اگر در طول شب و هنگام خواب مشکل شدید تنفسی دارید، این یعنی این که شما به آسم شبانه مبتلا هستید. تنگی نفس، خس‌خس سینه و سرفه‌ای که معمولاً از ساعت‌های ابتدایی شب شروع شده و احتمالا تا صبح ادامه داشته باشد، علائم این بیماری هستند.
طبق گزارش‌های موجود، تقریبا 75٪ از افراد مبتلا به آسم، حداقل یک‌بار در هفته با علائم شبانه مواجه میشوند. از این میان، حدود 40٪ از بیماران هر شب با علائم آسم مواجه هستند. برای همین است که این مشکل، نیاز به مدیریت و درمان مناسب دارد.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر با ما همراه باشیدد تا درباره آسم برونشیال شبانه، علائم، محرک‌ها و درمان آن آگاه شوید.
اگر در انتها سوالی داشتید، در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی پاسخ دهد.
آسم شبانه چیست؟
آسم شبانه (Nocturnal Asthma) به وضعیتی گفته میشود که در آن علائم آسم به‌صورت برجسته در طول شب، به‌ویژه نیمه‌شب تا نیمه‌های صبح، شدت می‌گیرند. بیماران مبتلا معمولاً آسم برونشیال شبانه از سرفه‌های شبانه آسم، خس‌خس سینه، تنگی نفس یا احساس فشار در قفسه سینه در زمان خواب یا در ساعات ابتدایی صبح رنج می‌برند.
طبق مقاله منتشر شده در مرکز مطالعات PubMed؛
در بسیاری از بیماران، این الگوی ممکن است اولین علامت هشداردهنده باشد که نشان می‌دهد آسم به‌خوبی کنترل نشده است یا روندی مزمن و پیش‌رونده دارد.
از نظر فیزیولوژیکی در تمامی انسان‌ها، عملکرد ریه در شب به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد اما در افراد مبتلا به آسم برونشیال شبانه، این افت عملکرد بسیار محسوس‌تر و علامت‌دار است. بخاطر همین، این شکل از آسم می‌تواند تأثیر منفی چشمگیری بر کیفیت خواب، عملکرد روزانه و حتی خطر مرگ‌ومیر شبانه نیز در پی داشته باشد.
آیا آسم شبانه در کودکان هم شایع است؟
بله، این بیماری در کودکان نسبتاً شایع است و می‌تواند با سرفه‌های شبانه، تنگی نفس و اختلال خواب همراه باشد که در نهایت روی رشد، تمرکز و عملکرد تحصیلی آن‌ها در طول روز تأثیر می‌گذارد.
مدیریت آسم شبانه در زنان باردار چگونه است؟
در دوران بارداری، کنترل این بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد. مدیریت شامل تنظیم دوز داروهای استنشاقی بی‌خطر، پرهیز از آلرژن‌ها و بررسی منظم عملکرد تنفسی توسط پزشک برای حفظ سلامت مادر و جنین است.
آیا علائم آسم شبانه در سالمندان شدیدتر میشود؟
بله، سالمندان بهدلیل کاهش ظرفیت تنفسی، تغییرات فیزیولوژیک و ابتلا به بیماری‌های مزمن دیگر، ممکن است علائم شدیدتری از این بیماری را تجربه کنند و نیاز بیشتری به درمان منظم و نظارت پزشکی دارند.
علائم آسم شبانه
علائم آسم شبانه اغلب مشابه آسم معمولی است، اما ویژگی بارز آن‌ها، بروز یا شدت‌گیری در شب است. علائم مختص به این بیماری، شامل موارد زیر است:
- سرفه خشک یا خلط‌دار، به‌ویژه در نیمه‌شب یا صبح زود
- خس‌خس سینه
- تنگی نفس
- احساس فشار در قفسه سینه
- بیدار شدن‌های مکرر از خواب یا بی‌خوابی ناشی از علائم تنفسی
- خستگی روزانه بهدلیل اختلال در خواب شبانه
نکته! گاهی ممکن است علائم این بیماری با تاکی پنه همراه شود.
علل بروز حمله آسم شبانه شامل چه مواردی میشود؟
آسم شبانه به‌طور عمده به تغییرات فیزیولوژیکی بدن در شب مرتبط است. این تغییرات شامل موارد زیر میشوند:
- کاهش عملکرد ریه‌ها در شب؛ در طول شب، میزان تنفس کاهش می‌یابد و این می‌تواند باعث تجمع ترشحات در مجاری هوایی و در نتیجه تشدید علائم آسم شود.
- تغییرات هورمونی؛ در طول شب، سطح برخی هورمون‌ها مانند کورتیزول کاهش می‌یابد. کورتیزول نقش ضد التهابی دارد و کاهش آن می‌تواند التهاب ریه‌ها را تشدید کند.
- کاهش دمای بدن و راههای هوایی؛ در شب، دمای بدن پایین‌تر می‌آید و این ممکن است باعث انقباض مجاری هوایی و تشدید علائم آسم شبانه شود.
- ضعف سیستم ایمنی؛ در طول شب، سیستم ایمنی بدن نیز فعالیت کمتری دارد و این می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت آسم شود.
چه عواملی باعث تحریک آسم در هنگام شب میشوند؟
محرک‌های آسم برونشیال شبانه، عواملی هستند که ممکن است باعث تشدید یا بروز حملات آسم شوند، مواردی همچون:
- آلرژن‌ها؛ گردوغبار، مایت‌ها، پرز حیوانات، گرده گیاهان و سایر آلرژن‌ها میتوانند علائم آسم شبانه را تشدید کنند.
