افت دمای بدن (هیپوترمی)؛ علائم، علل، خطر ها و پیشگیری

هیپوترمی یا افت دمای بدن نوعی بیماری است که به رسیدگی سریع و فوری نیاز دارد. این بیماری وقتی اتفاق می افتد که بدن شما سریع تر از تولید گرما، گرمای خود را از دست بدهد و به دمای بدن پایین منجر شود که وضعیت خطرناکی است. دمای طبیعی بدن حدود ۳۷ درجه سانتیگراد است. هیپوترمی وقتی اتفاق می افتد که دمای بدن پایین تر از ۳۵ درجه سانتیگراد باشد. با افت دمای بدن شما، سیستم عصبی و سایر اندام ها قادر به عملکرد طبیعی نیستند. در صورت عدم درمان هیپوترمی، می تواند منجر به نارسایی کامل قلب یا دستگاه تنفسی شده و در نتیجه به مرگ منجر شود. دمای بدن پایین اغلب با قرار گرفتن در محیط با هوای سرد یا غوطه ور شدن در آب سرد ایجاد می شود. درمان های اولیه هیپوترمی شامل روش هایی برای گرم کردن بدن برای رساندن به دمای طبیعی آن است.

علائم هیپوترمی یا افت دمای بدن

لرز می تواند اولین چیزی باشد که با داشتن دمای بدن پایین متوجه آن خواهید شد. چرا که بدن شما در تلاش برای گرم نگه داشتن خود، به صورت خودکار بر علیه دمای پایین مقاومت می کند. علائم و نشانه های هیپوترمی عبارتند از:

• لرز
• شل حرف زدن و واضح نبودن گفتار
• تنفس کند و کم عمق
• نبض ضعیف
• اختلال تحرک و عدم تعادل
• خواب آلودگی یا انرژی بسیار کم
• گیجی یا از دست دادن حافظه
• از دست دادن هوشیاری
• پوست سرخ و سرد (در نوزادان)

از آنجایی که علائم دمای بدن پایین به تدریج خود را نشان می دهند، اغلب اوقات فرد مبتلا به هیپوترمی نسبت به وضعیت خود آگاه نیست. همچنین، تفکر آشفته ناشی از دمای بدن پایین از خودآگاهی جلوگیری می کند. تفکر آشفته می تواند به رفتارهای مخاطره آمیز نیز منجر شود.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشکوک بودن به هیپوترمی فوراً با اورژانس تماس بگیرید. در طول مدتی که منتظر آمدن نیروهای اورژانس هستید، در صورت امکان فرد را به آرامی به محیط گرم ببرید. حرکات سریع می تواند منجر به ضربان قلب بالا و خطرناک شود. با دقت لباس های خیس او را از تن درآورده و با کت یا پتوی گرم و خشک او را بپوشانید.

علل افت دمای بدن

هیپوترمی وقتی اتفاق می افتد که بدن شما گرمای خود را سریع تر از تولید آن از دست بدهد. شایع ترین دلایل دمای بدن پایین ، قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا آب سرد است. اما اگر به خوبی لباس نپوشیده باشید یا کنترل شرایط از دستتان خارج شود، قرار گرفتن طولانی مدت در هر محیطی سردتر از دمای بدن، می تواند به هیپوترمی منجر شود. شرایطی که منجر به هیپوترمی می شوند، عبارتند از:

• پوشیدن لباس هایی که برای شرایط آب و هوایی، به اندازه کافی گرم نیستند.
• بیرون ماندن در هوای سرد، به مدت طولانی
• ناتوانی در درآوردن لباس های خیس یا حرکت به یک مکان گرم و خشک
• افتادن در آب، برای مثال از روی قایق
• زندگی در خانه ای که بسیار سرد است، یا بر اثر سیستم گرمایش ضعیف یا سرمایش بیش از حد

چگونه بدن دمای خود را از دست می دهد؟

مکانیسم پایین آمدن دمای بدن، شامل موارد زیر می شود:

• گرمای تابشی. بیشتر اتلاف گرما و دمای پایین بدن به دلیل تابش گرما از سطوح حفاظت نشده بدن شما است.
• تماس مستقیم. تماس مستقیم با چیزهای بسیار سرد مانند آب سرد یا زمین سرد، باعث خارج شدن گرما از بدن شما می شود. از آنجایی که آب در انتقال گرما از بدن بسیار خوب عمل می کند، در آب سرد بسیار سریع تر از هوای گرم دمای بدن پایین می آید. به طور مشابه، از دست دادن گرمای بدن با پوشیدن لباس خیس بسیار سریع تر اتفاق می افتد. مانند وقتی که زیر باران گرفتار می شوید.
• باد. باد با از میان برداشتن لایه نازک هوای گرم از روی سطح پوست شما، گرمای بن را از بین می برد. عامل سرمای باد در از دست دادن دمای بدن اهمیت دارد.

عوامل افت دمای بدن

عوامل خطر افت دمای بدن عبارتند از:

• خستگی. تحمل سرما در خستگی به شدت پایین می آید.
• سن بالا. توانایی بدن برای تنظیم دما و احساس سرما با بالا رفتن سن کاهش می یابد. برخی از افراد مسن ممکن است در مواقع احساس سرما نتوانند ارتباط برقرار کنند یا خود را به یک مکان گرم برسانند.
• سن بسیار پایین. کودکان سریع تر از بزرگسالان گرمای بدن خود را از دست می دهند. همچنین ممکن است به خاطر سرگرمی و بازیگوشی زیاد، سرما را نادیده بگیرند. و ممکن است تدبیر لازم برای پوشیدن لباس گرم در هوای سرد یا نماندن در سرما به مدت طولانی را نداشته باشند.
• مشکلات روحی و روانی. افراد مبتلا به بیماری های روحی و روانی، زوال عقل و سایر بیماری های مرتبط با قوه قضاوت و داوری ممکن است در هوای سرد لباس مناسب نپوشند یا خطر ماندن در هوای سرد را درک نکنند. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است از خانه خارج شده و به آسانی گم شوند و این باعث می شود که بیشتر در معرض هوای سرد قرار بگیرند به هیپوترمی دچار شوند.
• مصرف الکل و مواد مخدر. الکل می تواند بدن شما را از داخل گرم کند اما باعث باعث انبساط رگ های خونی می شود. در نتیجه گرمای بیشتری از سطح پوست خود از دست می دهید. واکنش لرزش طبیعی بدن در افرادی که الکل مصرف می کنند، کاهش می یابد. علاوه بر مصرف الکل، مصرف مواد مخدر نیز می تواند بر روی قوه قضاوت در مورد ماندن در فضای داخل یا پوشیدن لباس های گرم در هوای سرد تأثیر بگذارد. اگر فردی مست باشد و در هوای بیرون بیهوش شود، احتمال دارد که به هیپوترمی مبتلا شود.
• بیماری های خاص. برخی از اختلالات سلامتی بر روی توانایی تنظیم حرارت بدن تأثیر می گذارند و می توانند منجر به هیپوترمی شوند. برای مثال می توان به کم کاری تیروئید (hypothyroidism)، تغذیه نامناسب یا بی اشتهایی عصبی، دیابت، سکته، آرتریت شدید، بیماری پارکینسون، تروما و آسیب های نخاعی اشاره کرد.
• داروها. برخی از داروها توانایی تنظیم دمای بدن را تغییر می دهند. برای مثال می توان به داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای ضد روان پریشی، داروهای مسکن و آرام بخش ها اشاره کرد.

