راهنمای ماه چهارم بارداری و بررسی شرایط مادر در ماه چهارم حاملگی

با شروع ماه چهارم بارداری، بدن مادر به ثبات نسبی می‌رسد. ماه چهارم، مصادف با هفته‌های 13 و 16 بارداری است و دوره‌ای بسیار مهم برای جنین محسوب می‌شود. در ماه چهارم حاملگی، کم کم برجستگی شکم پیدا شده و حرکات جنین، حس می‌شود. کاهش تهوع صبحگاهی، افزایش اشتها، افزایش انرژی و حساس شدن پوست، همگی در این ماه رخ می‌دهند. در این ماه، هم مادر و هم جنین، رشد بسیاری خواهند داشت. از این رو افزایش وزن، مهم‌ترین علائم بارداری ماه چهارم است.

در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، قصد داریم تا به بررسی موضوعاتی همچون تغذیه در ماه چهارم بارداری و دیگر اتفاقات این برهه مهم از بارداری، بپردازیم. مطالعه کامل این مطلب، 12 دقیقه طول خواهد کشید.

اگر هم سوالی درباره راهنمای ماه چهارم بارداری دارید، می‌توانید در انتها و در قسمت نظرات، بنویسید تا مشاور سلامتی دکتردکتر، به آن پاسخ دهد.

بارداری در ماه چهارم چگونه است؟

بعد از گذشت سه ماه از بارداری و با ورود به ماه چهارم، وضعیت جنین به پایداری می‌رسد و در نتیجه آن، تغییراتی در بدن مادر اتفاق می‌افتد. در ماه چهارم حاملگی، جنین به سرعت رشد کرده و قدش در رحم مادر، بلندتر می‌شود. در نتیجه، وزن مادر در ماه چهارم بارداری بالا رفته و تغییرات سینه با ظهور رگ‌های عنکبوتی، خودشان را نشان می‌دهند. از طرفی دیگر، جنین هفته به هفته تغییرات محسوسی همچون شکل گرفتن اندام‌های حیاتی را تجربه خواهد کرد. از این رو، ضروریست که تمامی بانوان بارداری که در ماه چهارم حاملگی خود به سر می‌برند، حتما با دکتر زنان در ارتباط باشند و درباره راهنمای بارداری، اطلاعات کامل و کافی کسب کنند.

بارداری در ماه چهارم چه علائمی دارد؟

ماه چهارم حاملگی را می‌توان برهه‌ای از تضادها برای مادر در نظر گرفت. در این ماه، بعضی از علائم اذیت کننده همچون حالت تهوع از بین می‌روند و در عوض، مشکلات گوارشی، جایگزین آن می‌شوند. علائم ماه چهارم بارداری عبارتند از:

• کاهش تهوع و استفراغ صبحگاهی
• افزایش سطح و انرژی و نشاط
• بروز مشکلات خواب
• افزایش احساسات مثبت نسبت به بارداری

در ادامه، علائم بارداری در هفته‌های مختلف ماه چهارم از بارداری را به تفکیک، بررسی خواهیم کرد.

علائم هفته سیزدهم بارداری

با توجه به اطلاعات تقویم هفته به هفته بارداری و علائم آن، در هفته سیزدهم بارداری، بدن مادر همچنان دچار تغییرات زیادی می‌شود تا بتواند میزبان رشد جنین باشد. این هفته، آغاز سه ماهه دوم بارداری است. علائم شایع بارداری در این هفته، شامل موارد زیر می‌شوند:

• کاهش تهوع و استفراغ
• رشد شکم
• افزایش درخشندگی پوست
• شروع فرآیند ترک خوردن شکم یا استرچ مارک
• شروع تغییر در پستان‌های مادر
• افزایش اشتها
• سوزش معده
• یبوست
• گرفتگی عضلات پاها
• و ورم جزئی در پاها و مچ‌ها

در این هفته، تغییرات جنین هم شامل موارد زیر می‌شوند:

• افزایش قد و وزن جنین
• شکل گرفتن چهره
• نزدیک شدن چشم ها
• توسعه اعضای بدن
• محکم شدن استخوان‌ها
• توسعه مغز و سیستم عصبی
• تولید ادرار توسط جنین

همچنین در این دوره، اولین نشانه‌های رویش موی نازک و لایه‌ای شفاف از پوست نیز خودشان را نشان می‌دهند.

