بدترین غذا برای دیابتی ها شامل کربوهیدراتهای دارای قند و نشاسته، نوشیدنیهای شیرین و لبنیات پرچرب است. مصرف انواع شربت‌ها و غذاهای فرآوری‌شده (انواع سوسیس و کالباس)، نیز برای این بیماران توصیه نمی‌شود. همچنین غذاهایی مانند کله‌پاچه، انواع شیرینی‌ها و آبمیوههای کارخانه‌ای، در دسته مضرترین غذاهای برای بیماران مبتلا به دیابت قرار می‌گیرند. زیرا این غذاها، موجب افزایش سریع قند خون شده و خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی و قلبی را در افراد دیابتی افزایش میدهند.
برای توضیح کامل‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی غذاهایی که برای قند خون ضرر دارد، اختصاص می‌دهیم.
اگر سوالی داشتید، در انتهای مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
محتوای مقاله توسط دکتر الناز صمدی صوفی متخصص زنان و زایمان بررسی و تایید شده است.
افراد دیابتی چه غذاهایی را نباید بخورند؟
افراد دیابتی، باید از مصرف زیاد غذاهایی که تعادل قند خون را برهم می‌زنند، خودداری کنند. برای مثال، چند مورد از بدترین غذا برای دیابتی ها عبارتند از:
- کربوهیدراتهای دارای نشاسته و قند
- لبنیات پرچرب
- غلات صبحانه شیرین
- منابع دارای چربی‌های ترانس
- عسل
- میوه خشک
- آب‌میوه
- نوشیدنیهای شیرین‌شده
- نوشیدنیهای قهوه طعم‌دار
- تنقلات
در ادامه، توضیحات و نکات مهم را در ارتباط با موارد فوق بررسی خواهیم کرد.
کربوهیدراتهای دارای نشاسته و قند
کربوهیدرات‌ها، درشت‌مغذی‌هایی هستند که بیشترین تاثیر را بر قند خون یا میزان گلوکز خون دارند. بعضی از انواع کربوهیدرات‌ها مفید و بعضی از آنها مضر هستند. برای مثال، غذاهایی که با آرد سفید تهیه می‌شوند، دارای فیبر کم و قند و نشاسته بالا هستند. همین ویژگی، موجب می‌شود که مصرف این غذاها برای بیماران دیابتی مناسب نباشد.
زیرا قند و نشاسته به سرعت جذب می‌شوند. یعنی بلافاصله بعد از مصرف، قند خون را به شکل قابل توجهی افزایش میدهند. لازم به ذکر است که افراد مبتلا به دیابت، باید نیمی از وعده‌های غذایی خود را از نوع کربوهیدراتهای مفید دریافت کنند.
کربوهیدراتهای مضر برای دیابت عبارتند از:
- نان سفید
- برنج سفید
- ماکارونی
افزایش سریع قند خون بعد از مصرف منابع فوق، برای بیماران دیابتی خطرناک است.
چرا کربوهیدراتهای مضر برای افراد مبتلا به دیابت مناسب نیستند؟
بر اساس مقاله‌ای منتشرشده در وبسایت diabetes،
یکی از اصلی‌ترین دلایل مضر بودن مصرف کربوهیدرات‌ها حاوی قند و نشاسته، باقی ماندن قند در خون و کاهش حساسیت بدن نسبت به انسولین است.
سایر دلایل مضر بودن این نوع از کربوهیدرات‌ها را بررسی می‌کنیم:
- افزایش خطرناک قند خون در نتیجه مصرف بیش‌از‌اندازه
- آسیب به عروق خونی در نتیجه سطوح بالای قند خون
- افزایش زمینه ابتلا به بیماری‌های قلبی، کلیوی و سایر بیماری‌های جدی
نکته! بهترین روش مدیریت مصرف کربوهیدرات، کاهش مصرف کربوهیدرات مضر و افزایش مصرف کربوهیدراتهای مفید همراه با پروتئین و سبزیجات است.
لبنیات پرچرب
مصرف لبنیات پرچرب، به دلیل بالا بردن مقاومت بدن نسبت به انسولین، افزایش کلسترول و بیماری‌های قلبی، برای بیماران مبتلا به دیابت مناسب نیست. البته، این افراد می‌توانند انواع و اشکال دیگر لبنیات، مانند ماست یونانی و لبنیات کم‌چرب را به اندازه مصرف کنند.
چند مورد از لبنیات مضر را برای بیماران مبتلا دیابت، بررسی می‌کنیم:
- انواع پنیر‌های پرچرب و دارای نمک؛ پنیرخامه‌ای، پنیر چدار، پنیر گودا، پنیر پیتزا
- شیر پرچرب؛ دارای چربی اشباع بالا
- بستنی‌های پرچرب؛ دارای چربی اشباع و فروکتوز
- خامه پرچرب و سرشیر؛ چربی اشباع بالا
- ماست‌های میوه‌ای یا شیرین‌شده؛ قند بسیار بالا
- دوغ‌های صنعتی پرچرب یا شور؛ نمک بالا، چربی اشباع، افزایش‌دهنده فشار خون
برای جلوگیری از بروز هرگونه عوارض، بیماران مبتلا به دیابت می‌توانند لبنیات کم‌چرب مصرف کنند.
