز نهفته باقی می‌ماند
- مناطقی از پوست قرمز رنگ شده، در حالی که در قسمت مرکزی روشن بوده و حاشیه‌های برآمده دارند
تینه‌آ ریش
تینه‌آ ریش یک عفونت درماتوفیتی است که معمولاً در ناحیه ریش و سبیل مردان رخ می‌دهد و با علائمی چون خارش، قرمزی، ایجاد نقاط پوستهپوسته و جوش‌های چرکی همراه است.
عفونت قارچی ناخنها
در این حالت ناخن از بستر خود جدا میشود و عفونت قارچی ناخن با تخریب، ضخیم شدن و تغییر رنگ ناخن در هنگام رشد همراه است.
تینه‌آ کاپیتیس
این نوع از عفونت قارچی منجر به ریزش مو میشود.
تینه‌آ دست
تینه‌آ دست که به عنوان عفونت قارچی دست شناخته میشود یک عفونت درماتوفیتی بوده که معمولاً با علائمی نظیر خارش، پوستهپوسته شدن و قرمزی پوست در نواحی بین انگشتان و روی دست‌ها همراه است. این نوع از عفونت معمولاً به همراه تینه‌آ پدیس ایجاد میشود و معمولاً تنها یک دست را درگیر می‌کند. تشخیص غلط و استفاده از استروئید ممکن است باعث گسترش بیشتر عفونت خواهد شد.
تشخیص درماتوفیتوز
دیگر دانه‌های پوستی حلقوی ممکن است با عفونت‌های تینه‌آ اشتباه گرفته شوند. اگزما و پسوریازیس هم معمولاً با تینه‌آ اشتباه گرفته میشود. تینه‌آ ورسیکالر یا قارچ چند رنگی (Pityriasis versicolor) سراسر شکم را می‌پوشاند در حالی که عفونت با قارچ کاندیدا نوعی دانه‌های پوستی موج‌دار ایجاد می‌کند و در بیماران مبتلا به دیابت و یا افرادی که تحت درمان آنتی بیوتیکی هستند، دیده میشود.
درمان با استروئید‌های موضعی معمولاً منجر به گیجی شده و باعث میشود که عفونت قارچی کم‌تر حالت فلس دار و زبر داشته و پوست بیشتر گل انداخته به نظر برسد. از نظر بالینی تشخیص ممکن است سخت باشد. در صورت امکان برای آزمایش قارچ شناسی یابد از پوست اسکراب گرفته شده و بعد به آزمایشگاه فرستاده شود. دیگر عفونت‌های قارچی شبیه تینه‌آ نیستند.
دیگر عارضه‌هایی که باید مدنظر قرار گیرند، شامل:
- درماتیت تماسی (Contact dermatitis)
- عرق‌سوز (Intertrigo)
- اریتراسما (Erythrasma)
- مایکوزیس فونگوئید (Mycosis fungoides)
- طاسی منطقه‌ای (Alopecia areata)
- درماتیت سبوره‌ای (Seborrhoeic dermatitis)
بررسی و معاینه بیشتر
از روش‌های تشخیص این قارچ، بررسی میکروسکوپی پوست و ناخن است.
- کشت قارچی به تشخیص نوع قارچ منجر میشود، ولی همیشه قابل استناد نیست و گاهی هم برای دریافت نتیجه باید ۶ هفته منتظر ماند
- نور فرابنفش برای تشخیص تینه‌آ کاپیتیس مناسب است. قارچ فلورسنت تولید می‌کند. فلورسنت در تینه‌آ کورپوریس یا تینه‌آ کروریس دیده نمی‌شود.
- اگر عارضه غیر معمول بوده و به درمان پاسخ ندهد، نمونه برداری پوستی انجام خواهد شد
دیابت، نقص ایمنی، آتوپی و سندروم کوشینگ با عفونت قارچی همراه‌اند.
درمان درماتوفیتوز در انسان
روش‌های مختلفی برای درمان درماتوفیتوز وجود دارد که عبارتند از:
درمان دارویی درماتوفیتوز
برای بیشتر عفونت‌های پوستی دوبار استفاده روزانه از پماد ایمیدازول کافی است. درمان با این پماد تا یک یا دو هفته بعد از بهبود پوست هم ادامه پیدا خواهد کرد. دیگر مواد ضد قارچ عبارتند از:
- کلوتریمازول
- ایکونازول
- کتوکونازول
- میکونازول
استفاده روزانه از پماد تربینافین هم میتواند به عنوان یک درمان جایگزین به کار گرفته شود. به دلیل گران بودن این پماد تنها یک هفته استفاده از آن کافی است. در حالی که درمان با پماد ایمیدازول نیازمند استفاده به مدت ۴ هفته است. البته مدت درمان بسته به دارو، ناحیه و شدت متفاوت خواهد بود.