- عوامل محیطی؛ دود سیگار، آلودگی هوا یا تغییرات شدید دما میتوانند محرک‌های آسم باشند.
- رفلاکس معده به مری؛ این مشکل به‌ویژه در شب می‌تواند باعث تحریک مجاری تنفسی شود.
- عفونت‌ها؛ عفونتهای تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا میتوانند علائم آسم را بدتر کنند.
نحوه تشخیص آسم شبانه
تشخیص آسم شبانه بر پایه ترکیبی از شرح حال بالینی، ارزیابی خواب و تست‌های عملکرد ریه به شرح زیر صورت می‌گیرد:
- گرفتن شرح حال دقیق بیمار توسط پزشک برای تجویز درمان؛ پزشک معمولاً به علائم شبانه، دفعات بیدار شدن از خواب و شدت تنگی نفس توجه میکند.
- گرفتن تست اسپیرومتری؛ ارزیابی حجم بازدم در شب و مقایسه با روز می‌تواند به تشخیص کمک کند.
- ارزیابی اختلالات خواب در یک بازه مشخص؛ در برخی موارد، بررسی‌های مربوط به اختلالات خواب مانند وقفه تنفسی انسدادی (OSA) نیز توصیه میشود.
درمان آسم شبانه
درمان آسم شبانه شامل ترکیبی از درمان دارویی و اقدامات حمایتی غیردارویی است. هدف از درمان این بیماری، کنترل التهاب راههای هوایی، کاهش علائم شبانه و جلوگیری از حملات آسم است. در ادامه، هر کدام از این روش‌ها را به صورت جداگاته، بررسی خواهیم کرد:
درمان دارویی آسم برونشیال شبانه
درمان آسم شبانه بر اساس شدت بیماری و میزان کنترل علائم صورت می‌گیرد. استفاده به‌موقع از داروهای کنترل‌کننده در کنار شناسایی و حذف محرک‌ها نقش کلیدی دارد. گزینه‌های دارویی را در جدول زیر آورده‌ایم:
| نوع دارو | نام دارو | نحوه استفاده | هدف درمان |
|---|---|---|---|
| کورتیکواستروئیدهای استنشاقی | فلوتیکازون، بودزونید | روزانه به‌صورت استنشاقی | کاهش التهاب مزمن راههای هوایی |
| بتا آگونیست‌های طولانی‌اثر (LABA) | سالمترول، فورموترول | روزانه، معمولاً همراه با کورتون استنشاقی | بازگشایی طولانی‌مدت راههای هوایی |
| آنتاگونیست‌های لکوترین | مونته‌لوکاست | روزانه، خوراکی | کاهش التهاب و حساسیت راههای هوایی |
| بتا آگونیست‌های کوتاه‌اثر (SABA) | سالبوتامول، آلبوترول | در مواقع علائم حاد (استنشاقی) | تسکین سریع علائم تنگی نفس و خس‌خس سینه |
| کورتیکواستروئیدهای خوراکی | پردنیزون، متیل‌پردنیزولون | در موارد شدید، کوتاه‌مدت | کاهش التهاب در حملات حاد |
توجه! توصیه میشود داروها اغلب عصر یا پیش از خواب مصرف شوند تا از بروز علائم در نیمه‌شب جلوگیری شود.
برای سفارش آنلاین دارو می‌توانید از داروخانه آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید و با بارگزاری نسخه خود یا غکس داروهایتان، هر جا که هستید، درب منزل و در سریع‌ترین زمان ممکن، سفارش خود را تحویل بگیرید.
درمان‌های خانگی و مکمل
در کنار مصرف دارو، لازم است تا درمان‌های مکمل و حمایتی را که اغلب با درمان خانگی آسم یکسان هستند را نیز انجام دهید:
دوری از محرک‌هایی همچون گردوغبار، حیوانات خانگی و دود سیگار
شست‌وشوی ملحفه‌ها با آب داغ و استفاده از کاور ضد حساسیت
خوابیدن در حالت نیمه‌نشسته در بیماران مبتلا به رفلاکس
مصرف داروها مطابق برنامه و به‌ویژه عصرها
چگونه از آسم شبانه پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از آسم شبانه مستلزم ترکیبی از اقدامات دارویی و غیردارویی است. برخی راهکارهای کلیدی جلوگیری از آن عبارتند از:
- آگاهی و توجه به علائم آسم در طول روز
- استفاده از بالش و تشک‌های ضد حساسیت
- پرهیز از نگهداری حیوانات خانگی در اتاق خواب
- رعایت بهداشت خواب با تنظیم دمای اتاق خواب، اجتناب از هوای بسیار خشک یا مرطوب و تهویه مناسب اتاق
- قطع یا کاهش مصرف دخانیات
- اجتناب از ورزش یا فعالیت شدید قبل از خواب
برای درمان این بیماری باید به پزشکان کدام تخصص مراجعه کرد؟
برای درمان آسم شبانه، باید به دکتر آلرژی یا متخصص ریه مراجعه کنید. متخخصان ریه، به‌صورت تخصصی در درمان انواع بیماری‌های تنفسی تبحر دارند و متخصصان آلرژی، در تجویز درمان‌های ایمونوتراپی یا داروهای کنترل آلرژی صلاحیت دارند.
البته توصیه می‌کنیم قبل از مراجعه حضوری به پزشک، با استفاده از سرویس مشاوره پزشکی متنی یا تلفنی دکتردکتر، با بهترین پزشکان این حوزه مشورت کنید تا در نهایت با اطلاعات کافی پزشکی، به پزشکی که مناسب موقعیت شماست، مراجعه کنید.
منبع:
