دسته‌ای از رژیم‌های کاهش وزن به نام رژیم مایعات روی مصرف مایعات و حذف غذاهای جامد متمرکزند. انواع رژیم مایعات قوانین مختلف و مخصوص به خود را دارند. برخی از این روش‌ها رژیم مایعات نرم نام دارند و به شما اجازه مصرف غذاهای مایع را هم می‌دهند. برخی هم قوانین سخت‌گیرانه‌تری دارند. در چنین رژیم‌هایی، معمولاً خبری از نوشیدنی‌های گازدار یا آبمیوههای صنعتی نیست. با بعضی از انواع رژیم غذایی مایعات می‌توانید وزن خود را کم کنید، اما باید با عوارض جانبی رژیم هم آشنا باشید. در این مقاله از معایب و مزایای رژیم مایعات برایتان می‌گوییم و توصیه می‌کنیم که هرگز بدون مشورت با دکتر رژیم و تغذیه دست به استفاده از این روش نزنید.
مطالعه مقاله به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.
در پایان، پرسش‌هایتان را در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر به شما پاسخ بدهد.
رژیم مایعات چیست؟
رژیم مایعات یک نوع رژیم لاغری است که در آن فرد بیشتر یا تمام غذاهای خود را به شکل مایعات مصرف می‌کند. این رژیم می‌تواند شامل آب، آبمیوه‌ها، اسموتی‌ها، سوپ‌ها، شیر، نوشیدنی‌های پروتئینی و دیگر مایعات قابل مصرف باشد.
در پایگاه دانشگاه پزشکی می‌سی‌سی‌پی (UMC) درباره این رژیم، این‌طور نوشته شده است:
رژیم غذایی کامل مایع فقط شامل مایعات و غذاهایی است که در دمای اتاق مایع هستند. زمانی که این رژیم را رعایت می‌کنید، فقط موادی می‌خورید یا می‌نوشید که مایع هستند.
اگر جراح شما این رژیم را توصیه می‌کند، به این دلیل است که عضلات دهان، گردن یا گلو آماده بلع بافت‌های جامد نیستند.
شما می‌توانید تمام وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها را با مایعات جایگزین کنید. در برخی از انواع این رژیم، مواد جامد نرم هم در برنامه غذایی دیده می‌شوند. رژیم مایعات لاغری و بلع به رفع مشکلات گوارش و اضافه وزن کمک می‌کند.
کدام نوشیدنی‌ها در رژیم غذایی مایعات مجاز هستند؟
مایعات و مواد خوراکی زیر در رژیم غذایی مایعات وجود دارند. البته بنا به نوع رژیم مایعی که دارید، شاید محدودیت‌ها در برخی از آن‌ها بیشتر باشد. در هر حال، به طور کلی از مواد زیر در انواع این رژیم استفاده می‌شود:
- میلک‌شِیک
- سوپ‌های مختلف
- آب میوه‌ها و سبزیجات
- نوشیدنی‌های ورزشی
- قهوه و چای، شیرکاکائو
- نوشیدنی‌های میوه‌ای و لیموناد
- آبگوشت شفاف (گوشت گاو، مرغ)
- انواع شیر گاو (کامل، کم‌چرب، بدون چربی)
- محصولات شیر بدون لاکتوز مانند سویا، بادام یا شیر کتان
درباره هر ماده غذایی که دچار تردید شدید، با متخصص تغذیه مشورت کنید و نظرش را جویا شوید. سرخودانه برای خود برنامه‌ریزی نکنید.
مایعات ممنوع در رژیم غذایی مایعات شامل چه مواردی می‌شوند؟
در رژیم مایعات کامل باید از خوردن هر گونه غذای جامد خودداری کنید. این بدان معنی است که از میوه‌ها یا سبزیجات خام، پخته یا کنسرو دارای پوست یا دانه هم باید دوری کنید. مصرف این مایعات هم در چنین رژیمی ممنوع است:
- آب میوه‌های اسیدی بعد از عمل‌های معده
- نوشیدنی‌های گازدار
- نوشابه گازدار
- آب گازدار
شروع رژیم مایعات باید با انجام آزمایش‌های مختلف و آگاهی از وضعیت سلامت بدن شروع شود.