عوارض افت دمای بدن

افراد مبتلا به هیپوترمی به دلیل ماندن در معرض هوا یا آب سرد، مستعد ابتلا به آسیب های مرتبط بر سرما نیز هستند که عبارتند از:

• منجمد شدن بافت های بدن (سرمازدگی)
• پوسیدگی و مرگ بافت ناشی از وقفه در جریان خون (قانقاریا)

راه های پیشگیری از هیپوترمی

گرم ماندن در سرما

پیش از آنکه شما یا فرزندتان وارد هوای سرد شوید، عمل به توصیه های که با کلمه COLD مخفف پوشش  (Cover)، فشار بیش از حد (Overexertion)، لایه ها (Layers) و خشک ماندن (Dry) معرفی می شود را به یاد داشته باشید تا از خطر ابتلا به هیپوترمی کاسته شود:

• پوشش. پوشیدن کلاه، پوشیدن دستکش یا سایر پوشش های محافظتی برای پیشگیری از فرار گرما از سر، صورت و گردن به کاهش خطر هیپوترمی کمک می کند.
• فشار بیش از حد. از فعالیت هایی که منجر به تعریق شدید می شوند، دوری کنید. ترکیب لباس خیس و هوای سرد می تواند به سرعت گرمای بدن شما را از بین ببرد و امکان ابتلا به هیپوترمی را بالا ببرد.
• چند لایه بپوشید. برای پیشگیری از دمای بدن پایین ، لباس های گشاد، چند لایه و سبک بپوشید. لباس های رویی دارای بافتی محکم و متریالی ضد آب بهترین محافظ در برابر باد است. لایه های داخلی پشم، ابریشم یا پلی پروپیلن گرمای بدن را بهتر از پنبه نگه می دارند.
• خشکی. برای پیشگیری از هیپوترمی تا حد امکان خشک بمانید. در زودترین زمان ممکن لباس های خیس را از تن درآورید. به ویژه مطمئن شوید که دست و پاهای شما خشک باشد. چرا که برف به آسانی وارد دستکش و چکمه ها می شود.

نگهداری امن از کودکان در سرما

وقتی کودکان بیرون از منزل هستند، اقدامات زیر را برای پیشگیری از هیپوترمی انجام دهید:

• نوزادان و خردسالان را با لایه های بیشتری از لباس نسبت به بزرگسالان بپوشانید.
• در صورت لرزیدن کودکان، آنها را به داخل ببرید. این اولین نشانه دمای بدن پایین است.
• هنگام بازی بیرون از منزل، از کودکان بخواهید که مرتب به داخل بیایند و خود را گرم کنند.
• اجازه ندهید نوزاد شما در سرما بخوابد.

نگهداری اتومبیل در سرما

هر زمان در حال مسافرت در شرایط جوی نامساعد هستید، مطمئن شوید که یک نفر از مقصد شما و زمان تقریبی رسیدن شما مطلع است. به این ترتیب اگر در سرما دچار مشکل شدید، امدادگران اورژانس می دانند کجا باید به دنبال ماشین شما بگردند. داشتن لوازم اضطراری در ماشین برای پیشگیری از هیپوترمی نیز ایده خوبی است. این لوازم شامل چندین پتو، کبریت، شمع، یک قوطی تمیز که می توانید برف را با آن راحت به آب آشامیدنی تبدیل کنید، کیت کمک های اولیه، غذای خشک یا کنسروی، دربازکن، طناب بکسل، کابل های تفویت کننده، قطب نما و کیسه ای از شن یا خاک گربه ها برای ثبت رد پاهای شما بر روی برف می شود.  تلفن همراه را با خود داشته باشید و باتری آن را تا مقصد حفظ کنید.

در صورت گیر افتادن در سرما، برای پیشگیری از هیپوترمی هر چیزی که لازم دارید را در ماشین همراه خود بگذارید، یکدیگر را در آغوش بگیرید و پوشیده بمانید. ۱۰ دقیقه در هر ساعت ماشین را روشن کنید تا گرم شود. مطمئن شوید که یک پنجره کمی باز است و لوله اگزوز ماشین هنگام کار کردن موتور، با برف پوشیده نشده است.

