علت قطع عضو دیابتی چیست؟ معرفی روش های جلوگیری از قطع پای دیابتی

آیا با خطرات ناشی از قطع عضو دیابتی آشنا هستید؟ قطع عضو به دلیل دیابت یکی از عوارض جدی و دردناک این بیماری است که می‌تواند به شدت بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. برای مقابله با این خطر، مراقبت دقیق و مداوم از پاها ضروری است. پزشکان توصیه می‌کنند بیماران دیابتی به طور منظم پاهای خود را برای هر گونه نشانه‌های عفونت بررسی کنند تا از جلوگیری از قطع پای دیابتی اطمینان حاصل کنند. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر، ما علل اصلی عفونت‌های غیر قابل کنترل دیابتی را بررسی کرده و به شما نشان می‌دهیم که چگونه می‌توان با روش‌های مؤثر، از وقوع این عوارض جلوگیری کرد. اگر سوالاتی دارید یا نیاز به راهنمایی بیشتری دارید،می توانید این مقاله دکتردکتر را مطالعه نمایید.

برای مطالعه این مطلب به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.

در پایان اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس دکتردکتر پاسخ بدهد

در چه شرایطی قطع عضو لازم است؟

علت قطع پای دیابتی چیست؟ در شرایطی قطع عضو ضروری است؟ در برخی موارد دیابت می‌تواند منجر به بیماری شریان محیطی (PAD) شود. PAD باعث باریک شدن رگ‌های خونی و کاهش جریان خون در پاها می‌شود. همچنین ممکن است باعث آسیب به عصبی شود که به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود. این امر می‌تواند از احساس درد جلوگیری کند. اگر نمی‌توانید درد را احساس کنید، ممکن است متوجه نشوید که زخمی روی پاهای خود دارید، بنابراین ممکن است همچنان به ناحیه آسیب دیده فشار وارد کنید که می‌تواند باعث عفونت شود.

همچنین کاهش جریان خون می‌تواند روند بهبود زخم را کند کرده و توانایی بدن شما را در مبارزه با عفونت کمتر کند. در نتیجه ممکن است زخم بهبود نیابد. همچنین ممکن است آسیب بافتی یا قانقاریا رخ دهد و هرگونه عفونت موجود به استخوان سرایت کند. در نتیجه اگر عفونت را نمی‌توان متوقف کرد یا آسیب وارده غیرقابل جبران بود، عضو باید قطع شود. در واقع می‌توانیم بگوییم که علت قطع پای دیابتی ، غیرقابل کنترل بودن عفونت است.اگر درباره دیابت نیاز به اطلاعات دارید ، به مقاله دیابت چیست در دکتردکتر مراجعه نمایید.

عوامل موثر در قطع پای دیابتی

همه افراد مبتلا به دیابت، قطع عضو دیابتی را تجربه نمی‌کنند. اصلی‌ترین علت قطع پای دیابتی ، کنترل نکردن میزان خون و رعایت نکردن بهداشت و مراقبت از پا است. در حالت کلی عوامل موثر و علت قطع پای دیابتی شامل موارد زیر است:

• قند خون بالا و بدون کنترل
• سابقه وجود زخم در پاها
• ابتلا به بیماری‎های کلیوی
• بدشکل بودن پا
• سیگار کشیدن و یا استعمال دخانیات ( ما در دکتردکتر، بهترین روش های ترک سیگار را معرفی کرده ایم.)
• مشکلات بینایی
• فشار خون بالا (140/80 میلی‌متر جیوه)
• سابقه قطع عضو
• آسیب عصبی در پا
• پینه پا و میخچه
• گردن خون ضعیف در پاها و بازوها

متخصص غدد در این زمینه کمک شایانی به شما می‌کند و عوامل موثر و علت قطع پای دیابتی را برای شما تشریح خواهد کرد.