علائم هفته چهاردهم بارداری

علائم هفته چهاردهم بارداری برای مادر، تقریبا شبیه به سه ماه اول بارداری است. با این حال در این هفته، اولین حرکات جنین برای مادر مشهود می‌شود. در هفته چهاردهم، دستگاه گوارش جنین در حال توسعه است و جنین شروع به بلعیدن مایع آمنیوتیک می‌کند. همچنین، در این هفته تفاوت‌های جنسیتی بیشتر نمایان می‌شوند و در صورت انجام سونوگرافی، ممکن است جنسیت جنین تشخیص داده شود.

علائم هفته پانزدهم بارداری

در هفته پانزدهم، در بدن مادر ترشح اولیه شیر (کلستروم) اتفاق می‌افتد. همچنین، مادر در این هفته تغییرات هورمونی دارد که باعث ایجاد احساسات مختلفی مانند شادی، هیجان، اضطراب یا نگرانی می‌شوند. گرفتگی عضلات پاها نیز ممکن است به دلیل تغییرات در گردش خون و فشار روی اعصاب در این هفته رخ دهند. در هفته پانزدهم، پلک‌های جنین هنوز بسته هستند اما می‌توانند به تدریج حرکت کنند. همچنین در این هفته، کبد، طحال و غدد چربی جنین، شروع به کار می‌کنند.

علائم هفته شانزدهم بارداری

در هفته شانزدهم، مادر برای احساس راحتی، باید لباس‌های بارداری بپوشد زیرا رحم بزرگ شده و شکم او، برآمده‌تر شده است. البته رشد جنین، باعث افزایش حجم خون و مایع آمنیوتیک شده و همین برای مادر، اضافه وزن می‌آورد. افزایش اشتها، افزایش رشد مو و ناخن و کاهش کیفیت خواب، از دیگر علائم هفته شانزدهم بارداری برای مادر هستند.

در مقابل، جنین در هفته شانزدهم دیگر دست‌ها و پاهایش کاملا رشد کرده‌اند و ناخن‌های انگشتانش، در آستانه شکل گرفتن هستند. در این هفته، جنین قادر به شنیدن صداهای داخلی بدن مادر و صداهای محیط اطراف است. قلب و کبد در این دوره در رشد و تکامل هستند و عملکردشان، بهتر از قبل می‌شود. در این هفته، وزن جنین، بین 100 تا 150گرم و قدش، تقریبا هم اندازه یک آووکادو است.

بدن مادر در ماه چهارم بارداری چه تغییراتی می‌کند؟

بالاتر، بارها به این اشاره کردیم که در ماه چهارم بارداری، شکم مادر بزرگتر شده و کاملا قابل مشاهده است. از این رو، مادر نه تنها افزایش وزن را تجربه خواهد کرد بلکه دچار ادم یا تورم نیز خواهد شد.

به گفته کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG):

در ماه چهارم بارداری، رحم مادر به اندازه‌ای بزرگ شده که در شکم قابل لمس است و مادر، تغییرات فیزیکی مانند کشیدگی پوست و تغییرات در سینه‌ها را تجربه کند. این دوره، زمان مناسب برای شروع به احساس ارتباط نزدیک‌تر با جنین است.

در ادامه، هر بخش از تغییرات بدن مادر را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد.

حساس شدن پوست

حساس شدن پوست در بارداری، تغییری شایع و طبیعی است که به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. این حساسیت، به دلیل افزایش سطح هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد. در این دوره از بارداری، رشد رحم و افزایش وزن بدن می‌تواند به کشش پوست در نواحی مختلف مانند شکم، سینه‌ها و ران‌ها منجر شود و همین باعث ایجاد خارش و حساسیت می‌شود.

ادم یا تورم

ادم یا تورم در بارداری به علت افزایش حجم مایعات در بدن و تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی بروز می‌کند. سه ماه دوم بارداری این تورم، می‌تواند در نواحی مختلف بدن به خصوص پاها، مچ‌ها و دست‌ها مشاهده شود.

افزایش سطح انرژی و نشاط

تغییرات هورمونی در دوره بارداری، باعث ایجاد حس نشاط و رضایت مادر می‌شوند. مخصوصا که در این دوره، اولین حرکات جنین حس می‌شوند. همین مورد، باعث ایجاد ارتباط عاطفی بیشتر مادر با جنین خواهد شد.

