با وجود اینکه استخوان‌های بدن استقامت و مقاومت زیادی دارند، اما مشکلات مانند شکستگی دنده رایج است. این عارضه ممکن است به دلیل ضربه، تصادف یا فشار وارد شدن به قفسه سینه رخ دهد. در صورتی که علائم شکستگی دنده خفیف باشد، مشکل ایجاد شده با استراحت بهبود پیدا می‌کند؛ اما در صورتی که شکستگی دنده قفسه سینه جدی باشد، نیاز به درمان پزشکی وجود دارد.
از جمله علائم شکستگی دنده، می‌توان به درد شدید در قفسه سینه، کبودی و خون‌مردگی، تنگی نفس و احساس فشار روی قفسه سینه اشاره کرد. برای درمان شکستگی دنده، پزشک داروهای لازم را تجویز می‌کند. در صورتی که شکستگی شدید باشد، پزشک درمان‌های تکمیلی مانند جراحی را برای بهبود این عارضه انجام می‌دهد.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر با ما همراه باشید. قرار است تا درباره شکستگی دنده، علائم، مراقبت‌ها و راه‌های درمان آن، برایتان بگوییم. مطالعه این مطلب، 7 دقیقه زمان نیاز دارید.
اگر هم سوالی دارید، می‌توانید در انتهای همین مطلب و در بخش سوالات بنویسید تا مشاور سلامتی دکتردکتر، پاسخ دهد.
شکستگی دنده چیست؟
در صورتی که یکی از استخوان‌های قفسه سینه بشکند یا ترک بخورد، شکستگی دنده رخ داده است. این عارضه معمولاً در اثر تصادف، ضربه شدید و ناگهانی یا تمرینات ورزشی رخ می‌دهد. شکستگی دنده، معمولاً در بین بزرگسالان و سالمندان مبتلا به پوکی استخوان نیز دیده میشود. افراد مبتلا به سرطان‌هایی که استخوان‌ها را ضعیف می‌کند هم در معرض این عارضه قرار دارند. با وجود انعطاف بالای بدن کودکان، احتمال رخ دادن دررفتگی یا شکستگی دنده برای نوزادان و کودکان نیز وجود دارد.
به گفته Mayo Clinic،
شکستگی دنده‌ها به دلیل ضربه مستقیم به قفسه سینه یا فشار شدید وارد شده به این ناحیه رخ می‌دهد. با استراحت کافی، مصرف غذاهای مقوی و عدم فشار وارد کردن به ناحیه سینه، این عارضه خود به خود درمان میشود.
جراحی قفسه سینه زمانی انجام میشود که شکستگی دنده، موجب آسیب وارد شدن به اندام‌های داخلی شود. در غیر این صورت، معمولاً با درمان‌های خانگی و استراحت، این عارضه در عرض یک ماه بهبود پیدا می‌کند.
شکستگی دنده چه علائمی دارد؟
شکستگی دنده، علائم مختلفی دارد. با توجه به شدت این عارضه، علائم شکستگی دنده ممکن است خفیف یا شدید باشد. از جمله رایج‌ترین علائم نشان دهنده شکستگی دنده قفسه سینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- درد ممتد ناحیه قفسه سینه
- افزایش شدت درد قفسه سینه با سرفه، عطسه و خنده یا تحرکات فیزیکی
- کبودی یا تورم در ناحیه اطراف شکستگی
- تنگی نفس و دشواری در تنفس
- احساس درد و کوفتگی در بخش آسیب دیده
- بی حسی در ناحیه آسیب دیده
- خونریزی شدید محل آسیب
- بیرون‌زدگی بخشی از استخوان شکسته از قفسه سینه
- تغییر شکل محسوس ناحیه آسیب دیده
با مشاهده هر کدام از این علائم و ضعف عضلات، لازم است که به پزشک مراجعه کنید. با توجه به شدت آسیب، پزشک داروهای تقویت عضلات یا خدمات فیزیوتراپی و توانبخشی را تجویز می‌کند. اگر خونریزی و بیرون‌زدگی استخوان مشاهده شود، لازم است عمل قفسه سینه در بیمارستان انجام شود. همچنین، در صورت بروز خونریزی داخلی، جراح متخصص فوری بیمار را به اتاق عمل اعزام می‌کند. جهت شناخت خدمات پزشکان این حوزه، لازم است درباره تخصص ارتوپدی چیست، شناخت به دست بیاورید.
