اکثر مردم می‌دانند که تخصص پزشکی عمومی چیست و در صورت بروز مشکل در سلامتی، اولین گزینه برای مراجعه، دکتر عمومی است. اما شاید دقیقاً ندانید که دکتر عمومی کیست و چه وظایف و مهارت‌هایی دارد. پزشکان عمومی، حوزه وسیعی از خدمات پزشکی را ارائه می‌دهند.
درمان بیماری‌های شایع، واکسیناسیون، توصیه‌های تغذیه‌ای، سرماخوردگی، سلامت جنسی و معاینه پوست، از جمله خدمات پزشکی این متخصصین هستند.
اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم که پزشک عمومی کیست، باید به اشراف آن‌ها بر طیف وسیعی از مهارت‌ها و موضوعات پزشکی اشاره کنیم. دکتر عمومی با کسب تخصص پزشکی عمومی، می‌تواند در تشخیص بیماری‌های شایع به بیماران کمک کند.
انجام اقداماتی مانند چکاپ، تجویز آزمایش قند خون، آزمایش فشار خون و آزمایش‌های ضروری دیگر هم برعهده همین پزشکان است.
با مراجعه به پزشک عمومی و معاینه از سوی او، تشخیص زودهنگام بیماری‌ها مقدور می‌شود. در صورت نیاز، پس از اجرای مراقبت‌های اولیه و مشاوره بهداشتی، ارجاع به پزشک متخصص و فوق‌تخصص صورت می‌گیرد.
در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درباره این تخصص و وظایفش گفته‌ایم. مطالعه این مقاله، به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر در پایان، کماکان پرسشی داشتید، مطرح کنید تا پزشک به شما پاسخ بدهد.
دکترای حرفه‌ای عمومی یا تخصص پزشکی عمومی چیست؟
پزشکان عمومی، اغلب نخستین افرادی هستند که برای درمان مشکلات مختلف به آن‌ها مراجعه می‌کنید. آن‌ها طیف وسیعی از موضوعات پزشکی را می‌شناسند و می‌توانند با بررسی نشانه‌های بالینی، افراد را در مسیر درمان قرار دهند.
این دسته از پزشکان، در انجام اقدامات پیشگیرانه مانند چکاپ‌ها، واکسیناسیون و مشاوره تغذیه و مسائل جنسی هم توانمندند.
پس از تشخیص اولیه مشکلات گوناگون، دکتر عمومی بیماران را (در صورت نیاز) به متخصصان ارجاع می‌دهد. برای مثال، بعد از بروز نشانه‌هایی از مشکلی پوستی به دکتر عمومی مراجعه می‌کنید و او شما را به متخصص پوست ارجاع می‌دهد.
براساس تعریف سازمان ملی سلامت انگلستان (NHS)، پزشکان عمومی (GPs) تمام بیماری‌های شایع پزشکی را درمان می‌کنند و بیماران را برای درمان فوری و تخصصی به بیمارستان‌ها و سایر خدمات پزشکی ارجاع می‌دهند.
پزشک عمومی، بیمارانی در هر سن، جنس و با انواع مشکلات را ویزیت و درمان می‌کند. در واقع، وظیفه او رسیدگی‌های اولیه و تعیین مسیر درمان برای بیمار است. منظور از مسیر درمان، ارجاع به متخصص در زمان نیاز است.
دکتر عمومی کیست؟
پزشک عمومی کیست و چه می‌کند؟ حتماً در طول زندگی‌تان، به این پزشکان بارها مراجعه کرده‌اید. دکتر عمومی سلامت کلی جسمی و روانی بیماران را بررسی می‌کند. در برخی از کشورها و نظام‌های پزشکی، به این افراد پزشک خانواده هم می‌گویند.
آن‌ها بیماری‌ها و مشکلات پزشکی رایج را درمان می‌کنند و معاینات معمولی مانند چکاپ و بررسی وضعیت عمومی سلامت هم انجام می‌دهند.
پزشکان عمومی در صورت نیاز به درمان فوری یا تخصصی، بیماران را نزد سایر پزشکان می‌فرستند.
فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌های دکتری با تخصص پزشکی عمومی چیست؟
پزشکان عمومی، بعد از دوره عمومی که در 7 سال نخست دانشگاه می‌گذارنند، عنوان دکتر عمومی را از آن خود می‌کنند. این افراد می‌توانند با ادامه تحصیل، تخصص کسب کنند.
طیف وسیعی از تخصص‌ها، پیش روی آن‌ها قرار دارد. در دنیا، امکان تحصیل و ادامه تحصیل در گرایش‌های مختلفی از شاخه پزشکی عمومی وجود دارد. شاید در ایران، برخی از این حیطه‌ها و گرایش‌ها وجود نداشته باشد.
