سرطان واژن نوعی بیمار نادر زنانه است که تنها 2 درصد از سرطان‌های تناسلی زنان را شامل می‌شود. این بیماری که عمدتا بر اثر عفونت‌های HPV در بدن فرد بروز پیدا می‌کند، از واژن شروع می‌شود و سلول‌های آن را درگیر می‌کند. خوشبختانه سرطان واژن از جمله بیماری‌هایی است که با چند راهکار ساده به‌راحتی می‌توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد و اگر فرد به‌موقع به پزشک زنان و زایمان مراجعه کند، قابل درمان خواهد بود. برای آنکه با این بیماری، علائم و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا شوید، تا انتهای این مطلب با مجله دکتردکتر همراه باشید.
سرطان واژن چه بیماری است؟
سرطان واژن، شکل بسیار کمیابی از سرطان است که درمیان رایج ترین سرطان های زنان جا نمی‌گیرد و اغلب سلول‌های موجود در واژن را درگیر می‌کند. واژن عضوی لوله‌ای مانند در بدن است که دهانه رحم (قسمت پایینی آن) را به فرج (آلت تناسلی) متصل می‌کند. تنها در موارد بسیار نادری ممکن است منشا این نوع سرطان واژن باشد و گاهی اوقات سرطان‌هایی که در سایر قسمت‌های بدن شروع شده‌اند مانند سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم، به شکل سرطان واژینال به واژن سرایت می‌کنند. در واقع از هر 100 هزار خانم، تنها 1 زن به این بیماری مبتلا می‌شود. لازم به ذکر است که اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال موفقیت در درمان آن هم بیشتر است. در ادامه مطلب، درباره اینکه سرطان واژن چگونه است و علائم آن چیست، بیشتر صحبت خواهیم کرد.
انواع سرطان واژن
با توجه به اینکه چه سلول‌هایی منشا بروز سرطان واژن در بدن هستند، این بیماری انواع گوناگونی دارد:
- سلول سنگفرشی: این نوع سرطان در بافت پوششی واژن شروع می‌شود و به‌آرامی رشد می‌کند. تقریبا از هر 10 مورد ابتلا به سرطان واژینال، 9 مورد آن را سرطان از نوع سلول سنگفرشی تشکیل می‌دهد.
- آدنوکارسینوم: این بیماری که در زنان بالای 50 سال رایج است، در سلول‌های غدد واژینال شروع می شود و دومین نوع شایع سرطان واژینال در زنان است. همچنین، افرادی که مادرشان در زمان بارداری داروهای سقط جنین مانند دی‌اتیل استیل‌بسترول (DES) مصرف کرده است، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- ملانوما: این نوع سرطان در سلول‌هایی که به پوست رنگ می‌دهند، بروز پیدا می‌کند. درصد ابتلا به این بیماری بسیار بسیار پایین است.
- سارکوما: سرطان واژن از نوع سارکوما در دیوارهای واژن شروع می‌شود و تنها درصد کمی از انواع سرطان واژینال را تشکیل می‌دهد. زنان بالای 50 سال بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
دلایل ابتلا به سرطان واژن
متخصصان تاکنون نتوانسته‌اند علت دقیق سرطان واژن را پیدا کنند. اما درست مثل سرطان دهانه رحم، آن‌ها گونه‌های پرخطر HPV را علت اصلی بروز سرطان واژن در زنان می‌دانند. مطالعات زیادی نشان داده که تست HPV بسیاری از افراد مبتلا به سرطان واژن مثبت بوده است. این نوع عفونت که از طریق مقاربت جنسی انتقال پیدا می‌کند، در اکثر افراد بی‌ضرر است اما عفونت مداوم در طول زمان می‌تواند منجر به سرطان شود. علاوه‌براین، سن نیز عامل تاثیرگذاری بر ابتلا به این بیماری است. شاید بپرسید که سرطان رحم از چه سنی بروز پیدا می‌کند؟ عمدتا زنان بالای 75 سال به این بیماری مبتلا می‌شوند و کهولت سن از دیگر دلایل رایج بروز این بیماری است.
از دیگر دلایل ابتلا به سرطان واژن می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سابقه ابتلا به سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم
- مصرف داروی دی اتیل اسیل بسترول در زمان بارداری
- سابقه هیسترکتومی
- سیگارکشیدن
- سابقه پرتودرمانی در لگن
- زنان مبتلا به
- ابتلا به بیماری‌های نقص سیستم ایمنی مانند لوپوس و HIV
علائم ابتلا به سرطان واژن
سرطان واژن عموما بدون علائم خاصی بروز پیدا می‌کند و ممکن است تا زمانی که پزشک در غربالگری یا چکاپ سلول‌های غیر طبیعی در ناحیه واژن را مشاهده نکند، فرد متوجه ابتلا به بیماری نشود. به همین دلیل، لازم است که مرتب تحت معاینه و غربالگری قرار بگیرید تا در صورت ابتلا به این بیماری، به‌موقع بتوانید برای درمان آن اقدام کنید.