اگر استفاده از این پماد موفقیت آمیز نباشد، آزمایش قارچی پوست دوباره بررسی خواهد شد. اگر آزمایش منفی باشد، تشخیص مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت. استفاده از پماد تربینافین برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.
میکونازول یا کلوتریمازول برای استفاده موضعی زنان باردار یا شیرده توصیه میشود.
دیگر فرآورده‌های ضد قارچی قابل دسترس عبارتند از:
- گریزئوفولوین (اسپری)
- اسید سالیسیلیک
- آندکانوئیت‌ها
- پماد ترکیبی بنزوئیک اسید برخی اوقات برای کرم حلقوی سر استفاده میشود ولی از نظر کاربرد زیبایی کم‌تر قابل قبول است.
- تولنافتات که برای درمان پای ورزشکاران استفاده میشود، بدون نسخه از داروخانه‌ها قابل تهیه است.
- ترکیبات دارای کورتیکواستروئید معمولاً استفاده نمی‌شوند. تنها زمانی که مقدار عفونت بافتی زیاد باشد، تنها برای یک هفته می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. استروئید‌های موضعی هم نباید به تنهایی استفاده شوند.
شما می‌توانید تمامی این داروها را با استفاده از امکان سفارش آنلاین دارو از دکتردکتر تهیه کنید.
درمان‌های خوراکی رایج
- استفاده‌ی روزانه تربینافین ۲۵۰ میلی‌گرم برای دو تا ۶ هفته
- دوبار مصرف در روز ایتراکونازول ۱۰۰ میلی‌گرم برای یک هفته (دوز بالای این دارو برای یک هفته و دور پایین این دارو برای سی روز باید مصرف شود). مصرف این دارو به تربینافین ارجحیت دارد.
- قرص‌های گریزئوفولوین هم موجود هستند. ولی معمولاً به شکل گسترده‌ای توسط دیگر عوامل ضد قارچی سرکوب می‌شوند.
از مصرف خودسرانه هر گونه دارو جهت درمان بیماری‌های پوستی بدون تجویز متخصص پوست خودداری کنید. هر دارویی میتواند عوارضی در پی داشته باشد. بنابراین پیش از انجام هر کاری با متخصص در این زمینه مشورت کنید.
رعایت بهداشت فردی
همراه با روش‌های دارویی برای درمان این بیماری قارچی، باید موارد بهداشتی زیر را هم رعایت کنید:
- پوست آسیب‌دیده را روزانه با صابون ملایم و آب به آرامی بشویید.
- پس از شستشو، پوست را به طور کامل خشک کنید، به خصوص نواحی گرم و مرطوب مانند چین‌های پوستی، بین انگشتان پا، کشاله ران، زیر بغل.
- هر روز لباس، جوراب و لباس زیر تمیز بپوشید. لباس مرطوب یا عرق کرده را در اسرع وقت تعویض کنید.
- لباس‌های گشاد و قابل تنفس (نخی یا پارچه‌های جاذب رطوبت) را انتخاب کنید تا رطوبت و اصطکاک روی پوست آلوده کاهش یابد.
- از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله، جوراب، کفش، لباس، برس مو، شانه، پادری حمام خودداری کنید. این وسایل می‌توانند اسپورهای قارچی را پخش کنند.
- در مکان‌های عمومی مثل رختکن باشگاه، دوش‌های عمومی، محوطه استخر به جای پابرهنه راه رفتن، از دمپایی لاانگشتی یا صندل استفاده کنید.
- در صورت امکان، لباس‌ها، حوله‌ها و ملحفه‌هایی که با ناحیه آلوده در تماس بوده‌اند را با آب داغ ۶۰ درجه سانتیگراد بشویید تا به از بین بردن هاگ‌های درماتوفیت کمک شود.
- کفش‌ها و جوراب‌ها را خشک نگه دارید. جفت‌های متناوب بپوشید، از کفش‌های قابل تنفس استفاده کنید و از پوشیدن کفش‌های بسته هر روز خودداری کنید.