تغییرات سینه

افزایش حجم، حساسیت و تغییرات در ظاهر سینه‌ها، از جمله تغییرات شایع پستان مادران در هفته چهاردم بارداری است. تغییرات هورمونی و آماده شدن بدن مادر برای شیردهی، دلیل اصلی رگ به رگ شدن، درد و بزرگ شدن حجم سینه‌ها هستند.

افزایش وزن

افزایش وزن و قد جنین، باعث افزایش وزن مادر در هفته چهاردهم می‌شوند. البته به هم ریختگی هورمون، نیاز مادر به میل کردن غذای بیشتر و میزبانی او از موجودی دیگر، از دیگر دلایل افزایش وزن مادر هستند.

رگ‌های عنکبوتی

رگ‌های عنکبوتی (Spider veins) که به‌عنوان وریدهای عنکبوتی نیز شناخته می‌شوند، یکی از تغییرات پوستی در دوران بارداری هستند. این رگ‌ها به صورت خطوط نازک و قرمز یا بنفش روی پوست ظاهر می‌شوند و معمولاً در نواحی پاها، شکم، یا صورت دیده می‌شوند. فشار رحم در حال رشد، تغییرات هورمونی و وراثت، از جمله دلایل ایجاد این رگ‌ها هستند.

جدول رشد و اندازه جنین در هر هفته از ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم حاملگی، وزن و اندازه جنین در هر هفته، تغییر کرده و افزایش پیدا می‌کند. در جدول زیر، تغییرات وزن و قد را در هر هفته به تفکیک آورده‌ایم:

بهتر است تمام تغییرات جنین را با پزشک خود، چک کنید.

حرکات جنین در ماه چهارم بارداری

در هر هفته از بارداری ماه چهارم، جنین حرکات مخصوص به خودش را دارد:

• هفته 13، حرکات اولیه؛ در این هفته، حرکات جنین ممکن است شروع به شکل‌گیری کند، اما برای بیشتر مادران هنوز قابل احساس نیست.
• هفته 14، حرکات رفلکسی؛ در این هفته جنین شروع به انجام حرکات رفلکسی همچون حرکت دست‌ها و پاها به سمت صورت خود یا فشار دادن و مشت کردن دست‌ها می‌کند.
• هفته 15، حرکات بیشتر؛ حرکات جنین در این هفته، کمی قوی‌تر شده و ممکن است به صورت ضربات یا حرکت‌های نرم در شکم احساس شوند.
• هفته 16، حرکات قابل احساس؛ در این هفته، بسیاری از مادران ممکن است اولین حرکات جنین را به وضوح احساس کنند. این حرکات به صورت ضربات ملایم، حباب‌زنی، یا لرزش‌های کوچک در شکم هستند. حرکات قابل احساس جنین به دلیل رشد بیشتر عضلات جنین و افزایش قدرت حرکتی اوست.

توجه! تجربه احساس حرکات جنین در این مرحله بسیار فردی است و ممکن است برای برخی از مادران زودتر یا دیرتر از این زمان اتفاق بیفتد. برای همین، در صورت هرگونه مغایرتی، نگران نشوید و در عوض، تحت نظارت مستمر دکتر زنان باشید. اگر برایتان این سوال پیش آمده که چرا باید به این تخصص مراجعه کرد، می‌توانید با مطالعه مطلب تخصص زنان و زایمان چیست، پاسخ سوالات خود در این زمینه را بگیرید.

وزن مادر در ماه چهارم بارداری

بین هفته‌های 13 تا 16 بارداری، بدن مادر به دلیل افزایش حجم خون، مایع آمنیوتیک و رشد جنین، دچار اضافه وزن می‌شود. در جدول زیر، تمام تغییرات وزنی مادر را آورده‌ایم:

سرعت و میزان افزایش وزن می‌تواند بسته به متابولیسم بدن، رژیم غذایی، فعالیت بدنی و وضعیت سلامت عمومی متفاوت باشد. تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم تحت نظر پزشک، به مادر کمک می‌کند تا وزن خود را کنترل کند.

اندازه شکم مادر در ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم حاملگی، اندازه شکم مادر به تدریج تغییر خواهد کرد. در جدول زیر، تغییرات تقریبی شکم مادر را آورده ایم:

ممکن است در این مرحله از بارداری، پوست شکم کشیده‌تر و تغییر رنگ داده باشد. این تغییرات معمولاً طبیعی است.

آزمایش‌ها و اقدامات پزشکی مهم در ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم بارداری، بسیاری از تغییرات فیزیولوژیکی در بدن مادر و جنین اتفاق می‌افتند. این دوره، زمانی‌ست که بسیاری از علائم اولیه بارداری کاهش یافته و شروع تغییرات اساسی، آغاز می‌شوند. در چنین شرایطی، انجام آزمایش‌ها و اقدامات پزشکی مناسب در این دوره برای اطمینان از سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. در ادامه، مهم‌ترین آزمایش‌ها و اقدامات پزشکی مهم در ماه چهارم بارداری را بررسی خواهیم کرد.

معاینه جسمی

در ماه چهاردهم بارداری، تغییرات جسمی و فیزیولوژیکی خاصی در بدن مادر رخ می‌دهد که پزشک با معاینه دقیق آن‌ها را بررسی می‌کند. معایناتی همچون:

• معاینه عمومی؛ شامل کنترل وزن، نبض و تنفس و فشار خون
• معاینه شکم و رحم؛ شامل بررسی اندازه رحم و تشخیص تغییرات شکم
• معاینه سینه‌ها؛ شامل بررسی حساسیت و تغییرات و بررسی وجود توده

اگر در حین معاینه احساس درد کردید، حتما به پزشک اطلاع دهید.

آزمایش‌های عمومی

در هفته چهاردهم بارداری، آزمایش‌های عمومی به منظور بررسی وضعیت سلامت مادر و جنین و اطمینان از پیشرفت طبیعی بارداری انجام می‌شوند. آزمایش هایی همچون:

• آزمایش خون عمومی
• آزمایش‌های غربالگری عفونت‌ها
• آزمایش‌های قند خون
• آزمایش‌های غربالگری ژنتیکی

توجه! برخی از آزمایش‌های خاص بارداری با توجه به وضعیت سلامتی مادر و جنین از طرف پزشک، تجویز می‌شوند. همچنین از تستی همچون آزمایش خون، برای تشخیص بارداری نیز استفاده می‌شود.

سونوگرافی ماه چهارم بارداری

سونوگرافی در ماه چهارم بارداری، بخش مهمی از مراقبت‌های دوران بارداری است و به بررسی و نظارت بر رشد و سلامت جنین کمک می‌کند. این سونوگرافی، اهداف خاصی را دنبال می‌کند:

• بررسی رشد و توسعه جنین
• بررسی ساختارهای آناتومیکی جنین
• بررسی وضعیت جفت و مایع آمینوتیک

در برخی از موارد، اگر جنین در موقعیت مناسبی باشد، امکان تعیین جنسیت در ماه چهارم نیز وجود دارد.

سونوگرافی داپلر برای ضربان قلب

سونوگرافی داپلر یک ابزار مهم در بررسی وضعیت سلامت جنین در دوران بارداری است. ارزیابی ضربان قلب جنین، پایش جریان خون و تشخیص مشکلات قلبی و عروقی، مهم‌ترین کارکردهای سونوگرافی داپلر هستند.

تست آلفا- فتوپروتئین سرم مادری

تست آلفا-فوتوپروتئین (AFP) سرم مادری، یک آزمایش خون است که به منظور ارزیابی خطر ناهنجاری‌های جنینی در دوران بارداری انجام می‌شود. این آزمایش به‌طورمعمول در هفته‌های 15 تا 20 بارداری، انجام می‌شود و می‌تواند به شناسایی اختلالات ژنتیکی و ساختاری در جنین کمک کند. نقص‌های لوله عصبی، اختلالات کروموزومی و مشکل جفت، در این آزمایش مشخص می‌شوند.

آزمایش سه گانه/ چهارگانه

آزمایش‌های سه‌گانه و چهارگانه بارداری که به ترتیب به عنوان تست سه‌گانه (Triple Test) و تست چهارگانه (Quadruple Test) شناخته می‌شوند، آزمایش‌های غربالگری هستند. این آزمایش‌ها، برای ارزیابی خطر ناهنجاری‌های ژنتیکی و کروموزومی در جنین در دوران بارداری انجام می‌شوند. با انجام این آزمایش‌ها، می توان وضعیت جنین را با دقت بررسی کرد.

بررسی مشکلات ژنتیکی جنین

بررسی مشکلات ژنتیکی جنین در دوران بارداری، نقش مهمی در شناسایی ناهنجاری‌های ژنتیکی و کروموزومی دارند. این بررسی‌ها، شامل مجموعه‌ای از آزمایشات و روش‌های مختلف است که به‌طور معمول در دوران بارداری انجام می‌شوند. آزمایش‌های غربالگری ژنتیکی، آزمایش‌های تشخیصی، آزمایش‌های غیرتهاجمی و مشاوره ژنتیکی، از جمله این موارد هستند.

در ماه چهارم بارداری چه مواد غذایی بخوریم؟

یکی از مهم‌ترین ارکان بارداری سالم، داشتن تغذیه مناسب و اصولی است. مخصوصا که در ماه چهارم بارداری، توجه به تغذیه مناسب برای سلامت مادر و رشد جنین، اهمیت زیادی دارد. در این مرحله از بارداری، بدن مادر نیاز به مواد مغذی بیشتری دارد تا بتواند نیازهای جنین در حال رشد را تأمین کند و همچنین به حفظ سلامت خود کمک کند.

مصرف منابع پروتئین، کربوهیدرات، چربی‌های سالم و منابع ویتامین‌ها و مواد معدنی در این دوره بسیار توصیه می‌شود. در ادامه، تغذیه مناسب در هر کدام از هفته‌های ماه چهاردهم بارداری را به تفکیک بررسی خواهیم کرد:

تغذیه هفته سیزدهم بارداری

تغذیه مناسب در هفته سیزدهم بارداری، اهمیت ویژه‌ای دارد. این مرحله از بارداری، شروع سه‌ماهه دوم است و نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین به سرعت در حال تغییر است. برای همین در این هفته، لازم است طبق موارد زیر، برنامه تغذیه بارداری را پیش ببرید:

• مصرف گوشت‌های کم‌چرب مانند مرغ، بوقلمون، ماهی به ویژه ماهی‌های کم‌جیوه و تخم‌مرغ
• تغذیه از منابع گیاهی پروتئین مانند حبوبات (نخود، عدس، لوبیا)
• مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، نان گندم کامل، جو دوسر
• مصرف میوه‌هایی مانند سیب، موز، توت‌ها
• مصرف سبزیجات
• گنجاندن روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن آووکادو در سبد غذایی
• مصرف آجیل‌هایی مانند بادام و گردو
• مصرف دانه‌هایی مانند دانه چیا و کتان
• میل کردن ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین

اگر حساسیت غذایی دارید، حتما در زمینه مصرف این مواد غذایی با پزشک صحبت کنید.

تغذیه هفته چهاردهم بارداری

در هفته چهاردهم بارداری، حتما آب و مایعات بیشتری بنوشید و از مصرف الکل و مواد مخدر جدا بپرهیزید. همچنین لازم است که مصرف غذاهای پرنمک و پرچرب را کاهش دهید و غذاهای نیم‌پز، نخورید.

تغذیه هفته پانزدهم بارداری

بهتر است تا در این دوره، غذاهای غنی‌شده با ویتامین D بیشتری میل کنید و یک مشت بادام یا گردو، و یک سیب یا هویج خام را به عنوان میان وعده، در وعده‌های روزانه خود داشته باشید. خوردن عسل، کلم بروکلی و سبزیجات برگ‌دار در این دوره، از ایجاد یبوست جلوگیری خواهند کرد.

تغذیه هفته شانزدهم بارداری

در این هفته، منابع فیبر بسیاری مصرف کنید و کمتر قهوه بنوشید. تنوع غذایی داشته باشید تا تمام مواد مغذی مورد نیاز را دریافت کنید و به صورت مستمر، با پزشک خود در ارتباط باشید.