با این حال، مهم‌ترین نشانه سرطان واژن خونریزی غیر طبیعی بعد از رابطه جنسی، پس از یائسگی یا بین قاعدگی است. از دیگر علائم شایعی که فرد ممکن است پس از گسترش بیماری با آن‌ها مواجه شود عبارت‌اند از:
- وجود زخم یا سایر تغییرات پوستی در اطراف واژن
- ترشحات بدبو یا خونی از ناحیه واژن
- احساس درد حین رابطه جنسی (به‌ویژه در ناحیه لگن)
- خارش مزمن واژن
- تکرر ادرار
- درد در زمان ادرار
- وجود توده در واژن که غیر عادی باشد
- یبوست یا مدفوع سیاه‌رنگ
- وجود خون در مدفوع یا ادار
توجه داشته باشید که وجود موارد فوق، الزاما به‌معنای ابتلا به سرطان واژن نیست. از این رو، توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده این علائم بلافاصله به دکتر سرطان واژن مراجعه کنید و اقدامات لازم را برای رفع علائم انجام دهید.
روش تشخیص سرطان واژن
بیمار ابتدا باید به یک پزشک متخصص مراجعه کند. پزشک با بررسی سوابق بیمار، علائم بروزیافته و عوامل خطر، مراحل زیر را برای اطمینان از ابتلا به بیماری پیشنهاد خواهد کرد:
- در وهله اول، یک معاینه کلی از لگن بیماری انجام می‌دهد و تست پاپ اسمیر را برای بررسی وجود یا عدم وجود سلول‌های غیر طبیعی در ناحیه واژن تجویز می‌کند.
- در صورتی که در تست پاپ اسمیر سلول‌های غیر طبیعی مشاهده شود، پزشک کولپوسکوپی را برای شما تجویز خواهد کرد. در این روش، با استفاده از ابزاری به‌نام کولپوسکوپ، دیوارهای واژن، دهانه رحم و وضعیت سلول‌های واژینال مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- در نهایت، پزشک برای حصول اطمینان از ابتلا به سرطان واژن، از طریق بیوپسی یا نمونه‌برداری از سلول‌های واژن، آن‌ها را بررسی می‌کند تا ببینید که سرطانی شده‌اند یا خیر.
- در صورتی که نتیجه بیوپسی ابتلا به سرطان واژن را تایید کند، پزشک آم‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن را تجویز می‌کند تا ببیند آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است یا خیر.
توجه داشته باشید که سرطان واژن و سرطان پرینه یا مهبل با هم تفاوت دارند و پزشک بر اساس علائم شما تشخیص می‌دهد که به کدام یک دچار شده‌اید.
مراحل سرطان واژن
پس از تشخیص سرطان واژن، پزشک آزمایشات تصویربرداری و سایر معاینات را تجویز خواهد کرد تا ببیند که آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده است یا خیر. از این طریق، او می‌تواند تشخیص دهد که سرطان واژن در چه مرحله‌ای قرار دارد و بهتر درباره نحوه درمان آن تصمیم بگیرد. مراحل مختلف سرطان واژن عبارت‌اند از:
- مرحله پیش سرطان: نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم یک نوع پیش سرطان است. در این حالت، سلول‌های غیر طبیعی در پوشش واژن وجود دارند، اما هنوز رشد نکرده یا گسترش نیافته‌اند. این وضعیت سرطان نیست.
- مرحله 1: سرطان تنها در دیواره واژن قرار دارد.
- مرحله 2: سرطان به بافت کنار واژن گسترش یافته اما هنوز به دیوار لگن سرایت نکرده است.
- مرحله 3: سرطان بیشتر به لگن و دیواره لگن گسترش یافته است. این وضعیت ممکن است به گره‌های لنفاوی نزدیک نیز سرایت پیدا کند.
- مرحله 4a: سرطان به پوشش مثانه، پوش راست روده یا ناحیه دیگری از لگن رسیده است.
- مرحله 4b: به قسمت‌های دورتر بدن مانند ریه‌ها یا استخوان‌ها نیز گسترش پیدا کرده است.