پزشک خانواده
پزشکان خانواده پزشکان عمومی هستند و ویزیت تمام اعضای خانواده را برعهده دارند. در برخی از کشورها، نظام درمانی به شیوه‌ای است که هر خانواده به پزشکی مخصوص ارجاع داده می‌شود و در صورت نیاز، این دکتر، آن‌ها را به سایر تخصص‌های پزشکی ارجاع می‌دهد.
ارائه‌دهندگان مراقبت‌های اولیه
این اصطلاح به تعریف تخصص پزشکانی می‌پردازد که تخصص رسیدگی به اطفال و سالمندان را دارند. چنین متخصصانی، با معاینه و بررسی شواهد اولیه، راه را برای پیگیری تخصصی‌تر درمان‌ها باز می‌کنند.
متخصصان سالمندی
متخصصان سالمندی، پزشکانی هستند که در مراقبت از بزرگسالان مسن، تخصص دارند. آن‌ها می‌توانند به‌عنوان پزشک، مراقبت‌های اولیه برای افراد مسن را تجویز کنند یا در مراکز درمانی، مشغول به کار شوند.
دکتر عمومی چه بیماری‌ها و مشکلاتی را درمان می‌کند؟
دکتری با تخصص پزشکی عمومی، باید به حیطه وسیعی از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی اشراف داشته باشد. در واقع، این افراد در حوزه‌ای خاص از رشته پزشکی به تخصص نرسیده‌اند، اما می‌توانند با درک نشانه‌های مختلف، در رسیدن به تشخیص درباره وضعیت افراد، کمک کنند.
در ادامه، به اقدامات و مشکلاتی اشاره می‌شود که از سوی دکتر عمومی پیگیری و درمان می‌شوند:
زخم‌های جزئی
آسیب‌دیدگی‌های جزئی در سطح سلول‌های پوست، از سوی پزشکان عمومی درمان می‌شوند. آن‌ها می‌توانند با تجویز داروهای موضعی یا موارد دیگر، به رفع سریع‌تر زخم‌های نه‌چندان عمیق کمک کنند.
آسم
برای بررسی وضعیت عمومی آسم خود (در حالتی که اوضاع روبه‌راه است)، به پزشک عمومی سر بزنید.
اما اگر علائم شدید آسم مانند تنگی نفس شدید، تعریق، حالت تهوع، غش و نبض بسیار سریع دارید، به مطب پزشک عمومی خود مراجعه نکنید.
در چنین وضعیتی، باید سریعاً راهی مرکز فوریت‌های پزشکی یا همان اورژانس شوید.
عفونت‌های دستگاه ادراری
در آزمایش‌های ادراری که از سوی پزشک عمومی تجویز می‌شود، وجود عفونت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورت شناسایی باکتری‌های موجود در ادرار و نوع عفونت، پزشک عمومی به تجویز آنتی‌بیوتیک یا درمان‌های دیگر می‌پردازد.
تب، سرماخوردگی و آنفولانزا
رسیدگی به مشکلات ساده‌ای مانند سرماخوردگی‌های مختلف یا انواع آنفولانزا هم در حیطه وظایف پزشک عمومی قرار می‌گیرد. این دسته از پزشکان، با معاینه می‌توانند درباره ابتلای بیمار به سرماخوردگی و مواردی مانند تب، به نتیجه برسند و درمان را شروع کنند.
رسیدگی به وضعیت‌هایی مانند کم‌آبی بدن، میگرن، کشیدگی و رگ‌به‌رگ‌شدن عضلات، عفونت یا بثورات پوستی و موارد سطحی دیگر هم در حیطه مسئولیت‌های پزشکان عمومی است.
روش‌های تشخیص در تخصص پزشکی عمومی چیست؟
در پاسخ به این پرسش، باید حواستان به این نکته باشد که، طیف وسیعی از بیماری‌ها و وضعیت‌های پزشکی، از سوی دکتر عمومی بررسی و درمان می‌شوند. در این راستا، پزشکان این تخصص از راه‌های مختلفی بیماری‌ها را تشخیص می‌دهند:
آزمایش‌های خون
برای بررسی بسیاری از مشکلات جسمانی، نیاز به انجام آزمایش خون وجود دارد. التهابات، عفونت‌ها و بسیاری از مشکلات دیگر مانند به‌هم‌خوردن تعادل الکترولیت‌های بدن، با آزمایش خون مشخص می‌شوند.
آزمایش‌های ادرار و مدفوع
از آزمایش‌های ادرار و مدفوع، برای بررسی عفونت‌ها و ارزیابی وضعیت دستگاه گوارش و کلیه، استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها، نقش مهمی در تشخیص مشکلات مختلف دارند.
