علت درد ناف معمولا مشکلاتی همچون بیماریهای گوارشی مانند سوء هاضمه یا یبوست، همچنین فتق ناف یا عفونت‌ها، درد قفسه سینه و حتی آپاندیس است. البته بین خانم‌ها و آقایان، برخی از دلایل متفاوت نسبت به هم متفاوت هستند. مثلا خانم‌ها در اثر قاعدگی ممکن است این درد را تجربه کنند در صورتی‌که، منشا این درد در مردان عوامل دیگری است.
در ادامه این مطلب از مجله سلامتی و پزشکی دکتردکتر، درباره 15 دلیل سوزش ناف، علائم و درمان آن خواهیم گفت.
در پایان، پرسش‌هایتان را مطرح کنید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
علت درد ناف چیست؟
درد ناف میتواند بسته به موقعیت آن (حاشیه، بالای، پایین یا داخل ناف) علل مختلفی داشته باشد. این درد معمولاً نشانه‌ای از مشکلات متعددی است که ممکن است به بیماریهای بزرگتر منجر شود. در صورتی که فتق ناف یا مشکل جدی وجود داشته باشد، نیاز به اقدامات فوری است. در ادامه به علل مختلف و درمان‌های مرتبط با درد شکم اطراف ناف پرداخته خواهد شد.
در جدول زیر، خلاصه‌ای از 15 علت درد در این ناحیه را آورده‌ایم:
| شماره | دلیل | توضیحات |
|---|---|---|
| 1 | مسمومیت غذایی | درد پس از مصرف غذای آلوده همراه با اسهال و استفراغ. |
| 2 | سندرم روده تحریک‌پذیر | درد مزمن بدون علائم گوارشی اضافی، مرتبط با استرس. |
| 3 | آپاندیسیت | درد ابتدا در ناف، سپس به پایین و سمت راست شکم منتقل می‌شود. |
| 4 | فتق ناف | درد همراه با بیرون‌زدگی ناف هنگام بلند کردن اجسام سنگین. |
| 5 | عفونت ناف | علائم شامل سوزش، خارش، قرمزی و درد در ناحیه ناف. |
| 6 | درد بعد از سزارین | ممکن است ناشی از فتق ناف باشد یا به دلیل تغییرات پس از جراحی. |
| 7 | درد در بارداری | به دلیل کشیدگی رحم و تغییرات بدن. |
| 8 | درد بالای ناف بعد از غذا خوردن | معمولاً به دلیل سوء هاضمه و مشکلات گوارشی. |
| 9 | درد ناف سمت چپ یا راست | میتواند به علت مشکلات روده، کلیه یا فتق باشد. |
| 10 | درد ناف و سرطان | ممکن است به دلیل سرطان‌های داخلی شکم باشد. |
| 11 | اختلالات گوارشی | مانند یبوست یا گاستریت که باعث درد می‌شود. |
| 12 | عفونت مجاری ادراری | که ممکن است به شکم درد خاصی بدهد. |
| 13 | سنگ کلیه | سنگ‌ها می‌توانند درد شدیدی در ناحیه ناف ایجاد کنند. |
| 14 | درد عضلانی | ممکن است به دلیل فشار زیاد بر عضلات ناحیه شکم باشد. |
| 15 | حساسیت به غذا | مانند عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به گلوتن که باعث درد شکم می‌شود. |
مسمومیت غذایی
مصرف غذاهای فست‌فود غیربهداشتی یا آب و غذاهای آلوده به میکروب، باعث مسمومیت غذایی می‌شود و درد ناف را به همراه دارد. در این شرایط احتمالا بعد از چند ساعت درد در کل شکم را احساس کنید و ممکن است اسهال، حالت تهوع، استفراغ، ضعف و بی‌حالی داشته باشید.
سندرم روده تحریک‌پذیر
اگر درد مزمن در اطراف ناف یا شکم خود احساس میکنید و علائم دیگری مانند اسهال، یبوست، تهوع یا ضعف ندارید، ممکن است دلیل آن استرس‌های روانی باشد. استرس میتواند باعث تحریک روده و درد در اطراف ناف شود، بدون اینکه مشکل گوارشی وجود داشته باشد.
در این موارد، کاهش استرس میتواند کمک‌کننده باشد. درد ناف و مشکلات گوارشی مرتبط هستند، اما گاهی استرس نیز نقش مهمی دارد. مصرف پروبیوتیک‌ها، مانند لبنیات مخصوص، برای کاهش علائم مفید است.
آپاندیسیت
در صورت التهاب آپاندیس، ابتدا درد در اطراف ناف احساس می‌شود که بعد از چند ساعت به سمت راست و پایین شکم منتقل می‌شود. ممکن است علائمی مانند تهوع، استفراغ، تب کم، یبوست یا اسهال و از دست دادن اشتها نیز تجربه کنید.
در چنین شرایطی، دو نکته مهم را باید در نظر بگیرید؛ اول اینکه این بیماری نگران‌کننده نیست، پس آرامش خود را حفظ کنید و دوم اینکه باید فوراً با دکتر گوارش مشاوره پزشکی داشته باشید. برای دریافت مشاوره آنلاین دکتر گوارش می‌توانید از پلتفرم دکتردکتر کمک بگیرید.
فتق یا هرنی ناف
اگر درد در درون ناف خود احساس کنید بدون تغییرات در اجابت مزاج، ممکن است ابتدا بی‌توجه به نظر برسد، زیرا این درد موقتی است. اما پس از مدتی متوجه خواهید شد که هنگام انجام کارهایی مانند بلند کردن اجسام سنگین یا تخلیه مدفوع، ناف شما دچار برآمدگی‌های موقت می‌شود. این بیرون‌زدگی و درد ممکن است نشان‌دهنده فتق ناف باشد، که نوعی فتق شکمی است.
نگران نباشید، چون فتق ناف قابل درمان است. توصیه می‌شود با حفظ آرامش، به متخصص گوارش مراجعه کنید تا معاینه و درمان انجام شود. اطلاعات بیشتر درباره این عارضه در مقاله “فتق چیست” موجود است.
درد ناف به دلیل عفونت
ناف میتواند محل تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها باشد. اگر آن را تمیز نکنید، میکروب‌ها تکثیر شده و ممکن است عفونت ایجاد کنند. علائمی مانند سوزش، خارش، درد و قرمزی می‌توانند نشانه حساسیت یا عفونت سطحی باشند.
عفونتهای رایج ناف شامل استاف، استرپ، مخمر و کیست‌های چربی است.
درد دور ناف بعد از سزارین
اگر پس از سزارین درد ناف ادامه پیدا کند، ممکن است به علت فتق ناف باشد. فتق ناف زمانی رخ میدهد که بافت شکم دچار پارگی شده و از ناحیه ناف بیرون بزند. اگر این درد ادامه پیدا کرد، باید برای مشاوره پزشکی اقدام کنید تا درمان مناسب انجام شود.
درد ناف در بارداری
درد ناف در دوران بارداری، به ویژه در ماه‌های پایانی، معمولاً به دلیل بزرگ شدن رحم و کشیدگی پوست و عضلات شکم رخ میدهد. این موضوع تاثیر قابل توجهی بر درد ناف دارد.
با این حال، اگر قبل از بارداری مشکلاتی مانند عفونت روده یا درد ناف داشته‌اید، این علائم باید جدی گرفته شوند و به بارداری نسبت داده نشوند. تغییرات هورمونی، عادات غذایی یا اختلالات روده نیز می‌توانند علل درد ناف در دوران بارداری باشند.
علت درد بالای ناف بعد از غذا خوردن
درد بالای ناف بعد از غذا خوردن معمولاً به مشکلات گوارشی مربوط است. مشکلاتی مثل سوءهاضمه یا اختلالات معده و روده می‌توانند این درد را ایجاد کنند. این درد به‌ویژه بعد از خوردن غذاهای چرب، تند یا اسیدی، و نوشیدنی‌هایی مثل الکل، کافئین و نوشابه‌های گازدار بیشتر احساس می‌شود. ممکن است ناگهانی باشد یا همراه با سوزش احساس شود.
درد بالای ناف
درد در بالای ناف میتواند نشانه‌ای از مشکلات جدیتری مثل بیماریهای کبدی، حمله قلبی یا التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) باشد. معمولاً این نوع دردها جدی هستند و نباید آن‌ها را نادیده گرفت. در صورتی که چنین دردی احساس کردید، بهتر است برای تشخیص دقیق و درمان به پزشک مراجعه کنید.
درد ناف سمت چپ
درد در سمت چپ ناف ممکن است به دلایلی مانند التهاب معده (گاستریت)، مشکلات روده مثل کولیت، انسداد روده، سنگ کلیه چپ، یا حتی عفونت‌ها و تومورهای کلیه چپ ایجاد شود. دیگر دلایل ممکن شامل کیست تخمدان چپ، بیماریهای لگنی یا پیچ‌خوردگی بیضه چپ هستند.