مکمل‌های مورد نیاز در ماه چهارم بارداری

مصرف مکمل‌های مناسب در ماه چهاردهم حاملگی، می‌تواند به حفظ سلامت مادر و حمایت از رشد و توسعه جنین کمک کند. در ادامه، متداول‌ترین مکمل‌های تجویزی در این دوره را معرفی خواهیم کرد:

• فولیک اسید؛ مصرف 400 تا 800 میکروگرم فولیک اسید برای پیشگیری از نقص‌های لوله عصبی در جنین و حمایت از رشد سلول‌های جدید ضروری است.
• مکمل آهن؛ مصرف 27 میلی‌گرم آهن برای تولید گلبول‌های قرمز و پیشگیری از کم‌خونی لازم است.
• کلسیم؛ مصرف 1000 میلی‌گرم کلسیم برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌های جنین و مادر ضرورت بسیاری دارد.
• امگا 3؛ مصرف 200 تا 300 میلی‌گرم اسیدهای چرب امگا-3 برای توسعه مغز و سیستم عصبی جنین مهم هستند و می‌توانند به کاهش خطر زایمان زودرس و افسردگی پس از زایمان کمک کنند.
• یُد؛ مصرف 150 میکروگرم یُد د برای تولید هورمون‌های تیروئید و رشد مناسب مغز و سیستم عصبی جنین ضرورت دارد.

مصرف مکمل‌های مناسب، می‌تواند به سلامت مادر و جنین کمک کند و بارداری را به تجربه‌ای سالم و راحت‌تر تبدیل کند.

در ماه چهارم بارداری چه مواد غذایی را نباید مصرف کرد؟

در ماه چهارم بارداری، نباید غذاهای خام و نیم پز، ماهی‌هایی همچون ماهی شمشیر، غذاهای پرنمک و چرب و مواد غذایی بسیار شیرین و فرآوری شده، مصرف کرد. مصرف فست‌فودهای خیابانی، لبنیات غیر پاستوریزه و دم‌نوش‌های خاص گیاهی نیز در این دوره، مشکل ایجاد می‌کنند.

آیا می‌توان در ماه چهارم بارداری ورزش کرد؟

انجام ورزش در ماه چهارن بارداری، باعث کاهش استرس و اضطراب، بهبود خواب، کاهش دردهای عضلانی، کنترل وزن و آمادگی برای زایمان می‌شود. در ادامه، برخی از فعالیت‌های مناسب ورزشی در این ماه را معرفی خواهیم کرد:

• پیاده‌روی
• شنا
• تمرینات کششی و یوگا
• تمرینات مقاومتی
• تمرینات تنفسی

توجه! قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید، با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بارداری مشورت کنید تا از ایمن بودن فعالیت‌های ورزشی خود مطمئن شوید.

کدام حرکات ورزشی را در ماه چهارم بارداری نباید انجام داد؟

در ماه چهارم بارداری، اکیدا باید از انجام برخی از حرکات ورزشی، خودداری کنید. حرکاتی همچون:

• ورزش‌های پرتحرک و رقابتی مانند فوتبال و بسکتبال
• ورزش‌های با فشار زیاد روی شکم
• اسکیت و دوچرخه‌سواری در مسیرهای ناهموار
• ورزش‌هایی با احتمال افتادن مانند یوگا و تمرینات بالای سر
• حرکات کششی عمیق و شدید
• تمرینات با حرکات پرشتاب و جهشی مانند دویدن با شدت بالا و پرش‌های شدید

قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید یا تغییر در برنامه ورزشی، باید با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بارداری مشورت کنید.

نکات مهم ماه چهارم بارداری

تا به اینجا، درباره نکات حیاتی مراقبت های بارداری در ماه چهارم برایتان گفتیم. اما همچنان نکات مهمی هستند که در این برهه از بارداری، باید به آن‌ها توجه کرد. مثلا، دوری از افراد بیمار و دست نزدن به فضولات حیوانی و داشتن استراحت کافی، نکات مهمی هستند که باید حتما به آن‌ها تحت هر شرایطی عمل کرد. از طرفی دیگر، سفر در ماه چهارم بارداری، سلامت روان ماه چهارم بارداری یا حتی برقراری رابطه جنسی در این دوره، هر کدام بایدها و نبایدهایی دارند که باید در مورد آن ها آگاهی داشته باشید. در ادامه، هر کدام را به صورت مجزا بررسی خواهیم کرد.

