ویتامین B5 با نام دیگر اسید پانتوتنیک، یکی از ویتامین های مهم گروه ب و از ویتامین های محلول در آب می باشد. این ویتامین به طور گسترده ای در گیاهان و حیوانات از جمله گوشت، سبزیجات، غلات، حبوبات، تخم مرغ و شیر یافت می شود. اسید پانتونیک نقش پر رنگی را در بدن ایفا کرده و به داشتن کبد، مو، چشم و سیستم گوارش سالم کمک فراوانی می کند. این ویتامین به روند درمان زخم ها و آکنه های پوستی نیز کمک شایانی می کند.
اسید پانتوتنیک به بدن کمک می کند تا از کربوهیدرات ها، پروتئین ها و لیپیدها استفاده کند. همچنین این ویتامین برای حفظ سلامت پوست مهم است. ویتامین B5 به عنوان D پانتوتنیک اسید، و همچنین دکسپانتنول و پانتوتنات کلسیم، که مواد شیمیایی ساخته شده در آزمایشگاه از D پانتوتنیک اسید هستند، موجود می باشد.
مردم معمولاً از اسید پانتوتنیک برای جبران کمبود این ویتامین استفاده می کنند. دکسپانتنول، یک ماده شیمیایی مشابه اسید پانتوتنیک، برای تحریک پوست، تورم بینی، بهبود زخم و سایر شرایط استفاده می شود، اما شواهد علمی خوبی برای استفاده درسایر شرایط وجود ندارد.
موارد استفاده و اثربخشی ویتامین B5
ویتامین B5 برای موارد زیر موثر است:
کمبود پانتوتنیک اسید
مصرف روزانه 5 تا 10 میلی گرم اسید پانتوتنیک از طریق خوراکی از کمبود اسید پانتوتنیک پیشگیری می کند.
این ویتامین برای مورد زیر کمتر موثر است:
آسیب پوستی ناشی از پرتودرمانی (درماتیت پرتویی)
به نظر نمی رسد استفاده از دکسپانتنول، ماده شیمیایی مشابه اسید پانتوتنیک، روی پوست تحریک شده، آسیب پوستی ناشی از پرتودرمانی را کاهش دهد.
علاقه به استفاده از اسید پانتوتنیک برای تعدادی از اهداف دیگر وجود دارد، اما اطلاعات قابل اعتماد کافی برای گفتن اینکه آیا ممکن است مفید باشد یا خیر وجود ندارد.
کمبود ویتامین B5
کمبود ویتامین B5 تقریبا نادر است زیرا این ویتامین در مواد غذایی بسیاری وجود دارد.
اگر یک رژیم غذایی سالم داشته باشید، این ویتامین برای بدن شما به میزان کافی تامین می شود.
علل کمبود ویتامین B5:
استعمال دخانیات، مصرف الکل، مصرف زیاد چای و قهوه، استرس، مصرف آنتی بیوتیک ها، بیماری های عفونی و فعالیت های سنگین باعث می شوند نیاز بدن به مقادیر ویتامین B5 افزایش پیدا کند.
نشانه های کمبود ویتامین B5:
بی قراری و تحریک پذیری، کرختی، حالت تهوع و استفراغ، سوزش پاها، اختلال در رشد موهای سر، افسردگی، خستگی و بی خوابی، از نشانه ها و مشکلات مربوط به کمبود ویتامین B5 در بدن هستند.
از آن جایی که ویتامین B5 محلول در آب است و توسط بدن ذخیره نمی شود، باید به صورت روزانه این ویتامین را از مواد غذایی و یا مکمل ها دریافت کرد.
مواد غذایی حاوی ویتامین B5:
- محصولات لبنی شامل شیر، ماست و…
- حبوبات شامل عدس، سویا و نخود
- سبزیجات شامل آووکادو، بروکلی و قارچ، گوجه فرنگی، ذرت و گل کلم
- غلات صبحانه تهیه شده با آرد سبوس دار
- ماهی سالمون و خرچنگ دریایی
- گوشت شامل بوقلمون، مرغ و گوشت گاو
همچنین این ویتامین در مخمر، جوی دوسر، بادام زمینی و دانه آفتابگردان یافت می شود.
اثرات جانبی ویتامین B5
هنگام مصرف خوراکی:
اسید پانتوتنیک احتمالاً برای اکثر افراد بی خطر است. مقدار توصیه شده برای بزرگسالان 5 میلی گرم در روز است. به نظر می رسد مقادیر بیشتر (تا 1 گرم) برای اکثر افراد بی خطر باشد. اما مصرف مقادیر بیشتر احتمال عوارض جانبی مانند اسهال را افزایش می دهد.
هنگامی که روی پوست استفاده می شود:
دکسپانتنول، یک ماده شیمیایی مشابه اسید پانتوتنیک، در صورت استفاده کوتاه مدت احتمالاً بی خطر است.
هنگامی که به عنوان اسپری بینی تجویز می شود:
دکسپانتنول در صورت استفاده کوتاه مدت احتمالاً بی خطر است.
هنگام استفاده در چشم:
دکسپانتنول در صورت استفاده کوتاه مدت احتمالاً بی خطر است
اقدامات احتیاطی و هشدارهای ویژه
بارداری: اسید پانتوتنیک در صورت مصرف خوراکی بی خطر است. مقدار توصیه شده مصرف روزانه 6 میلی گرم در دوران بارداری است.
تغذیه با شیر مادر: اسید پانتوتنیک در صورت مصرف خوراکی بی خطر است. میزان مصرف توصیه شده 7 میلی گرم در روز در دوران شیردهی است.
کودکان: احتمالاً مصرف خوراکی اسید پانتوتنیک برای کودکان بی خطر است. دکسپانتنول، یک ماده شیمیایی مشابه اسید پانتوتنیک، وقتی روی پوست استفاده می شود احتمالا برای کودکان بی خطر است.
تداخلات دارویی
در حال حاضر هیچ اطلاعاتی در مورد تداخلات پانتوتنیک اسید (ویتامین B5) وجود ندارد.
بهترین دوز مصرف
اسید پانتوتنیک به طور گسترده در غذاها از جمله گوشت، سبزیجات، غلات، حبوبات، تخم مرغ و شیر یافت می شود. توصیه می شود که بزرگسالان روزانه 5 میلی گرم اسید پانتوتنیک مصرف کنند. در دوران بارداری باید روزانه 6 میلی گرم مصرف شود. در دوران شیردهی باید روزانه 7 میلی گرم مصرف شود. مقادیر توصیه شده برای کودکان به سن آنها بستگی دارد.
در مکمل‌ها، اسید پانتوتنیک معمولاً همراه با سایر ویتامین‌های گروه ب، در فرمول‌های ویتامین ب کمپلکس استفاده می‌شود. دکسپانتنول، یک ماده شیمیایی مشابه اسید پانتوتنیک، به صورت پماد، کرم، ژل، اسپری بینی و قطره چشم در دسترس است. با پزشک خود صحبت کنید تا بدانید چه دوزی ممکن است برای یک بیماری خاص، بهترین دوز تجویز شده باشد.
منبع: webmd.com