- پس از درمان ناحیه آلوده با ضد قارچ موضعی یا خوراکی، اقدامات بهداشتی را تا زمان بهبودی کامل ادامه دهید و مدت زمان درمان را رعایت کنید. این به جلوگیری از عفونت مجدد یا شیوع مجدد کمک می‌کند.
- بلافاصله پس از لمس پوست آلوده، دست‌های خود را بشویید تا از انتقال هاگ‌ها به سایر نقاط بدن یا دیگران جلوگیری شود.
- سطوح و وسایل مشترک مثل کف حمام، پادری حمام و تجهیزات باشگاه را ضدعفونی کنید تا بار قارچی محیطی کاهش یابد.
مشکلات و عوارض درماتوفیتوز
اصلی‌ترین عارضه‌ی ناشی از درماتوفیتوز عفونت باکتریایی ثانویه است. ریزش مو از عوارض جانبی تینه‌آ کاپیتیس یا کرم حلقوی پوست سر است. درد و مشکل در هنگام به پا داشتن کفش هم میتواند نشانه‌ای از عفونت قارچی ناخن باشد.
دنبال کردن صحیح برنامه درمانی و اقدامات احتیاطی تا حدود زیادی از بروز دوباره عفونت جلوگیری خواهد کرد.
پیشگیری از بیماری درماتوفیتوز
برای پیشگیری از این بیماری حتما موارد زیر را رعایت کنید:
- رعایت بهداشت پوستی
- رعایت بهداشت ناخنها
- پرهیز از مرطوب نگه داشتن طولانی مدت یا نم‌دار نگه داشتن پوست و پاها
- پرهیز از پوشیدن طولانی مدت کفش‌های ورزشی که منجر به حفظ عرق پا و بیشتر کردن گرما و رطوبت میشود.
- درمان تینه‌آ پدیس یا پای ورزشکاران که به پیشگیری از عفونت قارچی ناخن (onychomycosis) کمک می‌کند.
- پوشیدن لباس های زیر تمیز و گشاد
با تشخیص زود هنگام به جنگ درماتوفیتوز بروید
درماتوفیتوز یک عفونت قارچی شایع است که میتواند روی پوست، ناخنها و مو تاثیر بگذارد و زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد. اهمیت تشخیص زودهنگام و رعایت بهداشت فردی در پیشگیری از این عفونت غیرقابل انکار است. علاوه‌بر این درمان درماتوفیتوز در انسان معمولاً شامل استفاده از داروهای موضعی یا خوراکی است که به سرعت عفونت را کنترل کرده و به بازگشت به حالت طبیعی پوست کمک می‌کند. با آگاهی و اقدامات پیشگیرانه می‌توان از شیوع و عود این بیماری جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کرد. برای پیدا کردن بهترین دکتر پوست و مو آنلاین و سایر متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتردکتر مراجعه کنید.
منبع:
سوالات متداول درماتوفیتوز
درماتوفیتوز یک عفونت قارچی است که به وسیله قارچهای گروه درماتوفیتها ایجاد میشود و معمولاً بر روی پوست، ناخنها و موهای انسان تأثیر میگذارد.
علائم شایع درماتوفیتوز شامل خارش، قرمزی، پوست پوستهپوسته، تغییر رنگ ناخنها و ایجاد لکههای دایرهای بر روی پوست است.
درماتوفیتوز میتواند از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا، استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند حوله و کفش یا تماس با سطوح آلوده مانند کف زمین در استخرها و اتاقهای رختشویی منتقل شود.
برای پیشگیری از درماتوفیتوز، رعایت بهداشت فردی، استفاده از کفش‌های مناسب و خشک نگه‌داشتن پوست و اجتناب از استفاده مشترک از وسایل شخصی بسیار مهم است.
درمان درماتوفیتوز معمولاً شامل استفاده از داروهای آنتیفنگال موضعی یا خوراکی است. این داروها به از بین بردن قارچهای عامل عفونت کمک میکنند.
سلام میشه به منم بگید
هرکس بیماری قارچی درماتیفیوزداره بگه من بعدیه سال درمان شدم راهشوبگم عذاب نکشه خیلی راحت وکم هزینه
میشه به من بگید😢
خب لطفا بگو
وقت خوش
جهت بهداشت و عدم انتقال این قارچ توسط لمس با دست یا خاراندن چه اقدامی باید انجام داد ایا شستن دست با صابون کفایت دارد