رابطه جنسی در ماه چهارم دوران بارداری

در ماه چهارم بارداری، برقراری رابطه جنسی نسبتا ایمن است. البته باید برخی از نکات ایمنی را رعایت کرد:

• در صورت بروز خونریزی یا لکه‌بینی، باید از رابطه جنسی پرهیز کنید با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر در حین یا بعد از رابطه جنسی درد یا ناراحتی احساس کردید، باید فعالیت را متوقف کنید و با پزشک صحبت کنید.
• اگر احساس انقباضات زودرس یا فشار در ناحیه شکم دارید، باید فعالیت خود را متوقف کنید.
• پوزیشن‌های راحت انتخاب کنید. اکثر پوزیشن‌های پهلو، راحت‌تر و ایمن‌تر هستند.
• استفاده از روان‌کننده‌های بر پایه آب می‌توانند به کاهش ناراحتی و افزایش راحتی کمک کنند.

در صورت احساس هرگونه ناراحتی فیزیکی یا روانی، قبل از برقراری رابطه جنسی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

سلامت روان ماه چهارم حاملگی

با شروع ماه چهارم، علائم ناخوشایند سه‌ ماهه اول کاهش پیدا کرده و در نتیجه، سطح انرژی مادر، افزایش پیدا می‌کند. توجه به سلامت روان در این دوران می‌تواند به بهبود تجربه بارداری و پیشگیری از مشکلات روانی کمک کند. کاهش علائم ناخوشایند و خوشحالی و رضایت مادر از جمله نقاط قوت این ماه هستند. از طرفی دیگر، احساس مداوم افسردگی، بی‌حوصلگی، و کاهش علاقه به فعالیت‌های معمول نیز در این ماه ممکن است احساس شوند.

سفر در ماه چهارم بارداری

سفر در ماه چهارم بارداری، ریسک کمتری نسبت به ماه‌های دیگر دارد. در این دوره، بسیاری از زنان احساس بهتری داشته و انرژی بیشتری برای سفر دارند. البته، لازم است ضمن رعایت نکات ایمنی، حتما با دکتر خود درباره سفر بسته به شرایط فیزیکی‌تان، مشورت کنید.

بلند نکردن اجسام سنگین

بلند کردن اجسام سنگین در ماه چهارم بارداری می‌تواند برای مادر و جنین خطراتی به همراه داشته باشد. فشاری روی شکم و رحم، آسیب به عضلات و رباط ها و خطر سقوط، از جمله خطرات احتمالی هستند که ممکن است با بلند کردن اجسام رخ دهند.

نپوشیدن لباس های تنگ

پوشیدن لباس‌های تنگ در ماه چهارم بارداری می‌تواند روی راحتی و سلامت بانوان باردار، تأثیرات منفی بگذارد. در این دوره از بارداری، راحتی و مناسب بودن لباس‌ها، اهمیت بسیاری دارد. در صورت پوشیدن لباس های تنگ، مادر دچار تحریکات پوستی، احساس فشار و ناراحتی خواهد شد.

خودداری از رفتن به حمام و سونا داغ

قرار گرفتن در دمای بالا، می‌تواند به افزایش دمای بدن مادر و آسیب به جنین همراه باشد. نقص‌های عصبی و مشکلات رشد، از جمله مشکلات احتمالی هستند که در صورت قرارگیری در دمای بالا ممکن است برای جنین رخ دهند.

لیست داروهای ممنوعه ماه چهارم بارداری

در تمامی ماه‌های بارداری، باید از مصرف برخی از داروها امتناع کنید. مخصوصا که در ماه چهارم حاملگی، به‌هیچ‌عنوان نباید داروهای زیر را مصرف کنید:

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) همچون ایبوپروفن و ناپروکسن
• داروهای ضد انعقاد خون همچون وارفارین
• آنتی‌بیوتیک‌های خاص همچون تتراسیکلین، داکسی سایکلین
• داروهای ضدافسردگی مثل فلوکستین، سرترالین
• داروهای ضدآکنه همچون ایزوترتینوئین

همچنین توجه داشته باشید که در این دوره، باید داروهای گیاهی را بدون مشورت با پزشک مصرف کنید.

شکل خوابیدن مادر در ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم بارداری، تغییرات فیزیکی در بدن مادر باعث تغییر نیازهای خواب و راحتی او می‌شود. با رشد شکم و تغییرات هورمونی، انتخاب موقعیت خواب مناسب برای حفظ راحتی و سلامت مادر و جنین اهمیت زیادی دارد. مثلا خوابیدن به پهلوی چپ، باعث بهبود گردش خون شده و فشار روی کبد را کاهش می‌دهد. البته استفاده از بالش‌های مخصوص بارداری به شکل U یا C، پیشنهاد خوبی برای این دوران است. این بالش‌ها، می‌توانند پشتیبانی کاملی از بدن در طول خواب ایجاد کنند و به راحتی حرکت در موقعیت‌های مختلف کمک کنند.