آیا رژیم مایعات باعث لاغری سریع می‌شود؟
رژیم‌های مایع می‌توانند در لاغری و کاهش وزن سریع موثر باشند. در این نوع از رژیم کالری اندکی مصرف می‌شود و بدیهی است که در ظرف مدت زمان کوتاهی، چربی‌ها از بین می‌روند و امکان کاهش وزن زیاد می‌شود. اما امکان دارد که این نتایج دوام نیاورند. وقتی کالری را به شدت کاهش می‌دهید، متابولیسم یا سوخت و ساز بدنتان کم می‌شود تا در مصرف انرژی صرفه جویی کند.
اگر سبک زندگی‌تان تغییر نکند و سلامتی مداوم را پیش نگیرید، احتمالاً پس از ترک رژیم مایعات، وزن از دست رفته دوباره بازمی‌گردد. برخی از رژیم‌های مایع در درازمدت بهتر از سایرین عمل می‌کنند. رژیم‌های غذایی که شامل غذای جامد و مایعات می‌شوند، برای افراد مبتلا به اضافه وزن، راهی مؤثر و راحت برای کنترل تعداد کالری‌های دریافتی هستند.
چند نوع رژیم مایعات وجود دارد؟
انواع مختلفی از رژیم مایعات وجود دارد. این‌ها درمان‌ها و برنامه‌هایی کوتاه‌مدت برای رفع مشکلات گوارشی یا کم‌کردن از وزن هستند. هریک از این روش‌ها باید تحت نظارت پزشک و فقط به توصیه او پیگیری شوند. دقت کنید که اگر بخواهید از چنین رژیم‌هایی برای طولانی‌مدت بهره ببرید، نتیجه خوشایندی نمی‌گیرید و ضمناً ممکن است که عوارض ناخوشایندی هم برایتان به وجود بیاید. در ادامه به مدل‌های مختلف رژیم مایعات نگاهی خواهیم داشت.
رژیم مایعات صاف
رژیم غذایی مایعات صاف هم نوعی رژیم غذایی بسیار محدود است. در آن، فقط مصرف مایعاتی مجاز است که به راحتی از یک نی عبور می‌کنند. این رژیم معمولاً برای آماده‌سازی روده برای جراحی، یا در موارد خاص مانند اسهال شدید، التهاب روده یا بعد از برخی عمل‌های جراحی تجویز می‌شود. در این رژیم باید از آب ساده، شربت‌ها و آبمیوههای طبیعی بدون پالپ و سوپ‌های صاف‌شده استفاده کنید. مصرف ژله، بستنی و چای مانعی ندارد و قهوه بدون شیر و شکر هم مجاز است.
رژیم مایعات شفاف
رژیم مایع شفاف شما را به مصرف گزینه‌هایی مانند آب، آبگوشت و ژلاتین ساده محدود می‌کند. این مواد به راحتی هضم می‌شوند و تکه‌های غذا را در دستگاه گوارش باقی نمی‌گذارند. احتمالاً، قبل یا بعد از برخی اقدامات پزشکی از این رژیم استفاده می‌شود. در مواردی که مبتلا به مشکلات گوارشی مانند استفراغ یا اسهال باشید، هم چنین رژیمی برایتان تجویز می‌شود.
رژیم مایع شفاف نمی‌تواند تمام کالری و مواد مغذی مورد نیاز را به بدنتان برساند. بنابراین، به طور کلی نباید بیش از چند روز ادامه داشته باشد. رژیم مایعات سه روزه یا کمتر برای بدن ضرر ندارد، اما اگر بخواهید در مدت طولانی از چنین رژیمی استفاده کنید، با مشکلات متنوعی روبه‌رو خواهید شد. رژیم غذایی مایع شفاف به شما کمک می‌کند تا مایعات کافی برای هیدراته‌ماندن داشته باشید. الکترولیت‌هایی مانند سدیم و پتاسیم را هم فراهم می‌کند. در آن از مواد زیر استفاده می‌شود:
- آب و آب میوه‌های بدون پالپ، مانند آب سیب
- آبگوشت شفاف و بدون چربی
- نوشیدنی‌هایی با طعم میوه
- نوشیدنی‌های ورزشی
- نوشیدنی‌های گازدار
- ژلاتین بدون میوه
- چای یا قهوه
- عسل یا شکر
برای جلوگیری از احساس گرسنگی و هیدراته‌ماندن، انواع مایعات شفاف را در طول روز بنوشید.