روش درمان سرطان واژن
شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا سرطان ساختار واژن کشنده است؟ چه روش‌هایی برای درمان آن وجود دارد؟ خوشبختانه اگر سرطان واژن در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است. اما اگر بیماری به مرحله 4b برسد، هیچ درمانی برای آن وجود نخواهد داشت و پزشک تنها با تجویز یکسری راهکارها علائم آزاردهنده بیماری را از بین خواهد برد. همچنین، پزشک با توجه به نوع سرطان، سن بیمار، اینکه آیا او مایل به بچه‌دار شدن در آینده هست یا نه، مرحله بیماری و میزان گسترش آن به سایر نواحی بدن بستگی دارد. رایج‌ترین ورش‌هایی که برای درمان سرطان واژن استفاده می‌شود عبارت‌اند از:
پرتودرمانی
پرتودرمانی روش رایجی برای درمان سرطان واژن است که در آن از اشعه‌هایی مانند اشعه ایکس برای حمله به سلول‌های سرطانی و از بین بردن آن‌ها استفاده می‌شود. از پرتودرمانی برای کنترل علائم در سرطان پیشرفته نیز استفاده می‌شود.
عمل جراحی
با توجه به مرحله سرطان، ممکن است پزشک عمل جراحی را برای برداشتن توده سرطانی تجویز کند. در این روش درمان، تمام سلول‌ها و بافت سرطانی همراه با بخشی از بافت سالم واژن و در شرایطی بعضی از غدد لنفاوی آن برداشته خواهند شد. این مسئله خطر عود بیماری را کمتر می‌کند.
شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی، از داروهایی خاص برای از بین بردن یا کندکردن رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. بیمار این داروها را به صورت قرص یا آمپول دریافت خواهد کرد. پزشک معمولا در شرایطی که سرطان واژن پیشرفته است یا پس از درمان مجددا عود کرده است، شیمی‌درمانی را تجویز می‌کند.
مراقبت تسکینی
در این روش، کادر درمان بدون تلاش برای درمان بیماری، سعی بر آن دارد که با کاهش علائم کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. این نوع درمان علاوه بر کاهش سرعت گسترش سرطان، درد را تسکین می‌دهد و به کنترل سایر علائم نیز کمک می‌کند. در مراقبت تسکینی، بیمار ممکن است تحت پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا سایر درمان‌های دارویی قرار بگیرد. اگر سرطان واژن درمان نشود، پزشک معمولا مراقبت تسکینی را برای بیمار تجویز می‌کند.
راهکارهایی ساده برای پیشگیری از سرطان واژن
اگر چه نمی‌توان خطر ابتلا به سرطان واژن را به صفر رساند، اما با یکسری راهکار ساده، می‌توان احتمال را به حداقل رساند. این راهکارها عبارت‌اند از:
- برای کاهش خطر ابتلا به عفونت HPV اقداماتی نظیر رابطه جنسی محافظت‌شده با کاندوم یا تزریق واکسن HPV (مثلا گارداسیل 9) را جدی بگیرید.
- سیگار کشیدن یک عامل خطر برای بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان واژن است؛ سیگار را ترک کنید.
- نوشیدن مشروبات الکلی را کنار بگذارید.
- غربالگری منظم را جدی بگیرید و حداقل سالی یکبار برای معاینه منظم و انجام تست پاپ اسمیر به پزشک مراجعه کنید تا از قبل از ایجاد سرطان نشانه‌ها را شناسایی و اقدامات لازم برای بهبود آن‌ها را انجام دهید.
سرطان واژن، نادر و درمان‌پذیر
سرطان واژن یکی از بیماری‌های نادر زنانه است که از 100 هزار نفر، 1 زن را درگیر می‌کند و در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به‌راحتی قابل درمان است. با غربالگری و معاینه منظم، تا حد زیادی می‌توان خطر ابتلا به سرطان واژن یا مرگ بر اثر این بیماری را به‌حداقل رساند. در مطلب حاضر هر چیزی را که باید درباره سرطان واژن و علل بروز آن بدانید، در اختیار شما قرار دادیم و روش‌های درمان و راه‌های پیشگیری از بروز آن را هم معرفی کردیم. اگر با یک یا چند مورد از علائم این بیماری مواجه هستید، با استفاده از سیستم نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر، از پزشک زنان وقت بگیرید و نگرانی خود را رفع کنید. در صورتی که سوالی درباره تشخیص و درمان این بیماری دارید، آن را در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت به آن‌ها پاسخ دهند.
منابع:
nhs.uk
my.clevelandclinic.org
cancer.org.au