درد ناف سمت راست
درد در سمت راست ناف بیشتر به دلیل آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) اتفاق می‌افتد. اما گاهی مشکلاتی مثل کشیدگی عضلات شکم، سنگ کیسه صفرا، عفونت یا سنگ کلیه راست و پیچ‌خوردگی بیضه راست نیز می‌توانند باعث بروز این درد شوند.
درد دور ناف و سرطان
درد در ناحیه ناف میتواند در برخی موارد به انواع سرطان‌ها مرتبط باشد. چون اندام‌های مهم و حساس زیادی در ناحیه شکم قرار دارند، بروز سرطان در هر یک از آن‌ها ممکن است باعث درد در ناحیه ناف شود. سرطان‌هایی مانند سرطان تخمدان، رحم، پروستات، روده بزرگ و معده از جمله مواردی هستند که می‌توانند درد شدید در ناحیه ناف ایجاد کنند.
درد ناف در مردان
درد ناف در مردان نیز اتفاق می‌افتد و معمولاً به علت مشکلات داخلی مثل عفونت‌ها یا اختلالات گوارشی است. مردان ممکن است به درد ناف به دلایل مختلفی دچار شوند که باید برای تشخیص و درمان آن‌ها مراجعه به پزشک داشته باشند.
درد ناف در کودکان
درد ناف در کودکان و نوزادان رایج است. چون نوزادان قادر به بیان مشکلات خود نیستند، تشخیص علت درد در آن‌ها ممکن است کمی دشوار باشد. دلایل شایع درد ناف در کودکان شامل آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)، کولیک (قولنج بی‌خطر نوزادان)، مشکلات هضم مانند عدم تحمل لاکتوز، مسمومیت غذایی، عفونتهای ادراری، سندرم روده تحریک‌پذیر، فتق ناف و یبوست هستند.
علت درد دور ناف در دختر بچه‌ها
درد ناف در دختر بچه‌ها معمولاً به دلایلی مانند پرخوری، استرس، نجویدن درست غذا یا مشکلات گوارشی مانند ویروس‌های گوارشی مربوط است. اگر درد ناف مداوم و همراه با علائمی مثل تب یا استفراغ بود، بهتر است برای تشخیص دقیق‌تر و درمان به پزشک مراجعه کنید.
تفاوت درد ناف و درد معده
یادتان باشد که گاهی دردهای ناحیه معده با مشکلاتی که باعث درد ناف شده‌اند، اشتباه گرفته می‌شوند. شاید علائمی از این دو وضعیت با هم شباهت داشته باشند، اما توجه به تفاوت‌ها در مسیر درمان، اهمیت زیادی دارد. در جدول زیر، هر دو حالت را بررسی کرده‌ایم:
ویژگی‌ها | درد ناف | درد معده |
محل درد | دقیقاً در ناحیه ناف | قسمت فوقانی شکم، زیر دنده‌ها یا در وسط شکم |
علل شایع | آپاندیسیت، فتق، عفونت، بیماریهای التهابی روده | سوء هاضمه، زخم معده، گاستریت، سندرم روده تحریک‌پذیر |
سایر علائم | تهوع، استفراغ، تب، تغییر در عادات رودهای | سوزش سر دل، نفخ، حالت تهوع، یبوست یا اسهال |
اگر درد شما شدید و مداوم است یا با علائم دیگری همراه می‌شود، باید هرچه سریع‌تر به دکتر گوارش مراجعه کنید.
علائم همراه با درد ناف
درد ناف میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، از مشکلات جزئی تا بیماریهای جدیتر. برای تشخیص دقیق، مراجعه به پزشک ضروری است. اما آشنایی با علائم همراه با درد ناف میتواند کمک‌کننده باشد:
- تغییرات رودهای: یبوست، اسهال یا تغییر در قوام و فرکانس مدفوع
- تهوع و استفراغ: همراه با درد شدید
- تب: نشانه‌ای از عفونت
- کاهش اشتها: ممکن است نشان‌دهنده مشکل جدی باشد
- نفخ و گاز: مشکلات گوارشی
- درد در قسمت‌های دیگر بدن و کاهش وزن بی‌دلیل: نیاز به پیگیری بیشتر
گاهی استفاده از آنالژزیک‌ها و ضددردها برای کنترل درد ضروری است.
تشخیص علت درد ناف
اگر درد شدید و مداوم در اطراف ناف دارید، تب بالا یا کاهش وزن بی‌دلیل مشاهده میکنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. او برای تشخیص علت درد ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- معاینه فیزیکی: بررسی حساسیت، تورم یا توده‌های شکم؛ احتمال وجود کیست تخمدان یا اندومتریوز.