شکستن دنده چه دلایلی دارد؟
دنده‌ها به عنوان محافظ قلب و ریه شناخته می‌شوند. این اعضای بدن استقامت بالایی دارند؛ اما وارد شدن ضربات شدید و ناگهانی به قفسه سینه یا پشت، موجب شکستگی دنده‌ها میشود. از جمله دلایل مهم شکستگی خفیف یا شدید دنده‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تصادفات اتومبیل
در صورتی که در اثر تصادف ضربه شدیدی به ناحیه سینه وارد شود، احتمال ترک خوردن دنده‌ها وجود دارد. در این شرایط یک یا چند دنده دچار شکستگی می‌شوند. گاهی مواقع دنده شکسته در اندام‌های داخلی فرو می‌رود. این عارضه موجب خونریزی داخلی خواهد شد. حتی ممکن است دنده شکسته از بدن بیرون بزند و قابل مشاهده باشد. شکستگی دنده در تصادفات سنگین شدیدتر است.
ورزش‌های تماسی یا برخوردی
ورزش‌هایی مانند فوتبال، راگبی و ورزش‌های رزمی نیز موجب شکستگی دنده‌ها میشود. هر چقدر شدت ضربه وارد شده به قفسه سینه در ورزش بیشتر باشد، شکستگی دنده حادتر خواهد بود.
سقوط‌های شدید و خطرناک
سقوط از ارتفاع نیز می‌تواند موجب شکستگی استخوان دنده شود. اگر ضربه از جلو وارد شود، استخوان‌های جلوی قفسه سینه صدمه خواهند دید. در ضربات از پشت نیز احتمال شکستگی دنده‌های این ناحیه وجود دارد. در سقوط‌های خطرناک، احتمال فرورفتگی دنده در ریه یا سایر اندام‌های داخلی افزایش پیدا می‌کند.
خشونت خانگی و دعوا
کسانی که در معرض خشونت خانگی یا دعوا هستند هم دچار این عارضه می‌شوند. چون احتمال وارد شدن ضربات شدید به قفسه سینه وجود دارد. به‌طور معمول، شکستگی دنده در این افراد خفیف است؛ بنابراین، با استراحت، شکستگی استخوان بهبود پیدا می‌کند.
پوکی استخوان
افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند نیز در معرض این عارضه هستند. پوکی استخوان تراکم استخوان‌ها را کاهش می‌دهد. در نتیجه، استخوان‌ها در برابر شکستگی آسیب‌پذیرتر می‌شوند. این عارضه در بین سالمندان شایع‌تر است.
ابتلا به سرطان استخوان
بیماری سرطان می‌تواند تراکم و بافت استخوان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. در افراد مبتلا به سرطان، استخوان‌ها ضعیف می‌شوند. در نتیجه احتمال ترک‌خوردگی و شکستگی استخوان دنده افزایش بیشتر است. این عارضه نادر بوده و تعداد کمی از افراد به آن مبتلا می‌شوند.
روش‌های تشخیص شکستگی دنده
برخلاف شکستگی انگشت یا دست و پا که علائم واضحی دارد، شکستگی دنده به سختی تشخیص داده میشود؛ بنابراین به محض مشاهده علائمی مانند درد دنده، فشار روی قفسه سینه و خون‌مردگی در این ناحیه، لازم است که پزشک مراجعه کنید. روش‌هایی که معمولاً پزشکان برای تشخیص این عارضه استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:
استفاده از اشعه ایکس یا X-ray
اشعه ایکس برای تشخیص شکستگی‌های بزرگ در ناحیه قفسه سینه مناسب است؛ اما در شرایط حاد، لازم است روش‌های دقیق‌تر استفاده شود. چون تصویربرداری با اشعه ایکس، دید واضحی نسبت به شکستگی‌های کوچک ارائه نمی‌کند.
سی تی اسکن قفسه سینه
پزشک با کمک CT اسکن می‌تواند شکستگی‌های خفیف که با اشعه ایکس قابل تشخیص نبودند را مشاهده کند. در این حالت، ترک خوردگی‌های خفیف یک یا چند ناحیه قفسه سینه قابل تشخیص است.