جلوگیری از قطع پای دیابتی

بهترین راه برای جلوگیری از قطع پای دیابتی و سایر عوارض شدید، مدیریت برای جلوگیری از افزایش قند خون است. مراقبت خوب از پا ممکن است به شما در جلوگیری از مشکل‌ساز شدن زخم کمک کند. برخی از نکات پیشگیری از قطع عضو دیابتی (قطع پا) را بیان می‌کنیم.

بررسی روزانه پاها

روزانه کل پای خود را چک کنید و به دنبال قرمزی، زخم، کبودی، تاول و تغییر رنگ باشید. از یک آینه بزرگ‌نمایی استفاده کنید تا به شما کمک کند نگاه دقیق‌تری به پاهای خود داشته باشید. اگر نمی‌توانید پای خود را چک کنید، از شخص دیگری بخواهید آن را برای شما بررسی کند.

به طور مرتب پاهای خود را با استفاده از یک پر یا اشیا سبک دیگر از نظر احساس بررسی کنید. به طور منظم بررسی کنید که آیا پاهای شما می‌توانند دمای گرم و سرد را احساس می‎کنند یا خیر.

شستشوی مرتب پاها

به صورت مرتب پاهای خود را با آب ولرم و صابون شست‌وشو دهید. بهتر است قبل از شست‌وشو دمای پای خود را با خود بسنجید، زیرا در برخی از افراد دیابتی دمای پای خود را احساس نمی‌کنند. یادتان باشد که آب داغ برای پاها مضر است. بعد از شست و شو، پاهایتان را خشک کنید و اجازه ندهید خیس باقی بمانند.

مرطوب نگه داشتن پاها

سعی کنید پوست پاهایتان را مربوط نگه دارید. این کار باعث نرم شدن پاهایتان خواهد شد. با روغن یا نرم کننده می‌توانید این کار را انجام دهید.

تغییر رژیم غذایی

خوردن یک رژیم غذایی سالم غنی از گوشت بدون چربی، میوه‌ها و سبزی‌ها، فیبر و غلات کامل برای افراد دیابتی مفید است. اجتناب از آبمیوه شیرین شده با شکر و نوشابه در پیشگیری از قطع عضو دیابتی تاثیر زیادی دارد. پیشنهاد می کنیم برای بهبود روند و جلوگیری از قطع عضو دیابتی، حتما مقاله غذاهای مضر برای دیابت را بخوانید تا با امتناع از خوردنشان ، ریسک بیماری خود و عوارض ناشی از آن را کاهش دهید.

کنترل قند خون

همانطور که اشاره کردیم کنترل قند خون مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از قطع عضو دیابتی است. به صورت مرتب قند خون خود را چک کنید و آزمایش‌های مربوط به بیماری دیابت را به موقع انجام دهید.

کوتاهی مرتب ناخن ها

مراقبت از ناخن‌ها و کوتاهی اصولی آن‌ها برای افراد دیابتی اهمیت بسیار زیادی دارد. قبل از کوتاهی ناخن بهتر است پاهایتان را بشویید تا ناخن‌هایتان نرم‌تر شود.

در هنگام کوتاهی ناخن، فرم ناخن را حفظ کنید و به گوشت آن آسیب نرسانید و بیش از حد کوتاه نکنید. گوشه‌های ناخن خود را به هیچ عنوان بیرون نکشید. در صورت داشتن مشکل بینایی از فرد دیگری برای کوتاهی ناخن کمک بگیرید. همچنین در صورتی که ناخن‌های پایتان زرد رنگ شده است، به یک متخصص برای کوتاهی ناخن مراجعه کنید.

پوشیدن کفش و جوراب مناسب

جوراب های نازک، تمیز و خشکی بپوشید که نوارهای کشسانی ندارند. همچنین استفاده از کفش مناسب موقع راه رفتن از ایجاد زخم پا جلوگیری می‌کند.

ممنوعیت سیگار

یکی دیگر از روش‌های پیشگیری از قطع عضو دیابتی ، اجتناب از سیگار کشیدن است. افراد دیابتی با اجتناب از سیگار کمک بزرگی به سلامتی خود می‌کنند. مصرف سیگار می‌تواند علت قطع پای دیابتی باشد.

سایر روش های مراقبت از پای دیابتی

سایر روش‌های مراقبت از پای دیابتی شامل موارد زیر است:

• انگشتان پا را در طول روز تکان دهید و مچ پاهایتان را مکررا حرکت دهید تا خون در پاهایتان جریان داشته باشد.
• هرگونه مشکل پا و علائم نوروپاتی مانند بی حسی، سوزش و گزگز را فوراً از طریق سامانه نوبت دهی پزشکان، به پزشک گزارش دهید.
• استرس خود را کاهش دهید.
• روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
• وزن خود را حفظ کنید و فشار خون سالمی داشته باشید.
• سطح قند خون خود را به طور مرتب چک کنید.
• انسولین و سایر داروهای دیابت را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
•  پینه‌ها، میخچه‌ها یا زگیل‌ها را خودتان جدا نکنید. از یک متخصص پا یا پزشک خود کمک بگیرید.
• پابرهنه در داخل یا خارج از منزل نروید.
• کفش‌های پنجه بسته بپوشید.
• از کفش‌هایی با نوک تیز خودداری کنید.
• پاهای خود را خیس نگه ندارید زیرا رطوبت بین انگشتان پا ممکن است منجر به عفونت شود، بنابراین سعی کنید از نشاسته ذرت بین انگشتان پا استفاده کنید تا پوست خشک بماند.

قطع عضو نباید بخشی از روند دیابت باشد. اگر تمام تلاش خود را برای مدیریت قند خون و مراقبت از پاهای خود انجام دهید، خطر عوارض عمده کاهش می یابد. با رعایت نکات ذکر شده می‌توانید از قطع عضو دیابتی جلوگیری کنید.

با سایر مشکلات و بیماری های پا آشنا شوید

مشکلات رایج مربوط به پا که برای اکثر افراد آزاردهنده است، در صورت ابتلا به دیابت ممکن است به مشکلات بزرگی تبدیل شوند. اگر از وجود آن‌ها اطلاعی نداشته باشید، آسیب های ساده ممکن است به سرعت عفونی شوند یا باعث ایجاد زخم شوند. اگر هر یک از این شرایط پا را تجربه کردید، برای ارزیابی با پزشک تماس بگیرید:

• عفونت‌های قارچی مانند پای ورزشکاران
• وجود تراشه‌ها
• ناخن‌های فرو رفته
• میخچه
• پینه
• پوسته و زبر شدن پا
• میخچه کف پا
• سرمازدگی پا
• شست چمبری
• پوست خشک
• نقرس
• درد پاشنه یا خار پاشنه

در صورت داشتن هر کدام از شرایط ذکر شده می توانید از طریق اپلیکیشن نوبت دهی دکتردکتر اقدام کرده و به پزشک مناسب مراجعه کنید.

با مشاهده علائم زیر، سریعا به پزشک مراجعه کنید

سوال پیش می‌آید که با مشاهده چه علائمی مراجعه به پزشک ضروری است؟ برخی از علائم ممکن است نشانه‌ای برای بررسی دقیق‌تر پا برای جلوگیری از قطع عضو دیابتی باشند. این علائم عبارتنداز:

• تاول پا
• ایجاد زخم عمیق در پا
• بهبود نیافتن زخم بعد از یک تا دو هفته
• فرو رفتن ناخن‌های پا
• وجود لکه‌های تیره رنگ و یا برجستگی‌های گوشتی در کف پا

• سرخ شدن و تورم پا
• احساس در یک نقطه از پا
• احساس درد در پاها
• تغییر رنگ پوست
• افزایش اندازه زخم (بیشتر از 2 سانتی متر)
• بد بو شدن پاها

پزشک علائم شما را به صورت دقیق بررسی می‌کند و همه اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