رژیم کامل مایعات
هدف از یک رژیم غذایی کامل مایعات، مصرف مواد مغذی کافی بدون ایجاد فشار بر دستگاه گوارش است. برای دستیابی به اهداف رژیم غذایی کامل مایعات، باید روی موارد زیر تمرکز کنید:
| چقدر می‌خورید | به عنوان یک قانون کلی، به اندازه کافی غذا بخورید تا احساس سیری کنید. به جای سه وعده غذایی بزرگ، چندین وعده غذایی کوچکتر در روز بخورید. |
| آنچه می‌خورید | رژیم غذایی باید شامل شش یا هفت غذای مختلف باشد. |
| تغذیه خود را زیر نظر بگیرید | برای اطمینان از برآورده‌شدن نیازهای غذایی‌تان، همه‌چیز را برای محاسبه کالری، پروتئین و کربوهیدرات روزانه یادداشت کنید. |
پای‌بندی به چنین رژیم سخت‌گیرانه‌ای کار آسانی نخواهد بود. حتماً با پزشکان درباره آن مشورت کنید و بیهوده، خودتان را به دردسر نیاندازید. شاید چنین روندی اصلاً برایتان مناسب نباشد.
رژیم مایعات نرم
رژیم غذایی نرم مکانیکی رژیمی است که نیازی به جویدن زیاد ندارد. برخی از غذاهای نرم براساس بافت یا قوامشان از این رژیم حذف می‌شوند. خوراکی‌های حذفی غذاهایی هستند که فیبر یا چربی بالایی دارند؛ حتی اگر جویدن آن‌ها آسان باشد. اگر در حال بهبودی از جراحت یا عمل جراحی در دهان، فک یا گلو هستید، رژیم غذایی نرم مکانیکی توصیه می‌شود. چنین رژیمی به سیستم گوارش شما اجازه می‌دهد تا پس از یک بیماری یا جراحی استراحت کند.
رژیم غذایی دیسفاژی
اگر در بلع مشکل دارید (دیسفاژی)، پزشک رژیم غذایی سه مرحله‌ای خاصی را برای کمک به مصرف غذای جامد توصیه می‌کند:
| مرحله اول | فقط غذاهایی می‌خورید که نیازی به جویدن ندارند، مانند ماست. |
| مرحله دوم | می‌توانید غذاهایی را اضافه کنید که فقط به کمی جویدن نیاز دارند، مانند تخم‌مرغ آب‌پز. |
| مرحله سوم | در مرحله سه، می‌توانید میوه‌ها و سبزیجاتی را که له شده یا به قطعات ریز خرد شده‌اند هم اضافه کنید. |
پس از اینکه تمام این مراحل را طی کردید، باید آماده مصرف یک رژیم غذایی جامد معمولی باشید.
دلایل استفاده از رژیم مایعات چیست؟
مزایای رژیم مایعات متنوع است، اما امکان رعایت چنین رژیمی در مدت طولانی وجود ندارد. با رعایت طولانی آن، برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی به بدن نمی‌رسند. ضمن اینکه فیبر کافی هم وارد بدن نمی‌شود و این موضوع احتمالاً مشکلات گوارشی متنوعی را در پی خواهد داشت. افراد مختلف به دلایل گوناگونی به سراغ رژیم مایعات می‌روند. گاهی فقط پای کاهش وزن به میان است و گاهی هم رعایت چنین رژیمی، دستوری از سوی دکتر تغذیه یا پزشکی دیگر است. در ادامه، با دلایل استفاده از رژیم مایعات بیشتر می‌گوییم.
دلایل پزشکی
برخی از افراد به دلایل پزشکی مانند اختلالات بلع یا بیماری‌های گوارشی، باید به طور موقتی از رژیم مایعات استفاده کنند. در بیشتر موارد، رعایت چنین رژیمی کار آسانی نیست. در موارد زیر، این رژیم می‌تواند مفید باشد:
- درمان رشد بیش از حد باکتری روده کوچک (SIBO)
- در زمان مصرف آنتی‌بیوتیک برای طولانی مدت
- رفع استرس مزمن
چنین رژیمی برای تمام افراد مبتلا به وضعیت‌های بالا توصیه نمی‌شود. اگر هم پزشک چنین چیزی را مطرح کند، بیمار باید تحت نظر متخصص اقدام به استفاده از رژیم کند.
آمادگی برای اقدامات جراحی
رژیم غذایی کاملاً مایع اغلب زمانی استفاده می‌شود که نباید غذاهای جامد بخورید. به عنوان مثال، ممکن است، در حال آماده‌شدن برای عمل پزشکی خاصی باشید. در برخی مواقع، قبل از عمل جراحی نباید مواد جامد مصرف کنید. گاهی اوقات هم عملی انجام داده‌اید و نباید بعد از عمل جراحی، چیزی جز مایعات مصرف کنید. وجود مشکلاتی در ناحیه دهان یا گلو هم باعث می‌شود که از چنین رژیم‌هایی استفاده کنید. زمانی که بلعیدن و جویدن سخت شود، چاره‌ای جز روی‌آوردن به رژیم مایعات وجود نخواهد داشت.