اسکن استخوان
در اسکن استخوان، مقدار کمی رنگ رادیواکتیو به داخل سیاهرگ تزریق میشود. این ماده به عنوان ردیاب عمل می‌کند و با کمک تجهیزات اسکن قابل تشخیص است. ماده ردیاب در مناطقی مانند محل شکستگی جمع شود. اسکن استخوان می‌تواند برای تشخیص شکستگی‌های خاص استخوانی نیز استفاده شود.
ام آر آی
در صورتی که احتمال آسیب وارد شدن به عضلات داخلی مانند قلب و ریه وجود داشته باشد، mri انجام میشود. در این روش، هرگونه آسیب وارده به بافت نرم یا عضله و مفصل قابل تشخیص است. پس از انجام رادیوگرافی و تصویر بردارد، میزان شدت شکستگی دنده تشخیص داده میشود. سپس دکتر ارتوپد با توجه به آسیب وارد شده به استخوان‌های قدامی یا خلفی، بهترین روش درمان را انتخاب می‌کند. اگر نیاز به جا انداختن استخوان وجود داشته باشد، پزشک این کار را جهت رفع عارضه انجام خواهد داد.
شکستگی دنده در چه نقاطی رخ می‌دهد؟
مجموعاً 24 دنده در ناحیه قفسه سینه قرار دارند. شکستگی دنده می‌تواند در 12 استخوان سمت چپ یا راست رخ دهد. علائم شکستگی دنده سمت چپ و علائم شکستگی دنده سمت راست تقریباً مشابه است. در هر دو حالت، فرد احساس ضعف، درد، تنگی نفس و ناراحتی در قفسه سینه خواهد داشت.
به‌طور معمول، شکستگی در دنده‌های 4 تا 10 رخ می‌دهد و دنده‌های اول کمتر در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارند. البته، با توجه به محل آسیب وارده، امکان شکستگی در این استخوان‌ها هم وجود دارد.
روش‌های درمان شکستگی دنده
نحوه درمان این عارضه، با توجه به شدت شکستگی تعیین میشود. اگر شکستگی دنده شدید باشد، یا اندام‌های داخلی آسیب دیده باشند، لازم است فرد در بیمارستان بستری شود. درمان‌های رایجی که برای این عارضه وجود دارند عبارت‌اند از:
جراحی دنده
در صورت آسیب وارد شدن به اندام‌های داخلی به دلیل شکستگی دنده، دکتر ارتوپد جراحی را تجویز می‌کند. همچنین، در صورتی که دو بخش جدا شده استخوان به هم جوش نخورند، جراحی لازم است. در این حال، پزشک با کمک قطعات فلزی مخصوص، استخوان‌ها را کنار هم قرار می‌دهد. تا مراحل ترمیم استخوان‌ها به خوبی انجام شده و شکاف ایجاد شده بسته شود.
گچ گرفتن
در صورتی که شکستگی خفیف باشد، پزشک ممکن است قفسه سینه را گچ بگیرد. تا حرکات بدنی فرد، مانع از جوش خوردن استخوان‌ها نشود. گچ گرفتن این ناحیه، شدت درد را نیز کمتر می‌کند و درمان در این شرایط سریع‌تر انجام میشود.
فیزیوتراپی
به‌طور معمول، فیزیوتراپی برای دوران پس از درمان شکستگی دنده در نظر گرفته میشود؛ زیرا در طول درمان این عارضه، نباید فعالیت‌های تحریک کننده انجام شود. پس از بهبودی کامل شکستگی دنده، دکتر فیزیوتراپی تکنیک‌هایی را برای تحریک مفاصل انجام می‌دهد. همچنین، تمریناتی برای بهبود وضعیت بدن و انعطاف‌پذیری به متقاضی ارائه میشود. تا فرد بتواند به وضعیت قبل برگردد و بهبودی کامل پیدا کند.
باندینگ قفسه سینه
در صورت بروز عارضه شکستگی دنده پشت کمر یا آسیب دنده قفسه سینه، پزشکان باندینگ قفسه سینه را تجویز می‌کنند. این باندهای کشی، درد ناشی از کشیدگی عضلات قفسه سینه یا شکستگی دنده‌ها را کاهش می‌دهند. زیرا با کمک باندینگ، استخوان‌ها کنار هم قرار می‌گیرند و سریع‌تر جوش می‌خورند. همچنین در این شرایط، شکستگی دنده‌ها، آسیبی به اندام‌های دیگر وارد نمی‌کند.