آیا همه افراد مبتلا به دیابت با قطع عضو سر و کار دارند؟

در سال ۲۰۱۰، ۷۳۰۰۰  فرد بزرگسال که بالای ۲۰ سال سن داشتند، قطع عضو شدند. این آمار ممکن است زیاد به نظر برسد، اما قطع عضو تنها درصد کمی از میلیون‌ها نفر مبتلا به دیابت را شامل می‌شود. مدیریت دیابت و مراقبت از پا باعث شده است که قطع عضو اندام تحتانی در ۲۰ سال گذشته به نصف کاهش یابد. با مدیریت مداوم دیابت، مراقبت از پا و زخم، بسیاری از افراد مبتلا به دیابت می‌توانند خطر قطع عضو را محدود کرده یا به طور کامل از آن جلوگیری کنند.

راه های جلوگیری از قطع عضو دیابتی

دیابت یک بیماری یواشکی است، یعنی در بسیاری از موارد، علائم غیرعادی ایجاد نمی‌کند. اگر علائمی ندارید، ممکن است فکر کنید بیماری تحت کنترل است و آن را جدی نگیرید. اگر دیابت دارید و قند خون شما به خوبی کنترل نمی‌شود، حتی اگر علائمی ندارید، فورا اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهید.

داروهای دیابت را مصرف کنید و با پزشک خود در مورد بهترین رژیم غذایی برای کنترل انسولین و برنامه ورزشی برای وضعیت خود صحبت کنید. اگر به طور مرتب پاهای خود را چک نمی‌کنید، همین حالا شروع کنید. هر روز فقط چند دقیقه طول می‌کشد. چک کردن پاهای خود را بخشی از برنامه روزانه صبح یا عصر خود قرار دهید.

توانبخشی و مراقبت های بعد عمل قطع پا

برای توانبخشی و مراقبت بعد از عمل قطع پا باید اقدام‌هایی انجام دهید که در ادامه اقدامات لازم بعد از عمل قطع پا را بیان می‌کنیم:

آهسته شروع به حرکت کنید

بعد از عمل پا باید آهسته شروع به حرکت کنید. زمانی که دردی در پا احساس نمی‎کنید، باید بلند شوید. بهتر است پروسه بلند شدن و حرکت، تحت نظر فیزیوتراپیست باشد و با وسیله‌های امن انجام شود. ممکن است چند دفعه اول را به کمک دیگران بلند شوید اما بعد از آن می‌توانید از وسایل درمانی کمک بگیرید و خودتان سر پا بایستید.

رسیدگی به باقیمانده عضو قطع شده

رسیدگی به باقیمانده عضو قطع شده از مهم‌ترین اقدام‌هایی است که شما باید انجام دهید. به صورت روزانه به مدیریت اندام باقیمانده خود بپردازید. در صورتی که به درستی مراقبت کنید و خون‌رسانی درست به آن محل انجام شود، احساس درد به کمترین حالت ممکن می‎رسد و ورم نیز کمتر می‎شود. بهبودی زخم‌ها نشان دهنده مراقبت صحیح و اصولی شماست.

کنترل درد

درد یکی از عوارض بعد از قطع عضو دیابتی است که شدت درد در هر فردی متفاوت است. با به کارگیری راهکارهایی می‌توان میزان درد پا را کنترل کرد. با کنترل درد، مرحله توانبخشی نیز به درستی انجام می‎شود و به این ترتیب دوران سخت بعد از عمل به پایان می‎رسد. مراجعه به فیزیوتراپیست به کنترل درد کمک می‌کند. کاهش تورم هم شرایط لازم برای نصب اندام مصنوعی را فراهم می‌کند تا فرد بتواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

عوارض قطع پای دیابتی

قطع پا یکی از اتفاق‌های بد ناشی از دیابت است که افراد دیابتی برای پیشگیری از آن باید اقدامات لازم را انجام دهند تا این عارضه تلخ را تجربه نکنند. قطع پا به تنهایی بسیار تلخ است اما بعد از قطع پا نیز افراد دیابتی عوارض مختلفی را تجربه می‌کنند.