غلات صبحانه شیرین
غلات صبحانه شیرین مانند کورن فلکس‌ها و موارد مشابه، حاوی مقادیر بسیار بالایی از کربوهیدرات مضر هستند. از این رو بهتر است افراد مبتلا به دیابت، وعده صبحانه را با مقادیر کمی از کربوهیدرات و پروتئین زیاد میل کنند.
چربی‌های ترانس
چربی ترانس، نوعی چربی ناسالم است که در محصولات کارخانه‌ای یافت می‌شود. این چربی‌ها، به دلیل افزایش میزان ماندگاری غذا به آنها اضافه می‌شوند. اگرچه چربی‌های ترانس مستقیماً سطح قند خون را افزایش نمی‌دهند، اما در صورت ابتلا به دیابت، مصرف این غذاها عوارض زیر را به همراه دارد:
- افزایش مقاومت نسبت به انسولین
- افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب
- افزایش التهاب بدن
چند مورد از غذاهای رایج حاوی چربی ترانس را در جدول زیر آورده‌ایم:
| نام گروه غذایی | نمونه‌های رایج |
| غذاهای سرخ‌شده | انواع فست‌فود، پیراشکی، ناگت مرغ آماده، فلافل و سمبوسه‌های بیرون‌پز |
| شیرینی‌جات | کیک‌های بسته‌بندی‌شده، شیرینی تر، کروسان |
| غذاهای آماده فریز‌شده | کتلت، کوکو، پیتزا، لازانیا، ناگت، فلافل، همبرگر |
| تنقلات شور | چیپس، پفک، کراکر، اسنک، پاپ‌کورن |
| تنقلات شیرین | شکلات، بیسکوئیت‌های کرم‌دار، خامه قنادی، انواع کرم کاکائو‌ها |
| انواع خمیرهای آماده | خمیر شیرینی، خمیر پیراشکی، خمیر کیک |
مصرف مقدار زیادی از غذاهای فوق، علاوه‌بر افزایش قند خون، میزان چربی خون را نیز افزایش میدهند.
نکته! افزایش سطح چربی خون در بیماران مبتلا به دیابت، موجب نوروپاتی دیابتی شده و به اعضای مهم بدن آسیب می‌رساند. بیماران مبتلا به دیابت، می‌توانند برای بررسی وضعیت جسمانی خود در این خصوص، به صفحه دریافت نوبت آنلاین از متخصص غدد مراجعه کنند.
عسل
عسل دارای دو نوع قند اصلی گلوکز و فروکتوز است. مصرف این قندها برای بیماران دیابتی مناسب نیست. از این رو، عسل حتی اگر کاملاً طبیعی هم باشد، برای افراد مبتلا به دیابت مضر است. البته که مصرف آن ممنوع نیست، اما حتماً باید با احتیاط و همراه با وعده غذایی مصرف شود. همچنین، منابع شیرین دیگر مانند شهد آگاو و شربت افرا نیز برای بیماران دیابتی مضر هستند.
دلایل مضر بودن عسل را بررسی می کنیم:
- افزایش سریع قند خون
- تشدید مقاومت بدن نسبت به انسولین
- افزایش خطر بروز عوارض ناشی از دیابت
برای کسب اطلاعات بیشتر به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
انواع میوههای خشک
مصرف میوههای خشک، بنابه دلایل زیر برای بیماران دیابتی مضر است:
بالا بودن میزان قند
میزان قند موجود در میوههای خشک، بیشتر و غلیظ‌تر است. زیرا زمانی که میوه خشک می‌شود، آب آن از بین رفته و میزان قند طبیعی میوه، در حجم کم‌تری از آن افزایش می‌یابد. از این رو، حتی مصرف مقدار کمی از میوه خشک، قند خون را به سرعت افزایش می‌دهد.
شاخص گلیسمی بالا
بعضی از میوههای خشک مانند توت، انجیر، کشمش و انبه، شاخص گلیسمی بسیار بالایی دارند. یعنی، قند آنها بلافاصله بعد از مصرف وارد خون می‌شود. ورود لحظه‌ای گلوکز به خون، نوسانات شدیدی در میزان قند خون ایجاد می‌کند. این اتفاق ممکن است برای بیماران مبتلا به دیابت خطرناک باشد.
افزودن قند یا شربت به میوه‌ها
تولید‌کنندگان میوههای خشک، میوه‌هایی مانند آناناس و انبه را با افزودن شکر یا شربت گلوکز فرآوری می‌کنند. درنتیجه، میزان قند آنها حتی بیشتر از قند طبیعی میوه بوده و برای بیماران مبتلا به دیابت مناسب نیست.