دارو برای درمان شکستگی دنده
در صورتی که شکستگی دنده بر اثر سرفه، تصادف یا حادثه رخ داده خفیف باشد، پزشک داروهای لازم را برای تسکین درد تجویز می‌کند. از جمله داروهای کاهش درد استخوان می‌توان به پاراستامول یا ایبوپروفن اشاره کرد. در صورتی که شدت درد زیاد باشد، پزشک آمپول‌های کاهش‌دهنده درد را نیز تجویز خواهد کرد. همچنین، مکمل‌های حاوی ویتامین دی، کلسیم و ویتامین سی نیز توسط دکتر تجویز می‌شوند. تا استخوان سریع‌تر جوش بخورند و عامل درد برطرف شود.
روش‌های خانگی درمان شکستگی دنده
در صورت بروز این عارضه، از تحرک زیاد خودداری کنید. موقع خواب، به پشت بخوابید. تا فشار کمتری به ناحیه قفسه سینه وارد شود. به هیچ عنوان ناگهان از یک پهلو به سمت پهلوی دیگر نچرخید، یا از جایتان بلند نشوید. چون فشار وارده به ناحیه قفسه سینه احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد. از جمله این عوارض می‌توان به بروز خونریزی داخلی و عفونت در محل شکستگی اشاره کرد.
برای کاهش شدت دردتان می‌توانید از کمپرس یخ و داروهای مسکن مانند ایبوپروفن استفاده کنید. غذاهای غنی از ویتامین و مواد معدنی مصرف کنید و به بدنتان فرصت دهید تا خودش را ریکاوری کند. در صورت نیاز، از محل کارتان مرخصی گرفته و مدتی را در منزل استراحت کنید. تا جراحتی که رخ داده برطرف شود و شکستگی جوش بخورد.
تغذیه مناسب برای جوش خوردن دنده شکسته
پروتئین و کلسیم مهم‌ترین بخش از ساختار استخوان‌ها را تشکیل می‌دهند. بزرگسالان باید روزانه بین 1000 تا 1200 میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. با مصرف مکمل‌های تجویز شده توسط پزشک و مواد غذایی مفید، می‌توانید پروتئین و کلسیم مورد نیاز بدنتان را تأمین کنید. برای جوش خوردن شکستگی دنده به ویتامین سی هم نیاز دارید. همچنین، بزرگسالان باید روزانه حداقل 600 واحد ویتامین D دریافت کنند. اگر بالای 70 سال سن دارید، باید حداقل 800 واحد ویتامین D دریافت کنید. این ویتامین به ترمیم شکستگی دنده کمک می‌کند.
| ویتامین و مواد معدنی | مواد غذایی سرشار از ویتامین و مواد معدنی |
| پروتئین | گوشت، ماهی، شیر، پنیر، پنیر دلمه، ماست، آجیل، دانه‌ها، لوبیا، محصولات سویا و غلات غنی |
| کلسیم | کنسرو ماهی تن یا سالمون با استخوان، شیر بادام و غلات |
| ویتامین D | جگر، شیر یا ماست غنی شده، زرده تخم‌مرغ و آب‌پرتقال |
| ویتامین C | پرتقال، کیوی، انواع توت‌ها، گوجه‌فرنگی، فلفل، سیب‌زمینی و سبزیجات سبز رنگ |
با دریافت این ویتامین‌ها، شاهد ترمیم سریع‌تر زخم‌ها و شکستگی استخوان‌ها در نواحی مختلف بدن مانند دنده خواهید بود.
شکستگی دنده در کودکان
شکستگی دنده در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ضربه مستقیم به قفسه سینه، تصادف، سقوط یا حتی ورزش‌های تماسی رخ دهد. این نوع آسیب‌ها معمولاً نادرتر از بزرگسالان هستند، زیرا دنده‌های کودکان انعطاف‌پذیرتر بوده و بافت‌های اطراف آن‌ها نرم‌تر هستند. در نتیجه، شکستن دنده در کودکان بسیار سریع‌تر اتفاق می‌افتد. درد شدید در محل شکستگی، تورم یا کبودی، مشکل در تنفس و صدای خش‌خش یا ترکیدن از جمله علائم شکستگی دنده در کودکان هستند.