آیا از عوارض قطع پای دیابتی باخبر هستید؟ قطع پای دیابتی عوارض مختلفی را به دنبال دارد که عبارتنداز:

• کاهش کیفیت زندگی: افرادی که مجبور به استفاده از پروتز پا بالای زانو هستند، کیفیت زندگی‌شان کاهش می‎یابد، زیرا اندام‌های مصنوعی نمی‌توانند جای اندام‌های قطع شده را بگیرند.
• تحمیل بار اقتصادی: قطع پا قطعا تحمیل بار مالی دارد. این هزینه‌ها شامل هزینه جراحی، داروها، تجهیزات و تهیه پروتز پا بالای زانو خواهد بود.
• قطع عضو مجدد: بعد از قطع پا، ساختار پا مخدوش می‎شود و همین عامل سبب از دست دادن قسمت بیشتری از عضو می‎شود. با قطع عضو بیومکانیک پا عوض می‎شود و میکروب‌ها راحت‌تر می‌توانند وارد بدن شوند.
• افزایش مرگ و میر: افزایش مرگ و میر بدترین عوارضی است که افرادی که پایشان قطع شده است، تجربه می‌کنند.

البته قرار نیست همه افراد این عوارض را تجربه کنند. افرادی که قطع پای دیابتی را تجربه می‌کنند، باید مراقبت‌های بعد از عمل را رعایت کنند تا هیچ عارضه دیگری را تجربه نکنند.

هزینه قطع پای دیابتی

هزینه قطع پای دیابتی در سال 1403 در همه جای کشور ثابت نیست و بر اساس پارامترهایی، متفاوت است. پارامترهایی که بر هزینه قطع پای دیابتی تاثیر دارد، عبارتنداز:

• خصوصی یا دولتی بودن بیمارستان
• مقدار پیچیدگی عمل جراحی
• نوع بیمه

مقدار هزینه قطع پای دیابتی شما بعد از مشورت با پزشک غدد و انتخاب بیمارستان مشخص می‌شود.دکتر غدد یا متخصص غدد (Endocrinologist) پزشکی است که در تشخیص، درمان، و مدیریت اختلالات غدد درون‌ریز مانند دیابت، مشکلات تیروئید، بیماری‌های آدرنال، مشکلات مربوط به هورمون رشد، و اختلالات متابولیک دیگر تخصص دارد. این پزشکان به درک چگونگی تولید و تاثیر هورمون‌ها بر بدن ما می‌پردازند و در صورت نیاز، درمان‌های هورمونی را تجویز می‌کنند.برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مطلب تخصص غدد چیست در دکتردکتر مراجعه نمایید.

عدم توجه به زخم پای دیابتی = قطع عضو!

برای جلوگیری از قطع عضو دیابتی باید به زخم پای دیابتی توجه ویژهای نشان دهید. در صورت بی‌توجهی متاسفانه ممکن است قطع عضو تجربه شود. مهم‌ترین علت قطع پای دیابتی ، کنترل نکردن قند خون است بنابراین باید به صورت مرتب قند خون را چک کنید و تحت نظر پزشک متخصص باشید. برای جلوگیری از قطع پای دیابتی باید به پای خود توجه کنید. شستن پاها و خشک کردن آن‌ها، مرطوب نگه داشتن، کوتاه کردن مرتب ناخن‌ها، تغییر رژیم غذایی از جمله روش‌های جلوگیری از قطع پای دیابتی است. همین حالا از بهترین متخصص غدد ، نوبت اینترنتی بگیرید و در اولین فرصت چکاپ کامل انجام دهید. هر گونه سوال خود را در بخش کامنت برایمان یادداشت کنید تا در اولین فرصت پاسخگوی شما باشیم.

سوالات متداول قطع عضو دیابتی