الکل

برای پیشگیری از خطرات هیپوترمی مرتبط به مصرف الکل، در این شرایط الکل ننوشید:

• وقتی در هوای سرد قصد بیرون رفتن دارید.
• وقتی در حال قایق سواری هستید.
• قبل از خوابیدن در شب های سرد

حفاظت در برابر آب سرد

آب نباید به شدت سرد باشد تا منجر به هیپوترمی شود. هر آبی که سردتر از دمای طبیعی بدن باشد می تواند منجر به از دست رفتن گرما و دمای بدن پایین شود. اگر به طور تصادفی در آب بیفتید، رعایت نکات زیر ممکن است زمان بقای شما را در آب سرد افزایش دهد:

• جلیقه نجات بپوشید. اگر قصد دارید سوار قایق شوید، برای پیشگیری از هیپوترمی جلیقه نجات بپوشید. جلیقه نجات می تواند با امکان شناور کردن شما بدون مصرف انرژی و ایجاد عایق، زمان زنده ماندن شما را در آب سرد افزایش دهد. یک سوت متصل به جلیقه نجات داشته باشید تا در زمان نیاز به کمک از آن استفاده کنید.
• بیرون آمدن از آب در صورت امکان. برای پیشگیری از هیپوترمی تا حد امکان خود را از آب بیرون بکشید. می توانید از یک قایق واژگون بالا بروید یا تخته سنگی را بگیرید.
• سعی نکنید شنا کنید، مگر اینکه نجات نزدیک باشد. تنها در صورتی شنا کنید که یک قایق دیگر یا فردی با جلیقه نجات نزدیک شما باشد. شنا انرژی زیادی از شما می برد و ممکن است مدت زمان زنده ماندن را کاهش دهد.
• بدن خود را طوری قرار دهید که کمترین میزان اتلاف گرما را داشته باشد. برای کاهش اتلاف گرما و ابتلا به هیپوترمی ، وقتی در انتظار کمک هستید، از وضعیت بدنی به نام کاهش گریز گرما (HELP) استفاده کنید. برای حفاظت از بالاتنه، زانوی خود را روی قفسه سینه نگه دارید. اگه جلیقه نجاتی به تن دارید که سر شما را در این وضعیت به سمت پایین می کشد، پاهای خود را محکم به هم نزدیک کنید. دست ها را به پهلو و سرتان را نیز به عقب ببرید.
• دور هم جمع شوید. اگر با افراد دیگری در آب افتاده اید، با روبروی هم قرار گرفتن در یک دایره تنگ، خود را گرم نگه دارید و به این طریق از هیپوترمی پیشگیری کنید.
• لباس خود را درنیاورید. در مدتی که داخل آب هستید، لباس خود را درنیاورید. زیرا به عایق شدن شما در برابر آب و پیشگیری از هیپوترمی کمک می کند. دکمه ها و زیپ های لباس های خود را ببندید. در صورت امکان سر خود را بپوشانید. تنها بعد از بیرون آمدن سالم از آب و امکان خشک کردن و گرم کردن بدن، لباس های خود را دربیاورید تا دمای بدن پایین نیاید.

به افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند، کمک کنید.

برنامه اطلاع رسانی جامعه و خدمات حمایت اجتماعی برای افرادی که بیشتر در معرض خطر هیپوترمی و دمای بدن پایین هستند، مانند نوزادان، افراد مسن و افراد دارای مشکلات ذهنی و فیزیکی می تواند کمک خوبی باشد. اگر شما در خطر هستید یا کسی را می شناسید که در معرض خطر است، برای دریافت خدمات موجود، با اداره بهداشت عمومی محله خود تماس بگیرید:

• کمک به پرداخت قبوض انرژی
• بررسی وضعیت، برای دیدن اینکه خانه شما در زمستان به حد کافی گرم هست یا خیر
• ایجاد پناهگاه هایی برای افراد بی خانمان
• ایجاد گرم خانه های اجتماعی، اماکن گرم و امنی که می توانید در طول زمستان به آنها مراجعه کنید.

منبع : mayoclinic