نمونه‌برداری از مایعات بدن
با برداشتن نمونه‌ای از مخاط و مایعات بدن، پزشکان می‌توانند درباره وضعیت بیماران به نتایج مطلوب و مفیدی برسند. برای مثال، تست کرونا با برداشتن نمونه‌ای از مخاط گلو و بینی انجام می‌شود.
عکس‌برداری
تصویربرداری از بخش‌های مختلف بدن، راهی برای کشف علت مشکلات مختلف است. سونوگرافی، ام‌آرآی و روش‌های عکس‌برداری گوناگون در مسیر تشخیص، به کمک پزشکان عمومی می‌آیند.
پزشک عمومی چه خدماتی ارائه می‌کند؟
پزشکان عمومی، طیف گسترده‌ای از اقدامات پیشگیرانه و درمانی را به مراجعان خود، ارائه می‌دهند:
چکاپ‌های معمولی
برای بررسی وضعیت سلامت عمومی بدن، باید به متخصص عمومی مراجعه کنید. این پزشکان با تجویز آزمایش‌های لازم و اقداماتی برای چکاپ سلامت، به ارزیابی وضعیت شما می‌پردازند. در صورت نیاز، اقدامات تکمیلی برای تشخیص علائم هشداردهنده بیماری انجام می‌شود.
تست‌های غربالگری
پزشکان عمومی، می‌توانند آزمایش‌های غربالگری بارداری برای بررسی وضعیت جنین و زنان باردار را هم تجویز کنند. این آزمایش‌ها، مجموعه‌ای از تست‌های خون و سونوگرافی‌اند و در دوران بارداری انجام می‌شوند. آزمایش‌های غربالگری، طیف وسیعی از مشکلات دیگر را هم بررسی می‌کنند. برای مثال، برای تشخیص بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، پروستات و… نیز، کاربرد دارند.
مراقبت از بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن
پزشکان عمومی، برای بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن، مراقبت‌های منظم بعد از درمان را ارائه می‌دهد. این پزشکان، برای مبتلایان به بیماری‌های قلبی، دیابت، آسم، فشار خون بالا و برخی از شرایط سلامت روان، موارد زیر را تجویز می‌کند:
- معاینات منظم همراه با آزمایش‌های مناسب، مانند آزمایش خون.
- در صورت نیاز، نسخه می‌نویسند تا بیمار، روند درمان را طبق نظر متخصص ادامه بدهد.
پزشک عمومی، به بیماران در مورد شرایط مزمنشان، کمک به مسائل مربوط به سبک زندگی (ترک سیگار و رژیم غذایی) هم، مشاوره می‌دهند.
ارجاع به متخصصان
پزشکان عمومی، می‌توانند بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌ها را تشخیص بدهند و درمان کنند. البته گاهی اوقات، بیماران به مراقبت‌های تخصصی‌تری نیاز دارند. در این صورت، پزشک عمومی آن‌ها را به متخصص ارجاع می‌دهد.
مشاوره سلامت
پزشکان عمومی می‌توانند به مراجعان خود، در زمینه‌های مختلفی مانند تغذیه یا مسائل جنسی هم مشاوره عمومی بدهند.
روش‌های درمان در تخصص پزشکی عمومی چیست؟
پزشک عمومی، می‌تواند به درمان بیماری‌های نه‌چندان جدی، بپردازد. در واقع، اگر علائم و نشانه‌ها حاکی از بیماری‌های شایعی مانند سرماخوردگی باشند، این پزشکان توانایی کافی برای درمان بیماری را خواهند داشت.
برای رسیدگی به مشکلات عمومی مانند تغذیه یا دریافت مشاوره‌های جنسی هم این پزشکان توصیه‌های مطلوبی دارند. به‌طور کلی، دکتر عمومی از روش‌های زیر برای درمان مشکلات بیماران کمک می‌گیرد:
تجویز داروها
بنا به مشکلی که هر کسی در زمان مراجعه به پزشک عمومی دارد، امکان تجویز طیف وسیعی از داروها، شکل می‌گیرد.
پزشکان عمومی می‌توانند برای درمان عفونت‌های باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌های مناسب تجویز کنند. در صورت نیاز به مسکن‌ها یا رفع مشکلات دیگری نظیر اختلالات سطحی گوارشی هم اقدام به تجویز انواع دارو مانند قرص یا شربت می‌کنند.