مصرف زیاد
از آنجایی که حجم میوههای خشک کم‌تر از میوههای تازه است، فضای کمی از معده را پر می‌کند. یعنی فرد مقدار زیادی از میوههای خشک را تا احساس سیری می‌تواند مصرف کند. به بیان دیگر، اشتها و حجم معده برای مصرف این میوه‌ها زیاد است. همین موضوع موجب افزایش مقدار مصرف شده و مقدار زیادی از قند وارد بدن فرد می‌شود.
نکته! مصرف بسیار محدود میوههای خشک استاندارد، احتمالاً مشکلی ایجاد نمیکند. برای مثال، خرید میوههای بدون قند افزوده یا مصرف میوه خشک همراه با آجیل خام، پروتتین و چربی‌های سالم، بلامانع است. البته بهتر است پیش از هرگونه اقدام با پزشک مشورت شود.
انواع آب میوه‌ها
در دیدگاه عمومی، آب میوه به عنوان نوشیدنی سالم در نظر گرفته می‌شود. در حالی که اثرات آن بر قند خون، مانند نوشابه‌ها و سایر نوشیدنیهای شیرین است. این موضوع حتی در مورد آبمیوههای ۱۰۰٪ طبیعی و شیرین‌نشده نیز صادق است.
چند مورد از مهم‌ترین آبمیوههای مضر عبارتند از:
- آب پرتقال
- آب انگور
- آب سیب
- آب انبه
- آب هندوانه
- آب گلابی
- آب آناناس
- آب آلو
- آب طالبی
نکته! بالا بودن میزان قند در آبمیوههای طبیعی، به دلیل مقادیر بالای فروکتوز در بعضی از میوه‌هاست.
نوشیدنیهای شیرین‌شده
نوشیدنیهای شیرین‌شده با شکر، کربوهیدرات بالایی داشته و همچنین سرشار از فروکتوز (قند شیرین) هستند. مصرف منابع حاوی فروکتوز، میزان مقاومت انسولین به بدن را افزایش می‌دهد و برای بیماران دیابتی خطرناک است. همچنین مصرف این نوشیدنیها، زمینه ابتلا به بیماری‌هایی مانند کبد چرب و بیماری‌های متابولیک را افزایش میدهند.
چند مورد از مهم‌ترین نوشیدنیهای شیرین‌شده با شکر، عبارتند از:
- نوشابه‌های گازدار
- نوشیدنیهای انرژی‌زا
- انواع شربت‌های شیرین
- نوشیدنیهای شیرین کافی‌شاپی
- موهیتو
- شیرموز
- شیر کاکائو
- چای سرد یا آیس‌تی‌های آماده
- آبمیوههای طبیعی و کارخانه‌ای
مصرف نوشیدنیهای فوق علاوه‌بر افزایش قند خون، سطح کلسترول خون، تری‌گلیسیرید و چربی‌های اطراف شکم را نیز افزایش میدهند.
نوشیدنیهای قهوه طعم‌دار
نوشیدنی‌هایی مانند لاته، کاپوچینو، کارامل ماکیاتو، موکا، آیس موکا و سایر موارد مشابه، سرشار از قند و کربوهیدراتهای مایع هستند. بدیهی است که این نوشیدنیها، سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت افزایش میدهند. با این حال، مصرف قهوه‌های ساده مانند اسپرسو و آمریکانو، برای بیماران مبتلا به دیابت مشکلی ندارد.
تنقلات
در حالت کلی، مصرف انواع تنقلات برای بدن مضر است. زیرا، این خوراکی‌ها دارای چربی‌های ناسالم و کربوهیدراتهای سریع‌الجذب هستند. یعنی، بلافاصله بعد از مصرف جذب بدن شده و میزان قند خون و چربی بدن را افزایش میدهند.
انواع تنقلات مضر عبارتند از:
- انواع چیپس
- انواع پفک
- کراکر
- چوب‌شور
- پاپ‌کورن
- انواع شکلات‌های شیرین
- بیسکویت شکلاتی
- کیک مغزدار
- انواع کلوچه
- آبنبات‌های میوه‌ای
- لواشک
- بستنی
- ژله
نکته! مصرف مقادیر کمی از این تنقلات، برای بیماران دیابتی ممنوع نیست.
برای کسب آگاهی کامل در خصوص بدترین غذا برای دیابتی‌ها، به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
افراد مبتلا به دیابت، برای کسب آگاهی در خصوص مضرترین غذاها، می‌توانند به دکتر تغذیه مراجعه کنند. متخصصین این حوزه، علاوه‌بر معرفی غذاهای مضر، به بیماران کمک می‌کنند تا عادت‌های نادرست غذایی خود را نیز اصلاح کنند. همچنین، افراد مبتلا می‌توانند با راهنمایی‌های پزشک متخصص، برنامه غذایی خود را به سمت سالم‌خوری و دوری از منابع غذایی مضر هدایت کنند.
برای دریافت نوبت حضوری و آنلاین از بهترین متخصصین تغذیه در سراسر ایران، به سامانه آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
mayoclinic.org
healthline.com
مرسی بابت مطالبتون.خیلی خوب بود واقعا ممنون.🌹🌹🌹