آیا رژیم مایعات برای افراد بیمار مجاز است؟
برخی از کسانی که بیماری‌های گوارشی دارند، از این رژیم استفاده می‌کنند. برای مثال، امکان دارد که باکتری‌های مضر موجود در دستگاه گوارش و روده‌ها رو به تکثیر بگذارند. در چنین وضعیتی، عواقب ناخوشایندی در انتظار بیماران خواهد بود. رژیم مایعات برای چنین افرادی مجاز است. کسانی که استرس و فشار مزمنی را تجربه می‌کنند، یا به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف نیاز به مصرف طولانی آنتی‌بیوتیک دارند هم می‌توانند از چنین رژیمی استفاده کنند. اگر سلامت هستید باید با صلاحدید دکتر تغذیه، به سراغ این رژیم بروید. در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگر هم همیشه درباره رژیم غذایی‌تان از پزشک معالج خود سوال کنید.
آیا رژیم مایعات بعد از اسلیو معده مجاز است؟
رژیم مایعات پس از عمل اسلیو معده، به عنوان بخشی از پروتکل بهبودی تجویز می‌شود. اما این رژیم، رژیم مایعات آزاد و طولانی‌مدت نیست. در واقع، رژیمی کوتاه‌مدت و بسیار دقیق است که در آن، انواع خاص مایعات و مقدار مصرف آن‌ها مشخص شده است. بعد از عمل، دستگاه گوارش نیاز به استراحت دارد تا به بهبودی زخم‌ها و سازگاری با معده جدید کمک کند. مایعات به دلیل هضم آسان، به این استراحت کمک می‌کنند.
اصول رژیم مایعات برای کولونوسکوپی
رژیم مایعات قبل از کولونوسکوپی یکی از مراحل مهم آماده‌سازی برای این آزمایش است. هدف از این رژیم، پاکسازی کامل روده بزرگ است تا پزشک بتواند با دقت بیشتری پوشش داخلی روده را بررسی کند. با این رژیم، امکان پاکسازی روده برای بهتر دیده‌شدن داخل بدن پیش می‌آید. مایعات مجاز برای آماده‌شدن در مسیر کولونوسکوپی هم شامل آب، مایعات شفاف، ژله، سوپ رقیق و چای و قهوه ساده می‌شوند.
اصول رژیم مایعات برای قبل و بعد از عمل جراحی
رژیم مایعات، به خصوص قبل و بعد از عمل جراحی، نقش بسیار مهمی در بهبودی بیمار ایفا می‌کند. این رژیم، با کاهش فشار بر دستگاه گوارش، به بدن کمک می‌کند تا انرژی خود را صرف بهبود زخم‌ها و ترمیم بافت‌ها کند. با این رژیم، مشکلاتی مانند استفراغ رخ نمی‌دهد یا دست‌کم، کمتر می‌شود. معمولاً ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل جراحی، رژیم مایعات آغاز می‌شود. بعد از عمل هم زمان بازگشت به رژیم عادی به نوع جراحی، سرعت بهبودی و دستور پزشک بستگی دارد.
اصول رژیم مایعات برای اختلالات بلع
اختلال بلع یا دیسفاژی وضعیتی است که در آن بلعیدن غذا یا مایعات دشوار یا دردناک می‌شود. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی مانند سکته مغزی، بیماری‌های عصبی، سرطان‌های سر و گردن یا مشکلات ساختاری در دستگاه گوارش ایجاد شود. یکی از روش‌های مدیریت این اختلال، استفاده از رژیم مایعات با غلطت و قوام‌های مختلف است.