توصیه راه‌کارها
پزشکان عمومی، بخشی از درمان‌ها را از طریق توصیه راه‌کارهایی مانند رژیم تغذیه، تمرینات تنفسی و…، پیش می‌برند. در زمینه‌هایی مانند سلامت جنسی یا مراقبت‌های بارداری هم می‌توانند راه‌کارهای اجرایی مانند تمرینات مذکور برای مراجعانشان داشته باشند.
چه زمانی باید به متخصص عمومی مراجعه کرد؟
پزشکان عمومی، می‌توانند در مورد بسیاری از شرایط معمول و حتی جدی جسمانی و روانی، به شما کمک کنند. دلایل مختلفی برای مراجعه به پزشک عمومی وجود دارد، از جمله:
| معاینات سلامتی | چکاپ‌های دوره‌ای و پیشگیری از بروز بیماری‌ها |
| رسیدگی به عوامل خطر ابتلا به دیابت | توصیه‌های لازم برای تغذیه مناسب |
| کنترل عوامل خطر بیماری قلبی | رسیدگی به فشار خون و سطح کلسترول و… |
| بررسی وضعیت فشار خون بالا | ارزیابی علائم مربوط به نبود تعادل در فشار خون |
| ابتلا به بیماری‌های مقاربتی | بررسی علائم ابتلا به ویروس‌ها و عفونت‌های قارچی، باکتریایی و… |
| داشتن کلسترول بالا | تعیین روند درمان و پیگیری مشکل کلسترول بالا |
| احساس افسردگی | گاهی، افسردگی ریشه در کمبود برخی املاح یا ویتامین‌هایی دارد که با تجویز آزمایش خون از سوی پزشک عمومی، رسیدگی به آن مقدور می‌شود. |
هریک از این موارد، نیاز به پیگیری نزد متخصص دارد، اما با مراجعه به پزشک عمومی، می‌توانید از مسیر درمان جدی باخبر شوید. او شما را در پیگیری دقیق‌تر روند درمان راهنمایی می‌کند.
در مراجعه به دکتر عمومی انتظار چه معاینه‌ها و اقداماتی را باید داشته باشیم؟
ویزیت پزشک عمومی، معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. در این ملاقات، باید انتظار موارد زیر را داشته باشید:
- در مورد سابقه پزشکی و علائم خود صحبت کنید.
- آزمایش‌های تشخیصی را انجام بدهید.
- مورد معاینه فیزیکی قرار می‌گیرید.
- برنامه‌ای درمانی دریافت کنید.
در صورت نیاز، پزشک عمومی شما را به متخصص ارجاع می‌دهد.
در انتخاب بهترین پزشک عمومی چه مواردی را باید در نظر بگیریم؟
مهم‌ترین معیارها برای انتخاب دکتری با تخصص پزشکی عمومی چیست؟ باید حواستان به این نکات جمع باشد:
- شهرت و اعتبار پزشک را بررسی کنید.
- از حسن برخورد و تعامل خوب او با مراجعان مطمئن شوید.
- بررسی کنید که خدمات پزشک تحت پوشش بیمه درمانی‌تان قرار می‌گیرد یا خیر.
برای بررسی مسائلی مانند مدیریت وزن، سلامت کودکان و تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، می‌توانید راهی مطب دکتر عمومی شوید. این افراد، در ارائه مشاوره روانشناختی، بررسی سلامت زنان و طیف وسیعی از موضوعات، به شما کمک می‌کنند.
برای اینکه بدانید بهترین دکتر عمومی کیست، از سامانه دکتردکتر کمک بگیرید. در دکتردکتر، مراجعان قبلی هر پزشک نظراتشان را درباره تجربه خود از درمان مطرح کرده‌اند. امکان شناسایی اینکه بهترین پزشک عمومی کیست هم وجود دارد و می‌توانید به‌طور آنلاین از فرد موردنظرتان وقت بگیرید.
سوالات متداول تخصص عمومی
دکتر عمومی می‌تواند در زمینه نوشتن دارو، بررسی نتایج آزمایش‌ها، معرفی راه‌کارهای پیشگیرانه، ارجاع بیماران به متخصص، رسیدگی به زخم‌های بیماران و اموری نظیر مشاوره سلامت جنسی و تغذیه فعالیت کند.
پزشک عمومی می‌تواند به درمان عفونت‌های مختلف، کنترل فشار خون، کم‌خونی، سرماخوردگی و آنفولانزا، اختلالات دستگاه گوارش و مشکلات سطحی تنفسی بپردازد.
توانایی برقراری ارتباط موثر و خوشایند با مراجعان، دقت‌نظر و ریزبینی، بهره‌مندی از تجربه و دانش کافی از ویژگی‌های پزشک عمومی خوب است.
منابع:
healthcareers.nhs
healthdirect
medi