درمان شکستگی دنده در کودکان
شکستگی دنده در کودکان کمتر شایع است؛ زیرا کودکان انعطاف بدنی بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند. در صورت بروز این مشکل، معمولاً پزشک محل شکستگی را می‌بندد. تا استخوان جوش بخورد و شکستگی درمان شود. در این زمان، کودک می‌تواند از داروهای تجویز شده برای کاهش درد کمک بگیرد. اگر شکستگی دنده در کودکان حاد باشد، پزشک درمانی‌های تکمیلی را انجام خواهد داد.
روش‌های پیشگیری از شکستگی دنده
برای پیشگیری از آسیب به دنده‌ها لازم است موارد زیرا را رعایت کنید:
- کلسیم و ویتامین D کافی به بدنتان برسانید.
- برای پیشگیری از شکستگی دنده هنگام ورزش، حتماً از تجهیزات محافظتی استفاده کنید. همچنین، بهتر است ورزش‌هایی را انتخاب کنید که ضربه و تماس کمتری روی دنده‌ها دارند.
- محیط اطرافتان را همیشه خلوت نگه دارید تا زمین نخورید.
- موقع استفاده از نردبان یا چهارپایه یا کار در ارتفاع، نکات ایمنی را رعایت کنید.
- جلوی درب حمام کف‌پوش قرار دهید. تا خطر لیز خوردن کاهش پیدا کند.
- در صورتی که کارتان در ارتفاع است، نکات ایمنی را رعایت کنید. تا احتمال سقوط و آسیب وارد شدن به دنده‌ها کاهش پیدا کند.
با رعایت این موارد، احتمال بروز شکستگی دنده و آسیب قفسه سینه کاهش پیدا می‌کند؛ زیرا بی‌احتیاطی و عدم رعایت نکات ایمنی، نقش پررنگی در بروز این عارضه دارند.
بهترین دکتر برای تشخیص و درمان شکستگی دنده
در صورت درد در قفسه سینه و احساس تنگی نفس یا مشاهده کبودی در این ناحیه که علائم شکستگی دنده، لازم است که به دکتر ارتوپد مراجعه کنید. برای شناخت علت شکستگی دنده، پزشک از روش‌هایی مانند ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده می‌کند. در صورت بروز شکستگی دنده قفسه سینه، یا مشکلاتی مانند پنوموتوراکس و خونریزی داخلی، پزشک درمان دارویی یا جراحی را انجام می‌دهد. پس از تشخیص افتراقی بیماری و درمان، پزشک از فیزیوتراپی برای بازتوانی بیمار استفاده می‌کند. تا خشکی بدن و ضعف عضلات ناحیه آسیب دیده برطرف شود.
اگر نیاز به گرفتن نوبت و مشاوره با پزشک متخصص دارید، می‌توانید از دکتردکتر نوبت حضوری یا غیرحضوری بگیرید. قطعا با مشاوره با پزشک و داشتن جلسات فیزیوتراپی و توانبخشی منظم، می‌توانید شکستگی دنده خود را بازتوانی کنید.
منابع:
medicalnewstoday.com
patient.info
my.clevelandclinic.org
physio-pedia.com
healthline.com
webmd.com
سؤالات متداول شکستگی دنده
برای درمان شکستگی دنده باید مواد غذایی حاوی کلسیم، ویتامین دی و ویتامین سی مصرف کنید.
استراحت استفاده از گن یا باندینگ قفسه سینه و جراحی، روش‌های رایج درمان شکستگی دنده هستند.
کمپرس یخ شدت درد ناحیه قفسه سینه و دنده شکسته را کاهش می‌دهد.
در صورت آسیب وارد شدن به اندام‌های داخلی یا فرورفتگی و بیرون‌زدگی دنده، جراحی دنده ضروری خواهد بود.
تا چند وقت بعد شکستن دنده نباید ورزش کنیم؟ من بدنسازی کار می‌کنم
سلام عزیزم
دوره نقاهت شکستگی دنده بین ۳ تا ۸ هفته هست و در این مدت باید از فعالیت های ورزشی خصوصا فعالیت هایی که منجر به فشار به دنده ها میشود پرهیز کرد