رژیم مایعات برای چه افرادی مناسب است؟
اگر در یکی از دسته‌بندی‌های جدول زیر قرار می‌گیرید، استفاده از رژیم مایعات برایتان مشکلی به همراه نخواهد داشت. البته این رژیم در هر شرایطی باید زیر نظر پزشک و تجویز او انجام شود:
| قبل و بعد از جراحی | برای جراحی‌های دستگاه گوارش، برای استراحت روده و آماده‌سازی برای جراحی یا بهبود پس از آن. |
| بیماری‌های گوارشی | در برخی بیماری‌های گوارشی مانند التهاب روده، کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و اسهال شدید، برای کاهش فشار روی روده و تسکین علائم. |
| مشکلات در جویدن یا بلع | افرادی که به دلایلی مانند بیماری‌های دهان و دندان، سکته مغزی یا مشکلات عصبی، مشکل در جویدن یا بلع دارند. |
| آمادگی برای برخی آزمایشات پزشکی | گاهی اوقات قبل از انجام برخی آزمایشات پزشکی، به خصوص آزمایشات مرتبط با دستگاه گوارش، رژیم مایعات تجویز می‌شود. |
کاهش وزن سریع (تحت نظر پزشک) هم با رژیم مایعات مقدور است. اگرچه این روش کاهش وزن سالم نیست و عوارض جانبی دارد، اما در برخی موارد خاص و تحت نظر پزشک تجویز می‌شود.
رژیم مایعات برای چه افرادی مناسب نیست؟
افرادی که در دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرند، نباید رژیم مایعات را دنبال کنند:
| کودکان | به دلیل نیاز به مواد مغذی برای رشد، کودکان نباید بدون تجویز پزشک از رژیم مایعات استفاده کنند. |
| زنان باردار و شیرده | این افراد به دلیل نیاز به مواد مغذی بیشتر برای خود و جنین یا نوزاد، نباید از رژیم مایعات استفاده کنند. |
| افرادی با بیماری‌های مزمن | افرادی که بیماری‌های مزمنی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و کلیوی دارند، باید قبل از شروع هرگونه رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنند. |
| افرادی به دنبال کاهش وزن طولانی | رژیم مایعات یک راه حل پایدار برای کاهش وزن نیست و ممکن است به عوارض جدی منجر شود. |
رژیم مایعات رژیمی متعادل نیست و می‌تواند باعث کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی شود. مدت زمان رژیم هم باید از سوی پزشک تعیین شود.
چطور رژیم مایعات بگیریم؟
اگر دلیل خاصی برای رژیم‌گرفتن ندارید و صرفاً خواهان کاهش وزن هستید، شاید بهتر باشد که به سراغ رژیم مایعات نروید. این رژیم قواعد سختی دارد و تنوع مواد خوراکی در آن، بسیار اندک است. اگر نتوانید اصولش را به درستی اجرا کنید، عوارض ناخوشایندی را مشاهده خواهید کرد. تنها در صورتی که در شرایطی خاص هستید و پزشک به شما اجازه می‌دهد، از قواعد رژیم مایعات پیروی کنید. انواع مختلفی از این رژیم وجود دارد و می‌توانید با مشورت پزشک به گزینه مناسب دست پیدا کنید.
طول دوره رژیم مایعات چقدر است؟
مدت زمان رژیم مایعات به طور دقیق قابل تعیین نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- پاسخ بدن به رژیم
- دلیل تجویز رژیم
- نظر پزشک
- نوع بیماری
به طور کلی، رژیم مایعات نوعی رژیم کوتاه‌مدت است و برای سلامتی طولانی‌مدت مناسب نیست. بعضی از انواع این رژیم سه‌روزه و برخی پنج‌روزه هستند. اگر بدن نسبت به چنین رژیمی در همان ابتدا واکنش نشان دهد، باید سریعاً آن را قطع کنید.
زمان‌بندی رژیم مایعات
زمان‌بندی این رژیم تحت تأثیر عواملی مانند دلیل رژیم یا نوع آن است. به طور کلی، رژیم مایعات نوعی رژیم کوتاه‌مدت است و برای سلامتی طولانی‌مدت مناسب نیست. مثالی کلی از زمان‌بندی رژیم مایعات، بعد از عمل به شرح زیر است:
- روز اول؛ فقط مایعات شفاف مانند آب، شربت، سوپ شفاف
- روز دوم؛ اضافه‌شدن مایعات غلیظ‌تر مانند شیر کم‌چرب، پوره میوه
- روز سوم؛ اضافه‌شدن غذاهای نرم مانند پوره سیب‌زمینی، ماست
روزهای بعد هم به‌تدریج، امکان اضافه‌شدن غذاهای جامد با تایید پزشک وجود دارد. اگر هدف از رژیم مایعات درمانی نباشد، اصول آن متفاوت خواهند بود.
کدام غذاها با رژیم مایعات سازگار هستند؟
در رژیم مایعات می‌توانید از مواد خوراکی زیر استفاده کنید. اگر نسبت به ماده‌ای حساسیت دارید یا در شرایط بدنی خاصی هستید، حتماً زیر نظر متخصص باشید:
- آب، بستنی و ژله
- آب سبزیجات و میوه
- کره و مکمل‌های غذایی
- شیر، میلک‌شیک و اسموتی
- ماست (بدون گرانولا، آجیل، دانه یا میوه)
- نوشیدنی‌هایی مانند شکلات داغ، قهوه، چای
- محصولات شیری گیاهی مانند سویا، بادام یا نارگیل
- نوشیدنی‌های ورزشی و محلول‌های آبرسانی خوراکی
- سوپ شفاف یا آبگوشت صاف‌شده (بدون مواد جامد)
انواع مختلف این رژیم قواعد مخصوص به خود را دارند. اما به طور کلی، این مواد در گونه‌های مختلف رژیم مایعات جای دارند.
غذاهای نامناسب برای رژیم مایعات شامل چه مواردی می‌شوند؟
غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب کرد، عبارتند از:
- میوه ها و سبزیجات له‌شده، مانند پوره آووکادو
- گوشت و جایگزین‌های گوشت
- سوپ با رشته فرنگی، برنج
- بستنی با مواد جامد در آن
- غلات کامل و سایر غلات
- پنیرهای سفت و نرم
- آجیل و دانه‌ها
مصرف این خوراکی‌ها برای بدن فایده زیادی دارد. با رژیم مایعات قدم در راه سختی می‌گذارید که اگر نظارت پزشک روی آن وجود نداشته باشد، بدن را با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد کرد.
رژیم مایعات چه مزایایی دارد؟
رژیم غذایی کاملاً مایع (full liquid) فشار کمی بر دستگاه گوارش (فرایند هضم) وارد می‌کند، اما در مقایسه با رژیم مایع شفاف متنوع‌تر است. این رژیم شامل مصرف مایعات شفاف، مانند آب و آب سیب، همراه با مایعات غلیظ‌تری مثل شیر، شیک و اسموتی است. شاید متخصصان غذاهای غلیظ‌تری مانند ماست یا پودینگ‌های حاوی توده یا تکه‌های جامد را هم توصیه کنند.
مزایای رژیم مایعات شامل موارد زیر است:
- استراحت دادن به دستگاه گوارش
- کاهش فشار روی کبد و کلیه‌ها
- کاهش اختلالات گوارشی
- تسهیل عمل دفع
- کاهش دریافت کالری
- آماده‌سازی برای جراحی
برخی افراد در طول این رژیم احساس ضعف، بی‌حالی و یبوست می‌کنند. باز هم تأکید می‌کنیم که رژیم مایعات کوتاه‌مدت است و برای همه افراد مناسب نیست. قبل از شروع هرگونه رژیم غذایی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
آیا رژیم مایعات دارای عوارض است؟
در رژیم مایعات، تعادلی میان مواد مغذی دریافتی وجود دارد. با این حال، چنین چیزی اصولاً اتفاق نمی‌افتد یا گنجاندن تمام مواد لازم برای بدن در قالب مصرف مایعات ممکن نیست. ادامه‌دادن رژیم مایعات در طولانی‌مدت ایده جالبی نخواهد بود. اگر این رژیم با هدف درمانی شروع شده باشد، باید بعد از اثرگذاری متوقف شود. اگر هدف از آن لاغری باشد هم تداومش کار درستی نیست.
تأمین‌نشدن انرژی لازم برای بدن
رژیم‌های بسیار کم کالری (۴۰۰ تا ۸۰۰ کالری در روز) فاقد تعادل پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز هستند. این رژیم‌ها باید فقط و فقط تحت نظارت پزشک انجام شوند. کسانی که با علم تغذیه آشنا نیستند، توانایی تنظیم برنامه‌ای مناسب برای پیگیری رژیم مایعات را ندارند. در نتیجه، با دنبال‌کردن این برنامه، بدون رعایت اصولی علمی، خودشان را مریض و بیمار خواهند کرد.
ابتلا به بیماری‌های مختلف
از دست‌دادن مواد مغذی ضروری می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند موارد زیر شود:
- خستگی
- سرگیجه
- ریزش مو
- آسیب‌های قلبی
- سنگ کیسه صفرا
اگر فیبر کافی دریافت نکنید هم به یبوست و مشکلات گوارشی دچار خواهید شد. در این رژیم معمولاً جایی برای مصرف غلات، میوه‌ها و سبزی‌ها وجود ندارد. بنابراین، دچار یبوست خواهید شد و روده‌ها را تحت فشار قرار خواهید داد. اگر کالری و پروتئین کافی در رژیم غذایی نباشد، عضلات خودتان را هم از دست می‌دهید.
برای گرفتن رژیم مایعات چه ملاحظاتی لازم است؟
متخصص تغذیه بهترین فردی است که می‌تواند در تنظیم رژیم آب درمانی، رژیم مایعات زیبایی یا هر برنامه غذایی دیگری به شما کمک کند. متخصص تغذیه به شما کمک می‌کند تا وعده‌های غذایی خود را مطابق با دستورالعمل‌های یک رژیم غذایی مایع کامل برنامه ریزی و آن را متناسب با نیازهای خاص خود شخصی‌سازی کنید. به عنوان مثال، برخی از افراد در صورت ابتلا به دیابت، نیاز به رژیم غذایی خاصی دارند. برخی دیگر که جراحی چاقی انجام داده‌اند، باید برخی مواد غذایی مانند شکر را برای مدتی در رژیم غذایی مایعات کنار بگذارند.
ملاحظات دیگر در رژیم مایعات شامل موارد زیر می‌شود:
- در حین پیروی از این نوع رژیم، ممکن است که به سرعت مقدار قابل توجهی وزن از دست بدهید. نباید این رژیم را برای طولانی‌مدت ادامه بدهید، چون بسیار لاغر و کم‌انرژی خواهید شد.
- قبل از مخلوط ردن غذاهای پوره با سوپ و مایعات دیگر نباید هیچ تکه یا تکه‌های قابل مشاهده‌ای از آن‌ها وجود داشته باشد.
- افزودن شیر، آب، سس‌های سالاد و سس مایونز می‌تواند به مرطوب‌شدن غذاها برای ترکیب راحت‌تر کمک کند.
- احساس سیری نشانه توقف نوشیدن است. هنگام مصرف مایعات به سیگنال‌های بدن خود توجه کنید.
- سعی کنید، میان نوشیدن مایعات در حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه فاصله در نظر بگیرید.
اگر رژیم مایعات ۵ روزه یا بیشتر دارید، باید مکمل‌های غذایی را هم تحت نظر دکتر تغذیه مصرف کنید.
نمونه‌ای از برنامه رژیم غذایی مایعات را ببینید
برای اینکه دیدتان نسبت به رژیم مایعات بهتر و واضح‌تر شود، در این بخش از مقاله، نمونه‌ای از دستورات صبحانه، ناهار و شام را برایتان آماده کرده‌ایم. چشم‌انداز رژیم مایعات، چیزی شبیه به برنامه غذایی زیر برای یک روز است. یادتان باشد که اگر نگران تغذیه کامل در این رژیم هستید، مولتی ویتامین گزینه خوبی است و باید با دریافت مشورت از متخصص تغذیه، از آن استفاده کنید.
منوی یک روز از رژیم غذایی مایعات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
| صبحانه | ۱ فنجان غلات با شیر کامل نصف فنجان آب میوه |
| میان‌وعده صبح | نصف فنجان نوشیدنی مکمل نصف فنجان ماست |
| ناهار | ۲ فنجان سوپ نصف فنجان آب گوجه‌فرنگی ۱ فنجان پودینگ شکلاتی |
| عصرانه | نصف فنجان نوشیدنی مکمل نصف فنجان آب میوه |
| شام | ۲ فنجان سوپ نصف تا یک فنجان بلغور جو دوسر مخلوط شده با شیر کم‌چرب نصف فنجان لیموناد |
| وعده بعد از شام | ۱ فنجان نوشیدنی مکمل نصف فنجان بستنی وانیلی |
رعایت چنین رژیمی آنچنان راحت نیست و شاید بدن را با کمبودهایی مواجه کند. اگر تمایل به استفاده از آن دارید، باید حتماً به جزئیاتش دقت داشته باشید.
نکات مهم درباره رژیم مایعات را به خاطر بسپارید
برای اینکه از رژیم مایعات نهایت استفاده را ببرید، باید حواستان به رعایت نکاتی مشابه توصیه‌های زیر باشد:
- به اندازه مواد مصرفی دقت کنید و حواستان باشد که مواد مغذی لازم را در برنامه غذایی‌تان بگنجانید.
- شاید برای دریافت کالری و مواد مغذی مورد نیاز خود، احتیاج به خوردن و نوشیدن بیشتر داشته باشید.
- شاید لازم باشد، مایعات با کالری بالاتری را برای کمک به حفظ وزن خود انتخاب کنید؛ مثلاً محصولات لبنی.