- آزمایش خون: برای تشخیص عفونت‌ها، التهاب روده یا مشکلات دیگر.
- آزمایش مدفوع: برای بررسی عفونتهای رودهای.
- سونوگرافی: بررسی اندام‌های داخلی برای مشکلاتی مانند سنگ صفرا، فتق یا کیست.
- CT اسکن یا MRI: بررسی دقیق‌تر وضعیت بدن در موارد خاص.
اندوسکوپی نیز ممکن است برای بررسی وضعیت داخلی از طریق دهان یا مقعد انجام شود. این روش به شناسایی مشکلاتی مانند گاستروانتریت یا سایر عفونت‌ها کمک می‌کند. در بعضی موارد، ممکن است درد ناف به دلیل کمبود ویتامین یا حساسیت‌ها باشد که توسط پزشک بررسی می‌شود.
درمان درد ناف، اطراف و بالای آن
روش‌های درمان درد ایجاد شده در ناف بر اساس علت درد ناف تعیین می‌شوند. اگر علت درد جدی نباشد، داروهای مختلف برای تسکین تجویز می‌شوند، اما در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی باشد. به‌طور کلی، درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک‌ها؛ برای درمان عفونت‌ها و مقابله با باکتری‌ها در صورت وجود عفونت.
- داروهای ضدالتهابی؛ برای بیماریهای خودایمنی مانند بیماری التهابی روده، داروهای ضدالتهاب و کرم‌های استروئیدی تجویز می‌شوند.
- جراحی؛ در صورت وجود مشکلات جدی مانند فتق یا آپاندیسیت، جراحی ممکن است لازم باشد.
ماساژدرمانی برای درد دور ناف
ماساژ درمانی به عنوان روشی جانبی برای مدیریت درد، از جمله درد دور ناف، مورد توجه برخی متخصصان است. این روش با ایجاد فشار ملایم و حرکات خاص روی عضلات و بافت‌های نرم بدن، میتواند به کاهش درد، بهبود گردش خون و آرامش عضلات کمک کند. اثرگذاری این روش شامل موارد زیر است:
- کاهش اسپاسم عضلانی
- بهبود گردش خون
- آرامش اعصاب
با استفاده از ماساژ، عضلات اطراف ناف شل و آرام می‌شوند. اگر از تکنیک‌های صحیح ماساژ آگاه باشید، می‌توانید این روش را در منزل نیز به کار ببرید
درمان درد ناف در کودکان
برای درمان خانگی درد ناف در کودکان، می‌توانید از روش‌های کم‌خطر استفاده کنید. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- گرمادرمانی؛ قرار دادن یک کیسه آب گرم یا حوله گرم روی شکم میتواند به طور موقت درد ناف کودکان را تسکین دهد.
- نوشیدن آب کافی؛ برای جلوگیری از کم‌آبی و حمایت از هضم سالم، مصرف مایعات فرزندتان را افزایش دهید.
- تغییر رژیم غذایی؛ از دادن مواد غذایی تند، چرب یا لبنیات خودداری کنید و به جای آن میوه‌هایی مانند موز و مواد غذایی سالمی مانند عسل را در رژیم غذایی او بگنجانید.
برای درد دور ناف چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر دچار درد اطراف ناف شده‌اید که شدت درد آنقدر زیاد است که تاب و طاقت شما را بریده است یا اینکه همراه درد اطراف ناف دچار علائمی از قبیل تب، تهوع، استفراغ، اسهال شدید، اسهال خونی و یا تنگی نفس شده‌اید، لطفا زمان را از دست ندهید و در اسرع وقت به یکی از متخصصین گوارش در شهرتان مراجعه کنید. مثلا اگر در تهران هستید، بیش از 161 دکتر گوارش تهران فعال هستند و می‌توانید از آن‌ها، مشاوره درمانی دریافت کنید.
همچنین اگر درد اطراف ناف مدت زمان طولانی ادامه پیدا کرده است و بهبودی حاصل نشده و بالای 50 سال سن دارید، باید در اسرع وقت برای درمان اقدام کنید. تاثیر نوشیدنی‌ها بر درد ناف یا درد ناف و بیماریهای نادر را هم به خاطر داشته باشید و برای کشف و درمان هر عامل این وضعیت، به پزشک مراجعه کنید.
منابع:
medicalnewstoday.com
.healthline.com
self.com