توجه! خوابیدن به پهلوی راست، ممکن است خوابیدن به پهلوی راست برای برخی از خانم‌های باردار راحت باشد اما در مجموع، پهلوی چپ راحت‌تر است. همچنین نباید به‌هیچ‌عنوان، به پشت یا روی شکم، بخوابید.

شیوه نشستن مادر در ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم بارداری، انتخاب شیوه‌های صحیح نشستن می‌تواند به کاهش ناراحتی و حمایت از سلامت مادر کمک کند. برای همین، روی صندلی بنشینید که نرم و راحت باشد، پشتی داشته باشد و از کمر، پشتیبانی کند.

مشکلات و بیماری‌های شایع در ماه چهارم حاملگی

در ماه چهارم بارداری، بدن مادر با توجه به تغییراتی که براش اتفاق می‌افتد، ممکن است دچار مشکلات و بیماری‌های خاصی شود. این مشکلات می‌توانند به‌طور طبیعی بخشی از روند بارداری باشند، اما شناسایی و مدیریت صحیح آن‌ها برای سلامت مادر و جنین مهم است. در ادامه، بیماری های شایع بارداری را بررسی خواهیم کرد:

سوزش سردل در بارداری

افزایش هورمون‌ها و فشار رحم روی معده، می‌تواند به سوزش معده و رفلاکس اسید منجر شود.

کمردرد

تغییر در مرکز ثقل بدن و افزایش وزن می‌تواند منجر به درد کمر و ناراحتی در ناحیه کمر شود.

دردهای شکمی

دردی که به دلیل کشیدگی رباط‌های رحمی و تغییرات فیزیکی به وجود می‌آید، معمولاً طبیعی است اما در صورت شدت شدید شدن میزان درد، باید به پزشک مراجعه کنید.

تحلیل لثه در بارداری

تغییرات هورمونی در دوران بارداری، می‌تواند لثه‌ها را در برابر پلاک آسیب‌پذیرتر کند. تقریباً ۶۰ تا ۷۵٪ از خانم‌های باردار، دچار تحلیل لثه می‌شوند. در چنین شرایطی، در هنگام جویدن غذا احساس درد و لق‌شدگی در دندان‌ها را تجربه خواهید کرد. توجه به مراقبت از بهداشت دهان و دندان و پرهیز از مصرف سیگار، به جلوگیری از این مشکل، کمک خواهد کرد.

دیابت بارداری

افزایش سطح قند خون در دوران بارداری در ماه چهارم، باعث ایجاد دیابت بارداری می‌شود. خستگی، تاری دید، تشنگی بیش از حد و تکرر ادرار، از جمله نشانه‌های دیابت بارداری هستند.

برای مشاوره ماه چهارم بارداری به چه دکتری باید مراجعه کرد؟

بهترین متخصصی که برای ماه چهارم بارداری باید به آن مراجعه کرد، بی‌شک دکتر زنان است. بررسی وضعیت جنین و تغییرات خلقی، تغییرات بدن در ماه چهارم حاملگی و تمام اقدامات لازم برای ماه چهارم بارداری، در تخصص پزشکان این حوزه است.

متخصصین زنان هستند که مشخص می‌کنند مصرف ویتامین‌های دوران بارداری باید به چه صورتی باشد و رشد جنین در چه مرحله‌ای است. البته درمان مشکلاتی همچون درد رباط، یبوست، درد لثه و خونریزی، احساس کشش و درد رباط در خانم‌های باردار نیز با دکتر زنان است. در یک کلام، باید راهنمای ماه چهارم بارداری را از متخصصین زنان و زایمان دریافت کنید.

در انتها، باید بگوییم که برای گرفتن مراقبت‌های دوران بارداری و مدیریت استرس در این دوران، می‌توانید به صورت حضوری و غیرحضوری از طریق پلتفرم آنلاین دکتردکتر، از بهترین دکتر زنان حاضر در شهرتان نوبت گرفته و تحت نظر باشید.

منبع:

acog.org

سوالات متداول ماه چهارم بارداری