- اگر مطمئن نیستید که می‌توانید از غذا یا نوشیدنی خاصی استفاده کنید، حتماً نظر متخصص تغذیه را بپرسید.
سعی کنید، مایعات خوش‌طعمی مانند سوپ و آبگوشت را در رژیمتان بگنجانید. تغییر بین مصرف مایعات سرد و گرم می‌تواند به جذاب نگه‌داشتن رژیمتان کمک کند.
تجربه دیگران از رژیم مایعات چه بوده است؟
به سایت‌هایی مانند کوارو (quora) نگاهی داشته‌ایم. در آن، افراد معمولی درباره رژیم خود صحبت کرده‌اند. تجربه‌های آن‌ها در استفاده از این رژیم این طور بوده است:
- احساس گرسنگی مداوم از نقاط آزاردهنده رژیم مایعات است.
- این رژیم برای بسیاری از آن‌ها واقعاً خسته‌کننده و غیرقابل تحمل بوده است.
- دنبال‌کردن چنین رژیمی نتایج بعضاً مطلوبی داشته، اما با خستگی و کمبود انرژی هم همراه می‌شده است.
هرگز این رژیم را بدون اجازه پزشک استفاده نکنید، چون شاید با عوارض ناخوشایندی همراه شود.
برای مشورت درباره رژیم مایعات به چه دکتری باید مراجعه کنید؟
همیشه برای شروع رژیم غذایی نظر متخصص تغذیه را جویا شوید. اگر بدانید که تخصص تغذیه چیست، متوجه خواهید شد که با یک زمینه علمی بسیار گسترده روبه‌رو هستید. در چنین دنیای پیچیده‌ای از خوراکی‌ها و خواص و اثرات مختلفشان، نمی‌توانید به تنهایی درباره بهترین برنامه غذایی تصمیم‌گیری کنید. برای شروع رژیم مایعات هم باید نظر دکتر تغذیه را بپرسید. اگر در مسیری اصولی گام برندارید، امکان دارد که رژیم غذایی مایعات برایتان عوارض و عواقب بسیار ناخوشایندی به همراه بیاورد.
البته مزایای رژیم مایعات هم کم نیستند، اما باید با آگاهی و اطلاع کامل از معایب آن، در مسیر رعایت چنین برنامه‌ای قدم بردارید. مصرف برخی مواد مانند آب میوه طبیعی هم با قواعدی همراه است. در واقع، فقط به خاطر طبیعی‌بودن این آب میوه‌ها نمی‌توانید بدون کنترل و به مقدار زیاد از آن‌ها مصرف کنید.
برای مشاوره با بهترین متخصصان تغذیه می‌توانید از سامانه دکتردکتر کمک بگیرید. در این سامانه، نظر مراجعان پیشین هر پزشک را بررسی کنید و بعد از شناسایی بهترین مورد، از او به طور آنلاین، وقت بگیرید. با مراجعه به متخصص تغذیه، در رعایت رژیم مایعات شفاف و…، دچار کمبود انرژی و ضعف نمی‌شوید. ضمن اینکه درباره تغذیه بعد از رژیم هم اطلاعات کافی کسب می‌کنید.
منابع:
healthline.com
eatingwell
webmd
mayoclinic.org
verywellhealth.com
سوالات متداول رژیم مایعات
در رژیم مایعات نرم یا کامل خبری از وجود فیبر کافی نیست. پس امکان دارد که در بلندمدت به یبوست دچار شوید. نباید از این رژیم‌ها به مدت طولانی استفاده کنید.
بله در رژیم مایعات می‌توانید از نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه استفاده کنید. البته انواع مختلفی از این رژیم وجود دارد و شاید برخی قوانین محدودکننده‌تری داشته باشند.
در کوتاه‌مدت، رژیم مایعات صاف می‌تواند باعث شود پوستتان شفاف‌تر به نظر برسد. این نتیجه به دلیل کاهش تورم و التهاب در بدن است و می‌تواند باعث کاهش پف زیر چشم و بهبود رنگ پوست شود.
از این رژیم برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود. امکان پاکسازی بدن و کاهش وزن هم وجود دارد. این رژیم فشار روی دستگاه گوارش را کم می‌کند و بسیار هم کم‌کالری است.
بنا به نوع رژیم مایعات، دوره‌های زمانی مختلفی در نظر گرفته می‌شود. برخی از انواع آن، سه‌روزه و برخی هم پنج‌روزه هستند. در هر حال، امکان ادامه‌دادن این رژیم در طولانی‌مدت وجود ندارد.
